Merhaba arkadaşlar, bu dersimizde yükselten basamağı ve iyon yükü konusunu işliyoruz. İlk ünitemizin son kısmı.
Bununla birlikte üniteyi tamamen bitirmiş oluyoruz.
Şimdi, elementler bileşiklerinde yük alır, biliyorsunuz.
Bu yük için iki tane ifade kullanıyoruz: Bir tanesi yükselten basamağı, diğeri ise iyon yükü.
Yalnız bu ikisi aynı şey değil, arkadaşlar.
Farklı yerlerde kullanıyoruz.
İyon yükünü kullanmak için elimizde bir iyon olması lazım.
İyonu da nerede buluyoruz?
Tabii ki iyonik bileşiklerde.
Bunu sadece iyonik bileşiklerde kullanabilirken yükseltgen basamağı daha geneldir.
Hem iyonik bileşiklerde kullanabiliriz hem de kovalent bileşiklerde.
Örnek olarak karbondioksiti veriyorum.
Karbondioksitte karbon ve oksijenin bir yükü olduğunu biliyorsunuz zaten.
Ama karbon burada iyon değil, iyon yükünden bahsedemem.
Oksijen de yine aynı şekilde iyon oluşturmuyor orada yine aynı şekilde iyon yükünden bahsedemem.
Burada özellikle kovalent bileşiklerde yükseltgenme basamağı ifadesini kullanıyoruz.
Ama tabii ki yükseltgenme basamağı daha genel bir ifade.
Şimdi kurallarımız var: bileşiklerde veya köklerde bize yükselten basamağı soracaklar.
Bunları bulabilmek için bilmemiz gereken kurallar var.
Bir bakalım.
Geçen dersimizden hatırlıyoruz, grupların aldığı değerlikler hemen hızlı bir şekilde hatırlayalım.
+5 Hemen devam ediyorum.
Hidrojenin hem -1 hem de +1 değerlik aldığını geçmiş derslerde söylemiştik.
Peki nerede -1, nerede +1 değerlik alıyor?
Metaller her zaman pozitif değerlik aldığı için hidrojen burada -1 değerlik alır Burada -1 alıyorsa tabii ki Ametal bileşimde hidrojen +1 değerlik alacak.
Yanındaki ametal de - (eksi) değerlikli olacaktır diyoruz.
Devam ediyorum Florla ilgili özel bir durumumuz vardı hatırlarsanız Flor, bileşiklerinde tek bir değerlik alıyordu.
Aldığı değerlik de sadece -1 idi hatırlarsanız.
Hızla devam ediyorum.
Oksijene geçtim Oksijen bileşiklerinde genellikle -2 değerlik alır.
-2 değerlik aldığı zaman biz bu iyona oksit diyoruz.
Bunun bileşiklerine de oksit bileşikleri diyoruz.
Farklı bir iyon; oksijenin bir iyonu Bu iyon, "Peroksit" iyonudur.
İki tane oksijen -2 hatta bir tanesini -1 şeklinde de düşünebilirsiniz.
İkisi farklı Bu bir iyon.
-2 değerlik aldığı zaman oksit -1 değerlik aldığı zaman da peroksit iyonu oluşur.
Hatta şunu biliyorsunuz H2O2.
Nedir bu?
"Hidrojen peroksit" Hepinizin bildiği bir bileşik.
Nerede görülür?
Bileşik içinde bulunmayan elementlerin yükseltgenme basamakları nelerdir?
Bileşik içinde bulunmayan elementlere serbest halde bulunur, diyoruz.
Yani şundan bahsediyorum: Na, bileşik içinde değil.
Böyle kalıyor.
K, Ca, Cl2, O2 Bileşik içerisinde değilken bunların yükseltgenme basamakları sıfırdır arkadaşlar.
Yükleri olsaydı zaten yukarıya yazılırdı.
Bu yüzden, bu sıfırdır diyoruz.
Çok atomlu iyonlarda -çok atomlu iyonlara "kök" diyoruz.- Hemen aşağıda örnek var, görelim.
NH4+ çok atomlu bir iyon (katyon) çok atomlu bir anyon Bunlar birer "kök"tür.
Burada yükseltgen basamakları toplamı iyonun yüküne eşittir.
Bakın NH4+ün üzerinde bir + var Bu hidrojenin değil, tamamının "+"sıdır.
İyonun yükü Karbonatın üzerindeki -2 de Oksijenin değil.
Bu da tamamının yüküdür.
Hiçbir zaman karbonatı yazıp da oksijenin yükünü tepeye yazmıyoruz.
Dikkat!
Soruda benden Azotun veya karbonun yükünü ister.
Şöyle buluyorum.
Azotun yükseltgenme basamağı ile ve +1e eşitliyorum, iyon yüküne eşittir diyorum.
Buradan gerekli işlemleri yapıyorum.
Karbonatta da karbonu istedikleri zaman Karbonun yükseltgenme basamağı ile -2ye eşitliyorum.
İyonun yüküne eşitliyorum.
Lütfen dikkat.
Çok atomlu iyonlarda yani köklerde Yükler toplamı kökün yüküne eşit Bileşiklerde ne olduğuna bakalım bir de.
Bileşiklerde ise, sevgili arkadaşlarım, Atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfırdır.
Çünkü bileşiklerin üzerinde hiçbir şekilde yük yok Burada yükler toplamı 0.
Karbondioksitte (CO2) yükler toplamı 0.
Bu sırada şurası ve şurası dikkat edelim!
Şimdi, NH4+ ve CO3-2 Arkadaşlar bunlar bileşik değiller.
Bileşik olabilmesi için üzerinde hiçbir şekilde bir sayı (yük) yazmaması lazım.
Yani 0 olması lazım.
Yükseltgenme basamakları toplamı 0 olursa bileşik olur.
NH3 ve CO2 birer bileşiktir.
Burada ne yapıyorum?
Azotu sordukları zaman Azotun ve 3 hidrojenin yükseltgenme basamaklarını sıfıra eşitliyorum Karbonu sordukları zaman, karbon ve 2 oksijeni toplayıp sıfıra eşitliyorum.
Evet arkadaşlar özelliklerimiz ve kurallarımız bu kadar.
Bundan sonraki derste örneklerimizi yapıyoruz Diğer derste görüşmek üzere hoşçakalın.
Bununla birlikte üniteyi tamamen bitirmiş oluyoruz.
Şimdi, elementler bileşiklerinde yük alır, biliyorsunuz.
Bu yük için iki tane ifade kullanıyoruz: Bir tanesi yükselten basamağı, diğeri ise iyon yükü.
Yalnız bu ikisi aynı şey değil, arkadaşlar.
Farklı yerlerde kullanıyoruz.
İyon yükünü kullanmak için elimizde bir iyon olması lazım.
İyonu da nerede buluyoruz?
Tabii ki iyonik bileşiklerde.
Bunu sadece iyonik bileşiklerde kullanabilirken yükseltgen basamağı daha geneldir.
Hem iyonik bileşiklerde kullanabiliriz hem de kovalent bileşiklerde.
Örnek olarak karbondioksiti veriyorum.
Karbondioksitte karbon ve oksijenin bir yükü olduğunu biliyorsunuz zaten.
Ama karbon burada iyon değil, iyon yükünden bahsedemem.
Oksijen de yine aynı şekilde iyon oluşturmuyor orada yine aynı şekilde iyon yükünden bahsedemem.
Burada özellikle kovalent bileşiklerde yükseltgenme basamağı ifadesini kullanıyoruz.
Ama tabii ki yükseltgenme basamağı daha genel bir ifade.
Şimdi kurallarımız var: bileşiklerde veya köklerde bize yükselten basamağı soracaklar.
Bunları bulabilmek için bilmemiz gereken kurallar var.
Bir bakalım.
Geçen dersimizden hatırlıyoruz, grupların aldığı değerlikler hemen hızlı bir şekilde hatırlayalım.
+5 Hemen devam ediyorum.
Hidrojenin hem -1 hem de +1 değerlik aldığını geçmiş derslerde söylemiştik.
Peki nerede -1, nerede +1 değerlik alıyor?
Metaller her zaman pozitif değerlik aldığı için hidrojen burada -1 değerlik alır Burada -1 alıyorsa tabii ki Ametal bileşimde hidrojen +1 değerlik alacak.
Yanındaki ametal de - (eksi) değerlikli olacaktır diyoruz.
Devam ediyorum Florla ilgili özel bir durumumuz vardı hatırlarsanız Flor, bileşiklerinde tek bir değerlik alıyordu.
Aldığı değerlik de sadece -1 idi hatırlarsanız.
Hızla devam ediyorum.
Oksijene geçtim Oksijen bileşiklerinde genellikle -2 değerlik alır.
-2 değerlik aldığı zaman biz bu iyona oksit diyoruz.
Bunun bileşiklerine de oksit bileşikleri diyoruz.
Farklı bir iyon; oksijenin bir iyonu Bu iyon, "Peroksit" iyonudur.
İki tane oksijen -2 hatta bir tanesini -1 şeklinde de düşünebilirsiniz.
İkisi farklı Bu bir iyon.
-2 değerlik aldığı zaman oksit -1 değerlik aldığı zaman da peroksit iyonu oluşur.
Hatta şunu biliyorsunuz H2O2.
Nedir bu?
"Hidrojen peroksit" Hepinizin bildiği bir bileşik.
Nerede görülür?
Bileşik içinde bulunmayan elementlerin yükseltgenme basamakları nelerdir?
Bileşik içinde bulunmayan elementlere serbest halde bulunur, diyoruz.
Yani şundan bahsediyorum: Na, bileşik içinde değil.
Böyle kalıyor.
K, Ca, Cl2, O2 Bileşik içerisinde değilken bunların yükseltgenme basamakları sıfırdır arkadaşlar.
Yükleri olsaydı zaten yukarıya yazılırdı.
Bu yüzden, bu sıfırdır diyoruz.
Çok atomlu iyonlarda -çok atomlu iyonlara "kök" diyoruz.- Hemen aşağıda örnek var, görelim.
NH4+ çok atomlu bir iyon (katyon) çok atomlu bir anyon Bunlar birer "kök"tür.
Burada yükseltgen basamakları toplamı iyonun yüküne eşittir.
Bakın NH4+ün üzerinde bir + var Bu hidrojenin değil, tamamının "+"sıdır.
İyonun yükü Karbonatın üzerindeki -2 de Oksijenin değil.
Bu da tamamının yüküdür.
Hiçbir zaman karbonatı yazıp da oksijenin yükünü tepeye yazmıyoruz.
Dikkat!
Soruda benden Azotun veya karbonun yükünü ister.
Şöyle buluyorum.
Azotun yükseltgenme basamağı ile ve +1e eşitliyorum, iyon yüküne eşittir diyorum.
Buradan gerekli işlemleri yapıyorum.
Karbonatta da karbonu istedikleri zaman Karbonun yükseltgenme basamağı ile -2ye eşitliyorum.
İyonun yüküne eşitliyorum.
Lütfen dikkat.
Çok atomlu iyonlarda yani köklerde Yükler toplamı kökün yüküne eşit Bileşiklerde ne olduğuna bakalım bir de.
Bileşiklerde ise, sevgili arkadaşlarım, Atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfırdır.
Çünkü bileşiklerin üzerinde hiçbir şekilde yük yok Burada yükler toplamı 0.
Karbondioksitte (CO2) yükler toplamı 0.
Bu sırada şurası ve şurası dikkat edelim!
Şimdi, NH4+ ve CO3-2 Arkadaşlar bunlar bileşik değiller.
Bileşik olabilmesi için üzerinde hiçbir şekilde bir sayı (yük) yazmaması lazım.
Yani 0 olması lazım.
Yükseltgenme basamakları toplamı 0 olursa bileşik olur.
NH3 ve CO2 birer bileşiktir.
Burada ne yapıyorum?
Azotu sordukları zaman Azotun ve 3 hidrojenin yükseltgenme basamaklarını sıfıra eşitliyorum Karbonu sordukları zaman, karbon ve 2 oksijeni toplayıp sıfıra eşitliyorum.
Evet arkadaşlar özelliklerimiz ve kurallarımız bu kadar.
Bundan sonraki derste örneklerimizi yapıyoruz Diğer derste görüşmek üzere hoşçakalın.
