Merhaba arkadaşlar, alkinlere devam ediyoruz.
Asetilenin kimyasal reaksiyonlarındayız.
Geçen dersimizde asetilenin katılma reaksiyonun işlemiştik.
Bu dersimizde polimerler reaksiyonlarını ve yer değiştirme reaksiyonunu işleyeceğiz.
Arkadaşlar polimerleşme ile başlayalım.
Polimerleşme neydi bir hatırlayalım.
Geçen derslerimize de bahsetmiştik.
Küçük moleküllerden büyük moleküllerin oluşmasına polimerleşme diyorduk.
Monomer küçük en küçük yapı birimimizdi.
2 monomer bir araya gelirse dimer, 3 monomer bir araya gelirse tramer, çok monomer bir araya gelirse polimer oluşurdu.
Şimdi ilk reaksiyonuma bakıyorum.
Benim elimde asetilen var.
Gördüğünüz gibi asetilenin burada üç tane asetilen.
Çok yüksek bir sıcaklıkta 600 santigrat derecede ısıtılıyor.
600 santigrat dereceye kadar ısıtılıyor ve kapalı formülüm C2h2.
Üç tane aldığım zaman c6h6 görüyorsunuz ki benzen oluşuyor.
Yani 600 santigrat derecede ben asetilenden benzen elde edebiliyorum.
Arkadaşlar önemli bir reaksiyon.
İkinci reaksiyonuma geliyorum.
Burada gördüğünüz reaksiyon polimerleşme reaksiyonu değil, ürün olarak elde ettiğim vinil klorür.
Bunu polimerleştireceğim.
O yüzden bizim için vinil klorür önemli.
Vinil klorürü nasıl kaydediyoruz bakalım.
Asetileni alıyorum.
Asetilene katılma tepkimesi yaptıracağım.
Hidrojen klorür katıyorum arkadaşlar.
Nasıl katarım?
Hidrojenler iki tarafta eşit olduğu için hidrojenin ilk önce tarafa gittiği önemli değil.
Hidrojenim buraya gelir, klor da buraya gelsin farketmez.
ch2 ch.
Hatırlarsanız bu vinil yapısıydı.
Birine klor bağlamış oldum vinil klorür elde ettim ve ben vinil klorür alıyorum.
Köşeli parantez yazıyorduk.
Polimerleşmelerde n'i başa yazıyorum.
Vinil klorürü çokça birleştiriyorum arkadaşlar.
Polimerleşmede ne oluyordu hatırlayın.
Pi bağını atıyorduk.
Pi bağı bakın şu şekilde açıldı.
Karbon ve hidrojen sayılarım aynı içindeki atomlar değişmedi.
Bir karbon, iki hidrojen, bir karbon, bir klor, bir hidrojen gördüğünüz gibi ve monomer kendi kendine birleşti.
Bu şekilde vinül klorürden biz polivinil klorür yani PVC elde etmiş oluyoruz arkadaşlar.
Devam edelim yer değiştirme reaksiyonlarına.
Yer değiştirme reaksiyonları bizim için önemli.
Çünkü asetilenlerin tanınma reaksiyonu.
Ama tüm asetilenleri biz bu şekilde tanıyamıyoruz.
Burada önemli bir ayrıntı var.
Uç alkin ve iç alkinden daha önceki derslerimizde bahsetmiştik.
Uç Alkin dediğimizde ne olurdu arkadaşlar?
Üçlü bağ uçta olurdu.
Bakın şu r'yi böyle yazarsam uçta olan bir alkin olduğu için uç alkindir ya da şöyle de alabilirim.
Asetilenin de aynı şekilde.
Uç alkin olarak alabiliriz.
Çünkü yine üçlü bağ karbonunda hidrojen var.
Ama şöyle bir yapı yazarsam bu iç alkindir arkadaşlar.
Yukarıda yazdıklarım ise bunlar ise uç alkin olarak geçer.
İşte bu yer değiştirme reaksiyonları bizim için çok önemli.
Alkinlerin tanınma reaksiyonu ama uç alkinlerin tanınma reaksiyondur.
İç alkinler şimdi anlatacağım reaksiyonları vermez.
Bizim için burada önemli olan bir şey var.
Karbonlarda hidrojen olması gerekiyor.
Üçlü bağ karbonlarına hidrojen bağlı olmak zorunda.
Az sonra buraya tekrar geliyorum.
Bakalım iki tür denklemim iki tür tepkimem var.
Birincisi asetilenin tepkimelerini ilk önce inceliyoruz.
Asetilenin amonyak ile gümüş nitrat çözeltisi amonyak ile gümüş nitrat çözeltisi ile tepkimesi.
Amonyak ile gümüş nitrat çözeltisine Tolens ayıracı da diyoruz.
Bu reaksiyondan beyaz bir çökelek oluşuyor.
Beyaz bir çökelek oluştuğu zaman ben elimdeki maddenin bir alkinin olduğunu anlayabiliyorum arkadaşlar.
Yani uç alkini olduğunu anlayabiliyorum.
Bakalım.
Asetileni aldım.
Buradaki bileşiği bilmenize gerek yok çünkü karşınızda kitaplarda şu şekilde iki tane tepkime gelebilir.
Burada ezberlememize gerek yok ama önemli olan şu ortamda amonyak var ve gümüş iyonu var.
Bu ikisi reaksiyona girdikleri zaman gümüşün bir tanesi bu karbona hidrojenin yerine bir diğeri de diğer karbona gelir ve beyaz bir çökelek oluşur.
Bizi ilgilendiren kısım burası.
Yine aynı şekilde oluşan ürünleri yazdım ama bunlara takılmanıza gerek yok arkadaşlar.
Aşağıdaki reaksiyon için de aynı şey geçerli.
Bakın amonyak ortam iki tane gümüş ortamda iki tane gümüşün bir tanesi bir karbona, bir diğeri de diğer karbona gelir ve benim çökeleğim oluşur.
Ben derim ki evet buradaki reaksiyon benim bileşiğimin uç alkin olduğunu gösterir diyebilirim.
Evet, bir diğer tepkimemize geçelim.
Asetilen amonyak ile bakır bir nitrat çözeltisi yine kırmızı çökelek verir.
Yine aynı şekilde asetilenin tanınma reaksiyondur arkadaşlar.
Şimdi burada yine karşınıza gelecek olan iki tane tepkime var.
Gördüğünüz gibi aynı değil.
Hatta üç tane bakır nitrat, bakırın kompleks bir bileşiği ve bakır bir klorür karşınıza gelebilir.
Buradan yine aynı şekilde bileşiklere takılmıyorsunuz.
Önemli olan amonyak ortamda bakır artı bir iyonunun olması lazım.
Amonyaklı ortam ve bakır artı bir yana, amonyaklı ortam, bakır artı bir iyonu.
Peki ne oluyor?
Yine az önce gümüşte olan çözeltide olduğu gibi bakırın bir tanesi bir karbona, hidrojenin yerine diğeri bir karbona gelir ve ortamda kırmızı çökelek görürsünüz.
Asetilenden başladım.
Evet diyorum ki bu asetilenin tanınma reaksiyondur diyorum.
Oluşan ürünler yine aynı şekilde ekstradan kırmızı çökeleğin yanında oluşan ürünlere takılmanıza gerek yok.
Bizim için önemli olan bu tepkimenin gerçekleşmesi ve kırmızı çökelek oluşması.
Şimdi arkadaşlar bu tepkimenin gerçekleşmesi için benim üçlü bağ karbonlarında hidrojen olması lazım.
Yeniden söylüyorum, az önce söylemiştik.
Çünkü ne oldu az önce gördük.
Bakın gümüşler hidrojenle yer değiştirdi.
Ya da bakır kiminle yer değiştirdi, hidrojenle yer değiştirdi.
Burada bu bileşikte ben bu reaksiyonu görebilirim.
Bakın burada gördüm.
Çünkü hidrojen var bu karbonda.
İkinci bileşiğimde asetilende de yine aynı şekilde.
Bu hidrojenler yer değiştirme verir.
Evet ama iç alkine geldiğim zaman burada arkadaşlar üçlü bağa bağlı bir hidrojen yok.
Burada ben bu reaksiyonu göremem, iç alkinler bu reaksiyonu vermez diyorum.
Bir diğer şekilde şöyle de söyleyebilirim.
Uç alkinlere bağlı olan hidrojenler asidik hidrojen olarak geçer.
Asidik hidrojen lazım bize bu reaksiyonların gerçekleşmesi için.
Asidik hidrojendir, asidik hidrojendir, asidik hidrojendir.
Burada ise asidik hidrojen yoktur.
O yüzden bu reaksiyon gerçekleşmez diye de açıklayabiliriz.
En son söylediğim şeyleri tekrar bir toparlıyoruz.
Bir uç alkini aldım iki taraftan metili var, üçlü bağı karbonun ortada.
Amonyaklı ortamda gümüş çözeltisi ile reaksiyon vermez.
Çünkü iç alkindir, iç alkin çünkü asidik hidrojen içermiyor.
Bu karbonlarda hidrojen olmadığı için asidik hidrojen içermez ve bu reaksiyonu vermez.
Yine aynı şekilde amonyak ile ortamda bakır bir çözelti ile reaksiyon görülmez diyoruz ve dersimizi bu şekilde bitiriyoruz arkadaşlar.
Bundan sonraki dersimizde görüşmek üzere, hoşçakalın.
Asetilenin kimyasal reaksiyonlarındayız.
Geçen dersimizde asetilenin katılma reaksiyonun işlemiştik.
Bu dersimizde polimerler reaksiyonlarını ve yer değiştirme reaksiyonunu işleyeceğiz.
Arkadaşlar polimerleşme ile başlayalım.
Polimerleşme neydi bir hatırlayalım.
Geçen derslerimize de bahsetmiştik.
Küçük moleküllerden büyük moleküllerin oluşmasına polimerleşme diyorduk.
Monomer küçük en küçük yapı birimimizdi.
2 monomer bir araya gelirse dimer, 3 monomer bir araya gelirse tramer, çok monomer bir araya gelirse polimer oluşurdu.
Şimdi ilk reaksiyonuma bakıyorum.
Benim elimde asetilen var.
Gördüğünüz gibi asetilenin burada üç tane asetilen.
Çok yüksek bir sıcaklıkta 600 santigrat derecede ısıtılıyor.
600 santigrat dereceye kadar ısıtılıyor ve kapalı formülüm C2h2.
Üç tane aldığım zaman c6h6 görüyorsunuz ki benzen oluşuyor.
Yani 600 santigrat derecede ben asetilenden benzen elde edebiliyorum.
Arkadaşlar önemli bir reaksiyon.
İkinci reaksiyonuma geliyorum.
Burada gördüğünüz reaksiyon polimerleşme reaksiyonu değil, ürün olarak elde ettiğim vinil klorür.
Bunu polimerleştireceğim.
O yüzden bizim için vinil klorür önemli.
Vinil klorürü nasıl kaydediyoruz bakalım.
Asetileni alıyorum.
Asetilene katılma tepkimesi yaptıracağım.
Hidrojen klorür katıyorum arkadaşlar.
Nasıl katarım?
Hidrojenler iki tarafta eşit olduğu için hidrojenin ilk önce tarafa gittiği önemli değil.
Hidrojenim buraya gelir, klor da buraya gelsin farketmez.
ch2 ch.
Hatırlarsanız bu vinil yapısıydı.
Birine klor bağlamış oldum vinil klorür elde ettim ve ben vinil klorür alıyorum.
Köşeli parantez yazıyorduk.
Polimerleşmelerde n'i başa yazıyorum.
Vinil klorürü çokça birleştiriyorum arkadaşlar.
Polimerleşmede ne oluyordu hatırlayın.
Pi bağını atıyorduk.
Pi bağı bakın şu şekilde açıldı.
Karbon ve hidrojen sayılarım aynı içindeki atomlar değişmedi.
Bir karbon, iki hidrojen, bir karbon, bir klor, bir hidrojen gördüğünüz gibi ve monomer kendi kendine birleşti.
Bu şekilde vinül klorürden biz polivinil klorür yani PVC elde etmiş oluyoruz arkadaşlar.
Devam edelim yer değiştirme reaksiyonlarına.
Yer değiştirme reaksiyonları bizim için önemli.
Çünkü asetilenlerin tanınma reaksiyonu.
Ama tüm asetilenleri biz bu şekilde tanıyamıyoruz.
Burada önemli bir ayrıntı var.
Uç alkin ve iç alkinden daha önceki derslerimizde bahsetmiştik.
Uç Alkin dediğimizde ne olurdu arkadaşlar?
Üçlü bağ uçta olurdu.
Bakın şu r'yi böyle yazarsam uçta olan bir alkin olduğu için uç alkindir ya da şöyle de alabilirim.
Asetilenin de aynı şekilde.
Uç alkin olarak alabiliriz.
Çünkü yine üçlü bağ karbonunda hidrojen var.
Ama şöyle bir yapı yazarsam bu iç alkindir arkadaşlar.
Yukarıda yazdıklarım ise bunlar ise uç alkin olarak geçer.
İşte bu yer değiştirme reaksiyonları bizim için çok önemli.
Alkinlerin tanınma reaksiyonu ama uç alkinlerin tanınma reaksiyondur.
İç alkinler şimdi anlatacağım reaksiyonları vermez.
Bizim için burada önemli olan bir şey var.
Karbonlarda hidrojen olması gerekiyor.
Üçlü bağ karbonlarına hidrojen bağlı olmak zorunda.
Az sonra buraya tekrar geliyorum.
Bakalım iki tür denklemim iki tür tepkimem var.
Birincisi asetilenin tepkimelerini ilk önce inceliyoruz.
Asetilenin amonyak ile gümüş nitrat çözeltisi amonyak ile gümüş nitrat çözeltisi ile tepkimesi.
Amonyak ile gümüş nitrat çözeltisine Tolens ayıracı da diyoruz.
Bu reaksiyondan beyaz bir çökelek oluşuyor.
Beyaz bir çökelek oluştuğu zaman ben elimdeki maddenin bir alkinin olduğunu anlayabiliyorum arkadaşlar.
Yani uç alkini olduğunu anlayabiliyorum.
Bakalım.
Asetileni aldım.
Buradaki bileşiği bilmenize gerek yok çünkü karşınızda kitaplarda şu şekilde iki tane tepkime gelebilir.
Burada ezberlememize gerek yok ama önemli olan şu ortamda amonyak var ve gümüş iyonu var.
Bu ikisi reaksiyona girdikleri zaman gümüşün bir tanesi bu karbona hidrojenin yerine bir diğeri de diğer karbona gelir ve beyaz bir çökelek oluşur.
Bizi ilgilendiren kısım burası.
Yine aynı şekilde oluşan ürünleri yazdım ama bunlara takılmanıza gerek yok arkadaşlar.
Aşağıdaki reaksiyon için de aynı şey geçerli.
Bakın amonyak ortam iki tane gümüş ortamda iki tane gümüşün bir tanesi bir karbona, bir diğeri de diğer karbona gelir ve benim çökeleğim oluşur.
Ben derim ki evet buradaki reaksiyon benim bileşiğimin uç alkin olduğunu gösterir diyebilirim.
Evet, bir diğer tepkimemize geçelim.
Asetilen amonyak ile bakır bir nitrat çözeltisi yine kırmızı çökelek verir.
Yine aynı şekilde asetilenin tanınma reaksiyondur arkadaşlar.
Şimdi burada yine karşınıza gelecek olan iki tane tepkime var.
Gördüğünüz gibi aynı değil.
Hatta üç tane bakır nitrat, bakırın kompleks bir bileşiği ve bakır bir klorür karşınıza gelebilir.
Buradan yine aynı şekilde bileşiklere takılmıyorsunuz.
Önemli olan amonyak ortamda bakır artı bir iyonunun olması lazım.
Amonyaklı ortam ve bakır artı bir yana, amonyaklı ortam, bakır artı bir iyonu.
Peki ne oluyor?
Yine az önce gümüşte olan çözeltide olduğu gibi bakırın bir tanesi bir karbona, hidrojenin yerine diğeri bir karbona gelir ve ortamda kırmızı çökelek görürsünüz.
Asetilenden başladım.
Evet diyorum ki bu asetilenin tanınma reaksiyondur diyorum.
Oluşan ürünler yine aynı şekilde ekstradan kırmızı çökeleğin yanında oluşan ürünlere takılmanıza gerek yok.
Bizim için önemli olan bu tepkimenin gerçekleşmesi ve kırmızı çökelek oluşması.
Şimdi arkadaşlar bu tepkimenin gerçekleşmesi için benim üçlü bağ karbonlarında hidrojen olması lazım.
Yeniden söylüyorum, az önce söylemiştik.
Çünkü ne oldu az önce gördük.
Bakın gümüşler hidrojenle yer değiştirdi.
Ya da bakır kiminle yer değiştirdi, hidrojenle yer değiştirdi.
Burada bu bileşikte ben bu reaksiyonu görebilirim.
Bakın burada gördüm.
Çünkü hidrojen var bu karbonda.
İkinci bileşiğimde asetilende de yine aynı şekilde.
Bu hidrojenler yer değiştirme verir.
Evet ama iç alkine geldiğim zaman burada arkadaşlar üçlü bağa bağlı bir hidrojen yok.
Burada ben bu reaksiyonu göremem, iç alkinler bu reaksiyonu vermez diyorum.
Bir diğer şekilde şöyle de söyleyebilirim.
Uç alkinlere bağlı olan hidrojenler asidik hidrojen olarak geçer.
Asidik hidrojen lazım bize bu reaksiyonların gerçekleşmesi için.
Asidik hidrojendir, asidik hidrojendir, asidik hidrojendir.
Burada ise asidik hidrojen yoktur.
O yüzden bu reaksiyon gerçekleşmez diye de açıklayabiliriz.
En son söylediğim şeyleri tekrar bir toparlıyoruz.
Bir uç alkini aldım iki taraftan metili var, üçlü bağı karbonun ortada.
Amonyaklı ortamda gümüş çözeltisi ile reaksiyon vermez.
Çünkü iç alkindir, iç alkin çünkü asidik hidrojen içermiyor.
Bu karbonlarda hidrojen olmadığı için asidik hidrojen içermez ve bu reaksiyonu vermez.
Yine aynı şekilde amonyak ile ortamda bakır bir çözelti ile reaksiyon görülmez diyoruz ve dersimizi bu şekilde bitiriyoruz arkadaşlar.
Bundan sonraki dersimizde görüşmek üzere, hoşçakalın.
