Bu ders mizde roman türleri üzerinde duracağız.
İsterseniz hemen başlayalım.
Sosyal roman.
Sosyal roman.
Ekonomik sorunların, sınıflar arası çatışmaların, göç, esaret gibi toplumsal bakın anahtar kelime mi?
Zaten sosyal toplumsal demek sorunların işlendiği romanlar dır.
Bakın peki sefiller bir sosyal roman mıdır?
Evet, Viktorya gölünün Gazap Üzümleri.
John Steinbeck bakın yine bir sosyal roman örneği.
Serzeniş, Sami Paşazade Sezai'nin yine ünlü bir eseridir, sosyal romandır.
Reşat Nuri'nin Yaprak Dökümü, Yaşar Kemal'in İnce Memed romanları birer sosyal roman örneğidir.
Töre romanı.
Bakın bir toplumun gelenek ve göreneklerini hemen burayı önemli bir önemli oğlu için işaret diyoruz.
Gelenek ve göreneklerin anlatıldığı romanlar dır.
Halide Edip Adıvar'ın Sinekli Bakkal isimli romanı töre romanları içerisinde gösterilebilir.
Tarihi roman konusunu tarihten alan romanlar dır.
Bakın Tolstoy'un Savaş ve Barış.
Namık Kemal'in ki Türk edebiyatının ilk tarihi romanıdır Cezmi.
Yine Mithat Cemal Kuntay, 13.
İstanbul.
Kemal Tahir'in Devlet Ana, Tarık Buğra'nın Küçük Ağa isimli romanları birer tarihi roman örneğidir.
Psikolojik roman.
Şimdi ruh çözümlemeleri ne yer veren insanın ruhsal durumunu anlatan romanlar dır.
Bakın Dostoyevski'nin suç ve cezası bir psikolojik romandır.
Gökçe'nin Genç Werther'in Acıları bir psikolojik roman örneğidir.
Türk edebiyatının ilk psikolojik roman örneği olan Eylül ki Memet nin eseridir.
Yine bir psikolojik romandır.
Peyami Safa'nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu yine bir psikolojik roman örneğidir.
Göldeki aksiyon romanını aksiyon romanı, olay unsurunu ön plana çıkaran romanlar dır.
Yani olay ön planda olacak.
Bunu da kendi içerisinde biz ikiye ayıracağız.
Bir macera romanı, öbürü polisiye roman, macera romanı.
Mesela Robinson Şuuru.
John Danyal.
Telefonun ünlü eseri Robinson zor bir macera romanıdır.
Hasan Melle yine Ahmet Mithat ın önemli bir eseridir.
Üç Silahşörler, Alexander Dumas'nın yine önemli bir eseridir ve bunlar bakın bir macera roman örneğidir diyebiliriz.
Polisiye romanlar, Bakın Şarlo, Ölmüş Esrarı, Cinayet ve Cingöz Recai ki Cingöz Recai.
Biliyorsunuz Peyami Safa'nın Esrarı Cinayette.
Ahmet Mithat ın Atatürk edebiyatında ilk polisiye roman örneğin sayıldığını da söyleyebiliriz.
Egzotik roman bakın uzak ve yabancı ülkelerde geçen romanlar dır.
Yine biz Pierre Loti'nin İzlanda balıkçı sını, Refik Halit Karay'ın Nilgün adlı romanlarının birer egzotik roman örneği olduğunu söyleyebiliriz.
Fantastik roman, gerçekleşmesi mümkün olmayan olayların anlatıldığı masalsı bir tutumla hatta anlatıldığı romanlar dır.
Yani olağanüstü olaylar anlatılır.
Yüzüklerin Efendisi mesele bakın film olarak da oynandı.
Hatırlayalım filmini değil mi?
Değişik tipler, değişik canavar tarzı kişiler, karakterler var.
Dolayısıyla olay ve olağanüstü olaylar anlatılıyor orada.
Puslu Kıtalar Atlası tabii Türk edebiyatında.
İhsan Oktay Anar'ın gerçekten fantastik roman tarzında önemli bir eserdir.
Yine Nazlı Eray'ın da fantastik roman tarzında eser verdiğini söyleyebiliriz.
Roman türlerine devam ediyoruz.
Bilimkurgu romanın dayız.
Şimdi yazıldığı dönemde gerçekleşmesi mümkün olmayan bakıp burası önemli bilim ve teknoloji unsuru.
Ama bakın dikkat edin, yazıldığı dönemde gerçekleşmesi mümkün olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak gelecek ya da geçmiş zamanda kurgulanmış olayları işleyen romanlar dır.
Mesela bakın Jules Verne'in Aya Yolculuk, Denizler Altında 20.000 Fersah bilimkurgu romanlarına en güzel örneklerdir.
Biyografi romanı.
Ünlü kişilerin hayatının anlatıldığı romanlar dır.
Bakın bir bilim adamının romanı.
Oğuz Atay'ın üniversiteden hocası Mustafa İnan'ın hayatını anlattığı romanıdır.
Yine Ayşe Kulin ve Attila İlhan biyografi roman türünde ünlü, önemli ve daha doğrusu eserlerdir.
Otobiyografik roman ya bir yazar kendi hayatını anlatıyorsa, bu otobiyografik romandır.
Mesela Alfonso Davud etsin vakanın küçük şeyler.
Peyami Safa'nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu aynı zamanda psikolojik roman örneğidir de bakın Necip Fazıl'ın kafa kağıdı.
Yine otobiyografik alanda yazılan romanlar dır diyebiliriz.
Tezi roman.
Bakın öne sürülen bir düşünceyi veya tezi yani bitti, sürecek bir şeyi savunacak.
Bakın savunmak ve kabul ettirmek için yazılan romanlar dır.
Bakın Nabi Zade Nazım'ın Zehra isimli romanı aynı zamanda ilk psikolojik roman denemesidir.
Bakın ona da dikkat edelim.
Yine Yakup Kadri'nin Yaban adlı romanı Türk edebiyatında tezli roman örneği olarak kabul edilebilir.
Nehir roman bakın bir olayın geniş bir zaman diliminde geçtiği dikkat, geniş bir zaman dilimi.
Burası önemli.
Çağı geniş yani geniş bir zaman diliminde geçtiği, çağı bir toplumun geniş bir görünümünü birden fazla cilt halinde anlatan romanlar dır.
Bakın Tarık Buğra'nın küçük ağası Yakup Kadri'nin Panorama, Adalet Ağaoğlu'nun Ölmeye Yatmak, Bir Düğün Gecesi, işte Orhan Kemal'in baba evi nehir roman türüne en güzel örneklerdir diyebiliriz.
Ve son olarak popüler yani Yığın Roman.
Şimdi popüler roman gerçeği olduğu gibi.
Yansıtma kaygısı taşır.
Sanat ve estetik kuralları pek önemsemez.
Kişiler tek yönlüdür.
Olay ve zaman oldukça da uzundur.
Yani aslında popüler romanda yazarın asıl amacı estetik haz uyandırmak için sanatsal bir kaygı oluşturmak için roman yazmak değil, tamamen yani olayların ve kişilerin tek yönlü anlatıldığı uzun anlatıldı.
Sanat kaygısının olmadığı işin doğrusu biraz da belki de para kazanmak amacıyla da yazılabilen Romanlar dır.
Bakın Ahmet Mithat Efendi ve Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanlarının bir popüler roman örneği olarak kabul edildiğini söyleyebiliriz.
Şimdi bir de yansıttıkları edebi akımlara göre romanlar var.
Hatırlayın, önceki derslerimizde edebi akımları görmüştük.
Sizin roman, romantizm gibi bakın.
Mesela klasik roman örneği Final Ondan Telefon Kattı isimli eser.
Mesela romantik roman Victor Hugo'nun Sefiller romanı.
Mesela realist roman.
Zaten Balığın Kırmızı ve siyah.
Natüralist roman Emil Zola'nın mesela Nana isimli eseri.
Eksi Eksi.
Destansı realist roman Jean-Paul Sartre'ın Bulantı isimli eseri.
Modern roman örneği bakın James Joyce'un Rises adlı eseri.
Postmodern roman örneği olarak da Umberto Eco'nun Gülün adlı eserini örnek gösterebiliriz.
İsterseniz konumuzla ilgili örnek sorunuzu çözelim.
Yukarıda yazılan romanlar ve türleriyle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Bakın Zehra için popüler roman demiş bir kere.
Zehra popüler bir roman değil.
Zehra tezli bir romandır.
Nafi Zade Nazım'ın tezli roman olduğunu söyleyelim.
O zaman doğru Ç vakfımızın A seçeneği olduğunu belirtelim ama diğerlerinden emin olalım.
Puslu Kıtalar Atlası.
Fantastik bir roman örneğidir.
Doğrudur.
İhsan Oktay Anar'ın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Peyami Safa'nın eseridir.
Otobiyografik olmasının yanında psikolojik bir romandır.
Panorama, Yakup Kadri'nin gerçekten de nehir türünde bir romanıdır.
Panorama 1 2, iki çünkü bir bilim adamının romanı, Oğuz Atay'ın üniversiteden hocası Mustafa İnan'ı anlattığı bir eserdir ve biyografik bir romandır.
Dolayısı ile B, C, D ve eş seçeneklerinde ki bilgiler doğrudur ama A seçeneğinde Zehra popüler değil tezi romandır.
Hatta ilk psikolojik roman denemesidir.
Ve bu şekilde dersimizi, roman türlerini burada bitirmiş olduk.
Bir sonraki dersimiz ile görüşmek üzere Kunduz'da kalıyoruz ve kendimize iyi bakıyoruz.
Roman Nedir?
Roman, kurgusal bir hikayeyi anlatan, karakterlerin psikolojik ve duygusal gelişimlerini, çevrelerindeki dünyayı ve olayları konu alan uzun öykü türüdür. Romanlar genellikle bölümlere ayrılmış ve her bölümde farklı bir olay veya konunun işlendiği uzun bir metin şeklindedir.
Romanın tarihi oldukça eski dönemlere kadar uzanır. Antik Roma ve Yunan edebiyatında, Orta Çağ Avrupa'sında ve Osmanlı edebiyatında da benzer türler görülür ancak modern anlamda romanın gelişimi 18. yüzyılda gerçekleşir.
Romanlar genellikle kişisel gelişim, toplumsal sorunlar, tarih, aşk, macera, polisiye ve bilim kurgu gibi çeşitli konuları işlerler. Romanlar, okuyucunun kendisini hikayenin içinde hissetmesine ve karakterlerle empati kurmasına yardımcı olan ayrıntılı tasvirleri ve derin karakter analizleri ile bilinirler.
Romanın en önemli özelliklerinden biri, yazarın hayal gücüne dayalı olarak kendi kurgusal dünyasını yaratması ve okuyucunun bu dünyaya dalmış hissetmesini sağlamasıdır. Romanlar genellikle uzun olmaları nedeniyle, yazarın karakterleri, konuları ve dünya görüşünü daha ayrıntılı bir şekilde yansıtabilmesi için daha fazla alan sağlarlar.
Roman Türleri Nelerdir?
Roman, kendi içinde farklı türlere ayrılabilen bir edebi eserdir. Roman türleri, konu, yapı ve tarz gibi farklı özelliklere göre sınıflandırılabilir. İşte roman türleri hakkında genel bir bakış:
- Tarihi Roman: Tarihi romanlar, tarihi olay ve kişilikleri konu alan romanlardır. Tarihi gerçeklere dayanır ve kurgusal öğelerle desteklenir.
- Psikolojik Roman: Psikolojik romanlar, karakterlerin iç dünyalarına odaklanan romanlardır. Kişisel düşünceler, duygular ve zihinsel süreçlerin ayrıntılı bir şekilde ele alındığı eserlerdir.
- Bilim Kurgu Romanı: Bilim kurgu romanları, bilim ve teknolojinin gelişmiş olduğu farklı bir gelecekte geçen kurgusal hikayelerdir. Genellikle uzay, robotlar, yapay zeka, zaman yolculuğu, uzak gezegenler gibi unsurlar içerir.
- Aşk Romanı: Aşk romanları, romantizm ve duygusal bağlar üzerine kurulu hikayelerdir. Genellikle birbirine aşık olan iki karakterin hikayesini anlatır.
- Polisiye Roman: Polisiye romanlar, suç işleyenlerin yakalanması sürecini konu alan romanlardır. Genellikle cinayet, hırsızlık, kaçırma gibi suçlar ele alınır.
- Macera Romanı: Macera romanları, keşif, macera ve heyecan dolu olaylarla dolu hikayelerdir. Genellikle keşif, korsanlık, kaçış, savaş ve araştırma gibi unsurları içerir.
- Korku Romanı: Korku romanları, okuyucuları korkutmak amacıyla tasarlanmış romanlardır. Genellikle doğaüstü, karanlık ve ürkütücü unsurları içerir.
- Mizah Romanı: Mizah romanları, okuyucuları güldürmek amacıyla yazılmış eserlerdir. Karikatür, fıkra ve diğer mizah türleriyle benzer özellikler gösterir.
- Toplumsal Roman: Toplumsal romanlar, toplumsal sorunları, eşitsizlikleri, ayrımcılığı, adaletsizliği, yoksulluğu vb. konuları ele alan romanlardır. Genellikle siyasi bir mesajı olan eserlerdir.
Türk Edebiyatında Roman
Türk edebiyatında roman, Tanzimat Dönemi ile birlikte ortaya çıkmıştır. Tanzimat Dönemi yazarları, romanın Batı edebiyatındaki gelişimini takip ederek, Türk edebiyatına bu türü kazandırmışlardır. Türk edebiyatındaki roman tarihi, Tanzimat Dönemi'nden itibaren günümüze kadar uzanmaktadır.
Tanzimat Dönemi'nde, Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemal, Şemsettin Sami gibi yazarlar, toplumsal sorunları ele alan romanlar yazmışlardır. Bu dönemde romanlar, Batı edebiyatının etkisi altında kaleme alınmıştır.
Servet-i Fünun Dönemi'nde, Ahmet Midhat Efendi'nin "Felatun Bey ile Rakım Efendi" adlı eseriyle birlikte, romanlarda hikaye öğesi daha önem kazanmıştır. Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Mehmet Rauf, Ahmet Hikmet Müftüoğlu gibi yazarlar da bu dönemde roman yazmışlardır.
Cumhuriyet Dönemi'nde, romancılar toplumsal sorunları ele alan eserler yazmaya devam etmiştir. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Sabahattin Ali gibi yazarlar, Türk edebiyatındaki önemli romancılardandır. Bu dönemde romanlar, sosyalist, gerçekçi ve psikolojik öğeleri bir arada bulunduran eserler olarak kaleme alınmıştır.
1960 Sonrası Dönem'de, yazarlar toplumsal konuların yanı sıra bireysel sorunları da ele alan romanlar yazmışlardır. Oğuz Atay, Adalet Ağaoğlu, Yaşar Kemal, Orhan Pamuk, Elif Şafak gibi yazarlar, Türk edebiyatında 1960 Sonrası Dönem'in önde gelen romancıları arasındadır. Bu dönemde romanlar, postmodern öğelerle zenginleştirilmiştir.
Türk edebiyatındaki roman geleneği, günümüzde de devam etmektedir. Genç yazarlar, farklı konular ve tarzlarla roman yazmaya devam etmektedir.
Temasına Göre Romanlar
Romanlar, tematik açıdan birçok farklı kategoriye ayrılabilir. İşte bazı tematik roman kategorileri:
- Aşk Romanı: İki karakter arasındaki romantik bir ilişkiyi anlatan romanlardır.
- Macera Romanı: Genellikle kahramanın mücadelesini ve macerasını anlatan romanlardır.
- Tarihi Roman: Tarihsel olayları, kişileri ve yerleri konu alan romanlardır.
- Bilim Kurgu Romanı: Bilimsel veya teknolojik bir konuyu ele alan romanlardır.
- Korku Romanı: Genellikle insanların karşılaştığı doğaüstü veya ürkütücü olayları konu alan romanlardır.
- Polisiye Roman: Bir suçun işlenmesi, soruşturulması ve çözülmesi etrafında dönen romanlardır.
- Psikolojik Roman: Karakterlerin zihinsel durumlarını ve içsel dünyalarını ele alan romanlardır.
- Toplumsal Roman: Toplumsal sorunları ele alan romanlardır.
- Fantastik Roman: Genellikle fantastik yaratıklar veya olaylarla ilgili konuları ele alan romanlardır.
- Otobiyografik Roman: Yazarın kendi hayatından esinlenerek yazdığı romanlardır.
Bu sadece birkaç örnek olup, romanlar temasına göre daha birçok kategoriye ayrılabilir.
Akımlarına Göre Romanlar
Romanlar, yazıldıkları dönemin edebi akımlarından da etkilenebilir ve bu akımların özelliklerini taşıyabilirler. İşte bazı edebi akımlar ve bu akımların temsilcisi romanları:
- Romantizm: Kişisel özgürlüğü, duygusal yoğunluğu ve doğanın güzelliklerini ön plana çıkaran bir akımdır. Mary Shelley'nin "Frankenstein", Victor Hugo'nun "Sefiller" ve Goethe'nin "Genç Werther'in Acıları" gibi eserler romantizmin özelliklerini taşır.
- Realizm: Gerçekçiliği ve objektifliği ön plana çıkaran bir akımdır. Gustave Flaubert'in "Madame Bovary", Charles Dickens'ın "Büyük Umutlar" ve Leo Tolstoy'un "Savaş ve Barış" gibi eserler realizmin özelliklerini taşır.
- Natüralizm: Realizmin daha aşırı bir versiyonu olan natüralizm, insanların doğa karşısındaki zayıflığını ve acziyetini vurgular. Emile Zola'nın "Nana", Theodore Dreiser'ın "Sister Carrie" ve Jack London'ın "Martin Eden" gibi eserler natüralizmin özelliklerini taşır.
- Sembolizm: Duygusal ve sanatsal deneyimi ön plana çıkaran bir akımdır. Charles Baudelaire'in "Les Fleurs du Mal", Stéphane Mallarmé'nin "L'après-midi d'un faune" ve Gustave Flaubert'in "Tentation de Saint Antoine" gibi eserler sembolizmin özelliklerini taşır.
- Modernizm: Geçmişteki edebi kuralları yıkarak yeni bir tarz yaratan bir akımdır. James Joyce'un "Ulysses", Virginia Woolf'un "Mrs. Dalloway" ve Franz Kafka'nın "Dava" gibi eserler modernizmin özelliklerini taşır.
- Postmodernizm: Modernizmi eleştiren ve sorgulayan bir akımdır. Kurt Vonnegut'un "Slaughterhouse-Five", Milan Kundera'nın "Gülünesi Aşk" ve Don DeLillo'nun "White Noise" gibi eserler postmodernizmin özelliklerini taşır.
Bu sadece birkaç örnek olup, romanlar edebi akımlara göre daha birçok kategoriye ayrılabilir.
