Kunduz Türkçeye ünlülerle ilgili ses olayları.
Konu anlatımından.
Herkese merhaba arkadaşlar.
Ünlülerle ilgili ses, olayların hız, ünlü düşmesi, ünlü üremesi ve ünlü dar almasıdır.
İlk olarak ünlü düşmesini inceleyelim.
Ünlü düşmesinin bir. Diğer adı. Hece. Kaybıdır. Ünlü düşmesine hece kaybı denmesinin nedeni bir kelimede kaç tane ünlü. Harf varsa o kadar hece. Vardır.
Eğer ünlülerden biri. Düşüyorsa aynı zamanda da bir. Tane hece düşmüş oluyor.
Yani kelime hemde bir hece kaybetmiş oluyorum.
Dilimizde bazı iki heceli kelimelere ek geldiğinde ikinci hece deki ünlü düşer.
Bu ses olayı ünlü düşmesidir.
Hemen inceleyelim.
Ömür kelimesi dü ekini aldığında oluşan yeni kelime ömrü olur ve şuradaki büyü ünlüsü düşer.
Aynı zamanda da hece kaybettiği için bu ses olayının bir diğer adı hece kaybıdır.
Resim kelimesini inceleyelim.
Resim iyi ekini aldığında oluşan yeni kelime resmi olur ve şuradaki iyi ünlüsü düşmüş olur.
Dilimizde ünlü düşmesi üç şekilde gerçekleşir.
Arkadaşlar bunlardan biri çekim eki alırken, ikincisi kelime yapım eki alırken, üçüncüsü de iki kelime birleşirken yani birleşik kelime oluşurken ünlü düşmesi gerçekleşir.
Bunları inceleyelim.
Çekim eki alır yani inceleyelim.
Öncelikle çekim eki ne demekti?
Geldiği kelimenin. Anlamını. Veya türünü değiştirmeyen ek yerimiz çekim ikidir.
Kelime çekim eki alırken ikinci PC'deki ünlüler düşebilir.
Bakalım alın kelimesi ağır çekim ekini. Aldığında. Oluşan yeni kelime. Alanı olur. Ve şuradaki ıı ünlüsü düşer.
Hemen başka bakalım.
Şehir kelimesi iyi ekini aldığında oluşan yeni kelime şehri olur ve şuradaki iyi ünlüsü düşer.
Tabii bu ününü düşmesini her iki heceli kelimede olur gerçekleşir diyemeyiz. Arkadaşlar özellikle tanımları verirken bazı. Kelimeler de diyoruz.
Omuz kelimesi a ekini aldığında. Aha. Çekim ekini aldığında oluşan yeni kelime miz. Omuza olur. Ve şuradaki u ünlüsü düşer.
Bir tane. Daha yapalım. Ağız kelimesi. A. Çekim ekini. Aldığında. Oluşan. Kelime ağzı olur. Ve şuradaki ıı ünlüsü düşmüş olur.
Ünlü düşmesinde ikinci oluşma şekli yapım eki alırken düşen ünlüler nedir bakalım.
Zaten bizi en çok. Zorlayacak olan b. B yani yapım eki alırken düşen ünlüler dir arkadaşlar. Hatta bazen. Kelimenin yıl ünlüsü düşmemiş halini söylediğimizde. Bu. Böyle miydi diyoruz.
Mesela ayır kelimesi ıı.
Yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime. Ayrıdır. Ve şuradaki ıı ünlüsü düşmüş olur. Bakalım yılın. Kelimesi ız.
Yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime. Yalnız. Kelimesidir.
Şuradaki ıı ünlüsü düşmüş olur.
Yani yıl fiili iş yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime yanlış kelimesidir ve şuradaki ıı ünlüsü yine düşmüş olur.
Çevir fiili e yapım ekini. Aldığında. Oluşan yeni kelime çevre kelimesidir.
Şuradaki iyi ünlüsü düşmüş olur.
Bir tane daha yapalım kıvır fiili ım yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime kıvrım dır.
Şuradaki ıı ünlüsü yine düşmüş olur.
Iki kelime birleşirken oluşan ünlü düşmesine bakalım. Anlamlı iki ayrı. Kökü bir araya gelecek yeni bir kelime oluşturacaklar.
Bu yeni kelime oluşurken bir adet ünlü kaybedecekler.
Bunlardan aklıma ilk geleni yazıyorum. Kahve ve altı. Kelimeleri birleştiğinde oluşan yeni kelime. Kahvaltı. Dır ve şuradaki en ünlüsü düşmüştür. Bir tane daha yapalım. Cuma ve ertesi kelimeleri birleşince oluşan yeni kelime cumartesi kelimesidir ve şuradaki Ege ünlüsü yine düşmüştür.
Ünlü düşmesi bu kadardı arkadaşlar.
Gelelim ünlü üremesine.
Ünlü üremesi de ününü düşmesinin tam tersi.
Normalde kökü de. Olmayan. Bir ünlü harf, o kelime. Ek aldığında. Ortaya çıkacak. Yani var olacak. Var olduğu için biz bu ses olayına ünlü üremesi diyoruz. Dilimizde bazı. Kelimelerde küçültme eki. Alırken. Ya da pekiştirme eki alırken ortaya çıkan bir ünlü vardır bu.
Olayı da ünlü türe müzesidir.
Dikkat edelim.
Kelime küçültme, iki alacak ya da pekiştirme eklerinden birini alacak arkadaşlar.
Örneklere geçelim.
Ast kelimesi gıcık küçültme ekini aldığında oluşan yeni kelime azıcık kelimesidir ve şuradaki. Iı sonradan. Ortaya çıkmıştır.
Yani ünlü türemiştir. Bakalım dar. Kelimesi cık küçültme ekini aldığında oluşan yeni kelime daracık kelimesidir ve şurada. Olmayan bir a harfi sonradan. Ortaya çıkmıştır.
Bir de pekiştirme. Yapalım sap. Pekiştirme ekiyle.
Sağlam kelimesi bir araya geldiğinde oluşan yeni kelime hem. Sapasağlam. Kelimesidir.
Normalde P harfinin. Yanında olmayan A sesi sonradan ortaya. Çıktığı için ünlü üremesini oluşturmuştur.
Gül pekiştirme eki gündüz kelimesiyle birleştiğinde oluşan yeni kelime güpegündüz kelimesidir.
Ve Şurada. Olmayan bir E harfi. Türediği için, sonradan ortaya çıktığı için, adi ünlü bir harf olduğu için ünlü üremesi denilir.
Ünlü daralması üçüncü ünlülerle ilgili ses olaylarından biri.
Arkadaşlar ünlü. Daralmasının. Bir diğer. Adı. Ünlü değişimidir.
Şimdi bu ikinci ismi bilerek söylüyorum.
Çünkü ilki neydi?
Ünlü düşmesi. Var olan. Bir önüne. Ek aldıktan sonra ortadan. Kalkacak.
İkinci işlediğim ses olayı.
Ünlü türe müziği de. Olmayan. Bir ünlü.
Sonradan ortaya çıktığı için ünlü üremesi dedim. Burada ünlü daralması, yani. Ünlü değişimi. Varolan. Bir ünlü değişecek. E o zaman ben bir düşüneyim.
Ünlü daralması yani dar ünlü den bahsediyorum. Bir önceki. Videolarda vardı. Neydi benim dar ünlüleri?
Iı III, U ve Ü'yü bir ünlünün dar alabilmesi için sizce önceden ne olması gerekir?
Tabiki geniş olması gerekir.
Neydi benim geniş ünlüleri?
Aaaaa ee ooo. Ve övdü bu geniş ünlüler.
Yor eki. Aldığında. Dar ünlüye dönüşecek arkadaşlar.
Bakalım tanımına dilimizde geniş ünlüyle biten bir fiile yor.
Eki geldiğinde sonda. Olan. Geniş ünlü daralır. Buna ünlü daralması denir. Peki yeri geldiğinde her fiil de ünlü. Daralması oluyor mu?
Olmaz.
Peki niye zoraki geldiğinde benim filimde yer alan ünlüler daralıyor.
Çünkü yor eki Türkçe bir ek değildir.
Geldiği Türkçe fiiller de değişime neden olur. Tabii bazı. Fiiller de.
Bakalım neler. Var?
Ağlamak fiiline yor ekini getirdiğimde. Biz ağla. Yor demeyiz, ağlıyor deriz ve buradaki yor eki. Şurada yer alan a. Geniş ünlüsü nü ıı dar üçlüsüne dönüştürmüş.
Mesela bir tane daha yapalım söylemek fiiline yor ekini getirdiğimde söyle yor demiyoruz.
Söylüyor diyoruz.
Şuradaki yor eki son da yer alan E geniş üçlüsünü, Ü'yü dar üçlüsüne dönüştürmüş.
Yani ünlü değişmiş, geniş ünlü dar ünlüye dönüştüğü için değişime uğramış oldu.
Bir adet uyarım var. Ünlü daralması da demek. Ve yemek fiillerini de.
Dikkat edelim arkadaşlar. Bunlar yor eki almadan da dar alırlar. Mesela demek fiiline ev yapım ekini getirdiğimde D'ye demem diye derim.
Daralır, yemek fiilini edecek yapım ekini getirdiğimde yiyecek demem, yiyecek derim.
O yüzden demek ve yemek fiilleri ile türeyen fiillere dikkat edelim.
Bunların kökleri demek ve yemektir. Şimdi arkadaşlar ses. Olaylarıyla ilgili. Bizim hayatımızı. Kurtaracak bir. Tane kolay bir. Matem var.
Bazı ses olayları bizi çok korkutuyor.
Özellikle şiir verilirse, parça verilirse veya cümle verilirse. Bana. Buradaki kelimelerde. Gerçekleşen ses olayları sorulduğunda. Böyle kalıyorum.
Hangi kelimede ne var. Acaba diye panik yapıyorum. Aslında hiç panik yapmamam gerekiyor.
Her kelimeyi tek tek incelemek gerekiyor.
Peki hocam ben bu her kelimeyi tek tek nasıl inceleyeceğim?
Ben bu ses olaylarını nasıl göreceğim?
Arkadaşlar basit bir yöntem.
Ses olayları sorularını çözerken. Harfler deki değişimleri görmemiz gerekir.
Eğer harfler. De yer. Alan değişimleri. Görürsek zaten ses olayının adını bulabiliriz. Bunun için de size verilen kelimelerin köklerini ve eklerini ayrı şekilde yazarsanız değişimi kendi gözünüzle görmüş olursunuz.
Bu şekilde de ses olayını isimlendirilmiş olursunuz. Hemen bunları bir uygulayalım. Aşağıda verilen kelimelerde. Oluşan ses. Olaylarını incelediniz ve isimlendirdiğimiz diye sizden bir ricada bulundum.
Devrim kelimesi. Şimdi bakıyorum daralma mı var. Türev mi, mimar düşme mi var bilemiyorum. Ne yapmam gerekiyor?
Az önceki verdiğim uyarı, kelimenin kökünü ve ekini. Ayrı ayrı yazarsam. Oluşan değişimi kendim görürüm ve isimlendirilir.
Devrim fiilinin kökü devir dir.
İlk yapım ekini almıştır ve şuradaki iyi göremiyorum.
Demek ki. Ortadan. Kalkmış. O zaman bu ses olayının adı ünlü düşmesi. Oyuna kelimesi ne yapıyorum?
Kökünü ekini ayrı ayrı yazıyorum. Oyun kelimesi. A yapım ekini almış. Ve şurada. Yer alan. U yu göremiyorum.
U da ünlü harfi olduğu için düşmüş, düştüğü için de bunun adı ünlü düşmesi olmuş illerle fiili bunun kökü ileridir.
Le yapım ekini almış ve ben şuradaki hissesini göremiyorum yani düşmüş.
Bunun adı ünlü düşmesi olmuş.
Sarardı kelimesine bakıyorum. Bunun kökü sarıdır. Ar ve dı eklerini almış.
Kelime birleşince. Sarardı. Olmuş.
Şuradaki ıkı ünlü sünü göremiyorum.
Demek ki düşmüş.
O zaman bu ünlü düşmesi olmuş.
Sabrım kelimesine bakıyorum.
Sabır ım birleşince. Sabrı mı. Olmuş?
Şuradaki ıkı ünlü sunu göremedim. O zaman. Düşmüş yani ün düşmesi oluşmuş. Hemen altta yer alanları inceleyelim. Daracık kelimesi.
Kökünü eklerini yazarsam değişimi görürüm demiştim.
Hemen inceleyelim.
Dar kelimesi cık küçültme ekini almış.
Şurada bir adet. Sonradan aha. Ortaya çıkmış.
Ortaya çıktığı için ünlü türemiş shi olmuş. Yapayalnız yap. Yalnızlığın birleşmesiyle oluşur. Şurada olmayan bir aha sesi ortaya çıkmış.
O zaman bu. Ünlü üremesi olmuş.
Gencecik genç kelimesi cilt küçültme. Ekini almış. Yeni kelime.
Gencecik olduğu için. Şurada normalde yeri almayan. Bir ensesi ortaya çıktığından ünlü üremesi oluşmuş biricik 1 ve cik küçültme ekinden oluşmuş. Kök de yer almayan. İyi ünlüsü ortaya çıktığı için ünlü üremesi oluşmuş.
Hemen alttakiler inceliyorum, söylüyor fiiline bakıyorum.
Bu söyle ve yor.
Kimden oluşmuş?
Şuradaki üye üye dönüşmüş.
Bir değişim var.
Üye geniş, üye dar olduğu için ünlü. Daralması. Oluşmuş.
Yaşıyor.
Yaşamak fiili. Yor ekini. Almış ve şuradaki. A ısıya. Dönüştüğü için aha geniştir. Işığı dardır.
Ünlü daralması. Olmuş. Anlıyor anlamak. Fiili ve yor.
Ekin gelince. Şuradaki a ıı. Ya dönüşmüş a geniş ünlü ııı dar ünlüdür.
Ünlü daralması oluşmuş diyelim kelimesine bakalım demek.
Ve elim ekleriyle oluşmuş.
Bakıyorum şuradaki e iyiye dönüşmüş.
Ee geniş iyi dar olduğu için ünlü. Daralması. Yani ünlü değişimi oluşmuş arkadaşlar.
Bunu kesinlikle uygulayın.
Siz ses olaylarını ilk baktığınızda görmemeyi bilirsiniz.
Eğer kelimenin kökünü ve ekini. Ayrı ayrı yazarsanız yazarsanız, eğer. Oluşan değişimi kendi gözünüzle görürsünüz. Değişime baktıkça da ses. Olayının ismini vermeniz çok. Basit olur. Başarılar dilerim.
Ünlülerle ilgili ses, olayların hız, ünlü düşmesi, ünlü üremesi ve ünlü dar almasıdır.
İlk olarak ünlü düşmesini inceleyelim.
Ünlü düşmesinin bir. Diğer adı. Hece. Kaybıdır. Ünlü düşmesine hece kaybı denmesinin nedeni bir kelimede kaç tane ünlü. Harf varsa o kadar hece. Vardır.
Eğer ünlülerden biri. Düşüyorsa aynı zamanda da bir. Tane hece düşmüş oluyor.
Yani kelime hemde bir hece kaybetmiş oluyorum.
Dilimizde bazı iki heceli kelimelere ek geldiğinde ikinci hece deki ünlü düşer.
Bu ses olayı ünlü düşmesidir.
Hemen inceleyelim.
Ömür kelimesi dü ekini aldığında oluşan yeni kelime ömrü olur ve şuradaki büyü ünlüsü düşer.
Aynı zamanda da hece kaybettiği için bu ses olayının bir diğer adı hece kaybıdır.
Resim kelimesini inceleyelim.
Resim iyi ekini aldığında oluşan yeni kelime resmi olur ve şuradaki iyi ünlüsü düşmüş olur.
Dilimizde ünlü düşmesi üç şekilde gerçekleşir.
Arkadaşlar bunlardan biri çekim eki alırken, ikincisi kelime yapım eki alırken, üçüncüsü de iki kelime birleşirken yani birleşik kelime oluşurken ünlü düşmesi gerçekleşir.
Bunları inceleyelim.
Çekim eki alır yani inceleyelim.
Öncelikle çekim eki ne demekti?
Geldiği kelimenin. Anlamını. Veya türünü değiştirmeyen ek yerimiz çekim ikidir.
Kelime çekim eki alırken ikinci PC'deki ünlüler düşebilir.
Bakalım alın kelimesi ağır çekim ekini. Aldığında. Oluşan yeni kelime. Alanı olur. Ve şuradaki ıı ünlüsü düşer.
Hemen başka bakalım.
Şehir kelimesi iyi ekini aldığında oluşan yeni kelime şehri olur ve şuradaki iyi ünlüsü düşer.
Tabii bu ününü düşmesini her iki heceli kelimede olur gerçekleşir diyemeyiz. Arkadaşlar özellikle tanımları verirken bazı. Kelimeler de diyoruz.
Omuz kelimesi a ekini aldığında. Aha. Çekim ekini aldığında oluşan yeni kelime miz. Omuza olur. Ve şuradaki u ünlüsü düşer.
Bir tane. Daha yapalım. Ağız kelimesi. A. Çekim ekini. Aldığında. Oluşan. Kelime ağzı olur. Ve şuradaki ıı ünlüsü düşmüş olur.
Ünlü düşmesinde ikinci oluşma şekli yapım eki alırken düşen ünlüler nedir bakalım.
Zaten bizi en çok. Zorlayacak olan b. B yani yapım eki alırken düşen ünlüler dir arkadaşlar. Hatta bazen. Kelimenin yıl ünlüsü düşmemiş halini söylediğimizde. Bu. Böyle miydi diyoruz.
Mesela ayır kelimesi ıı.
Yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime. Ayrıdır. Ve şuradaki ıı ünlüsü düşmüş olur. Bakalım yılın. Kelimesi ız.
Yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime. Yalnız. Kelimesidir.
Şuradaki ıı ünlüsü düşmüş olur.
Yani yıl fiili iş yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime yanlış kelimesidir ve şuradaki ıı ünlüsü yine düşmüş olur.
Çevir fiili e yapım ekini. Aldığında. Oluşan yeni kelime çevre kelimesidir.
Şuradaki iyi ünlüsü düşmüş olur.
Bir tane daha yapalım kıvır fiili ım yapım ekini aldığında oluşan yeni kelime kıvrım dır.
Şuradaki ıı ünlüsü yine düşmüş olur.
Iki kelime birleşirken oluşan ünlü düşmesine bakalım. Anlamlı iki ayrı. Kökü bir araya gelecek yeni bir kelime oluşturacaklar.
Bu yeni kelime oluşurken bir adet ünlü kaybedecekler.
Bunlardan aklıma ilk geleni yazıyorum. Kahve ve altı. Kelimeleri birleştiğinde oluşan yeni kelime. Kahvaltı. Dır ve şuradaki en ünlüsü düşmüştür. Bir tane daha yapalım. Cuma ve ertesi kelimeleri birleşince oluşan yeni kelime cumartesi kelimesidir ve şuradaki Ege ünlüsü yine düşmüştür.
Ünlü düşmesi bu kadardı arkadaşlar.
Gelelim ünlü üremesine.
Ünlü üremesi de ününü düşmesinin tam tersi.
Normalde kökü de. Olmayan. Bir ünlü harf, o kelime. Ek aldığında. Ortaya çıkacak. Yani var olacak. Var olduğu için biz bu ses olayına ünlü üremesi diyoruz. Dilimizde bazı. Kelimelerde küçültme eki. Alırken. Ya da pekiştirme eki alırken ortaya çıkan bir ünlü vardır bu.
Olayı da ünlü türe müzesidir.
Dikkat edelim.
Kelime küçültme, iki alacak ya da pekiştirme eklerinden birini alacak arkadaşlar.
Örneklere geçelim.
Ast kelimesi gıcık küçültme ekini aldığında oluşan yeni kelime azıcık kelimesidir ve şuradaki. Iı sonradan. Ortaya çıkmıştır.
Yani ünlü türemiştir. Bakalım dar. Kelimesi cık küçültme ekini aldığında oluşan yeni kelime daracık kelimesidir ve şurada. Olmayan bir a harfi sonradan. Ortaya çıkmıştır.
Bir de pekiştirme. Yapalım sap. Pekiştirme ekiyle.
Sağlam kelimesi bir araya geldiğinde oluşan yeni kelime hem. Sapasağlam. Kelimesidir.
Normalde P harfinin. Yanında olmayan A sesi sonradan ortaya. Çıktığı için ünlü üremesini oluşturmuştur.
Gül pekiştirme eki gündüz kelimesiyle birleştiğinde oluşan yeni kelime güpegündüz kelimesidir.
Ve Şurada. Olmayan bir E harfi. Türediği için, sonradan ortaya çıktığı için, adi ünlü bir harf olduğu için ünlü üremesi denilir.
Ünlü daralması üçüncü ünlülerle ilgili ses olaylarından biri.
Arkadaşlar ünlü. Daralmasının. Bir diğer. Adı. Ünlü değişimidir.
Şimdi bu ikinci ismi bilerek söylüyorum.
Çünkü ilki neydi?
Ünlü düşmesi. Var olan. Bir önüne. Ek aldıktan sonra ortadan. Kalkacak.
İkinci işlediğim ses olayı.
Ünlü türe müziği de. Olmayan. Bir ünlü.
Sonradan ortaya çıktığı için ünlü üremesi dedim. Burada ünlü daralması, yani. Ünlü değişimi. Varolan. Bir ünlü değişecek. E o zaman ben bir düşüneyim.
Ünlü daralması yani dar ünlü den bahsediyorum. Bir önceki. Videolarda vardı. Neydi benim dar ünlüleri?
Iı III, U ve Ü'yü bir ünlünün dar alabilmesi için sizce önceden ne olması gerekir?
Tabiki geniş olması gerekir.
Neydi benim geniş ünlüleri?
Aaaaa ee ooo. Ve övdü bu geniş ünlüler.
Yor eki. Aldığında. Dar ünlüye dönüşecek arkadaşlar.
Bakalım tanımına dilimizde geniş ünlüyle biten bir fiile yor.
Eki geldiğinde sonda. Olan. Geniş ünlü daralır. Buna ünlü daralması denir. Peki yeri geldiğinde her fiil de ünlü. Daralması oluyor mu?
Olmaz.
Peki niye zoraki geldiğinde benim filimde yer alan ünlüler daralıyor.
Çünkü yor eki Türkçe bir ek değildir.
Geldiği Türkçe fiiller de değişime neden olur. Tabii bazı. Fiiller de.
Bakalım neler. Var?
Ağlamak fiiline yor ekini getirdiğimde. Biz ağla. Yor demeyiz, ağlıyor deriz ve buradaki yor eki. Şurada yer alan a. Geniş ünlüsü nü ıı dar üçlüsüne dönüştürmüş.
Mesela bir tane daha yapalım söylemek fiiline yor ekini getirdiğimde söyle yor demiyoruz.
Söylüyor diyoruz.
Şuradaki yor eki son da yer alan E geniş üçlüsünü, Ü'yü dar üçlüsüne dönüştürmüş.
Yani ünlü değişmiş, geniş ünlü dar ünlüye dönüştüğü için değişime uğramış oldu.
Bir adet uyarım var. Ünlü daralması da demek. Ve yemek fiillerini de.
Dikkat edelim arkadaşlar. Bunlar yor eki almadan da dar alırlar. Mesela demek fiiline ev yapım ekini getirdiğimde D'ye demem diye derim.
Daralır, yemek fiilini edecek yapım ekini getirdiğimde yiyecek demem, yiyecek derim.
O yüzden demek ve yemek fiilleri ile türeyen fiillere dikkat edelim.
Bunların kökleri demek ve yemektir. Şimdi arkadaşlar ses. Olaylarıyla ilgili. Bizim hayatımızı. Kurtaracak bir. Tane kolay bir. Matem var.
Bazı ses olayları bizi çok korkutuyor.
Özellikle şiir verilirse, parça verilirse veya cümle verilirse. Bana. Buradaki kelimelerde. Gerçekleşen ses olayları sorulduğunda. Böyle kalıyorum.
Hangi kelimede ne var. Acaba diye panik yapıyorum. Aslında hiç panik yapmamam gerekiyor.
Her kelimeyi tek tek incelemek gerekiyor.
Peki hocam ben bu her kelimeyi tek tek nasıl inceleyeceğim?
Ben bu ses olaylarını nasıl göreceğim?
Arkadaşlar basit bir yöntem.
Ses olayları sorularını çözerken. Harfler deki değişimleri görmemiz gerekir.
Eğer harfler. De yer. Alan değişimleri. Görürsek zaten ses olayının adını bulabiliriz. Bunun için de size verilen kelimelerin köklerini ve eklerini ayrı şekilde yazarsanız değişimi kendi gözünüzle görmüş olursunuz.
Bu şekilde de ses olayını isimlendirilmiş olursunuz. Hemen bunları bir uygulayalım. Aşağıda verilen kelimelerde. Oluşan ses. Olaylarını incelediniz ve isimlendirdiğimiz diye sizden bir ricada bulundum.
Devrim kelimesi. Şimdi bakıyorum daralma mı var. Türev mi, mimar düşme mi var bilemiyorum. Ne yapmam gerekiyor?
Az önceki verdiğim uyarı, kelimenin kökünü ve ekini. Ayrı ayrı yazarsam. Oluşan değişimi kendim görürüm ve isimlendirilir.
Devrim fiilinin kökü devir dir.
İlk yapım ekini almıştır ve şuradaki iyi göremiyorum.
Demek ki. Ortadan. Kalkmış. O zaman bu ses olayının adı ünlü düşmesi. Oyuna kelimesi ne yapıyorum?
Kökünü ekini ayrı ayrı yazıyorum. Oyun kelimesi. A yapım ekini almış. Ve şurada. Yer alan. U yu göremiyorum.
U da ünlü harfi olduğu için düşmüş, düştüğü için de bunun adı ünlü düşmesi olmuş illerle fiili bunun kökü ileridir.
Le yapım ekini almış ve ben şuradaki hissesini göremiyorum yani düşmüş.
Bunun adı ünlü düşmesi olmuş.
Sarardı kelimesine bakıyorum. Bunun kökü sarıdır. Ar ve dı eklerini almış.
Kelime birleşince. Sarardı. Olmuş.
Şuradaki ıkı ünlü sünü göremiyorum.
Demek ki düşmüş.
O zaman bu ünlü düşmesi olmuş.
Sabrım kelimesine bakıyorum.
Sabır ım birleşince. Sabrı mı. Olmuş?
Şuradaki ıkı ünlü sunu göremedim. O zaman. Düşmüş yani ün düşmesi oluşmuş. Hemen altta yer alanları inceleyelim. Daracık kelimesi.
Kökünü eklerini yazarsam değişimi görürüm demiştim.
Hemen inceleyelim.
Dar kelimesi cık küçültme ekini almış.
Şurada bir adet. Sonradan aha. Ortaya çıkmış.
Ortaya çıktığı için ünlü türemiş shi olmuş. Yapayalnız yap. Yalnızlığın birleşmesiyle oluşur. Şurada olmayan bir aha sesi ortaya çıkmış.
O zaman bu. Ünlü üremesi olmuş.
Gencecik genç kelimesi cilt küçültme. Ekini almış. Yeni kelime.
Gencecik olduğu için. Şurada normalde yeri almayan. Bir ensesi ortaya çıktığından ünlü üremesi oluşmuş biricik 1 ve cik küçültme ekinden oluşmuş. Kök de yer almayan. İyi ünlüsü ortaya çıktığı için ünlü üremesi oluşmuş.
Hemen alttakiler inceliyorum, söylüyor fiiline bakıyorum.
Bu söyle ve yor.
Kimden oluşmuş?
Şuradaki üye üye dönüşmüş.
Bir değişim var.
Üye geniş, üye dar olduğu için ünlü. Daralması. Oluşmuş.
Yaşıyor.
Yaşamak fiili. Yor ekini. Almış ve şuradaki. A ısıya. Dönüştüğü için aha geniştir. Işığı dardır.
Ünlü daralması. Olmuş. Anlıyor anlamak. Fiili ve yor.
Ekin gelince. Şuradaki a ıı. Ya dönüşmüş a geniş ünlü ııı dar ünlüdür.
Ünlü daralması oluşmuş diyelim kelimesine bakalım demek.
Ve elim ekleriyle oluşmuş.
Bakıyorum şuradaki e iyiye dönüşmüş.
Ee geniş iyi dar olduğu için ünlü. Daralması. Yani ünlü değişimi oluşmuş arkadaşlar.
Bunu kesinlikle uygulayın.
Siz ses olaylarını ilk baktığınızda görmemeyi bilirsiniz.
Eğer kelimenin kökünü ve ekini. Ayrı ayrı yazarsanız yazarsanız, eğer. Oluşan değişimi kendi gözünüzle görürsünüz. Değişime baktıkça da ses. Olayının ismini vermeniz çok. Basit olur. Başarılar dilerim.
