Şimdi arkadaşlar ünlü düşmesi ve ünsüz düşmesine bakacağız.
Bunu bize ses düşmesi şeklinde de sorabilirler.
Ses düşmesi dediğimizde ikisine de bakmak zorundayız arkadaşlar soruda.
Şimdi sadece ünlü düşmesi de diyebilir bana ama hece düşmesi de diyebilir.
Bu sefer ünlü düşmesine bakacağım.
Ya da sadece ünsüz düşmesi de diyebilir.
Yine tekrarlıyorum, eğer sana ses düşmesi derse ikisine de bakmak zorundasınız.
Bunu mutlaka unutur.
Unutmayın arkadaşlar.
Şimdi öncelikle ünlü düşmesine bakacak olursak şimdi arkadaşlar soru kalıbı bakın soru kalıbını kesinlikle bilmek zorundasın.
Şurada size göstereyim soru kalıbını.
Soru bize şöyle geliyor Arkadaşlar aşağıdaki cümlelerin hangisinde tüketilirken ünlü kaybına uğramış bir sözcük vardır diyebilir arkadaşlar.
Ya da birleşirken ünlü kaybına uğramış bir sözcük vardır diyebilir.
Ya da basit sözcük ünlü düşmesine uğramıştır diyebilir.
O yüzden kelimelerin basit mi, türemiş mi, birleşik mi olduğuna dikkat edin.
Eğer bunu sana sorarsa bu kısma önem verin.
Çünkü öğrenciler genelde ünlü düşmesini görüyor ama tüketilirken ifadesini görmediği için mesela Bursa'ya bir ünlü düşmesi koyuyor soruda.
Ama oyunu düşmese mesela birleşirken düşmüş ya da basit sözcük düşmüş.
Ama bana neyi soruyor?
Tüketirken ünü düşmesini soruyor.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Şimdi sonu ünsüz ile biten iki heceli kelimeler.
Arkadaşlar ünlüyle başlayan bir ek aldığında ikinci hece deki dar ünlü düşer.
Bu ne demek?
Mesela oğul diyor ya o hu iki heceli bir kelime.
Ben bunu ünlüyle başlayan bir ek getireyim.
Mesela oğlu, dayım bakın oğlu dediğimde buradaki u düşüyor ya da gönlüm dediğimde arkadaşlar bakıyor, şuradaki üye düşüyor.
Aklını mı kaçırdın derken bakın ııı düşüyor.
Beynin dediğim zaman yine buradaki iyi düşer.
Bağır arkadaşlar bu ağrım yandı dersen mesela ya da bağrımıza yandı dersem buradaki ıı düşer.
Nesil düşüneyim arkadaşlar nesle.
İşte keşif buna ne deriz?
Keşfi sabır.
Buna ne deriz?
Sabrı fikir.
Buna ne deriz arkadaşlar fikri deriz yani genellikle.
Zaten bu kelimeler hep testlerde çıkıyor.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Bazı sözcükler arkadaşlar mesela bunların hepsi basit sözcüktür.
Basit sözcükle ünlü düşmesi olmuştur.
Nesil de isimdir, nesli de isimdir ve anlam kesinlikle değişmemiştir.
Yapımdaki almamıştır.
Yine fikir de aynı şekilde da aynı şekilde.
Ama bazı sözcükler arkadaşlar birleşirken ünlü düşmesine uğruyor, aynı zamanda birleşirken ünlü düşmesine uğrayan sözcükler.
Arkadaşlar biz ne diyoruz?
Ünlü aşınması diyoruz, şıklar da ünlü aşaması varsa onu işaret yiyeceksin.
Ünlü aşaması yoksa hece düşmezse ya da ses düşmesi ya da ünlü düşmesini işaret yiyeceksin.
Şimdi arkadaşlar nasıl mesela bunun açılımı nedir?
Ne asal tekinin açılımı nedir?
Arkadaşlar pek iyi.
Niçin bunun açılımını bilmek zorundayız?
Ne için?
Kahrolsun kahır olmak buradaki o düşüyor e düşüyor peki oluyor arkadaşlar daha doğrusu şunu pekiyi değilde peki şeklinde görsek bunun açılımı pek iyidir.
Arkadaşlar şu Pekin'in açılımı pek iyidir.
Buradaki ye düşer, iyi düşer ve pek iyi olur arkadaşlar.
Yani burada aynı zamanda iyi harfi de düşmüş oluyor ya da emret kelimesinde.
Arkadaşlar bu nedir?
Emir et, kaydet, kayıt et, sabret, sabır et, kaybet kayıp et arkadaşlar.
Ya da pazartesi bakın bunun açılımı nasıldır?
Pazartesi pazar ertesi kahvaltı dediğimde Arkadaşlar kahve altı ayol kelimesinin açılımı şurada.
Öğrenciler genellikle çok şaşırıyor.
Ayol kelimesinin açılımı arkadaşlar ey okuldur, birbiri kelimesi çok çıkıyor ve öğrenciler bunu unutuyor.
Birleşik olduğunu ve burada ünü düşmesi olduğunu.
Arkadaşlar birbiri kelimesi belgesiz da birdir.
Biri artı biri belgesiz anlamıyla iki tane belgesi zamir birleşiyor ve buradaki iyi düşüyor bir biri oluyor.
Bu kısma çok dikkat ediyoruz arkadaşlar ve bazı kelimelerde de tüketilirken ünlü düşmesi gerçekleştiriliyor.
Bunların kökünü bilmek zorundayız.
Mesela ilerle kelimesinin kökü ileridir.
Yorulmak kelimesinin kökü yok vurmaktır.
Yumurtlamak kelimesinin kökü arkadaşlar yumurta dır.
Evre kelimesi çevirmekten gelir.
Kıvrım kelimesi kıvırmak dan gelir.
Yalnız kelimesi yolundan gelir.
Ayrıntı kelimesi arkadaşlar ayırmaktan.
Çağrı kelimesi çağırmaktan sararma arkadaşlar sarı artı atmaktan gelir, buradaki ışığı düşer.
Yine aynı şekilde karartmak da öyle.
Kara artı atmak.
Terim buradaki a düşer.
Savruk kelimesi sa vurmaktan gelir.
Şu çok çıkıyor.
Çevre kelimesi çevirmekten çevre olur.
Gidip de öğrenciler arkadaşlar çeviri gördüğü zaman çevreden çevirmek diyor.
Yani bunun ters halini alıyor.
Ona dikkat edin.
Oyuna kelimesi çok çıkar.
Bunun kökü oyundur.
Sızma kelimesi çok çıkar bunun kökü hızıdır.
Şunu da öğrenciler çok şaşırıyor arkadaşlar öğrenci kelimesi öğrenciden gelir arkadaşlar buradaki ııı düşer ve öğrenci olur.
Şimdi arkadaşlar şu ile ed atomun eşleşmesi sonucu iyi sesi düşüyor ve araya y sesi y ünsüz giriyor.
Daha doğrusu bu da ÖSYM aslında bir soru sorduğu arkadaşlar ama sonra o soruyu iptal etti.
Yani özetle sonuç olarak buradaki annen ne derken, annen ile kalemle, derken kalem ile ya da babanla derken arkadaşlar bakın burada la oldu baban ile demek istiyorum buradaki iyileri biz kesinlikle ünlü düşmesi şeklinde kabul edeceğiz yine.
Yoksa kelimesi arkadaşlar açılımı nasıldır?
Yok ise yorgundu, yorgun idi.
Uyurken uyur iken dediğim için buradaki iyi sesleri düşer ve ben buna da kesinlikle ses düşmesi derim.
Arkadaşlar şu kısım testlerde çok çıkıyor öğrenciyi düşürmeye çalışıyorlar.
Buraya dikkat ediyoruz arkadaşlar eğer ünlü düşmesini uğrayan bir sözcük ikilemi oluşturursa burada kesinlikle ünlü düşmesi anlayamazsın.
Ünlü sürü de düşünemezsiniz.
Eğer düşünürsen yazım yanlış yol olur arkadaşlar mesela.
Nesilden nesile değilde nesilden nesle dedi.
Yazım yanlış mıdır?
Omuz omuza değilde omuz omuza dedi.
Yazım yanlıştır.
Bunu tek başına kullandığında evet üçlüsünü düşürebilirsiniz ama bu şekilde.
Ikileme şeklinde kullandığında arkadaşlar kesinlikle ama kesinlikle bunun üzüntüsünü düşüremez.
Şimdi şu örnek soruya bakalım.
Tüketilir iken ünlü kaybına uğramış.
O soruyor bana.
Şimdi cuma günü kahvaltıya gidiyoruz.
Derken kahvaltı kelimesinde ünlü düşmesi vardır.
Ama bu üretilirken ünlü düşmemiş.
Burada kahve altı birleşirken ünlüsü düşmüş.
Adana gitti, sürekli bağrı açık yazıyorsun.
Bakın burada da bir ünlü düşmesi vardır.
Bunun açılımı nedir?
Bağır yani kökü, bağırmak, açılımı derken bağırmaktan, bağırmadan barı.
Arkadaşlar bağırmak değil, düzeltiyorum, bağır yani göğsün demek istiyorum.
Şuradaki ısı düşer bağır dan bağrı.
Burada da basit sözcük ünü düşmesine uğrar.
Birbiri ardınca sıralanan kuşları izledik diyorum.
Bakın buradaki bir biri bu neyden oluşuyordu.
Biri artı birinden oluşuyor.
Arkadaşlar buradaki iyi düşüyor.
Burada da ünlü kaybı var ama birleşirken ünlü kaybına uğramış.
Yazılarında devrik cümleler kullanıyor.
Bakan arkadaşlar devrik devrik kelimesinin kökü neydi?
Devirmek devirmek den devrik olmuş arkadaşlar buradaki iyi düşmüş yani fiilden isim yapa mek olmuş.
O zaman burada tüketilirken ünlü kaybına uğradı.
Biraz daha sabır edersen kazanan sen olacaksın dediğimde ise bunun açılımı sabır etmektir.
Buradaki ıı düşer.
Sabır edersen dediğimde birleşirken ünlü kaybına uğradı yalın arkadaşlar.
Aslında bütün cümlelerde ünlü düşmesi var ama bize türetilmiş olanı sorduğu için biz bu sorunun cevabına ne dedik?
Denizli dedik.
Bunu bize ses düşmesi şeklinde de sorabilirler.
Ses düşmesi dediğimizde ikisine de bakmak zorundayız arkadaşlar soruda.
Şimdi sadece ünlü düşmesi de diyebilir bana ama hece düşmesi de diyebilir.
Bu sefer ünlü düşmesine bakacağım.
Ya da sadece ünsüz düşmesi de diyebilir.
Yine tekrarlıyorum, eğer sana ses düşmesi derse ikisine de bakmak zorundasınız.
Bunu mutlaka unutur.
Unutmayın arkadaşlar.
Şimdi öncelikle ünlü düşmesine bakacak olursak şimdi arkadaşlar soru kalıbı bakın soru kalıbını kesinlikle bilmek zorundasın.
Şurada size göstereyim soru kalıbını.
Soru bize şöyle geliyor Arkadaşlar aşağıdaki cümlelerin hangisinde tüketilirken ünlü kaybına uğramış bir sözcük vardır diyebilir arkadaşlar.
Ya da birleşirken ünlü kaybına uğramış bir sözcük vardır diyebilir.
Ya da basit sözcük ünlü düşmesine uğramıştır diyebilir.
O yüzden kelimelerin basit mi, türemiş mi, birleşik mi olduğuna dikkat edin.
Eğer bunu sana sorarsa bu kısma önem verin.
Çünkü öğrenciler genelde ünlü düşmesini görüyor ama tüketilirken ifadesini görmediği için mesela Bursa'ya bir ünlü düşmesi koyuyor soruda.
Ama oyunu düşmese mesela birleşirken düşmüş ya da basit sözcük düşmüş.
Ama bana neyi soruyor?
Tüketirken ünü düşmesini soruyor.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Şimdi sonu ünsüz ile biten iki heceli kelimeler.
Arkadaşlar ünlüyle başlayan bir ek aldığında ikinci hece deki dar ünlü düşer.
Bu ne demek?
Mesela oğul diyor ya o hu iki heceli bir kelime.
Ben bunu ünlüyle başlayan bir ek getireyim.
Mesela oğlu, dayım bakın oğlu dediğimde buradaki u düşüyor ya da gönlüm dediğimde arkadaşlar bakıyor, şuradaki üye düşüyor.
Aklını mı kaçırdın derken bakın ııı düşüyor.
Beynin dediğim zaman yine buradaki iyi düşer.
Bağır arkadaşlar bu ağrım yandı dersen mesela ya da bağrımıza yandı dersem buradaki ıı düşer.
Nesil düşüneyim arkadaşlar nesle.
İşte keşif buna ne deriz?
Keşfi sabır.
Buna ne deriz?
Sabrı fikir.
Buna ne deriz arkadaşlar fikri deriz yani genellikle.
Zaten bu kelimeler hep testlerde çıkıyor.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Bazı sözcükler arkadaşlar mesela bunların hepsi basit sözcüktür.
Basit sözcükle ünlü düşmesi olmuştur.
Nesil de isimdir, nesli de isimdir ve anlam kesinlikle değişmemiştir.
Yapımdaki almamıştır.
Yine fikir de aynı şekilde da aynı şekilde.
Ama bazı sözcükler arkadaşlar birleşirken ünlü düşmesine uğruyor, aynı zamanda birleşirken ünlü düşmesine uğrayan sözcükler.
Arkadaşlar biz ne diyoruz?
Ünlü aşınması diyoruz, şıklar da ünlü aşaması varsa onu işaret yiyeceksin.
Ünlü aşaması yoksa hece düşmezse ya da ses düşmesi ya da ünlü düşmesini işaret yiyeceksin.
Şimdi arkadaşlar nasıl mesela bunun açılımı nedir?
Ne asal tekinin açılımı nedir?
Arkadaşlar pek iyi.
Niçin bunun açılımını bilmek zorundayız?
Ne için?
Kahrolsun kahır olmak buradaki o düşüyor e düşüyor peki oluyor arkadaşlar daha doğrusu şunu pekiyi değilde peki şeklinde görsek bunun açılımı pek iyidir.
Arkadaşlar şu Pekin'in açılımı pek iyidir.
Buradaki ye düşer, iyi düşer ve pek iyi olur arkadaşlar.
Yani burada aynı zamanda iyi harfi de düşmüş oluyor ya da emret kelimesinde.
Arkadaşlar bu nedir?
Emir et, kaydet, kayıt et, sabret, sabır et, kaybet kayıp et arkadaşlar.
Ya da pazartesi bakın bunun açılımı nasıldır?
Pazartesi pazar ertesi kahvaltı dediğimde Arkadaşlar kahve altı ayol kelimesinin açılımı şurada.
Öğrenciler genellikle çok şaşırıyor.
Ayol kelimesinin açılımı arkadaşlar ey okuldur, birbiri kelimesi çok çıkıyor ve öğrenciler bunu unutuyor.
Birleşik olduğunu ve burada ünü düşmesi olduğunu.
Arkadaşlar birbiri kelimesi belgesiz da birdir.
Biri artı biri belgesiz anlamıyla iki tane belgesi zamir birleşiyor ve buradaki iyi düşüyor bir biri oluyor.
Bu kısma çok dikkat ediyoruz arkadaşlar ve bazı kelimelerde de tüketilirken ünlü düşmesi gerçekleştiriliyor.
Bunların kökünü bilmek zorundayız.
Mesela ilerle kelimesinin kökü ileridir.
Yorulmak kelimesinin kökü yok vurmaktır.
Yumurtlamak kelimesinin kökü arkadaşlar yumurta dır.
Evre kelimesi çevirmekten gelir.
Kıvrım kelimesi kıvırmak dan gelir.
Yalnız kelimesi yolundan gelir.
Ayrıntı kelimesi arkadaşlar ayırmaktan.
Çağrı kelimesi çağırmaktan sararma arkadaşlar sarı artı atmaktan gelir, buradaki ışığı düşer.
Yine aynı şekilde karartmak da öyle.
Kara artı atmak.
Terim buradaki a düşer.
Savruk kelimesi sa vurmaktan gelir.
Şu çok çıkıyor.
Çevre kelimesi çevirmekten çevre olur.
Gidip de öğrenciler arkadaşlar çeviri gördüğü zaman çevreden çevirmek diyor.
Yani bunun ters halini alıyor.
Ona dikkat edin.
Oyuna kelimesi çok çıkar.
Bunun kökü oyundur.
Sızma kelimesi çok çıkar bunun kökü hızıdır.
Şunu da öğrenciler çok şaşırıyor arkadaşlar öğrenci kelimesi öğrenciden gelir arkadaşlar buradaki ııı düşer ve öğrenci olur.
Şimdi arkadaşlar şu ile ed atomun eşleşmesi sonucu iyi sesi düşüyor ve araya y sesi y ünsüz giriyor.
Daha doğrusu bu da ÖSYM aslında bir soru sorduğu arkadaşlar ama sonra o soruyu iptal etti.
Yani özetle sonuç olarak buradaki annen ne derken, annen ile kalemle, derken kalem ile ya da babanla derken arkadaşlar bakın burada la oldu baban ile demek istiyorum buradaki iyileri biz kesinlikle ünlü düşmesi şeklinde kabul edeceğiz yine.
Yoksa kelimesi arkadaşlar açılımı nasıldır?
Yok ise yorgundu, yorgun idi.
Uyurken uyur iken dediğim için buradaki iyi sesleri düşer ve ben buna da kesinlikle ses düşmesi derim.
Arkadaşlar şu kısım testlerde çok çıkıyor öğrenciyi düşürmeye çalışıyorlar.
Buraya dikkat ediyoruz arkadaşlar eğer ünlü düşmesini uğrayan bir sözcük ikilemi oluşturursa burada kesinlikle ünlü düşmesi anlayamazsın.
Ünlü sürü de düşünemezsiniz.
Eğer düşünürsen yazım yanlış yol olur arkadaşlar mesela.
Nesilden nesile değilde nesilden nesle dedi.
Yazım yanlış mıdır?
Omuz omuza değilde omuz omuza dedi.
Yazım yanlıştır.
Bunu tek başına kullandığında evet üçlüsünü düşürebilirsiniz ama bu şekilde.
Ikileme şeklinde kullandığında arkadaşlar kesinlikle ama kesinlikle bunun üzüntüsünü düşüremez.
Şimdi şu örnek soruya bakalım.
Tüketilir iken ünlü kaybına uğramış.
O soruyor bana.
Şimdi cuma günü kahvaltıya gidiyoruz.
Derken kahvaltı kelimesinde ünlü düşmesi vardır.
Ama bu üretilirken ünlü düşmemiş.
Burada kahve altı birleşirken ünlüsü düşmüş.
Adana gitti, sürekli bağrı açık yazıyorsun.
Bakın burada da bir ünlü düşmesi vardır.
Bunun açılımı nedir?
Bağır yani kökü, bağırmak, açılımı derken bağırmaktan, bağırmadan barı.
Arkadaşlar bağırmak değil, düzeltiyorum, bağır yani göğsün demek istiyorum.
Şuradaki ısı düşer bağır dan bağrı.
Burada da basit sözcük ünü düşmesine uğrar.
Birbiri ardınca sıralanan kuşları izledik diyorum.
Bakın buradaki bir biri bu neyden oluşuyordu.
Biri artı birinden oluşuyor.
Arkadaşlar buradaki iyi düşüyor.
Burada da ünlü kaybı var ama birleşirken ünlü kaybına uğramış.
Yazılarında devrik cümleler kullanıyor.
Bakan arkadaşlar devrik devrik kelimesinin kökü neydi?
Devirmek devirmek den devrik olmuş arkadaşlar buradaki iyi düşmüş yani fiilden isim yapa mek olmuş.
O zaman burada tüketilirken ünlü kaybına uğradı.
Biraz daha sabır edersen kazanan sen olacaksın dediğimde ise bunun açılımı sabır etmektir.
Buradaki ıı düşer.
Sabır edersen dediğimde birleşirken ünlü kaybına uğradı yalın arkadaşlar.
Aslında bütün cümlelerde ünlü düşmesi var ama bize türetilmiş olanı sorduğu için biz bu sorunun cevabına ne dedik?
Denizli dedik.
