Lirik şiir, epik şiir, didaktik şiir, satılık şiir ve pastoral şiir isterseniz zaman ilk şiir türü 100 olan lirik şiiri görmeye başlayabiliriz arkadaşlar.
Şimdi bakın lirik şiir nedir?
Aşk.
Sevgi, hasret, hatta ölüm hatta ayrılık gibi arkadaşlar duygusal konuların coşkun bir şekilde coşkulu bir şekilde işlendiği şiirler dir.
Bakın hemen örnek parçamız da bakalım bu bendeki bir der ki anlatamam.
Kimseye bakın dert emen ders var.
Kulak verip de beni dinler misin?
Kardelen saldı, sardı tüm belimi.
Mezalim yok gülmeye.
Sende benimle alay binler misin Kardelen?
Bakın hemen bir çizim, bir duygusallık olduğunu görüyoruz.
Ah gurbet hemen gurbet demiş, kendisini hemen ele verdi.
Ah gurbet!
Sen içimde dinmeyen bir sancısı bazen iyisin ama çoğu zaman acısın.
Ey Kardelen, sen bana neden böyle yalancısın?
Bakın ne var?
Bir ayrılık var, çaldım işte.
Kapını açar mısın kardelen?
İşte ne diyeceğiz arkadaşlar?
Hemen buna lirik şiir diyeceğiz.
Bakın.
Peki geldik ikinci şehir turumuz epik şiir.
Arkadaşlar genelde savaş, kahramanlık konularının işlendiği şiirlere biz ne diyeceğiz?
Epik şiir diyeceğiz.
Bakın hemen Mehmet Akif Ersoy'un Çanakkale Şehitlerine adlı şiirine bakalım.
Tam bir epik şiir.
Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyor.
Bir hilal uğruna ya Rab ne güneşler bakıyor, batıyor.
Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
Gökten ecdad inerek ölse, o paha kanlı değer.
Ne büyüksün ki, kanın kurtarıyor tevhidi!
Bedir'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi derken.
Bakın Mehmet Akif burada Çanakkale Savaşı'nı çok güzel bir şekilde anlatıyor ve dolayısı ile çok güzel bir epik şiir örneği diyebiliriz arkadaşlar.
Didaktik şiir arkadaştan didaktik şiir bilgi verecek.
Bakın dikkat.
Bilgi veren, öğüt veren, yol gösteren şiirler arkadaşlar.
Eğer baktık bir şiirde bize nasihatler edilmişse, yol gösterilmesi bir bilgi verilmişse hemen ona ne diyeceğiz?
Didaktik şiir diyeceğiz.
Bakın örneğimiz.
Kulak ver sözümü dinle.
Vatandaş Bak dinle demiş zaten.
Genelde emir kipi kullanılır arkadaşa.
Çünkü ne yapıyor?
Nasihat veriyor.
İşte dinle yap, şunu böyle yap gibi kulak ver sözümü dinle.
Vatandaş aşk eserim güzel bir şiiri uyma ile hak edip gül düşenlere seni meşgul eder, işinden eyler, karışır tembel perişan onlara.
Bakın burada genelde.
Hani vatandaş beni dinleniyor, benim sözüme kulak ver.
Hani senin meşgul eden, seni işinden eden, boş işlerle uğraşan kişilerle oturup kalkma.
Yani onlara karışma, onlarla ilgilenme diye ne yapmış?
Bakın bize nasihatte öğütler de bulunmuş.
O zaman hemen ne diyeceğiz?
Didaktik şehir diyeceğiz.
Satirik arkadaş, yarı satirik şiir, bir toplumun veya kişinin bakış.
Toplum da olabilir, kişiler de olabilir.
Toplum veya kişilerin aksayan yönlerini, eksik yönlerini eleştiren şehirlerdir.
Bakın eleştirecek, bakın eleştiren şehirlerdir.
Yani baktık ki bir kişi eleştirilmiş, bir eksiklik hemen orada yenilmiş.
Yergi varsa hemen ne diyeceğiz?
Biz buna satirik şiir diyeceğiz.
E örneğimizde bakalım arkadaşlar bakalım ne demiş şairimiz?
Ormanda büyüyen adam, azgın çarşıda pazarda insan beğenmez.
Medrese kaçkını softa bozgunu selam vermek için kesen beğenmez.
Elin kapısında karabaş olan, burnu sümüklü, hem gözü yaş olan, bayramdan bayrama bir tıraş olan berbere gelir de dükkan beğenmez.
Bakın burada görgüsüz insanların öyle çok temiz değil.
Ayda yılda bir kere traşı gelir ama dükkan beğenmez.
Genelde zor beğenen, sonradan görme görgüsüz insanların eleştirildiği bir şiir örneğidir.
Dolayısıyla hemen buna biz satirik şiir diyeceğiz.
Ve son olarak Arkadaşlar pastoral şiir.
Peki nedir pastoral şiir?
Arkadaşlar çoban.
Bakın köy, bakın kır işte tabiat, doğa.
Bakın işte çiçek, sinek, inek, böcek gibi.
Özelikle de tabiat, doğa ile alakalı şiirlerin işlendiği şiir türü.
Daha doğrusu konuların işlendiği şiir türüne biz ne diyeceğiz arkadaşlar?
Pastoral şiir diyeceğiz isterseniz hemen.
Kemalettin Kamunun Bingöl Çobanları şiirine bakalım.
Daha deniz görmemiş bir çoban çocuğuyum.
Bu dağların eskiden aşina mıdır?
Soyun bekçileri gibi bence gibiyiz.
Bence buraların bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların.
Görmediği gün yoktur.
Sürü peşinde bizi her günü aynı pınardan doldurur teslim.
Gördüğünüz gibi arkadaşlar tabiatla ilgili, doğa ile ilgili kavramların yoğun olduğu bir şiir.
Dolayısıyla biz bu şiire pastoral şiir diyeceğiz ve bu şekilde şiir türlerini burada noktalamış olacağız.
Ama tabii ki konuyla alakalı hemen örnek sorunuzu çözelim arkadaşlar.
Bakın ah anam dolandı MHP.
Köşe bucak bulamadım.
Seninki gibi kucak sensiz benim garip halim ne olacak?
Desene evladın daha çok dolacak derken arkadaşlar hangi şiir türüne ait özelikleri görüyoruz.
Bir anne sevgisi var, bir anne özlemi var, bir ayrılık var, sevgi, özlem, ayrılık konuları isteniyorsa arkadaşlar biz hemen lirik şiir diyeceğiz.
Dolayısıyla doğru seçeneğimiz daha olacak.
Şiir Türleri nelerdir?
Edebiyatımızda türlerin en eskisi şiirdir. Bugüne kadar şiirin birçok tanımı yapılmıştır. Ahmet Haşim’e göre ”Şiir, musiki ile söz arasında; fakat sözden çok musikiye yakın bir dildir.” Cahit Sıtkı Tarancı’ya göre ”Şiir sözcüklerle güzel şekiller kurma sanatıdır.” Bizce şiir; duyguların, düşüncelerin etkileyici bir dil ile dizelere aktarılmasıdır, diyebiliriz.
Şiir çeşitlerini, işlenen konulara göre 6’ya ayırabiliriz.
1. Lirik Şiir
Bir bağban, bir başka bağban diyor;
Yine açıyor gönül bağlarını;
Bir kuşla bir başka kuş konuşur,
Gönlümde açılır bahar bahçeleri…
2. Pastoral Şiir
Küçüklüğümüzün masalıdır bu,
Köroğlu'nun dörtlükleri;
Ege'nin yeşil vadilerinden, Akdeniz'in mavisi ovalarından,
Tuna'nın beyaz köpüklü dalgalarından gelir sözleri.
3. Didaktik Şiir
Çocukluğum, güzel günlerim, gelmiş geçmiş ömrümün baharı,
Gözlerimde hala senin güneşin, solmayan bahçelerin şakıyan çiçekleri var.
Ne güzeldin, sevgili çocukluğum, ne pırıl pırıldın, ne çiçek kokardın,
Gönlümde hala senin güzelliklerin, saf duyguların, tertemiz sevgilerin var.
4. Epik Şiir
"Söyle, tanrıça, öfkelinin çıkışı neden oldu Achilleus'un, Efsunlu Phegia'lıların topraklarında, ne çekişme oldu?
Oğlu Ayas'ı kimi öldürdü?
Tanrılar arasında çekişme mi var?"
5. Dramatik Şiir
Kapanmadan sokaktaki fenerler
birer birer yakılmıştı.
Huzursuzca oturuyorduk Münevver'le bir odada.
İçimizden bir şeyler kopuyordu.
Sadece bir kelebek,
daha önce hiç görmediğimiz türden,
girmişti odamıza.
6. Satirik Şiir
Gökyüzü ağır baston gibi ellerinde kötü bir polisin tokmağı gibi kalkar başlarına
ve boyunlarında kalın demir yularları varmış gibi
dururlar öylece.
Gözleri düşük, çelik kapılar önünde bekleyen çocuklar gibi.
Lirik şiir nedir?
Lirik şiir insanın yüreğine seslenen, duygulandıran, okunduğunda bir coşku oluşturan şiirlerdir. Yunan edebiyatında coşkunun yer aldığı şiirler Lyra (Lir) adı verilen çalgı eşliğinde söylenmiştir ve bu şiir türüne lirik şiir denmiştir.
Türk Edebiyatı’nda lirik şiirin önemli temsilcileri kimlerdir?
Karacaoğlan, Yunus Emre, Aşık Veysel, Faruk Nafiz, Necip Fazıl, Nazım Hikmet, Ahmet Haşim lirik şiirin önemli temsilcileridir.
Lirik şiirde kullanılan nazım biçimleri nelerdir?
Türk edebiyatında koşuk, gazel ve koşmalar bu türe örnektir.
Pastoral şiir nedir?
Doğa güzellikleri, çoban hayatı, kır yaşamının anlatıldığı şiir türüdür. Doğal ürün gibi düşünebiliriz; her türlü yapmacıklıktan, süsten uzak şiirlerdir. Konusuna göre 2’ye ayırabiliriz.
İdil: Bir ozanın bir çobanın ağzından yazılan şiirlerdir.
Eglog: Birkaç çobanın karşılıklı konuşmaları yoluyla yazılan şiirlerdir.
Türk Edebiyatı’nda pastoral şiirin önemli örnekleri nelerdir?
Edebiyatımızda, Kemalettin Kamu’nun Bingöl Çobanları ve Faruk Nafiz’in Çoban Çeşmesi pastoral şiirin önemli örneklerdir.
Türk Edebiyatı’nda ilk pastoral şiir nedir?
Edebiyatımızda ilk pastoral şiir Abdülhak Hamit Tarhan’a ait olan Sahra‘dır.
Epik şiir nedir?
Konu olarak savaş, kahramanlık ve yiğitliğin işlendiği şiirlerdir. Epik kelimesi Yunanca (epope) desten kelimesinden gelmektedir. Edebiyatımızda koçaklamalar bu şiir türüne örnektir.
Türk Edebiyatı’nda epik şiir temsilcileri kimlerdir?
Edebiyatımızda Köroğlu, Dadaloğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Mehmet Akif, Nazım Hikmet epik şiirin önemli temsilcileridir.
Didaktik şiir nedir?
Didaktik kelimesinin öğretici anlamına geldiğini biliyoruz. Didaktik şiir bir düşünceyi anlatmak, öğüt vermek amacıyla yazılan şiirlerdir. Bu şiirlerde duygu yönü zayıftır.
Türk Edebiyatı’nda didaktik şiir örnekleri nelerdir?
Divan edebiyatındaki pendname ve nasihatname didaktik şiir özelliği gösterir. Nabi’nin Hayriye, Ziya Paşa’nın Terkibibent, Tevfik Fikret’in Haluk’un Defteri ve Şermin bu şiir türünde yazılmış şiirlerdir.
Satirik şiir nedir?
Satir Batı edebiyatında eleştiri, yergi anlamına gelmektedir. Satirik şiirlerde kötülüklerin, kusurların, gülünç yönlerin alaylı bir dille anlatıldığı şiirlerdir.
Halk edebiyatında bu türe taşlama, divan edebiyatında ise hicviye diyoruz.
Türk Edebiyatı’nda satirik şiiri temsilcileri kimlerdir?
Edebiyatımızda Nefi, Seyrani, Ziya Paşa, Neyzen Tevfik ve Orhan Veli bu şiir türünden örnekler vermiştir.
Dramatik şiir nedir?
Eski Yunan edebiyatında kullanılan şiir türlerindendir. Tiyatro metninin öyküsü sanatsal bir söyleyişle şiirselleşmiştir ve buna dramatik şiir denir. Şiir şeklinde yazılan tiyatro eserleri ve oyuncuların sahnede söyleyecekleri sözler şiir haline getirilmiştir. Dramatik şiirin komedi ve dram olmak üzere iki türü vardır.
