Bu videomuzda ise ortak kökten bahsedeceğiz arkadaşlar.
Bir kere ortak kök karşımıza kök 5 kök ya da ikili kök şeklinde gelebilir.
Diğer isimlerine dikkat ediyoruz.
Ortak kök ne demek arkadaşlar?
Bunun tanımını bilmek zorundasın.
Şimdi bakın ortak kökün yazılışı ve okunuşu aynı oluyor.
Yani atıyorum baktığınız zaman iki cümlede de savaş kelimesi geçiyor.
Ama bu kelimelerden bir tanesi isim.
Bir tanesi eylem yani diğer adıyla fiil oluyor arkadaşlar ve bunlar arasında anlam çokta bozulmuyor.
Bakın anlam olarak birbirinden tamamen farklı şeyler algılamayın.
Örneklere bakacak olursak bakın halılar kurudu mu diyorum.
Bunun altını çizdim.
Kurut, çöllerde mücadele ettiler diyorum.
Bakın halılar kurudu mu derken burada fiil görevinde kullanılmıştır.
Ama kuru çöller derken nasıl çöl, kuru çöl sıfat olarak kullanılmıştır arkadaşlar.
Ama anlam olarak birbirinden çokta ayrı şeyleri ifade etmediği için ben buna ne diyorum?
Ortak kök diyorum.
Ya da ayaklarımın ağrısı geçmedi derken buradaki ağır isim görevinde kullanıldı.
Ama bir ağrıdan bahsetti ama başın bugün çok ağrıdı derken ağrım bakmak mek ekini kullandım ve cümleye göre anlamlı oldu.
Burada fiil görevinde kullanıldı arkadaşlar.
Ya da bak bu savaş bize çok kayıp yaşattı derken şuradaki savaş isim Görevin nedir?
Savaşmak anlamında değildir bu savaş diyor ama Türkler her zaman cesur da ca savaştı derken şuradaki savaşmak değildir arkadaşlar.
O yüzden arasında da hala anlam ilişkisi var.
Her iki cümlede de ben savaştan bahsediyorum.
Buna ne deriz arkadaşlar?
Ortak kök ya da yemek bence.
Ekşi miş diyorum.
Ekşi mek burada fikirdir ama eriği ekşi severim derken ekşi burada isimdir arkadaşlar.
Ya da duvarı. Babam bugün iki saat boyunca boyadı diyorum.
Fikir görevinde kullandım.
Bizim ev için siyah boya aldım dediğimde mesela oradaki boyayı isim görevinde kullandım.
Bakın tek taktik şu yazılışı ve okunuşu aynı olacak.
Ama bir tanesi ismin, bir tanesi fiil olacak ve anlam ilişkisi çok da farklı olmayacak.
Ya da onun en değer verdiği duygu güvendi diyorum.
Orada isimdi.
Babam her zaman bana çok güvendi diyorum.
Güvenmek burada fiil görevinde kullanıldı.
Ya da sen önce kendini acı diyorum.
Oradaki acımak anlamındadır.
Ben bu sene babamın ölümünden dolayı çok acı çektim diyorum.
Buradaki acı isim görevinde dir arkadaşlar.
Yani her ikisinde de anlam ilişkisi var.
Her türlü acıdan bahsediyor, her türlü güvenden, her türlü stattan, her türlü boyadan bahsediyor.
Ama bir tanesi isim, bir tanesi fiil oluyor.
Şimdi ses 5 kök ve ortak kök öğrenciler tarafından çok karıştırılan bir nokta.
Ses özdeş kökün diğer adı da Arkadaşlar eş testidir.
Şimdi bunun ortak kökten farkı ne?
Bunun da yazılışı aynıdır, anlamı farklıdır.
Okunuşu aynıdır ama anlamı farklıdır.
Arkadaşlar şuraya yazalım.
Yazılış aynı, okunmuş aynı ama kesinlikle anlam farklı.
Mesela ben seni çok bekledim derken şuradaki ben arkadaşlar zamir olan benden bahsediyor, kişi olan benden bahsediyor ama çocuğun yüzünde çok ben vardı derken siyah noktadan bahsettiği için burada ne vardır?
Ses eş çünkü kişi olan benle yüzümdeki ben arasında bak.
Hiçbir anlam ilişkisi yok, ortak yoktu, anlam ilişkisi vardı.
Beni herkesin içinde yerdi derken yermek burada ne demektir, arkadaşlar eleştirmektedir ama burası en sevdiğim yerdi dediğimde burada hangi görevde kullanıldı mekan?
E o zaman eleştirmek ve mekan arasında hiçbir anlam ilişkisi yok. Mesela çiçek olan Gül var, bir de kahkaha atmak var.
Hayvan olan kaz var, toprağı kazmak var, insanın yüzü var, denizde yüzmek var, yüz sayısı var ya da otobüse binmek var ve matematikteki bin sayısı var.
Bakın bunlar arasında hep farklı anlamlar oluyor.
Ortak kökü de anlam çok bozulmuyor du.
Ya da arkadaşlar mesela çile.
Bu kaza iki çile gitti dediğimde iplik demeti anlamındadır.
Ama ben çok çile çektim derken acı çektim anlamındadır.
Ya da kaza.
Arkadaşlar ilçe olan kaza var.
Hani Osmanlı döneminde karşımıza çıkan ya da kötü bir olay.
Mesela ablam kaza geçirmiş diyorum ya da diz bir benim organı mı olan diz var?
Bir de diyorum ki kitapları rafa, diz, yan yana koymak, sıralamak, dizmek anlamı var.
Yani yazılış ve okunuşu an Ayn İsa.
Ama anlam farklıysa.
Ben buna ne diyorum?
Ses beş, yazılış ve okunuşu aynı.
Oysa biri isim, biri fiil ise aralarında anlam ilişkisi hala varsa ben.
Buna ne diyorum?
Ortak kök arkadaşlar.
Ortak kök de bir isim.
Bir fiil olmak zorunda.
Ama ses tez kök de aynı türden de olabilir.
Yani atıyorum mesela bu Hülya Gül'ün bir anlamı, isim, bir anlamı, fiil de olabilir.
Ama mesela çile.
E bunun bir anlamı, iki anlamı da farklıdır ama ikisinin de sözcük türüne baktığımda isimdir.
Yani ortak YÖK'te biri isim, biri fiil olmak zorunda iken ses, ışık, YÖK'te bu zorunluluk yok.
Farklı da olabilir, aynı da olabilir.
Sadece anlamına bakmamız gerekiyor.
Bir kere ortak kök karşımıza kök 5 kök ya da ikili kök şeklinde gelebilir.
Diğer isimlerine dikkat ediyoruz.
Ortak kök ne demek arkadaşlar?
Bunun tanımını bilmek zorundasın.
Şimdi bakın ortak kökün yazılışı ve okunuşu aynı oluyor.
Yani atıyorum baktığınız zaman iki cümlede de savaş kelimesi geçiyor.
Ama bu kelimelerden bir tanesi isim.
Bir tanesi eylem yani diğer adıyla fiil oluyor arkadaşlar ve bunlar arasında anlam çokta bozulmuyor.
Bakın anlam olarak birbirinden tamamen farklı şeyler algılamayın.
Örneklere bakacak olursak bakın halılar kurudu mu diyorum.
Bunun altını çizdim.
Kurut, çöllerde mücadele ettiler diyorum.
Bakın halılar kurudu mu derken burada fiil görevinde kullanılmıştır.
Ama kuru çöller derken nasıl çöl, kuru çöl sıfat olarak kullanılmıştır arkadaşlar.
Ama anlam olarak birbirinden çokta ayrı şeyleri ifade etmediği için ben buna ne diyorum?
Ortak kök diyorum.
Ya da ayaklarımın ağrısı geçmedi derken buradaki ağır isim görevinde kullanıldı.
Ama bir ağrıdan bahsetti ama başın bugün çok ağrıdı derken ağrım bakmak mek ekini kullandım ve cümleye göre anlamlı oldu.
Burada fiil görevinde kullanıldı arkadaşlar.
Ya da bak bu savaş bize çok kayıp yaşattı derken şuradaki savaş isim Görevin nedir?
Savaşmak anlamında değildir bu savaş diyor ama Türkler her zaman cesur da ca savaştı derken şuradaki savaşmak değildir arkadaşlar.
O yüzden arasında da hala anlam ilişkisi var.
Her iki cümlede de ben savaştan bahsediyorum.
Buna ne deriz arkadaşlar?
Ortak kök ya da yemek bence.
Ekşi miş diyorum.
Ekşi mek burada fikirdir ama eriği ekşi severim derken ekşi burada isimdir arkadaşlar.
Ya da duvarı. Babam bugün iki saat boyunca boyadı diyorum.
Fikir görevinde kullandım.
Bizim ev için siyah boya aldım dediğimde mesela oradaki boyayı isim görevinde kullandım.
Bakın tek taktik şu yazılışı ve okunuşu aynı olacak.
Ama bir tanesi ismin, bir tanesi fiil olacak ve anlam ilişkisi çok da farklı olmayacak.
Ya da onun en değer verdiği duygu güvendi diyorum.
Orada isimdi.
Babam her zaman bana çok güvendi diyorum.
Güvenmek burada fiil görevinde kullanıldı.
Ya da sen önce kendini acı diyorum.
Oradaki acımak anlamındadır.
Ben bu sene babamın ölümünden dolayı çok acı çektim diyorum.
Buradaki acı isim görevinde dir arkadaşlar.
Yani her ikisinde de anlam ilişkisi var.
Her türlü acıdan bahsediyor, her türlü güvenden, her türlü stattan, her türlü boyadan bahsediyor.
Ama bir tanesi isim, bir tanesi fiil oluyor.
Şimdi ses 5 kök ve ortak kök öğrenciler tarafından çok karıştırılan bir nokta.
Ses özdeş kökün diğer adı da Arkadaşlar eş testidir.
Şimdi bunun ortak kökten farkı ne?
Bunun da yazılışı aynıdır, anlamı farklıdır.
Okunuşu aynıdır ama anlamı farklıdır.
Arkadaşlar şuraya yazalım.
Yazılış aynı, okunmuş aynı ama kesinlikle anlam farklı.
Mesela ben seni çok bekledim derken şuradaki ben arkadaşlar zamir olan benden bahsediyor, kişi olan benden bahsediyor ama çocuğun yüzünde çok ben vardı derken siyah noktadan bahsettiği için burada ne vardır?
Ses eş çünkü kişi olan benle yüzümdeki ben arasında bak.
Hiçbir anlam ilişkisi yok, ortak yoktu, anlam ilişkisi vardı.
Beni herkesin içinde yerdi derken yermek burada ne demektir, arkadaşlar eleştirmektedir ama burası en sevdiğim yerdi dediğimde burada hangi görevde kullanıldı mekan?
E o zaman eleştirmek ve mekan arasında hiçbir anlam ilişkisi yok. Mesela çiçek olan Gül var, bir de kahkaha atmak var.
Hayvan olan kaz var, toprağı kazmak var, insanın yüzü var, denizde yüzmek var, yüz sayısı var ya da otobüse binmek var ve matematikteki bin sayısı var.
Bakın bunlar arasında hep farklı anlamlar oluyor.
Ortak kökü de anlam çok bozulmuyor du.
Ya da arkadaşlar mesela çile.
Bu kaza iki çile gitti dediğimde iplik demeti anlamındadır.
Ama ben çok çile çektim derken acı çektim anlamındadır.
Ya da kaza.
Arkadaşlar ilçe olan kaza var.
Hani Osmanlı döneminde karşımıza çıkan ya da kötü bir olay.
Mesela ablam kaza geçirmiş diyorum ya da diz bir benim organı mı olan diz var?
Bir de diyorum ki kitapları rafa, diz, yan yana koymak, sıralamak, dizmek anlamı var.
Yani yazılış ve okunuşu an Ayn İsa.
Ama anlam farklıysa.
Ben buna ne diyorum?
Ses beş, yazılış ve okunuşu aynı.
Oysa biri isim, biri fiil ise aralarında anlam ilişkisi hala varsa ben.
Buna ne diyorum?
Ortak kök arkadaşlar.
Ortak kök de bir isim.
Bir fiil olmak zorunda.
Ama ses tez kök de aynı türden de olabilir.
Yani atıyorum mesela bu Hülya Gül'ün bir anlamı, isim, bir anlamı, fiil de olabilir.
Ama mesela çile.
E bunun bir anlamı, iki anlamı da farklıdır ama ikisinin de sözcük türüne baktığımda isimdir.
Yani ortak YÖK'te biri isim, biri fiil olmak zorunda iken ses, ışık, YÖK'te bu zorunluluk yok.
Farklı da olabilir, aynı da olabilir.
Sadece anlamına bakmamız gerekiyor.
