Sıfat Tamlamaları Özellikleri

Bu videomuzda tamlamalar konusunu işleyeceğiz arkadaşlar.
Şimdi tamlama ne demek?
Öncelikle bundan başlayalım.
Bir ismin başka bir isim, zamir veya sıfat.
Arkadaşlar bu kısmı asla unutmuyor sunmak, isim, zamir veya sıfat ile birlikte oluşturduğu kelime gruplarına ben ne diyorum?
tamlama diyorum.
Tamlamalar arkadaşlar isim tamlaması ve sıfat tamlaması olmak üzere ikiye ayrılır.
Neden bir ismin başka bir isim?
Zamir veya sıfatla diyorum çünkü arkadaşlar bakın benim iki tane unsurum var.
Biri tamlayan diğeri damlanın.
Ben tamlayan birinci unsur diyorum.
Tamlanana ise ikinci unsur diyorum.
Sıfat tamlaması ve isim tamlaması olmak üzere benim tanımlamalarım ikiye ayrılıyor.
Yani aşağıdakilerin hangisinde farklı bir tamlama vardır dediğinde yazara 4 tanesini isim verir, bir tanesine sıfat verir ya bunun tam tersini verir ya da atıyorum 4 tanesini belirtili verir, bir tanesini belirtisiz verir.
O yüzden bu soru kalıplarına kesinlikle hakim olmamız gerekiyor.
Şimdi biz öncelikle sıfat tamlamasına bakacak olursak arkadaşlar sıfat bir ismin önüne gelerek ya onu niteler ya da belirtir.
Zaten bizim sıfatlarımız niteleme sıfatı ve belirtme sıfatı olmak üzere ikiye ayrılıyordu.
Belirtme sıfatlarında sayı sıfatı, soru sıfatı, işaret ve belgisiz olmak üzere dörde ayrılıyordu.
Arkadaşlar.
Sıfat tamlaması ne demek?
Aslında sıfat tamlaması isim tanımlamasına göre daha kolay.
Çünkü sıfat olan her yerde sıfat tamlaması vardır arkadaşlar.
Yani işaret sıfatı sıfat tamlaması mıdır?
Atıyorum.
Niteleme sıfatı sıfat tamlamasıdır.
Sayı sıfatı sıfat tamlamasıdır.
Sıfat olan her yerde ben ne arıyorum?
Sıfat tamlaması arıyorum arkadaşlar.
Söylemiştim.
Bakın benim birinci unsurun tamlayandır.
İkinci unsurun tamlananıdır.
Sıfat tamlayan o mi gelir, tamamlanınca mı gelir diye soracak olursanız, sıfat her zaman için tamlayana gelir arkadaşlar.
Mesela bakın yeşil balon diyor.
Nasıl balon, yeşil balon derken balon burada isimdir.
Yeşil sıfattır.
Yani şu ilk kısım tamlayandır arkadaşlar.
İkinci kısım ise tamlanandır ya da birçok kalem dediğimde kalem burada isimdir arkadaşlar.
Birçok belgesi sıfattır.
O zaman burada da sıfat tamlaması vardır.
Nasıl kız ağırbaşlı kız derken bakın kız burada isimdir.
Ağırbaşlı da burada sıfattır arkadaşlar.
Birinci unsuru bu sıfat oldu.
İkinci unsurum isim oldu.
Şimdi sıfat tamlamaları en az bir sıfat ile bir adın yanyana gelmesiyle oluşur.
Birden fazla olamaz mı arkadaşlar?
Tabii ki olabilir.
Örnekleri beraber inceleyelim.
Şimdi bahar gelince kırlar, sarılar, evlerle dolar derken benim dikkatimi hemen şu kısım çekiyor.
Lale burada nedir arkadaşlar isimdir.
Nasıl lale?
Sarı lale dediğimde Sarı ne oldu niteleme sıfatı oldu?
Isme Nasıl sorusunu sorarsam bana niteleme sıfatını verir.
O yüzden sıfat gördüğüm her yerde de sıfat almaması olduğuna göre, bu cümledeki sıfat tamlamam benim sarı lale.
Gökyüzü birden kapkara bulutlarla kaplandı.
Bakın bulut burada isimdir.
Nasıl bulut kapkara bulut.
Burada pekiştirme sıfatı vardır.
Hangi sıfatını olduğunun önemi yok.
Sıfat bulduğuna göre burada ne vardır?
Sıfat tamlaması vardır.
İkinci bir özelliğimize bakacak olursak tamlayan çekim eki almaz arkadaşlar.
Ama tamlanan çekim eki alabilir.
Mesela şunu demek istiyor, Dumanlı dağları seyrettik diyor ya şimdi bu dumanlı dağ derken nasıl da Dumanlı Dağı niteleme, sıfat mıdır?
Dumandan dumanlı buradan oldu.
Yapım eki aldı, çekim eki almadı.
E dağları derken daha burada isim yoktur.
Şuradaki gülerler, çokluk ikidir.
Neyi seyrettik?
Dumanlı dağları seyrettik.
Nesne olduğu için şuradaki ı belirtme hali ekidir.
E o zaman çokluk eki de bir çekim ekidir heleki de bir çekim ekidir.
O yüzden n'oldu?
Tamlayan yapım eki pardon çekim eki almadı tamlanan çekim eki almış oldu arkadaşlar.
Ama ÖSYM bana nereyi soruyor, şu kısmı soruyor.
Soru da aynen şunu diyor Bazı niteleme sıfatları çekim eki almasına rağmen isim değişmez sıfat olarak kullanılmaya devam eder.
Aşağıdaki yerin hangisinde buna uygun bir kullanım vardır?
Der.
Şunu demek istiyor güzelim ağaçlar hep kurumuş derken nasıl ağaç güzelim, ağaç, ağaç burada isimdir.
Güzel de burada sıfattır arkadaşlar.
Normal kuralına göre tamlayan çekim eki almazdı ama buradaki güzelim kelimesindeki şuradaki im eki arkadaşlar iyelik ekidir, iyilik eki de bir çekim ekidir ama tamlayan çekim eki almış olmasına rağmen hala sıfat olarak kullanılmaya devam etti.
Yani böyle bir soru kalıbı ile karşılaşırsak.
Öyle bir cevabı arayacaksınız arkadaşlar.
Şimdi bakın bir isim birden fazla sıfat tarafından nitelenebilir.
Belirtilebilir.
Yani niteleme sıfatı ve belirtme sıfatını kastediyorum.
Şimdi bak fizik burada isimdir.
Nasıl fizik ince fizik burada sıfat oldu, nasıl fizik oldu, fizik burada yine sıfat oldu, nasıl?
Sorusunu sorduğumda göre niteleme sıfatı oldu.
Herhangi bir fizik anlamına geldiği için bu da ne oldu arkadaşlar belgisiz sıfatı oldu.
O zaman bir tane isim birden fazla sıfat tarafından nitelendi.
Ama bu birden fazla olmadığı için buradaki belgisiz sıfatı alamayız.
Bak bu olumsuz olaylardan sıkıldık diyorum.
Nasıl olay olumsuz olay burada niteleme ispatıdır.
Hangi olay?
Bu olay işaret sıfatıdır.
O zaman bir isim hem niteleme hem belirtme sıfatı almış oldu arkadaşlar.
Ya da bakın tamlananı zamir olan niteleme sıfatları da vardır.
Ne demek oluyor bu?
Hem zamiri, hem sıfatı, hem ismi birleştirdim.
Şuna bak.
Kırılgan biri gibi duruyor uzaktan diyor.
Şimdi nasıl biri, kırılgan biri derken ben yine nasıl sorumlu sordum.
Bana neyi verdi?
Niteleme sıfatını verdi.
Esasen buradaki biri kelimesinin ise sözcük türü olarak belgesiz zamir olduğunu unutmayacaksınız arkadaşlar.
E benim şurası birinci unsurumdu.
Burası da ikinci unsurumdu.
O zaman savrulan tanım ne oldu?
Zamir olan bir niteleme sıfatı olmuş oldu.
Yani bu da bir sıfat tamlamasıdır.
Şimdi örnek sorumuza bakacak olursak, aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması yoktur diye hemen bakalım.
Eski arkadaşlarıyla oyun oynuyordu.
Nasıl arkadaş eski arkadaş, hoop buldum niteleme sıfatı.
Fuardaki kitapların çoğunu pahalı buldu.
Hangi kitap?
Fuardaki kitap arkadaşlar ben ekinin önünde im ekini görseydim ilgi zamiri diyecektim.
Dahi şeklinde bulunma hali ekinden sonraki ekini görürsem buraya ne diyorum?
Sıfat yapan ki diyorum.
Eh, sıfat yapan ki de bir yapım eki sayılıyordu aynı zamanda.
Bunun olduğu her yerde sıfat tamlaması vardı.
O zaman Bursa da gitti sıcak havalarda dışarı çıkmazdı diyor.
Bak nasıl hava sıcak hava, niteleme sıfat mıdır?
Saha kenarında futbolcular ısınıyordu burada yok arkadaşlar.
Otobüsler artık bu durakta durmayacak derken bakın durak burada isimdir.
Hangi durak bu durak derken işaret ettim ve isimle beraber kullandım.
O zaman bu işaret sıfat mıdır?
Şimdi saha kenarında sıfat olmaz çünkü.
Şurası birinci unsur, şurası ikinci unsur.
Ben buraya ne?
Sorusunu soruyorum.
Ne kenarı, saha kenarı.
Biz buraya ne diyeceğiz arkadaşlar?
Belirtisiz isim tamlaması diyeceğiz.
Yani burada cevabımız ne oluyor?
Denizli oluyor.