Herkese merhabalar.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal bilgiler dersi ikinci ünite Uygurlar dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün Orta Asya Türk devletlerinden olan Uygurları detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hemen başlayalım.
Bu devletin kurucusu bilge kül kandır.
Devletin başkenti diğer devletlerde olduğu gibi Ötüken değil, Kara Bala Sagun ya da Ordu Balık dediğimiz şehirdir.
Bu devlet kökü kan zamanında farklı bir dine inanmaya başlamıştır.
Bu dinin adı ise mani dinidir.
Eski bilgilerimize hatırlayacak olursak Orta Asya Türk devletleri genel olarak neyi kabul etmişlerdi?
Gök Tanrı inancını kabul etmişlerdi.
Gök Tanrı inancını bir kenara bırakan Uygurlar bu gü Kağan zamanında Çinlilerden etkilenerek Mani dinine geçiş yapmışlardır.
Peki bu din Uygurları nasıl etkileyecek?
Sevgili arkadaşlar, bu din Uygurları kökten etkileyecek, o kadar derinden etkileyecek ki birazdan göreceksiniz bu dine göre.
Et yemek yasaktır, hayvansal gıdalar yemek yasaktır ve bu din aslında insana değer veren bir din olduğu için savaşmak da yasaktır.
O yüzden bakın dikkat ederseniz et yemek yasak olduğu için Uygurlar bir süre sonra savaş çılık özelliklerini kaybedecek işlerdir.
Çünkü et, insanda hırçınlık duygularını güçlendirmektedir.
Et yiyemeyen Uygurlar bir süre sonra ne yapacaklar?
Zaten savaşmak bu dine göre mani, dinine göre yasak olduğu için bir süre sonra savaş çılık özelliklerini kaybetmeye başlayacaklardır.
Peki bu Uygurlar et yemeyecek se artık neyle beslenecek?
İşte hemen aşağı bölüme geçelim.
Bu nedenle Uygurlar bitkisel gıda üretmek için toprağı ekip biçmeye başlayacaklar. Yani ne başlayacak arkadaşlar?
Uygurlar da tarım başlayacak işte burası çok önemli.
Bakın Türkler ilk defa tarıma başladılar.
Kim zamanında Uygur devleti zamanında.
Peki bunun sonucunda tarıma başlarsanız ne olur?
Arkadaşlar yerleşik yaşama geçmek zorunda kalırsınız.
Çünkü tarım ürünlerini ekip diktiğiniz zaman, bir süre sonra sulamayı, bakımını yapmadığınız dana olur.
Elinize hiçbir şey geçmez.
O yüzden Uygurlar tarım faaliyetleriyle birlikte yerleşik yaşama, çadır kültürünü bırakıp sabit yaşama geçmişlerdir.
Zaten yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti de Uygurlar dır.
Yerleşik yaşama geçtikleri için Uygurlar da tarım gelişmiştir.
Mimari yani ev, şehir, kale gibi yapılar gelişmiştir.
Şehircilik dediğimiz durum gelişmeye başlamıştır.
Bunun dışında evlerini süsleme dediğimiz sanat da gelişmiştir.
Uygurlar kağıt ve matbaayı Çinlilerden öğrenip kullanmışlardır.
Yine Uygurlar kendilerine özgü 18 harfli Uygur alfabesini de kullanmışlardır.
Uygurlara ait iki tane destan görüyoruz.
Destanlar dan bir tanesi göç destanı, bir tanesi ise türe iç destanıdır.
Son olarak Uygurlar ile alakalı şunu tekrardan hatırlatmamız gerekiyor.
Orta Asya'daki yaşamı değiştiren Türk devleti Uygurlar dır.
Çünkü Türk devletlerinde Uygurlara kadar göçebe yaşam hakimdi.
Çadırda yaşamak hakimdi.
Hayvancılık en önemli geçim kaynağıydı.
Ama Uygurların Mani ya da kısa adıyla Mani dinini benimsemesi, dinden sonra Uygurlar mecburen et yemedikleri için tarıma geçmeye başlayacaklar.
Tarım olduğundan dolayı yerleşik yaşam gelecek.
Yerleşik yaşamla birlikte Uygurların kültürü ve hayatı tamamen değişecektir.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal bilgiler dersi ikinci ünite Uygurlar dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün Orta Asya Türk devletlerinden olan Uygurları detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hemen başlayalım.
Bu devletin kurucusu bilge kül kandır.
Devletin başkenti diğer devletlerde olduğu gibi Ötüken değil, Kara Bala Sagun ya da Ordu Balık dediğimiz şehirdir.
Bu devlet kökü kan zamanında farklı bir dine inanmaya başlamıştır.
Bu dinin adı ise mani dinidir.
Eski bilgilerimize hatırlayacak olursak Orta Asya Türk devletleri genel olarak neyi kabul etmişlerdi?
Gök Tanrı inancını kabul etmişlerdi.
Gök Tanrı inancını bir kenara bırakan Uygurlar bu gü Kağan zamanında Çinlilerden etkilenerek Mani dinine geçiş yapmışlardır.
Peki bu din Uygurları nasıl etkileyecek?
Sevgili arkadaşlar, bu din Uygurları kökten etkileyecek, o kadar derinden etkileyecek ki birazdan göreceksiniz bu dine göre.
Et yemek yasaktır, hayvansal gıdalar yemek yasaktır ve bu din aslında insana değer veren bir din olduğu için savaşmak da yasaktır.
O yüzden bakın dikkat ederseniz et yemek yasak olduğu için Uygurlar bir süre sonra savaş çılık özelliklerini kaybedecek işlerdir.
Çünkü et, insanda hırçınlık duygularını güçlendirmektedir.
Et yiyemeyen Uygurlar bir süre sonra ne yapacaklar?
Zaten savaşmak bu dine göre mani, dinine göre yasak olduğu için bir süre sonra savaş çılık özelliklerini kaybetmeye başlayacaklardır.
Peki bu Uygurlar et yemeyecek se artık neyle beslenecek?
İşte hemen aşağı bölüme geçelim.
Bu nedenle Uygurlar bitkisel gıda üretmek için toprağı ekip biçmeye başlayacaklar. Yani ne başlayacak arkadaşlar?
Uygurlar da tarım başlayacak işte burası çok önemli.
Bakın Türkler ilk defa tarıma başladılar.
Kim zamanında Uygur devleti zamanında.
Peki bunun sonucunda tarıma başlarsanız ne olur?
Arkadaşlar yerleşik yaşama geçmek zorunda kalırsınız.
Çünkü tarım ürünlerini ekip diktiğiniz zaman, bir süre sonra sulamayı, bakımını yapmadığınız dana olur.
Elinize hiçbir şey geçmez.
O yüzden Uygurlar tarım faaliyetleriyle birlikte yerleşik yaşama, çadır kültürünü bırakıp sabit yaşama geçmişlerdir.
Zaten yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti de Uygurlar dır.
Yerleşik yaşama geçtikleri için Uygurlar da tarım gelişmiştir.
Mimari yani ev, şehir, kale gibi yapılar gelişmiştir.
Şehircilik dediğimiz durum gelişmeye başlamıştır.
Bunun dışında evlerini süsleme dediğimiz sanat da gelişmiştir.
Uygurlar kağıt ve matbaayı Çinlilerden öğrenip kullanmışlardır.
Yine Uygurlar kendilerine özgü 18 harfli Uygur alfabesini de kullanmışlardır.
Uygurlara ait iki tane destan görüyoruz.
Destanlar dan bir tanesi göç destanı, bir tanesi ise türe iç destanıdır.
Son olarak Uygurlar ile alakalı şunu tekrardan hatırlatmamız gerekiyor.
Orta Asya'daki yaşamı değiştiren Türk devleti Uygurlar dır.
Çünkü Türk devletlerinde Uygurlara kadar göçebe yaşam hakimdi.
Çadırda yaşamak hakimdi.
Hayvancılık en önemli geçim kaynağıydı.
Ama Uygurların Mani ya da kısa adıyla Mani dinini benimsemesi, dinden sonra Uygurlar mecburen et yemedikleri için tarıma geçmeye başlayacaklar.
Tarım olduğundan dolayı yerleşik yaşam gelecek.
Yerleşik yaşamla birlikte Uygurların kültürü ve hayatı tamamen değişecektir.
