Merhaba.
Kunduz'un değerli takipçileri.
Yeni bir ünite ile daha karşınızdayız.
Bu dersimiz de tiyatro oyunu ötesine başlayacağız.
Daha önce şiiri ve romanı bitirdik.
Tiyatroya başlayabiliriz.
Şimdi önce tiyatro ve tiyatro türleri üzerinde duracağız.
Daha sonra tiyatro terimleri, geleneksel Türk Tiyatrosu, Çağdaş Türk Tiyatrosu, yıllara göre, dönemlere göre sanatçılar ile birlikte işleyeceğiz.
Önce isterseniz tiyatro nedir kısaca ondan bahsedelim.
Daha sonra tiyatronun yapı unsurları ve tiyatro türleri ile devam edelim.
Bakın olmuş veya olabilecek olayların oyuncular tarafından seyircilerin önünde sahnede oynanması için yazılan eserlerdir.
Tabii bazı eserler sahne tekniğine uygun olmamakla birlikte, genellikle tiyatronun seyirciler önünde sahnede oynanmak için yazıldığını söyleyebiliriz.
Oyun ve piyes terimleri de yine tiyatro yerine kullanılacak.
Daha doğrusu kullanılan terimler nedendir?
Peki tiyatronun yapı unsurları?
Aslına baktığınızda tiyatronun yapı unsurlarıyla, romanın yapı unsurları aynı arkadaşlar.
Yani dramatik örgü.
Aslında dramatik örgü dediğimiz şey romandaki olay örgüsü dür.
Yani birbirini takip eden olayların sebep sonuç ilişkisi içerisinde birbirine bağlı olması bakın çatışma, kişiler veya fikirler çatışması şeklinde karşımıza çıkabilir.
İşte Doğu-Batı çatışması, iyi kötü çatışması gibi.
Mekan, yer, olay bir yerde, bir çevrede geçiyor.
Olayların geçtiği çevredir.
Bakın kişiler, tipler olabilir, karakterler olabilir.
Yine romanla aynı zaman ve olaylar belli bir zaman diliminde geçer.
Yine romanda olan bir yapı unsuru.
Şimdi tiyatro türlerine başlayabiliriz.
Önce klasik tiyatro türlerinden başlayacağız, daha sonra da çağdaş tiyatro türlerine değineceğiz.
Trajedi, bakın acıklı olayların anlatıldığı tiyatro türüdür.
Bir kere bunu kesinlikle bileceğiz.
Konusunu tarihten ve mitolojiden alır.
Kişiler tanrılar, tanrıçalar ve soylular dır.
Bakın kişiler tanrı, tanrıça ve soylular olduğu için kötü sözlere yer verilmez bakın.
Fakat.
Yaralama, öldürme gibi çirkin olaylar sahnede gösterilmez.
Neden?
Çünkü sen seçkin insanları oraya almışsın.
Tanrı tanrıça soydular.
Tabi ki de yaralama ve öldürme gibi çirkin olayları sahnede göstermeyecek.
Sin 3.
Birlik kuralına bakın uyulur.
3 Birlik kuralı nedir?
Olay, zaman ve yer birliği.
Bir olay bir günde bir yerde geçer.
Biz buna 3 birlik kuralı diyoruz.
Koro ve diyalog bölümleri var.
Yani bir oyuncuların karşılıklı diyalog şeklinde oyun oynadıkları bölüm.
Bir de arkada koro var.
Orada da ise şarkılar, çeşitli seslendirmeler yapılıyor.
Olaylar ciddi bir hava içinde geçer.
Neden?
Çünkü trajedi tanrı ve tanrıça soylular var.
Tabiki de ciddi olacak.
Ve genellikle 5 perdeden oluştuğunu söyleyeceğiz.
Tiraj ve monolog ların çokça kullanıldığını da söyleyelim.
Uzun konuşma, oyuncunun yapmış olduğu monolog, kendi kendine konuşma.
Peki hangi sanatçılar var?
Trajedi de ön planda olan?
Bakın Aşil, Sofu, Blues, Whoopi, Ders, Kor, Ney ve RES'in trajedi alanında ünlü sanatçılardır.
Hem Yunan, Bakın Aşk, Eros, Suffolk vs.
Whoopi Dest, Yunan korno, resim akım, Fransız edebiyatının ünlü trajedi yazarları dır.
Komedi adından da belli komedi güldürecek.
Komedya.
Güldürmek ve düşündürmek amacıyla yazılan tiyatrodur.
Bakın konusunu yaşanılan hayattan, günlük olaylardan ve toplumdan alır.
Kişiler toplumun her kesiminden olabilir.
Bakın trajediden İdiz soydular ama komedide her kesim olabilir.
Her türlü söze, şakaya yer verilebilir.
Neden?
Çünkü her kesimden insan var.
Soylular olmadığı için her türlü şakayı yer verebilir.
Üslupta seç, kimlik aramaz.
Halbuki trajedi de seçkin bir üslup vardı, manzum olarak yazılır.
Aslında trajediye de baktığımızda, drama da baktığımızda manzum şekilde yazdığı yazıldığını mutlaka bilmeliyiz.
Yaralama, öldürme gibi çirkin olaylar bakın sahnede gösterilir tiyatro.
Şey özür dilerim.
Trajedi de gösterilmiyor onu.
Bakın trajedi de olduğu gibi üç birlik kuralına yine burada da uyulur.
Aynen trajedi de olduğu gibi koro ve diyalog bölümlerinden oluşur.
Ve yine trajedi de olduğu gibi beş perdeden oluştuğunu söyleyebiliriz.
Bakın Aristo, Ohannes, Gogol, Moliere, Şinasi komedinin ünlü isimleridir.
Aristo, Ohannes, Yunan Moliere.
Biliyoruz zaten Fransız Moliere ki Türk edebiyatında bir dönem, özellikle de Ahmet Vefik Paşa mesela Moliere den birçok çeviriler yapmıştır.
Şinasi zaten şair evlenmesi, Türk edebiyatının yine ünlü komedi sanatçısıdır.
Bakın komedinin bir de kendi içerisinde türleri var.
Karakter komedisi yani kişilerin karakterine yönelik komedya var.
Mesela Moliere'in cümlesi, Trüf isimli eseri, Şekspir im Venedik Taciri isimli eseri.
Bunlar önemli karakter.
Komedya vardır.
Bir de töre komedya ları var hani.
Töreleri, sosyal meseleleri ele alan.
Mesela Eşek arıları.
Gülünç, kibarlık, müfettiş ve şair evlenmesinin biz töre medyasının önemli ve güzel örnekler olduğunu söyleyebiliriz.
Entrika, iç içe geçmiş olaylar, karmaşık olaylar, herkesin birbirinin arkasından iç içe bir entrika diyoruz ya.
Karmaşık, iç içe geçmiş olayların anlatıldığı komedya, bakın yanlışlıklar komedyası, vesika film dolapları yine Entrika Komedyası nın önemli eserlerdir.
Yergi, eleştiri komedisi.
Bakın Adam, Bilgiç Kadınlar, Atlılar ve Kurbağalar.
Yergi komedya sının da önemli eserleridir.
Bu arada vodvil ve fars kavramlarını da bilmemiz de fayda görüyorum.
Vodvil hafif komedi demek.
Fars biraz daha kaba saba ifadelerin olduğu tiyatro demek ve klasik tiyatrodan göreceğimiz son çürümüş dram.
Bakın aslında trajediyle komedinin birleşimi diyebiliriz.
Acıklı ve gülünç olayların anlatıldığı tiyatro türüdür.
Olaylar tarihten ve günlük yaşamdan alınabilir.
Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.
Bakın trajedi de, komedi de var ama dram da yok.
Olaylar çirkin dahi olsa sahnede gösterilir.
Aynen komedide olduğu gibi değil, açık ve anlaşılır dır.
Kahramanlar ait oldukları çevrenin diliyle konuşur.
Bakın her kesimden kişilere yer verilir.
Yani soylu da, sıradan da insanlar, trajedi de, sıradan insanlar, komedi de vardır.
Bakın dram ne yaptı?
İkisini birleştirdi.
Perde sayısı dikkat et.
Sınırsızdır.
Halbuki dram komedi.
Ve trajedi de 5 perde vardı.
Şiir ve düzyazı şeklinde yazılabilir.
Bakın trajedi ve komedi manzum şekilde yazılırdı.
Ama dram düzyazı şeklinde de yazılabilir.
Melodram ve fairy gibi türleri de var ki biz bunları tiyatro terimleri içerisinde göreceğiz.
Bakın Şekspir, Romeo ve Juliet, Hamlet, Otello, Victor Hugo'nun Cromwell.
Bunların haricinde Alman yazar Göçe Schiller, Türk edebiyatından Namık Kemal ve Abdülhak Hamid Tarhan.
Dramın ünlü yazarlar Hıdır.
Kunduz'un değerli takipçileri.
Yeni bir ünite ile daha karşınızdayız.
Bu dersimiz de tiyatro oyunu ötesine başlayacağız.
Daha önce şiiri ve romanı bitirdik.
Tiyatroya başlayabiliriz.
Şimdi önce tiyatro ve tiyatro türleri üzerinde duracağız.
Daha sonra tiyatro terimleri, geleneksel Türk Tiyatrosu, Çağdaş Türk Tiyatrosu, yıllara göre, dönemlere göre sanatçılar ile birlikte işleyeceğiz.
Önce isterseniz tiyatro nedir kısaca ondan bahsedelim.
Daha sonra tiyatronun yapı unsurları ve tiyatro türleri ile devam edelim.
Bakın olmuş veya olabilecek olayların oyuncular tarafından seyircilerin önünde sahnede oynanması için yazılan eserlerdir.
Tabii bazı eserler sahne tekniğine uygun olmamakla birlikte, genellikle tiyatronun seyirciler önünde sahnede oynanmak için yazıldığını söyleyebiliriz.
Oyun ve piyes terimleri de yine tiyatro yerine kullanılacak.
Daha doğrusu kullanılan terimler nedendir?
Peki tiyatronun yapı unsurları?
Aslına baktığınızda tiyatronun yapı unsurlarıyla, romanın yapı unsurları aynı arkadaşlar.
Yani dramatik örgü.
Aslında dramatik örgü dediğimiz şey romandaki olay örgüsü dür.
Yani birbirini takip eden olayların sebep sonuç ilişkisi içerisinde birbirine bağlı olması bakın çatışma, kişiler veya fikirler çatışması şeklinde karşımıza çıkabilir.
İşte Doğu-Batı çatışması, iyi kötü çatışması gibi.
Mekan, yer, olay bir yerde, bir çevrede geçiyor.
Olayların geçtiği çevredir.
Bakın kişiler, tipler olabilir, karakterler olabilir.
Yine romanla aynı zaman ve olaylar belli bir zaman diliminde geçer.
Yine romanda olan bir yapı unsuru.
Şimdi tiyatro türlerine başlayabiliriz.
Önce klasik tiyatro türlerinden başlayacağız, daha sonra da çağdaş tiyatro türlerine değineceğiz.
Trajedi, bakın acıklı olayların anlatıldığı tiyatro türüdür.
Bir kere bunu kesinlikle bileceğiz.
Konusunu tarihten ve mitolojiden alır.
Kişiler tanrılar, tanrıçalar ve soylular dır.
Bakın kişiler tanrı, tanrıça ve soylular olduğu için kötü sözlere yer verilmez bakın.
Fakat.
Yaralama, öldürme gibi çirkin olaylar sahnede gösterilmez.
Neden?
Çünkü sen seçkin insanları oraya almışsın.
Tanrı tanrıça soydular.
Tabi ki de yaralama ve öldürme gibi çirkin olayları sahnede göstermeyecek.
Sin 3.
Birlik kuralına bakın uyulur.
3 Birlik kuralı nedir?
Olay, zaman ve yer birliği.
Bir olay bir günde bir yerde geçer.
Biz buna 3 birlik kuralı diyoruz.
Koro ve diyalog bölümleri var.
Yani bir oyuncuların karşılıklı diyalog şeklinde oyun oynadıkları bölüm.
Bir de arkada koro var.
Orada da ise şarkılar, çeşitli seslendirmeler yapılıyor.
Olaylar ciddi bir hava içinde geçer.
Neden?
Çünkü trajedi tanrı ve tanrıça soylular var.
Tabiki de ciddi olacak.
Ve genellikle 5 perdeden oluştuğunu söyleyeceğiz.
Tiraj ve monolog ların çokça kullanıldığını da söyleyelim.
Uzun konuşma, oyuncunun yapmış olduğu monolog, kendi kendine konuşma.
Peki hangi sanatçılar var?
Trajedi de ön planda olan?
Bakın Aşil, Sofu, Blues, Whoopi, Ders, Kor, Ney ve RES'in trajedi alanında ünlü sanatçılardır.
Hem Yunan, Bakın Aşk, Eros, Suffolk vs.
Whoopi Dest, Yunan korno, resim akım, Fransız edebiyatının ünlü trajedi yazarları dır.
Komedi adından da belli komedi güldürecek.
Komedya.
Güldürmek ve düşündürmek amacıyla yazılan tiyatrodur.
Bakın konusunu yaşanılan hayattan, günlük olaylardan ve toplumdan alır.
Kişiler toplumun her kesiminden olabilir.
Bakın trajediden İdiz soydular ama komedide her kesim olabilir.
Her türlü söze, şakaya yer verilebilir.
Neden?
Çünkü her kesimden insan var.
Soylular olmadığı için her türlü şakayı yer verebilir.
Üslupta seç, kimlik aramaz.
Halbuki trajedi de seçkin bir üslup vardı, manzum olarak yazılır.
Aslında trajediye de baktığımızda, drama da baktığımızda manzum şekilde yazdığı yazıldığını mutlaka bilmeliyiz.
Yaralama, öldürme gibi çirkin olaylar bakın sahnede gösterilir tiyatro.
Şey özür dilerim.
Trajedi de gösterilmiyor onu.
Bakın trajedi de olduğu gibi üç birlik kuralına yine burada da uyulur.
Aynen trajedi de olduğu gibi koro ve diyalog bölümlerinden oluşur.
Ve yine trajedi de olduğu gibi beş perdeden oluştuğunu söyleyebiliriz.
Bakın Aristo, Ohannes, Gogol, Moliere, Şinasi komedinin ünlü isimleridir.
Aristo, Ohannes, Yunan Moliere.
Biliyoruz zaten Fransız Moliere ki Türk edebiyatında bir dönem, özellikle de Ahmet Vefik Paşa mesela Moliere den birçok çeviriler yapmıştır.
Şinasi zaten şair evlenmesi, Türk edebiyatının yine ünlü komedi sanatçısıdır.
Bakın komedinin bir de kendi içerisinde türleri var.
Karakter komedisi yani kişilerin karakterine yönelik komedya var.
Mesela Moliere'in cümlesi, Trüf isimli eseri, Şekspir im Venedik Taciri isimli eseri.
Bunlar önemli karakter.
Komedya vardır.
Bir de töre komedya ları var hani.
Töreleri, sosyal meseleleri ele alan.
Mesela Eşek arıları.
Gülünç, kibarlık, müfettiş ve şair evlenmesinin biz töre medyasının önemli ve güzel örnekler olduğunu söyleyebiliriz.
Entrika, iç içe geçmiş olaylar, karmaşık olaylar, herkesin birbirinin arkasından iç içe bir entrika diyoruz ya.
Karmaşık, iç içe geçmiş olayların anlatıldığı komedya, bakın yanlışlıklar komedyası, vesika film dolapları yine Entrika Komedyası nın önemli eserlerdir.
Yergi, eleştiri komedisi.
Bakın Adam, Bilgiç Kadınlar, Atlılar ve Kurbağalar.
Yergi komedya sının da önemli eserleridir.
Bu arada vodvil ve fars kavramlarını da bilmemiz de fayda görüyorum.
Vodvil hafif komedi demek.
Fars biraz daha kaba saba ifadelerin olduğu tiyatro demek ve klasik tiyatrodan göreceğimiz son çürümüş dram.
Bakın aslında trajediyle komedinin birleşimi diyebiliriz.
Acıklı ve gülünç olayların anlatıldığı tiyatro türüdür.
Olaylar tarihten ve günlük yaşamdan alınabilir.
Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.
Bakın trajedi de, komedi de var ama dram da yok.
Olaylar çirkin dahi olsa sahnede gösterilir.
Aynen komedide olduğu gibi değil, açık ve anlaşılır dır.
Kahramanlar ait oldukları çevrenin diliyle konuşur.
Bakın her kesimden kişilere yer verilir.
Yani soylu da, sıradan da insanlar, trajedi de, sıradan insanlar, komedi de vardır.
Bakın dram ne yaptı?
İkisini birleştirdi.
Perde sayısı dikkat et.
Sınırsızdır.
Halbuki dram komedi.
Ve trajedi de 5 perde vardı.
Şiir ve düzyazı şeklinde yazılabilir.
Bakın trajedi ve komedi manzum şekilde yazılırdı.
Ama dram düzyazı şeklinde de yazılabilir.
Melodram ve fairy gibi türleri de var ki biz bunları tiyatro terimleri içerisinde göreceğiz.
Bakın Şekspir, Romeo ve Juliet, Hamlet, Otello, Victor Hugo'nun Cromwell.
Bunların haricinde Alman yazar Göçe Schiller, Türk edebiyatından Namık Kemal ve Abdülhak Hamid Tarhan.
Dramın ünlü yazarlar Hıdır.
Sıkça Sorular Sorular
Tiyatro Nedir?
Tiyatro, belirli bir sahnede, canlı bir izleyici önünde gerçekleştirilen oyunların sergilendiği sanatsal bir disiplindir. Tiyatro, aktörlerin sahne üzerinde sözlü veya sözsüz performanslarını içerir ve bu performanslar genellikle bir senaryo veya metin üzerine inşa edilir.
Tiyatro, genellikle bir yönetmenin liderliğinde, bir ekip çalışmasıdır. Yönetmen, oyuncuları yönlendirir ve sahneleme sürecini koordine eder. Tiyatroda, kostüm, ışıklandırma, dekor, müzik ve ses efektleri gibi diğer unsurlar da performansın kalitesini arttırmak için kullanılır.
Tiyatro, genellikle bir izleyici topluluğuna hitap eder ve canlı performansın heyecan verici ve etkileyici bir deneyim olması nedeniyle, sinema veya televizyon gibi diğer görsel sanatların sunamayacağı birçok özelliği içerir. Tiyatro eserleri, birçok farklı türde olabilir, örneğin trajedi, komedi, müzikal ve dram gibi.
Tiyatro Türleri Nelerdir?
Tiyatro türleri, genel olarak sahneleme amacına, içerik ve anlatım tarzına göre ayrılmaktadır. En yaygın tiyatro türleri şunlardır:
- Trajedi: Ciddi ve önemli konuları ele alan, genellikle trajik bir sonla biten tiyatro eserleridir. Klasik dönem tiyatrosunda bu tür en çok kullanılan türlerdendir.
- Komedi: Gülmece unsurlarını içeren, hafif ve eğlendirici tiyatro eserleridir. Karakterler genellikle abartılı ve komik özellikler taşır.
- Dram: Ciddi, ağırbaşlı konuları ele alan, genellikle trajik bir sonla biten, ancak komedi unsurlarını da içeren tiyatro eserleridir.
- Absürd: Gerçeküstü öğeler taşıyan, mantıksal tutarsızlıkları ve düzensizliği esas alan tiyatro eserleridir.
- Müzikal: Şarkı ve danslarla zenginleştirilmiş, müzik unsurlarının yoğun olduğu tiyatro eserleridir.
- Pandomim: Kelime kullanımının olmadığı, jest, mimik ve beden dilinin ön planda olduğu tiyatro eserleridir.
- Gösteri: Farklı sanat dallarını bir araya getiren, müzik, dans, drama gibi unsurları birleştiren tiyatro eserleridir.
- Soyut: Konu yerine fikirleri ve kavramları öne çıkaran, genellikle imgeler ve semboller kullanılarak anlatılan tiyatro eserleridir.
Bu türlerin yanı sıra tiyatroda özellikle son yıllarda farklı türler de ortaya çıkmıştır ve tiyatro sanatı sürekli olarak yenilenmektedir.
Klasik Tiyatro Türleri Nelerdir?
Klasik tiyatro türleri, antik Yunan ve Roma dönemlerinde oluşmuştur ve günümüzde de önemli bir yere sahiptir. En yaygın klasik tiyatro türleri şunlardır:
- Trajedi: Ciddi ve ağırbaşlı konuları işleyen, genellikle trajik bir sonla biten tiyatro eserleridir. Antik Yunan'da bu tür tiyatrolar, genellikle tanrılarla insanlar arasındaki çatışmalara ve kahramanların trajik öykülerine odaklanır.
- Komedi: Gülmece unsurlarını içeren, hafif ve eğlendirici tiyatro eserleridir. Klasik dönemde bu tür tiyatrolar, günlük hayattaki absürt durumlara ve yanlış anlaşılmalarla dolu komik hikayelere odaklanır.
- Dram: Ciddi konuları ele alan, trajik bir sonla bitmeyen, ancak yine de ağırbaşlı ve duygusal tiyatro es
