Arkadaşlar.
Bu dersimiz de dilin tarihi.
Süreç içerisinde değişimini etkileyen sebepler üzerinde duracağız.
Şimdi arkadaşlar değil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan ve zamanla değişime uğrayan canlı bir varlıktır.
Peki zamanla değişime uğrar dedik.
Bu değişime etki eden sebepler nelerdir?
Bakın isterseniz onu görmeye başlayalım.
Bu sebeplerin birincisi kültür etkisidir arkadaşlar.
Dilin değişiminde en önemli etkiye sahip olan unsur kültürdür.
Çünkü toplumun kültürü diline birebir yansıyacaktır.
Mesela bakın Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra farklı bir kültürle tanışır ve bu tanışma neticesinde dil de etkilenecektir.
Yani daha önce Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmaz iken, öz Türkçe kullanılırken, yabancı bir tesir etki yokken Arapça ve Farsça ağırlıklı bir dil gelişmeye başladı.
Ne oldu bakın.
Kültür dile etki etmiş oldu.
İkinci faktörü muz coğrafya.
Peki yaşadığımız yer dilimize etki eder mi?
Elbette ki bakın bir toplumun yaşadığı coğrafya diline etki eder.
Örneğin.
Bakın Türkiye Türkçesinde Rus etkisi yokken Kazak Türkçesine bakıyoruz veya Kırgız Türkçesine bakıyoruz.
Coğrafi yakınlıktan dolayı Rus kültürünün bariz bir etkisi dile yansımıştır.
Bakın ne oldu?
Coğrafi yakınlık dile etki etmiş oldu.
Bir sonraki unsuru muz.
Dinin etkisi.
Din, bir toplumun yaşam biçiminde önemli değişiklikler meydana getirecek.
Bu da ister istemez arkadaşa dile etki edecektir.
Yine bizden örnek verelim.
Bakın İslam öncesi dilimizde yabancı sözcük yok.
Arı saf öztürkçe var.
Ama İslamiyetin kabulüyle birlikte artık Arapça ve Farsça kelimelerin yoğun olduğu.
Dini terimlerin çokça kullanıldığı eserleri görüyoruz.
Bakın ne oldu?
İslam'ı kabul ettik ve bu bizim dilimize yansıdı.
Bu da dinin dile etkisini gösterir.
Bir diğer faktör teknoloji faktörüdür.
Arkadaşlar günümüzde özellikle sosyal medya neredeyse kullanmayan yok.
Akıllı telefon herkesin elinde var.
7'sinden 70'ine bunların etkisiyle daha önce hiç kullanmadığımız sözcükler artık bizim hayatımıza girmeye başladı.
Bakın emoji selfi.
Hani özçekim olarak da Türkçe eleştirildi.
Ön kamerası olanların çekmiş olduğu bir fotoğraf şekli.
Hatta bununla ilgili selfie çubukları bile var.
Bakın ne oldu?
Eğer bundan 10 yıl öncesine kadar bizim dilimizde selfie kelimesi var mıydı?
Yoktu.
Bakın ne oldu bakın.
Sosyal medya, akıllı telefonların etkisi.
Özellikle bu kavramı bizim dilimize soktu.
İşte bakın teknolojinin dile etkisi.
Bakın siyasal yaşam.
Son olarak arkadaşlar dile etki eden faktörlerin sonuncusu siyasal yaşam.
Şimdi toplumların içinde bulunduğu siyasi ortam, yaşam anlayışı elbette ki dile yansıyacaktır.
Mesela yine bizden örnek verelim.
Şimdi bakın biz cumhuriyete kadar Arapça ve Farsça'nın etkisinde yiz.
Dil olarak Cumhuriyetle birlikte bakın.
Türkçülük akımı artık bir devlet politikası olarak kullanıldı.
Bakın bu Türkçülük akımıyla birlikte dilde de bakın.
Öz Türkçeye dönülmez kararları alındı.
Bakın kelimelerin öz Türkçe leri kullanılsın dendi.
E ne oldu bakın.
Dile yansıdı.
Siyasal yaşam işte Tayyar'a derken diyelim ki sonradan uçak yapıldı mesela ne oldu?
Kelimelerin öz Türkçesi kullanılsın dendi.
İşte arkadaşa.
Dile etki eden sebepler bunlar.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.
Bu dersimiz de dilin tarihi.
Süreç içerisinde değişimini etkileyen sebepler üzerinde duracağız.
Şimdi arkadaşlar değil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan ve zamanla değişime uğrayan canlı bir varlıktır.
Peki zamanla değişime uğrar dedik.
Bu değişime etki eden sebepler nelerdir?
Bakın isterseniz onu görmeye başlayalım.
Bu sebeplerin birincisi kültür etkisidir arkadaşlar.
Dilin değişiminde en önemli etkiye sahip olan unsur kültürdür.
Çünkü toplumun kültürü diline birebir yansıyacaktır.
Mesela bakın Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra farklı bir kültürle tanışır ve bu tanışma neticesinde dil de etkilenecektir.
Yani daha önce Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmaz iken, öz Türkçe kullanılırken, yabancı bir tesir etki yokken Arapça ve Farsça ağırlıklı bir dil gelişmeye başladı.
Ne oldu bakın.
Kültür dile etki etmiş oldu.
İkinci faktörü muz coğrafya.
Peki yaşadığımız yer dilimize etki eder mi?
Elbette ki bakın bir toplumun yaşadığı coğrafya diline etki eder.
Örneğin.
Bakın Türkiye Türkçesinde Rus etkisi yokken Kazak Türkçesine bakıyoruz veya Kırgız Türkçesine bakıyoruz.
Coğrafi yakınlıktan dolayı Rus kültürünün bariz bir etkisi dile yansımıştır.
Bakın ne oldu?
Coğrafi yakınlık dile etki etmiş oldu.
Bir sonraki unsuru muz.
Dinin etkisi.
Din, bir toplumun yaşam biçiminde önemli değişiklikler meydana getirecek.
Bu da ister istemez arkadaşa dile etki edecektir.
Yine bizden örnek verelim.
Bakın İslam öncesi dilimizde yabancı sözcük yok.
Arı saf öztürkçe var.
Ama İslamiyetin kabulüyle birlikte artık Arapça ve Farsça kelimelerin yoğun olduğu.
Dini terimlerin çokça kullanıldığı eserleri görüyoruz.
Bakın ne oldu?
İslam'ı kabul ettik ve bu bizim dilimize yansıdı.
Bu da dinin dile etkisini gösterir.
Bir diğer faktör teknoloji faktörüdür.
Arkadaşlar günümüzde özellikle sosyal medya neredeyse kullanmayan yok.
Akıllı telefon herkesin elinde var.
7'sinden 70'ine bunların etkisiyle daha önce hiç kullanmadığımız sözcükler artık bizim hayatımıza girmeye başladı.
Bakın emoji selfi.
Hani özçekim olarak da Türkçe eleştirildi.
Ön kamerası olanların çekmiş olduğu bir fotoğraf şekli.
Hatta bununla ilgili selfie çubukları bile var.
Bakın ne oldu?
Eğer bundan 10 yıl öncesine kadar bizim dilimizde selfie kelimesi var mıydı?
Yoktu.
Bakın ne oldu bakın.
Sosyal medya, akıllı telefonların etkisi.
Özellikle bu kavramı bizim dilimize soktu.
İşte bakın teknolojinin dile etkisi.
Bakın siyasal yaşam.
Son olarak arkadaşlar dile etki eden faktörlerin sonuncusu siyasal yaşam.
Şimdi toplumların içinde bulunduğu siyasi ortam, yaşam anlayışı elbette ki dile yansıyacaktır.
Mesela yine bizden örnek verelim.
Şimdi bakın biz cumhuriyete kadar Arapça ve Farsça'nın etkisinde yiz.
Dil olarak Cumhuriyetle birlikte bakın.
Türkçülük akımı artık bir devlet politikası olarak kullanıldı.
Bakın bu Türkçülük akımıyla birlikte dilde de bakın.
Öz Türkçeye dönülmez kararları alındı.
Bakın kelimelerin öz Türkçe leri kullanılsın dendi.
E ne oldu bakın.
Dile yansıdı.
Siyasal yaşam işte Tayyar'a derken diyelim ki sonradan uçak yapıldı mesela ne oldu?
Kelimelerin öz Türkçesi kullanılsın dendi.
İşte arkadaşa.
Dile etki eden sebepler bunlar.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.
