Herkese merhabalar.
Kunduz'un yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Yedinci ünite kültür yargıları konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bu gün sizlerle birlikte kalıp yargı ve ön yargı nedir?
Bunlardan kurtulmanın yolları nelerdir?
Detaylıca işleyeceğiz.
Hazır sak kalıp yargı nedir?
Hemen bununla başlayalım.
İnsanları özelliklerine göre sınıflandırma eğiliminin neden olduğu bir algılama ve davranış biçimine kalıp yargı diyoruz.
Yani bakın burada insanları bazı özelliklerine göre sınıflandırma vardır.
Kalıp yargılardan arkadaşlar kalıp yargılar genellikle iki doğrultuda gelişir.
Bunlardan bir tanesi genel eleştirme.
Nedir bu yerelleştirme?
Belirli bir konu ya da kişiyi tüm herkesi kapsayacak şekilde genişletmeye genel eleştirme denir.
Örnek verecek olursak.
Hani derler ya gözlüklü kişiler zeki ve çalışkandır.
Biz bir tane zeki ve çalışkan gözlüklü görmüşüz ve bunu tüm gözlük takanlara genel demişiz.
Yani mesela tüm gözlük takanların çalışkan olduğunu düşünmek, genel eleştirme kalp yazısıdır.
Özelleştirmeye bakacak olursak.
Bir ülke, grup ya da durumla ilgili sahip olunan bir kanıyı bu durumda olan herkese uygulamaktır.
Örnek verecek olursak ve deriz ki biliriz hepimiz sarışın, Almanlar sarışın mıdır?
O zaman her gördüğümüz sarışın alma andır dersek eğer, bu da özelleştirme kalıp yargısına girmektedir.
Kalıp yargıların özelliklerine bakacak olursak genellikle bunlar kulaktan dolma, doğru olmayan bilgilerdir ve çoğu gerçeğe dayanmaz.
Çünkü zaten kulaktan da olmadır.
İnsanlar arasında kalıp yargılar ayrımcılığa sebep olmaktadır ve insanların birlik ve beraberliğini bozan bir durumdur.
İnsanları belirli kategorilere ayırır.
Gözlüklü, gözlüksüz, sarışın gibi akılcı değil duygusal özellikte olan şeylerdir.
Kalıp yargılar olumlu da olabilir, olumsuz da olabilir.
İsterseniz kalıp yargı kavramını daha iyi anlayabilmek için bazı örnekler verelim.
Mesela hepimizin aklına şu vardır Erkekler futbol sever.
Bakın tüm erkekler futbol sever.
E futbol sevmeyen erkekler de olabilir.
Bu bir erkeklerle alakalı, bir grupla alakalı bir kalıp yargıdır.
Bunun dışında kızların pembe renk gireceğinin düşünülmesi de yine bir kalıp yargıdır çünkü.
Evet, kızlardan çoğunluğu pembe rengi sever ama herkez sevecek diye bir şey yok işte bu bir kalıp yargıdır. Ya da tüm çekik gözlü lerin Çinli ya da Japon olduğunun düşünülmesi.
O çekik gözlü kişi Endonezyalı da olabilir değil mi?
Yani o yüzden kalp yargıya bu gibi örneklerle de kalıp yargıyı daha iyi anladığınızı düşünüyorum.
Gelelim bir diğer kültür yargısına.
Ön yargı.
Arkadaşlar, önyargı.
Bir kimse ya da bir şeyle alakalı.
Belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş.
Burası önemli.
Olumlu ya da olumsuz yargı vardır.
Yani kişiyi tam anlamıyla tanımadan.
Önceden bazı şeylere göre oluşturduğumuz yargılar ağır düşüncelerdir.
Size bir örnek vereyim, daha iyi anlayacaksınız.
Vardır hepinize.
Bu durumda olan kişiler sınıfında yeni bir kişi geldiğinde ne yaparsınız ilk başlarda onu sevmezsiniz değil mi?
Yani bu genellikle böyledir.
Bunu hepiniz bilirsiniz.
Siz o dur.
Orada ne yapmış oluyorsunuz?
Ön yargı yapmış olursunuz.
Çünkü o kişiyi tanımadan onun hakkında bir fikir vermiş olup fikir beyan etmiş olursunuz.
Bu durumda önyargıya bir örnek olarak karşımıza çıkar.
Peki kalıp, yargı ve önyargılardan kurtulmanın en önemli yolu nedir arkadaşlar?
Şudur.
Birbirimizin farklılıklarına saygı duyacağız.
Eğer bunu yaparsak kalıp yargı ve önyargılardan kurtulabiliriz.
İnsanları oldukları gibi, bulundukları gibi kabul edeceğiz.
Bu durum bizi kalıp yargılardan kurtulmamız da sağlayacaktır.
Yine peşin hüküm yani nokta nokta olmaktan kaçınmalıyız.
Peşin hüküm neydi?
Biraz önce öğrendik.
Peşin hüküm eşittir ön yargı.
Ön yargılı olmaktan kaçınmalıyız.
Kültürler arası iletişimi artırırsak eğer, önyargı ve kalıp yargılardan kurtulabiliriz.
Bireylere ve kültürlere karşı empati duygusunu geliştirirsek yine önyargı ve kalp yargılardan kurtulabiliriz.
Peki son olarak empati dediğimiz şey nedir?
Empati, bir kişinin kendisini karşıdakinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlayabilmesi kavramıdır.
Eğer karşıdaki kişinin yerine koyarak kendimizi düşüne biliyorsak, onun hissettiklerini hissede biliyorsak empati yapıyoruz demektir.
Empati yapmak, önyargı ve kalıp yargılardan kurtulmanın en güzel yoludur.
Kunduz'un yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Yedinci ünite kültür yargıları konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bu gün sizlerle birlikte kalıp yargı ve ön yargı nedir?
Bunlardan kurtulmanın yolları nelerdir?
Detaylıca işleyeceğiz.
Hazır sak kalıp yargı nedir?
Hemen bununla başlayalım.
İnsanları özelliklerine göre sınıflandırma eğiliminin neden olduğu bir algılama ve davranış biçimine kalıp yargı diyoruz.
Yani bakın burada insanları bazı özelliklerine göre sınıflandırma vardır.
Kalıp yargılardan arkadaşlar kalıp yargılar genellikle iki doğrultuda gelişir.
Bunlardan bir tanesi genel eleştirme.
Nedir bu yerelleştirme?
Belirli bir konu ya da kişiyi tüm herkesi kapsayacak şekilde genişletmeye genel eleştirme denir.
Örnek verecek olursak.
Hani derler ya gözlüklü kişiler zeki ve çalışkandır.
Biz bir tane zeki ve çalışkan gözlüklü görmüşüz ve bunu tüm gözlük takanlara genel demişiz.
Yani mesela tüm gözlük takanların çalışkan olduğunu düşünmek, genel eleştirme kalp yazısıdır.
Özelleştirmeye bakacak olursak.
Bir ülke, grup ya da durumla ilgili sahip olunan bir kanıyı bu durumda olan herkese uygulamaktır.
Örnek verecek olursak ve deriz ki biliriz hepimiz sarışın, Almanlar sarışın mıdır?
O zaman her gördüğümüz sarışın alma andır dersek eğer, bu da özelleştirme kalıp yargısına girmektedir.
Kalıp yargıların özelliklerine bakacak olursak genellikle bunlar kulaktan dolma, doğru olmayan bilgilerdir ve çoğu gerçeğe dayanmaz.
Çünkü zaten kulaktan da olmadır.
İnsanlar arasında kalıp yargılar ayrımcılığa sebep olmaktadır ve insanların birlik ve beraberliğini bozan bir durumdur.
İnsanları belirli kategorilere ayırır.
Gözlüklü, gözlüksüz, sarışın gibi akılcı değil duygusal özellikte olan şeylerdir.
Kalıp yargılar olumlu da olabilir, olumsuz da olabilir.
İsterseniz kalıp yargı kavramını daha iyi anlayabilmek için bazı örnekler verelim.
Mesela hepimizin aklına şu vardır Erkekler futbol sever.
Bakın tüm erkekler futbol sever.
E futbol sevmeyen erkekler de olabilir.
Bu bir erkeklerle alakalı, bir grupla alakalı bir kalıp yargıdır.
Bunun dışında kızların pembe renk gireceğinin düşünülmesi de yine bir kalıp yargıdır çünkü.
Evet, kızlardan çoğunluğu pembe rengi sever ama herkez sevecek diye bir şey yok işte bu bir kalıp yargıdır. Ya da tüm çekik gözlü lerin Çinli ya da Japon olduğunun düşünülmesi.
O çekik gözlü kişi Endonezyalı da olabilir değil mi?
Yani o yüzden kalp yargıya bu gibi örneklerle de kalıp yargıyı daha iyi anladığınızı düşünüyorum.
Gelelim bir diğer kültür yargısına.
Ön yargı.
Arkadaşlar, önyargı.
Bir kimse ya da bir şeyle alakalı.
Belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş.
Burası önemli.
Olumlu ya da olumsuz yargı vardır.
Yani kişiyi tam anlamıyla tanımadan.
Önceden bazı şeylere göre oluşturduğumuz yargılar ağır düşüncelerdir.
Size bir örnek vereyim, daha iyi anlayacaksınız.
Vardır hepinize.
Bu durumda olan kişiler sınıfında yeni bir kişi geldiğinde ne yaparsınız ilk başlarda onu sevmezsiniz değil mi?
Yani bu genellikle böyledir.
Bunu hepiniz bilirsiniz.
Siz o dur.
Orada ne yapmış oluyorsunuz?
Ön yargı yapmış olursunuz.
Çünkü o kişiyi tanımadan onun hakkında bir fikir vermiş olup fikir beyan etmiş olursunuz.
Bu durumda önyargıya bir örnek olarak karşımıza çıkar.
Peki kalıp, yargı ve önyargılardan kurtulmanın en önemli yolu nedir arkadaşlar?
Şudur.
Birbirimizin farklılıklarına saygı duyacağız.
Eğer bunu yaparsak kalıp yargı ve önyargılardan kurtulabiliriz.
İnsanları oldukları gibi, bulundukları gibi kabul edeceğiz.
Bu durum bizi kalıp yargılardan kurtulmamız da sağlayacaktır.
Yine peşin hüküm yani nokta nokta olmaktan kaçınmalıyız.
Peşin hüküm neydi?
Biraz önce öğrendik.
Peşin hüküm eşittir ön yargı.
Ön yargılı olmaktan kaçınmalıyız.
Kültürler arası iletişimi artırırsak eğer, önyargı ve kalıp yargılardan kurtulabiliriz.
Bireylere ve kültürlere karşı empati duygusunu geliştirirsek yine önyargı ve kalp yargılardan kurtulabiliriz.
Peki son olarak empati dediğimiz şey nedir?
Empati, bir kişinin kendisini karşıdakinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlayabilmesi kavramıdır.
Eğer karşıdaki kişinin yerine koyarak kendimizi düşüne biliyorsak, onun hissettiklerini hissede biliyorsak empati yapıyoruz demektir.
Empati yapmak, önyargı ve kalıp yargılardan kurtulmanın en güzel yoludur.
