Evet değerli arkadaşlar en uzun yüzyıl Osmanlı dönemi dağılma dönemi olarak geçiyor.
Şimdi burada şunu bilmenizi istiyorum.
Osman devletin artık 1792 yaş anlaşması vardı.
Ben 1800 yazdım daha net olsun diye.
Yani 19'uncu yüzyıl olduğunu bilelim diye.
Normalde 1792 yılından 1922 saltanatın kaldırılmasına kadar geçen süreye biz en uzun yüzyıl veya dağılma dönemi diyoruz.
Tabii Osmanlı bu dönemde mevcut topraklarını korumak ve köklü statlar yaparak varlığını korumak istiyor.
Çünkü dağılma hızlı bir şekilde ilerliyor.
Uluslararası anlamda desteğe ihtiyaç duyuyor.
Biz buna denge siyasi diyoruz.
Birazdan buna değineceğim.
Osmanlı'nın jeopolitik konumu, ham madde katları bakımından zengin olması onun denge siyasetini kolaylaştırıyor, denge siyasetini yapıyor, Osmanlı'nın ömrünü arttıracak.
Nedir bu denge siyaseti?
Örnek.
Rusya, Osmanlı'yı yok etmek istediği andan itibaren İngiltere bizi korumaya geliyor gibi.
Değineceğiz konu içerisine.
Osmanlı bu yüzyılda uğraşılan en büyük sorun milliyetçi isyanlar tarihidir.
Burada Osman denetimi çok uluslu bir imparatorluk olması sebebiyle ve bünyesinde bir sürü azınlık var ve ne olacak bunlar?
Hepsi kendi devletini kurmak diyecek.
Tamam burada bizi yıpratıyor iki osman da Latin yıpratmak seni.
Avrupalılar bu azınlıklara destek olacak, destek çıkacaklar.
Mesela burada şunu söylediniz.
Rusya Ortodoks ları destekliyor.
Fransa Katolikleri, Katolik Hıristiyanları, İngiltere de Protestan Hristiyanları destekliyor.
Bunları bilmemiz lazım.
Peki Osman Devleti'nin, milliyetçi isyanların da biz neyi görmemiz lazım?
Bir Osmanlı'nın çok uluslu yapısı var, bir çok unsuru barındırıyor.
Bünyesinde Batılı devletlerin kışkırtmaları var.
Yine merkezde otoritenin bozuk olması padişahlarından ötürü değil arkadaşlar.
Bu dönemin padişahları yani iyi.
Yine devlet adamlarının halka karşı yanlış tutumu, özellikle Balkanlardaki azınlık isyanlarına karşı ciddi tavrımız, topraklarımızın savaş haline gelmiş olması. Genelde bu milliyetçi isyanları bizler de görüyoruz Balkanlarda yani bizim orta Avrupa topraklarımızda görüyoruz.
Peki bizi en çok uğraşına alet kim?
Elbette Rusya arkadaşlar.
Evet arkadaşlar şimdi İkinci Mahmud ile devam edelim.
Burada padişah, padişah ilerleyeceğiz.
Statlarında beraber söyleyeceğim burada öncelikle.
İkinci mağlup bayanların desteğini alarak tahta çıkmıştı.
Peki ağlayanlar kimdi?
Ağlayanlar.
Eskinin mülteci ve ilk adamlara yıktığı toprak ağaları bu dönemde damgasını vuracaklar.
Niye?
Çünkü güçleri bayağı var ve bir padişah tahta çıkaracak kadar güçlenmiştir.
Olay şöyle oluyor Hatırlarsanız Üçüncü Selim döneminde Nizam ı Cedit diye bir ordu kurulmuştu ve bu Nizam ı Cedit ordusu da yeniçerilere rakipti.
Yeniçeriler de bu rakibi ortadan kaldırmak istiyorlardı.
Hatta Nizam ı Cedit ordusuna bunlar gavur diyorlardı, gavur diyorlardı.
En sonunda Kabakçı Mustafa isyanıyla Üçüncü Selim döneminde Üçüncü Selim'in yapmış olduğu statlara son verilip üçlü üzerinde tahtan indirilmişti ve yeniçeriler Dördüncü Mustafa'yı tahta çıkarmışlardı.
Bu durumu kabul etmeyen aydınların reisi Alemdar Mustafa Paşa ne yaptı?
İkinci Mahmut'u tahta çıkarttı ve İkinci Mahmut'un da sadrazamı oluverdi.
Burada biz şunu görüyoruz.
Yeni şeritlerle aydınlar arasında bir gizli savaş olduğunu görüyoruz.
Tabii burada aydınlar İkinci Mahmud'u tahta çıkartırken ona bir sözleşme sundular.
Neydi bu sözleşme senedi?
İttifak Aydınlar dedi ki İkinci Mahmut'a seni tahta çıkardık.
O zaman karşılıklı bir sözleşme yapacağız.
Bu Osman tarihinde ilk defa olan bir şey.
İlk defa bir padişahın yetkisi sınırlandırılmıştır. Tabi buradan merkezi otoritenin ne kadar zayıf olduğunu görebilirsiniz.
Çünkü içerideki grupların padişahla ilgili çekişmeleri var.
Bu da kötü bir durum.
Ama burada güç arayanlar da zaten İkinci Mahmut döneminde yeniçerilerin kaldırdığını göreceğiz.
Hemen Sened ittifaka bir değinelim.
Sened i İttifak ne idi?
Padişah ayarların varlığını tanıyacak.
Tam padişaha karşı ayaklanma çıkarsa, İstanbul'da ağlayanlar bu ayaklanmaları engelleyecek, yani padişaha yardımcı olacaklar.
Ağlayanlar, devletin asker ve vergi toplanmasına yardımcı olacak.
Yine padişah yüksek vergi koymayacak.
Ayarlar üzerine vergilerde eşit ve adil davranacak.
Bayanlar da halka adil olacak, statlara yardımcı olacaklar.
Şimdi bunların yorumuna bakalım.
Bir arkadaşın merkezi otoritenin zayıflığının göstergesidir.
Çünkü padişaha birşey de yapıyorsun.
Sen normalde o padişah her şeyi o söyler ama ayarların şartlarına bakın.
İki aydınlık hukuki bir yapı kazandı, statü kazandı.
Nasıl bir yönetimi artık denetlediğini gösteriyor.
Bu sözleşmeyle iki suç eylemlerini önleme ve cezalandırma hakları olmaya başlıyor.
Çünkü vergi toplama işte bunlar da, bayanlar da, yani asker ve vergi toplanmasını diyor ya, işte burada bunu da önleme ve cezalandırma hakları da olmaya başladı.
Artık ilk kez bir padişahın yetkisi sınırlandırılmış demiştik.
Osman tarihinde ilk demokrasi hareketi olarak da senede ittifak görülür arkadaşlar.
Niye burada aydınlar halk grubunu temsil ettiği için padişahla beraber bir sözleşme yaptılar kendi aralarında.
Bu da neye benziyor?
Hani Magna Carta olayı demiştik.
Daha önce bahsetmişti.
İngiltere de meydana gelen Magna.
Olayına benziyor ittifak.
Bu yönüyle de bakmak gerekir.
Üçüncü Selim döneminde devam eden bir savaş vardı.
İkinci Mahmut'a bile devam eden bir savaş bu. Osmanlı-rus savaşı, Sırp isyanlarının subay çıkan bir savaş bu.
Hemen onu inceleyelim.
Bu Sırp isyanları neden çıktı?
Bakın Tıbbi İsyanları Üçüncü Selim döneminde başlıyor.
İkinci Mahmut döneminde devam ediyor ve Osmanlı-Rus Savaş olarak devam ediyor.
En sonunda Bükreş Anlaşması imzalanıyor.
Peki bu Sırpları kim kışkırtıyor?
Tabiki Ruslar o bölgeye hem hakim olmak istiyor balkanlara hem de Osmanlı Devleti'ni zayıflatmak istiyor.
Osmanlı ilk seneden millet ozaman kim oluyor sırplar oluyor.
Rusya'nın Eflak ve Boğdan a müdahale etmesinden dolayı başlıyor bu olay.
Özellikle Eflak ve Boğdan bugünkü Romanya demektir.
Romanya topraklarında isyanlar olduğunu düşünün.
Rusya ve İngiltere beraber hareket ediyorlar, isyanlara daha fazla teşvik veriyorlar.
Bu da Osmanlının Balkanlarda elinin zayıflamasına sebep oluyor ki bu isyanlar diğer milletleri de etkileyecek.
Özellikle Bükreş anlaşmasından sonra daha da etkili olacak bu isyanlar.
Peki bütün bu olaylar yaşanırken ne oluyor?
Fransa'yla Rusya arasında savaşlar oluyordu ve ne oldu?
Fransa ile Rusya yakınlaşmaya başladı.
Kendi aralarında bir tehdit anlaşması yapıldı Fransa ile Rusya arasında ve bu tilki anlaşması yapıldığı sırada da İngiltere hemen ne yaptı hocam yön değiştirdi.
O da Osmanlının yanına geçmeye başladı.
Rusya ile Fransa tevhit anlaşmasıyla yakınlaşır iken bakın bunlar savaşıyordu.
Kendi aralarında Til Sitte yakınlaştı hemen.
İngiltere ne yapacak?
Osmanlı tehlikede olduğu için ve İngilizlerin sömürgeleri Akdeniz'den geçtiği için.
Bunu kırmızı alarm olarak nitelendiren İngiltere hemen Osmanlı'ya yardım etmeye başlayacak.
Kaleyi Sultani anlaşma planı yapacak, ittifak kuracak.
Bakın buradaki denge politikasını görebiliyor musunuz?
Yani Rusya ile fransa osmanlıyı yenebilir, yıkabilir diye ingiltere Osmanlı'ya yardıma geliyor. Anlaşmalar böyle.
Normalde Fransa bizim dostumuz.
Normalde Fransa Rusya'ya karşı bizi korurken hemen Bükreş anlaşmasında ve tesis anlaşmasında iki yüz davranmıştır.
Osmanlıya karşı bunu da bilelim.
Bu iki yüzlü politikanın özelliği ne dersek eflak ve Boğdan ın Osmanlıya değilde Rusya'ya bırakılmasını istiyor fransa.
Şimdi normalde böyle bir şey yoktu.
Bunu duyan ingiltere ne yapacak?
Hemen o da Osmanlı'yla yakınlık kurup kaleye Sultaniye anlaşmasıyla çıkarlarını tehlikeden kurtarmaya çalışacak.
Bükreş anlaşmasına baktığımızda ise şunu görüyoruz Sırplar 2 işlemi kendileri düzenleyecek.
Ne demek bu ilk kez Sırp metni imtiyaz verdi Osmanlı.
Bu Osmanlı da ilk imtiyaz alan Sırplar olmuş oldu.
İki Rus ticari gemileri Tuna nehrinden geçebilecek ve Balkan ve Orta Avrupa ekonomisinde önemli bir kazanım elde etmiş oldular ve Tuna ve Türk nehirleri sınırı olacak.
Bakın bundan sonra Osmanlı ile Rusların ve Sırpların bulunduğu bölge sınır oluyor.
Bundan sonra Osmanlı ile Rusya'nın arasındaki sınır Tuna ve Pur nehirleri oluyor.
Yani Rusya biraz daha yaklaşmış oldu bize.
Şimdi şunu söyleyebiliriz Sırplar üç aşamada birden ayrılıyorlar.
Tabi ki hepsi farklı farklı zaman diliminde.
Bükreş Anlaşması yani şu anki anlaşmayla imtiyaz elde ettiler, ilk imtiyaz eden millet.
Sırplar Seddi'nin anlaşmasıyla Yunanlar bağımsız oluyor, Sırplar özerk oluyor, Berlin Anlaşması ile Sırbistan, Romanya, Karadağ bağımsız oluyor ve Sırbistan'ın üç aşamada elimizden nasıl gittiğini gösteren hem anlaşmalar tablosunu görmüş olalım.
Yani Sırbistan 3 aşamadan emirden bu şekilde çıkmış oldu arkadaşlar.
Şimdi burada şunu bilmenizi istiyorum.
Osman devletin artık 1792 yaş anlaşması vardı.
Ben 1800 yazdım daha net olsun diye.
Yani 19'uncu yüzyıl olduğunu bilelim diye.
Normalde 1792 yılından 1922 saltanatın kaldırılmasına kadar geçen süreye biz en uzun yüzyıl veya dağılma dönemi diyoruz.
Tabii Osmanlı bu dönemde mevcut topraklarını korumak ve köklü statlar yaparak varlığını korumak istiyor.
Çünkü dağılma hızlı bir şekilde ilerliyor.
Uluslararası anlamda desteğe ihtiyaç duyuyor.
Biz buna denge siyasi diyoruz.
Birazdan buna değineceğim.
Osmanlı'nın jeopolitik konumu, ham madde katları bakımından zengin olması onun denge siyasetini kolaylaştırıyor, denge siyasetini yapıyor, Osmanlı'nın ömrünü arttıracak.
Nedir bu denge siyaseti?
Örnek.
Rusya, Osmanlı'yı yok etmek istediği andan itibaren İngiltere bizi korumaya geliyor gibi.
Değineceğiz konu içerisine.
Osmanlı bu yüzyılda uğraşılan en büyük sorun milliyetçi isyanlar tarihidir.
Burada Osman denetimi çok uluslu bir imparatorluk olması sebebiyle ve bünyesinde bir sürü azınlık var ve ne olacak bunlar?
Hepsi kendi devletini kurmak diyecek.
Tamam burada bizi yıpratıyor iki osman da Latin yıpratmak seni.
Avrupalılar bu azınlıklara destek olacak, destek çıkacaklar.
Mesela burada şunu söylediniz.
Rusya Ortodoks ları destekliyor.
Fransa Katolikleri, Katolik Hıristiyanları, İngiltere de Protestan Hristiyanları destekliyor.
Bunları bilmemiz lazım.
Peki Osman Devleti'nin, milliyetçi isyanların da biz neyi görmemiz lazım?
Bir Osmanlı'nın çok uluslu yapısı var, bir çok unsuru barındırıyor.
Bünyesinde Batılı devletlerin kışkırtmaları var.
Yine merkezde otoritenin bozuk olması padişahlarından ötürü değil arkadaşlar.
Bu dönemin padişahları yani iyi.
Yine devlet adamlarının halka karşı yanlış tutumu, özellikle Balkanlardaki azınlık isyanlarına karşı ciddi tavrımız, topraklarımızın savaş haline gelmiş olması. Genelde bu milliyetçi isyanları bizler de görüyoruz Balkanlarda yani bizim orta Avrupa topraklarımızda görüyoruz.
Peki bizi en çok uğraşına alet kim?
Elbette Rusya arkadaşlar.
Evet arkadaşlar şimdi İkinci Mahmud ile devam edelim.
Burada padişah, padişah ilerleyeceğiz.
Statlarında beraber söyleyeceğim burada öncelikle.
İkinci mağlup bayanların desteğini alarak tahta çıkmıştı.
Peki ağlayanlar kimdi?
Ağlayanlar.
Eskinin mülteci ve ilk adamlara yıktığı toprak ağaları bu dönemde damgasını vuracaklar.
Niye?
Çünkü güçleri bayağı var ve bir padişah tahta çıkaracak kadar güçlenmiştir.
Olay şöyle oluyor Hatırlarsanız Üçüncü Selim döneminde Nizam ı Cedit diye bir ordu kurulmuştu ve bu Nizam ı Cedit ordusu da yeniçerilere rakipti.
Yeniçeriler de bu rakibi ortadan kaldırmak istiyorlardı.
Hatta Nizam ı Cedit ordusuna bunlar gavur diyorlardı, gavur diyorlardı.
En sonunda Kabakçı Mustafa isyanıyla Üçüncü Selim döneminde Üçüncü Selim'in yapmış olduğu statlara son verilip üçlü üzerinde tahtan indirilmişti ve yeniçeriler Dördüncü Mustafa'yı tahta çıkarmışlardı.
Bu durumu kabul etmeyen aydınların reisi Alemdar Mustafa Paşa ne yaptı?
İkinci Mahmut'u tahta çıkarttı ve İkinci Mahmut'un da sadrazamı oluverdi.
Burada biz şunu görüyoruz.
Yeni şeritlerle aydınlar arasında bir gizli savaş olduğunu görüyoruz.
Tabii burada aydınlar İkinci Mahmud'u tahta çıkartırken ona bir sözleşme sundular.
Neydi bu sözleşme senedi?
İttifak Aydınlar dedi ki İkinci Mahmut'a seni tahta çıkardık.
O zaman karşılıklı bir sözleşme yapacağız.
Bu Osman tarihinde ilk defa olan bir şey.
İlk defa bir padişahın yetkisi sınırlandırılmıştır. Tabi buradan merkezi otoritenin ne kadar zayıf olduğunu görebilirsiniz.
Çünkü içerideki grupların padişahla ilgili çekişmeleri var.
Bu da kötü bir durum.
Ama burada güç arayanlar da zaten İkinci Mahmut döneminde yeniçerilerin kaldırdığını göreceğiz.
Hemen Sened ittifaka bir değinelim.
Sened i İttifak ne idi?
Padişah ayarların varlığını tanıyacak.
Tam padişaha karşı ayaklanma çıkarsa, İstanbul'da ağlayanlar bu ayaklanmaları engelleyecek, yani padişaha yardımcı olacaklar.
Ağlayanlar, devletin asker ve vergi toplanmasına yardımcı olacak.
Yine padişah yüksek vergi koymayacak.
Ayarlar üzerine vergilerde eşit ve adil davranacak.
Bayanlar da halka adil olacak, statlara yardımcı olacaklar.
Şimdi bunların yorumuna bakalım.
Bir arkadaşın merkezi otoritenin zayıflığının göstergesidir.
Çünkü padişaha birşey de yapıyorsun.
Sen normalde o padişah her şeyi o söyler ama ayarların şartlarına bakın.
İki aydınlık hukuki bir yapı kazandı, statü kazandı.
Nasıl bir yönetimi artık denetlediğini gösteriyor.
Bu sözleşmeyle iki suç eylemlerini önleme ve cezalandırma hakları olmaya başlıyor.
Çünkü vergi toplama işte bunlar da, bayanlar da, yani asker ve vergi toplanmasını diyor ya, işte burada bunu da önleme ve cezalandırma hakları da olmaya başladı.
Artık ilk kez bir padişahın yetkisi sınırlandırılmış demiştik.
Osman tarihinde ilk demokrasi hareketi olarak da senede ittifak görülür arkadaşlar.
Niye burada aydınlar halk grubunu temsil ettiği için padişahla beraber bir sözleşme yaptılar kendi aralarında.
Bu da neye benziyor?
Hani Magna Carta olayı demiştik.
Daha önce bahsetmişti.
İngiltere de meydana gelen Magna.
Olayına benziyor ittifak.
Bu yönüyle de bakmak gerekir.
Üçüncü Selim döneminde devam eden bir savaş vardı.
İkinci Mahmut'a bile devam eden bir savaş bu. Osmanlı-rus savaşı, Sırp isyanlarının subay çıkan bir savaş bu.
Hemen onu inceleyelim.
Bu Sırp isyanları neden çıktı?
Bakın Tıbbi İsyanları Üçüncü Selim döneminde başlıyor.
İkinci Mahmut döneminde devam ediyor ve Osmanlı-Rus Savaş olarak devam ediyor.
En sonunda Bükreş Anlaşması imzalanıyor.
Peki bu Sırpları kim kışkırtıyor?
Tabiki Ruslar o bölgeye hem hakim olmak istiyor balkanlara hem de Osmanlı Devleti'ni zayıflatmak istiyor.
Osmanlı ilk seneden millet ozaman kim oluyor sırplar oluyor.
Rusya'nın Eflak ve Boğdan a müdahale etmesinden dolayı başlıyor bu olay.
Özellikle Eflak ve Boğdan bugünkü Romanya demektir.
Romanya topraklarında isyanlar olduğunu düşünün.
Rusya ve İngiltere beraber hareket ediyorlar, isyanlara daha fazla teşvik veriyorlar.
Bu da Osmanlının Balkanlarda elinin zayıflamasına sebep oluyor ki bu isyanlar diğer milletleri de etkileyecek.
Özellikle Bükreş anlaşmasından sonra daha da etkili olacak bu isyanlar.
Peki bütün bu olaylar yaşanırken ne oluyor?
Fransa'yla Rusya arasında savaşlar oluyordu ve ne oldu?
Fransa ile Rusya yakınlaşmaya başladı.
Kendi aralarında bir tehdit anlaşması yapıldı Fransa ile Rusya arasında ve bu tilki anlaşması yapıldığı sırada da İngiltere hemen ne yaptı hocam yön değiştirdi.
O da Osmanlının yanına geçmeye başladı.
Rusya ile Fransa tevhit anlaşmasıyla yakınlaşır iken bakın bunlar savaşıyordu.
Kendi aralarında Til Sitte yakınlaştı hemen.
İngiltere ne yapacak?
Osmanlı tehlikede olduğu için ve İngilizlerin sömürgeleri Akdeniz'den geçtiği için.
Bunu kırmızı alarm olarak nitelendiren İngiltere hemen Osmanlı'ya yardım etmeye başlayacak.
Kaleyi Sultani anlaşma planı yapacak, ittifak kuracak.
Bakın buradaki denge politikasını görebiliyor musunuz?
Yani Rusya ile fransa osmanlıyı yenebilir, yıkabilir diye ingiltere Osmanlı'ya yardıma geliyor. Anlaşmalar böyle.
Normalde Fransa bizim dostumuz.
Normalde Fransa Rusya'ya karşı bizi korurken hemen Bükreş anlaşmasında ve tesis anlaşmasında iki yüz davranmıştır.
Osmanlıya karşı bunu da bilelim.
Bu iki yüzlü politikanın özelliği ne dersek eflak ve Boğdan ın Osmanlıya değilde Rusya'ya bırakılmasını istiyor fransa.
Şimdi normalde böyle bir şey yoktu.
Bunu duyan ingiltere ne yapacak?
Hemen o da Osmanlı'yla yakınlık kurup kaleye Sultaniye anlaşmasıyla çıkarlarını tehlikeden kurtarmaya çalışacak.
Bükreş anlaşmasına baktığımızda ise şunu görüyoruz Sırplar 2 işlemi kendileri düzenleyecek.
Ne demek bu ilk kez Sırp metni imtiyaz verdi Osmanlı.
Bu Osmanlı da ilk imtiyaz alan Sırplar olmuş oldu.
İki Rus ticari gemileri Tuna nehrinden geçebilecek ve Balkan ve Orta Avrupa ekonomisinde önemli bir kazanım elde etmiş oldular ve Tuna ve Türk nehirleri sınırı olacak.
Bakın bundan sonra Osmanlı ile Rusların ve Sırpların bulunduğu bölge sınır oluyor.
Bundan sonra Osmanlı ile Rusya'nın arasındaki sınır Tuna ve Pur nehirleri oluyor.
Yani Rusya biraz daha yaklaşmış oldu bize.
Şimdi şunu söyleyebiliriz Sırplar üç aşamada birden ayrılıyorlar.
Tabi ki hepsi farklı farklı zaman diliminde.
Bükreş Anlaşması yani şu anki anlaşmayla imtiyaz elde ettiler, ilk imtiyaz eden millet.
Sırplar Seddi'nin anlaşmasıyla Yunanlar bağımsız oluyor, Sırplar özerk oluyor, Berlin Anlaşması ile Sırbistan, Romanya, Karadağ bağımsız oluyor ve Sırbistan'ın üç aşamada elimizden nasıl gittiğini gösteren hem anlaşmalar tablosunu görmüş olalım.
Yani Sırbistan 3 aşamadan emirden bu şekilde çıkmış oldu arkadaşlar.
