Yay Ayraç - İki Nokta

Eveeet.
Bu videomuzda da parantez ve iki noktayı işleyeceğiz arkadaşlar.
Parantezin diğer adı biliyoruzki yay ayraç dır.
Yay için bazı görevleri var arkadaşlar.
Bakın ilk görevimiz neymiş?
Bir bilginin şüpheyle karşılandığını ya da kesin olmadığını göstermek için ben soru işareti kullanıyorum.
Soru işaretini de anlatmıştık zaten.
Ve biz bu soru işaretini kesinlikle yay ayraç ile göstermek zorundayız arkadaşlar.
Yani 1996 yılında hayata veda etti diyor ya.
Demek ki 1996 yılında veda ettiği kesin değilmiş.
Bilinmiyor, şüpheyle yaklaşılıyor.
O yüzden ben bunu parantez içinde soru işaretiyle gösteririm.
Sen 1996 yılının yanına ünlem yazabilir misin?
Hayır, eğer alay etseydin, küçümseme, ünlem koyabilir idin.
Ya da sen 1996 yazımı sadece bu şekilde yazabilir misin?
Hayır, hem soru işaretini koymak zorundayım hem de yay ayracı kullanmak zorundayım.
Ankara'dan İstanbul'a üç saatte gitmiş derken, burada da üç saatte gittiği kesin olmadığı için yay ayraç içinde soru işaretini kullandık arkadaşlar.
Bakın yine eğer ben birisiyle alay ediyorsam ya da kinaye anlamı kazandırmak istiyorsam, onu küçümsüyor isem ünlem kullanırım.
Önlemi de soru işareti gibi parantez içinde kullanmak zorundayım arkadaşlar.
Eğer kullanmazsa noktalama yanlışlığı yapmış olurum.
Ne kadar da çok soru çözmüş derken.
Yani çok az soru çözmüş.
Sün demek istiyorum ona laf satıyorum.
Ne yaptım arkadaşlar bunu parantez içinde ünlem ile kullandım.
Yine arkadaşlar yabancı kelimelerin dokunuşunu göstermek için de biz yay ayraç kullanıyoruz.
Mesela Mondi diyoruz ya Mondi dedikten sonra atıyorum ben tırnak açtım, mor yer dedim, tırnak kapattım.
Bunu tırnak da gösteremeyiz.
Tek tırnaklı gösteremeyiz.
Ya da köşeli ayraç da gösteremeyiz.
Arkadaşlar böyle sorular geliyor.
Şekspir Movie Job gibi yabancı kelimelerin okunuşu kesinlikle parantez yani yay ayraç içinde gösterilir.
Bunu asla unutmuyoruz.
Yine arkadaşlar bu da basit bir madde.
Bir yazının maddelerini göstermek için kullanabilirim.
Bu bir sayı olabilir, harf olabilir.
Atıyorum maddelere ayırdım.
A isim, b sıfat, c zamir diyorum.
Ya da bir isim, iki sıfat, üç zamir diyorum.
Bunları arkadaşlar şöyle de kullanabilirim a, b, c de diyebilirim.
Ama A, B, C, D diyebilirim.
Her iki kullanımda doğrudur.
Yine arkadaşlar cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için de kullanılabiliyor.
Mesela TDK dedim.
Tdk'nın açılımını söylemek istediğim sana Türk Dil Kurumu'nu tırnak değil, parantez içinde söylerim.
Ya da Divan şairleri teşhis sanatını çokça kullanmıştır dediğimde teşhisin anlamını açıkladım.
Sana kişiselleştirme demektir.
Bunu parantez içinde kullanırım.
Övünme, taklit dediğimiz şeyden uzak duralım.
Ön kümenin anlamını yine arkadaşlar neyle gösterdim?
Parantez ile gösterdim.
Yine arkadaşlar bakın özel veya cins isme ait ek neyi kastediyorum?
Yunus Emre Burada özel isim yap, şuradaki nin eki de tamlayan eki yap.
Yani bu bir çekim ek.
Yani bu bir ek.
Sen bu eki parantez den önce kullanmak zorundasın.
Yunus Emre diyip buraya kesme koyup Yunus Emre'nin diyemeyiz.
Yani bu bir yanlış kullanımıdır.
Buraya dikkat ediyoruz.
Bakın mesela 1200 kırkın yanına soru işareti koymuşum.
Yani doğum tarihi kesin olarak bilinmiyor.
Arkadaşlar iki noktaya gelecek olursak öğrenciler en çok Hocam ben iki nokta ve noktalı virgül birbirine karıştırıyorum diyor.
Aslında arkadaşlar bunlar birbirine hiç benzemiyor.
İki nokta ile noktalı virgül karıştır varmanız gerekiyor.
Çünkü zaten iki noktanın belli başlı görevleri var ya ben kendisiyle ilgili açıklama yapılacak cümlenin sonunda kullanırım ya kendisiyle ilgili örnek verecek cümlenin sonunda kullanırım.
Başka görevleri var ama sorularda bize en çok şu iki madde geliyor.
Şimdi bakın açıklama cümlelerinden sonra arkadaşlar bir de şu yanlışlığı düzelteyim size iki noktadan sonra büyük harfle başlanır, iki noktadan sonra küçük harfle başlanır ya da noktada virgülden sonra kesinlikle büyük harfle başlanır diye bir kural yok.
Eğer özel isimse büyük başlarsın noktada virgülden sonra iki noktadayız.
Arkadaşlar iki noktadan sonra açıklama yapılmışsa yani iki noktadan sonraki cümlede yüklem varsa sen bunun baş harfini büyük yazarsın.
Ama iki noktadan sonra yüklem yoksa, yani bir açıklama yapılmamışsa, sadece örnek verilmişse o zaman ben iki noktadan sonra küçük harfle başlarım.
Yani kesinlikle büyük harfle başlanır diye bir kural yok.
Bunu unutmayın.
Şu ifade el notu özetlemektedir.
Şiir duyguların açığa çıkarılması değil, duygudan kaçmıştır.
Bakın burada noktalı virgül var.
Şahsiyetin dışa vurumu değil.
Şahsiyet den kaçış.
Tir kaçmıştır.
Yüklem kaçmıştır.
Yüklem bir cümle de arkadaşlar yüklem varsa ve o birden fazla yükleme olan cümlede başka bir.
Yani özne mesela virgül ayrılmış ise, buradaki anlam karışıklığını önlemek için sen birinci yüklem den sonra noktalı virgül koyarsın ki şu iki cümlenin anlamı birbirine karışmasın diye.
Ben buraya iki nokta koydum.
Neden karışmıyor?
Bak ben burada anlam karışıklığını önlemek için kullandım.
Noktalı virgül.
Ama iki noktanın görevi açıklama cümlesi ve örnek cümle.
Şu ifade derken bana onun ifadesini açıkladı burada.
O yüzden ben buraya iki nokta kullanırım.
Ya da bak fiil çekim eklerinden bazıları şunlardır.
Ya da fiil çekim eklerini söyleyelim.
Fiil çekim eklerini ifade edelim.
Belirtelim gibi kullanımlar.
Ondan sonra ben iki nokta koyarım.
Neden?
Çünkü bana bu çekim eklerini örnek verecek haber ve dilek tipleri, şahıs ekleri.
3 nokta koydum.
Çünkü burada sayısını belli etmedim ve küçük harfle başladım.
Neden?
Bu sadece bir örnek cümlesi.
Çünkü açıklama cümlesi değil.
Bu kısma dikkat ediyoruz.
Genel a adreslerinde kullanılıyor.
Arkadaşlar bakın şurada iki nokta kullandım bu sorularda çok fazla çıkmaz.
Yine basit bunu biliyoruz.
Bölme işaretini ben iki nokta kullanırım.
Karşılıklı konuşmalarda konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra Bak Ahmet dedim iki nokta koyduğum uzun çizgi yani konuşma çizgi mi koydum?
50 kuruş borcu kalmış size de.
Sonra Ece dedim, iki nokta koydum.
Konuşan kişiyi belirten sözden sonra koyuyorum.
Yani konuşan kişi burada.
Ece Uzun çizgi mi konuşma çizgi mi koydum.
Sonra Ece'nin cümlesini söyledim ama arkadaşlar burada en çok dikkat etmeniz gereken nokta ilk iki madde unutmayın.
Ya açıklama yapacaksan ya da örnek vereceksen iki nokta kullanırsın.