Kunduz, Türkçe büyük harflerin kullanımı konu anlatım videosundan herkese merhaba arkadaşlar.
Birinci sınıftan beri bize öğretilen bazı kurallar var ancak biraz daha detayına inelim istiyorum.
İlk ve en basit kural cümleler büyük harfle başlar.
Yani ben bir yere bir cümle yazacak olduğumda bu cümlenin ilk harfini mutlaka büyük yazmalıyım.
Örnek verelim.
Bugün karne aldık, bugün karne aldık.
Benim cümlem.
Bu cümlenin ilk harfi B harfi ve ben bunu büyük yazdım.
Bir diğer kuralım.
Şiir dizeleri büyük harfle başlar.
Bakın arkadaşlar şiir yazacak olduğumda biliyorsunuz mısra mısra yazıyorum.
Şimdi bu mısralar birbirinin devamı niteliğindedir.
Evet, ancak yine de ben her mısra da yazdığım ilk cümlenin, cümlenin ilk harfini büyük harfle başlarım.
Mesela bir şiir örneği yazalım.
Açılan bir gülsün sen.
Ben aşkım ila bahar getirdim.
Şimdi arkadaşlar burada birinci diziden ve ikinci diziden var.
Birbirinin devamı niteliğinde anlamda evet.
Ancak benim ilk dizinin ilk harfi A harfi büyük yazılacak.
İkinci dizinin ilk harfi B harfi yine büyük yazılacak.
Bir diğer kuralım özel.
İsimler büyük harfle başlar.
Biliyorsunuz herkesin ismi, soyismi var.
Yani insan isimleri özel isimdir.
Büyük harfle başlar.
Ardından hayvanlara verilen isimler özel isimdir.
Ülkelere verilen isimler özel isimdir.
Yani genel olarak büyük harfle başlayan isimler özel isim olur ve özel isimlerin ilk harfi büyük başlar.
Şimdilik insan isimlerinden bahsedelim.
Erdem Kaya dedim şimdi.
Erdem kişinin adıdır.
Büyük harfle başlattığım kaya kişinin soy adıdır. Yine büyük harfle başlattım.
Bir diğer kuralım.
Belirli bir tarih bildiren ay ve gün isimleri büyük başlar.
Şimdi arkadaşlar özel olarak bir tarih bildirecek.
Sam Tam tarih veririm.
Yani gün, ay ve yıl.
Tam tarih verdiğimde tam bir güne karşılık geldiği için bu gün isimleri de özel olur ve bu gün ismini ve Ay ismini büyük harfle başlatır.
Mesela ben 4 Haziran.
2007 Salı günü doğdum.
Şimdi özel bir gün bildiriyorum.
Bakın.
Niye?
Çünkü günü verdim, Ay'ı verdim, yılı verdim.
O günlerden ismini verdim.
Bu yüzden tam tarih bildirdiği için özel oldu.
Ay isminin ilk harfini ve Gün isminin ilk harfini büyük yazdım.
Bir diğer arkadaşlar, madem tabela ve levhalar da yazan kelimeler büyük harfle başlar, şimdi gözümüzün önüne getirelim.
Her yerde tabela görüyoruz.
Şöyle bir tabela olduğunu düşünürsek bu tabela hastane tabelası olsun.
Üzerinde ne yazacak?
Hastane yazacak.
Hastane özel isim değildir bakın.
Ancak tabelalarda yazan kelimelerin kuralı şu ilk harfi büyük olacak.
Bir diğer madde kişi isimlerinin önüne veya sonuna gelen saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Şimdi şöyle yapacağız arkadaşlar özel isim, yani insan ismi.
Şimdi insan isminin önüne bazen saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelime getiriyorum.
Özel ismin önüne özeli olduğu için bunu da büyük başlatacağım.
Ancak ben bazen insan isminden sonra getiriyorum.
Saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelimeyi.
İster önüne, ister sonuna gelsin, insan isminin önünde veya sonunda olsun fark etmez. Saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Mesela Fatma Hanım diyeceğim.
Fatma insanın ismi zaten özel isim, ilk harfi.
Büyük hanım da insan isminden sonra geldiği için yine büyük başlayacak.
Tam tersi de olabilir hanım fatma da diyebilirim.
Yiyin arkadaşlar.
Hanımın hevesi büyük, Fatma'nın fesi büyük olacak mesela.
Meslek bildiren bir kelime olsun.
Öğretmen Fatma.
Şimdi meslek bildiren kelime insan isminin önüne geldi.
Büyük başladı.
Tam tersi de olabilir.
Fatma Öğretmen.
İnsan isminden sonra geldi.
Yine de ilk harfi mi büyük yazdım.
Bir diğer madde özel ismin önüne gelen yer.
Yön isimleri büyük.
Sonrasında gelen yer yön isimleri küçük harfle başlar.
Şimdi özel isim derken yer isminden bahsediyorum.
Arkadaşlar ülke olabilir, il olabilir, ilçe olabilir, kıta olabilir.
Şimdi buraya ben yer ismini getirdim.
Yer isminin önüne getirdiğim yer yön ismi.
Yani Kuzey Güney, Doğu Batı.
Eğer özel ismin önüne getirdiysek en büyük başlatacağım.
Özel isimden sonra getirdiysek küçük başlatacağım.
Mesela yazın.
Kuzey Amerika ya.
Gittim kuralım yukarıdan hatırlayalım arkadaşlar.
Yer ismi Amerika.
Amerika'nın önüne yer yön ismini getirdim.
O yüzden kuzeyin cazibesi büyük oldu.
Tam tersini yapalım.
Yazın Amerika'nın.
Kuzeyine gittim.
Yukardaki kuralı tekrar hatırlayalım arkadaşlar.
Şimdi yer ismi Amerika özel olduğu için ilk harfi büyük oldu.
Amerika'dan sonra getirdiğim yer yön ismi Kuzey Kesi küçük oldu.
Birinci sınıftan beri bize öğretilen bazı kurallar var ancak biraz daha detayına inelim istiyorum.
İlk ve en basit kural cümleler büyük harfle başlar.
Yani ben bir yere bir cümle yazacak olduğumda bu cümlenin ilk harfini mutlaka büyük yazmalıyım.
Örnek verelim.
Bugün karne aldık, bugün karne aldık.
Benim cümlem.
Bu cümlenin ilk harfi B harfi ve ben bunu büyük yazdım.
Bir diğer kuralım.
Şiir dizeleri büyük harfle başlar.
Bakın arkadaşlar şiir yazacak olduğumda biliyorsunuz mısra mısra yazıyorum.
Şimdi bu mısralar birbirinin devamı niteliğindedir.
Evet, ancak yine de ben her mısra da yazdığım ilk cümlenin, cümlenin ilk harfini büyük harfle başlarım.
Mesela bir şiir örneği yazalım.
Açılan bir gülsün sen.
Ben aşkım ila bahar getirdim.
Şimdi arkadaşlar burada birinci diziden ve ikinci diziden var.
Birbirinin devamı niteliğinde anlamda evet.
Ancak benim ilk dizinin ilk harfi A harfi büyük yazılacak.
İkinci dizinin ilk harfi B harfi yine büyük yazılacak.
Bir diğer kuralım özel.
İsimler büyük harfle başlar.
Biliyorsunuz herkesin ismi, soyismi var.
Yani insan isimleri özel isimdir.
Büyük harfle başlar.
Ardından hayvanlara verilen isimler özel isimdir.
Ülkelere verilen isimler özel isimdir.
Yani genel olarak büyük harfle başlayan isimler özel isim olur ve özel isimlerin ilk harfi büyük başlar.
Şimdilik insan isimlerinden bahsedelim.
Erdem Kaya dedim şimdi.
Erdem kişinin adıdır.
Büyük harfle başlattığım kaya kişinin soy adıdır. Yine büyük harfle başlattım.
Bir diğer kuralım.
Belirli bir tarih bildiren ay ve gün isimleri büyük başlar.
Şimdi arkadaşlar özel olarak bir tarih bildirecek.
Sam Tam tarih veririm.
Yani gün, ay ve yıl.
Tam tarih verdiğimde tam bir güne karşılık geldiği için bu gün isimleri de özel olur ve bu gün ismini ve Ay ismini büyük harfle başlatır.
Mesela ben 4 Haziran.
2007 Salı günü doğdum.
Şimdi özel bir gün bildiriyorum.
Bakın.
Niye?
Çünkü günü verdim, Ay'ı verdim, yılı verdim.
O günlerden ismini verdim.
Bu yüzden tam tarih bildirdiği için özel oldu.
Ay isminin ilk harfini ve Gün isminin ilk harfini büyük yazdım.
Bir diğer arkadaşlar, madem tabela ve levhalar da yazan kelimeler büyük harfle başlar, şimdi gözümüzün önüne getirelim.
Her yerde tabela görüyoruz.
Şöyle bir tabela olduğunu düşünürsek bu tabela hastane tabelası olsun.
Üzerinde ne yazacak?
Hastane yazacak.
Hastane özel isim değildir bakın.
Ancak tabelalarda yazan kelimelerin kuralı şu ilk harfi büyük olacak.
Bir diğer madde kişi isimlerinin önüne veya sonuna gelen saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Şimdi şöyle yapacağız arkadaşlar özel isim, yani insan ismi.
Şimdi insan isminin önüne bazen saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelime getiriyorum.
Özel ismin önüne özeli olduğu için bunu da büyük başlatacağım.
Ancak ben bazen insan isminden sonra getiriyorum.
Saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelimeyi.
İster önüne, ister sonuna gelsin, insan isminin önünde veya sonunda olsun fark etmez. Saygı, lakap, meslek, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Mesela Fatma Hanım diyeceğim.
Fatma insanın ismi zaten özel isim, ilk harfi.
Büyük hanım da insan isminden sonra geldiği için yine büyük başlayacak.
Tam tersi de olabilir hanım fatma da diyebilirim.
Yiyin arkadaşlar.
Hanımın hevesi büyük, Fatma'nın fesi büyük olacak mesela.
Meslek bildiren bir kelime olsun.
Öğretmen Fatma.
Şimdi meslek bildiren kelime insan isminin önüne geldi.
Büyük başladı.
Tam tersi de olabilir.
Fatma Öğretmen.
İnsan isminden sonra geldi.
Yine de ilk harfi mi büyük yazdım.
Bir diğer madde özel ismin önüne gelen yer.
Yön isimleri büyük.
Sonrasında gelen yer yön isimleri küçük harfle başlar.
Şimdi özel isim derken yer isminden bahsediyorum.
Arkadaşlar ülke olabilir, il olabilir, ilçe olabilir, kıta olabilir.
Şimdi buraya ben yer ismini getirdim.
Yer isminin önüne getirdiğim yer yön ismi.
Yani Kuzey Güney, Doğu Batı.
Eğer özel ismin önüne getirdiysek en büyük başlatacağım.
Özel isimden sonra getirdiysek küçük başlatacağım.
Mesela yazın.
Kuzey Amerika ya.
Gittim kuralım yukarıdan hatırlayalım arkadaşlar.
Yer ismi Amerika.
Amerika'nın önüne yer yön ismini getirdim.
O yüzden kuzeyin cazibesi büyük oldu.
Tam tersini yapalım.
Yazın Amerika'nın.
Kuzeyine gittim.
Yukardaki kuralı tekrar hatırlayalım arkadaşlar.
Şimdi yer ismi Amerika özel olduğu için ilk harfi büyük oldu.
Amerika'dan sonra getirdiğim yer yön ismi Kuzey Kesi küçük oldu.
