I. Anadolu Türk Beylikleri

Evet arkadaşlar 1.
Anadolu Türk birlikleri ne zaman oluşmaya başlamıştı?
1071 tarihinde Türklerin Anadolu'ya girdiği ve Doğu Anadolu Bölgesinin hemen hemen ekseriyetini ele geçirdiği yine Batı Anadolu bölgesinde istisna Bizans'tan çıkan bir beyliğin olduğunu görüyoruz arkadaşlar.
Yine arkadaşlar bunların beyleri biliyorsunuz Alparslan'ın komutanları idi.
Bunlar Anadolu'ya gittiler.
Her bir bölgeyi ele geçirdiler.
Çünkü Alparslan onlara ne demişti?
Gidin Anadolu'da gidebildiğimiz yere kadar.
Feth ettiğiniz yerler size iftiradır.
Ya da onlar Jin toprağıdır diye bu komutanlara toprak vermişti ve bu komutanlar da ele geçirildiği kadar toprak alıp o bölgede beylikler oluşturmuşlardı.
Tek tek inceleyelim bir Selçuklular.
Ebul Kasım Saltuk tarafından Erzurum'da kurulan bir beylik arkadaşlar.
Peki bunların özelliği ne?
Genelde?
Gürcüler ile ve Trabzon Rum imparatoru ile sorun yaşamışlar ve o bölgelere gaza ve cihat yapmışlardır.
Saltuklu lar önemli eserler arasında arkadaşlar birincisi Tepsi Minare, ikincisi Kale Cami, üçüncüsü Üç Kümbetler.
Bu bir mezar dır.
Arkadaşlar kümbet demek mezar demek.
Dördüncüsü.
Tercan da bulunan Mama Hatun Türbesi diyoruz arkadaşlar.
Şimdi Mengücek illere bakalım.
Mengücek Gazi tarafından Erzincan ve çevresinde kurulmuştur.
Peki Mengücek dendiğinde aklımıza kim gelecek?
Erzincan ve çevresi gelecek arkadaşlar.
Peki Mengücek lerin eserlerine birde bakalım onlar ne bırakmışlar.
Divriği Ulu Cami ikincisi Turan Melik Darüşşifası dır arkadaşlar.
Peki bunların özelliğini bunlar.
Unesco Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır arkadaşlar.
Bunları bilelim.
Bir diğer beyliği miz, danışmanları beyliği danişmend nerede?
Danişmend Gazi tarafından kurulmuştur.
Sivas ve çevresinde kurulduğunu bilelim arkadaşlar.
Onların da Anadolu'da ilk medreseyi kurduğunu bilelim.
Ayrıca Türkiye, Selçuklu devletiyle sürekli yan yana olan, hatta zaman zaman onlarla siyasi kapışmaya giren bir beylik ve iddialı bir beylik.
Yani belki diğerlerine göre en gelişmişi ve en büyüğü danışmanlar diyebiliriz.
Çünkü tarihte birçok yerde adı geçiyor arkadaşlar.
Özellikle Haçlı seferlerine karşı diğer birliklerden daha fazla mücadele ettiğini görüyoruz.
Hatta Birinci Haçlı seferine karşı doğrudan Türkiye Selçuklu ile beraber Haçlıları İznik'te karşılaşmışlardır.
Tabi başarılı olamadılar ama danışmanlar Anadolu'da en iddialı birliklerden bir tanesiydi.
Türkiye Selçuklu'dan sonra tabii Türkiye Selçuklu hepsini tek tek ele geçirecek.
Bunu biliyoruz.
Peki Anadolu'da ilk medreseyi kurdu dedik, hemen yazalım.
Yağbasan Medresesi, yani Anadolu'da Türk İslam Devletleri zamanında kurulan ilk medrese.
Arkadaşlar önemli.
Bir de arkadaşlar destanları var.
Danişment name adıyla bu destan Anadolu'da belli bir destanın devamı olarak geçiyor.
Yani Battal Gazi'nin devamı olarak geçiyor.
Hani Malatya'da bir kahraman olan Battal Gazi gibi bir efsane vardı.
Bizans'ta yaptığı savaşlar vardı.
İşte Battal Gazi efsanesi bitince bu Serdar Danişment name destanı ortaya çıkar arkadaşlar.
Peki Artuk lara bakalım arkadaşlar artuklular ni Mardin ve çevresinde artuk az tarafından kurulmuştur arkadaşlar.
Anadolu'da bunların bir çok kolu var.
Diyarbakır, Elazığ kolları vesaire.
Biz onlara hiç girmeyeceğiz.
Anadolu'da en geç kurulan illerden bir tanesidir.
Diğerlerine göre daha geç kurulmuştur.
Ama bilimsel çalışmalar bakımından ve halkının çok etnik yapısı bakımından önemli bir beylik arkadaşlar genelde işte Hasankeyf, Mardin, Harput gibi bölgelerde kurmuşlardır.
Yine Artuklular ın Kudüs'ün alınmasında önemli faydaları ve hizmetleri var.
Bunların da en önemli eserleri arkadaşlar Mesudiye Medresesi, Malabadi Köprüsü ve Mardin.
Ulu arkadaşlar.
Şimdi Artuklular deyince aklımıza gelmesi gereken en önemli kişi El Cezeri dir arkadaşlar onu da bilelim.
Çok ünlü bir fizikçi aynı zamanda baş mühendis olarak çalışmış.
Artuklular da aynı eser.
Sibernetik in kurucusu olarak biliniyor.
Dişli çarklar yapıyor işte.
Su saatleri yapıyor, su robotları yapıyor yine sandıklar yapıyor, şifreli sandıklar yapıyor.
Çok önemli bir kişiye bunun yapmış olduğu çalışmalar hristiyan aleminin eline geçecek.
Yani Haçlı seferleriyle avrupaya geçecek ve orada bazı bilimsel buluşların temel dayanağı olacak.
Arkadaşlar El Cezire'nin buluşları.
Bir diğer özelliğimiz Çaka Bey arkadaşlar İzmir ve çevresinde kurulmuştur Çaka Bey tarafından yalnız Çaka Bey istisna.
Bu Alparslan'ın komutanlarla biri değildir.
Yani Bizans yapmış olduğu bir akında yakalanıp esir ediliyor.
Tabi orada oluşturmuş olduğu bir takım donanma gücü var.
1071 savaşını da bir şekilde fırsatını bulup İzmir bölgesine gelip orada 1081 tarihinde arkadaşlar beyliği kuruyor.
Zaten 1081 tarihli Türk Deniz Kuvvetlerinin de kuruluş.
Yıl olarak biliniyor.
Belirli bir zaman sonra arkadaşlar Türkiye Selçuklu ile bir ittifak kuracak.
Özetle Birinci Kılıçarslan kızını verecek.
Yani onun kayınbabası olacak.
Ama Bizans Birinci Kılıçarslan'ın Çaka Beyliği'ne karşı kışkırttığı için Birinci Kılıçarslan, Çaka beyini öldürecek ve Çaka Beyliği'nin donanması ve işte toprakları Bizans'a geri kalacak.
Böyle talihsiz bir olay yaşanıyor aslında.
Yine Bizans'ın kışkırtmaları sebebiyle.
Peki arkadaşlar Çaka Bey'in bir özelliği daha var.
O özellik ilk Türk denizci beyliği olmasından geliyor.
Bunu bu şekilde bilelim.
Yani Türklere denizcilik konusunda öncülük eden bir beylik olarak karşımıza çıkıyor diyorum.
Şimdi şu diğer birliklerimize bakalım arkadaşlar, Çubuk yollarıyla başlayalım.
Harput bölgesinde arkadaşlar bugünkü Elazığ'ı bir diğeri Sökmen Kiler ya da Ahlat Şamlar diye geçiyor.
İşte bu da arkadaşlar belirli bölgeleri kapsıyor.
Van Muş arasındaki bölge.
Bir diğeri Tanrı vermiş, oğulları Tanrı vermiş.
Onlar da arkadaşlar.
Efes bölgesinde.
Yani İzmir bölgesinde.
Bir diğeri İnanç oğulları veya Ladik Beyliği.
Yani bunlar da Denizli bölgesinde.
Batı Anadolu bölgesinde.
Hemen inanç oğullarına bakalım.
O da Diyarbakır bölgesi arkadaşlar.
Bir de Dilmaç oğulları var.
Bu da Bitlis bölgesinde.
Biz burada bir Anadolu türbelerini gördük.
Bu heyete ve ayete de giriyor arkadaşlar.
Şuraya da notumuzu alalım.
Evet burada eserler genelde ayete konut olarak geçiyor.
Buradaki siyasi durumlar ise arkadaşlar teyit olarak geçiyor arkadaşlar.
Hemen hemen hepsi Haçlı seferlerine karşı mücadele etmişler.
Yine kendi aralarında mücadele etmişler.
O yüzden de siyasi birlik burada sağlanamamış.
Hocam bunları kim ele geçirmiş?
Türkiye, Selçuklu hepsini ele geçirecek.
Peki bunların Anadolu'da yapmış olduğu faaliyetler ne gibi yarar sağladı?
Anadolu'nun Türkleşmesi ve Anadolu'nun imar ulaşmasını sağladı.
Yani Anadolu'da cami, han, hamam gibi önemli mimari eserler yaptılar.
Anadolu'yu şenlendirdi ler.
Orayı Müslüman taşıdılar ve Türk değiştirdiler.
Bu yönüyle arkadaşlar önemli.
Diyoruz ki bunların çoğuna kim son verecek?
Türkiye Selçuklu Devleti siyasi birliği sağlayarak bunları da ele geçirmiş olacak arkadaşlar.
Evet diğer konularda görüşmek üzere.