Herkese merhabalar.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal.
Bilgiler dersi 3'üncü ünite.
Türkiye'nin iklimi konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle birlikte iklimi etkileyen faktörler ve Türkiye'deki iklimleri detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hemen başlayalım.
Geniş bir bölgede. Uzun yıllar. Boyunca değişmeyen. Ortalama hava. Şartlarına.
Iklim nedir arkadaşlar?
Burada dikkat edeceğimiz. Nokta, uzun yıllar. Süren araştırmalar. Sonucunda ortalama bir hava şartı belirlenecek ve bu durum. İklim olarak karşımıza çıkar. Kısa süreli olursa bu duruma biz hava durumu diyeceğiz. Türkiye'de iklim etkileyen. Farklı unsurlar bulunmaktadır.
Gelin hep beraber bu unsurlara beraber bakalım. Öncelikle ekvatora yakınlık.
Dünya'nın şekli biliyoruz ki dünyanın şekli geofit.
Yani yuvarlağa yakın bir şekli var ve. Güneş ışınlarının geliş açısından dolayı ekvator dan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır. Arkadaşlar.
Çünkü ekvator ve çevresi. Daha fazla. Güneş ışığını alacağı için. Ekvatora yakın olan yerler sıcak.
Ekvator dan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalacaktır.
Bu şarta bakacak olursak Türkiye'de kuzey yarım kürede bulunduğumuz. İçin en güney kıyılarımıza yani Antalya, Mersin, Adana çevreleri daha. Sıcak olacaktır.
Kuzeye doğru sıkıldıkça sıcaklık azalacaktır. Yükselti ise her 200 metre yükseldikçe. Hava. Sıcaklığı 1 santigrat derece düşer.
Aynı paralel üzerinde. Olup daha yüksekte olan yer diğerine göre daha soğuk olacaktır.
Örnek veriyorum.
Antalya'da hava sıcaklığı 10 derece ise Erzurum'da 5 derece olacaktır.
Çünkü Erzurum'u yükseltisi daha fazladır. Burada her 200 metre yükseldikçe hava sıcaklığının bir derece düştüğünü bilmemiz gerekir.
Baskıya gelecek olursak Türkiye biliyoruz ki kuzey yarım kürede bulunan bir ülkedir.
Bu yüzden dağların güney yamaçları kuzey yamaçlarından. Daha sıcak olacaktır.
Bu durum güney. Yarım küre için ise. Tam tersi olacak.
Güney yarım. Kürede bulunan bir ülkede de. Dağların kuzey yamaçları daha sıcak. Olacaktır.
İklimi etkileyen bir diğer faktörler ise rüzgarlar dır.
Arkadaşlar.
Ülkemizde kuzeyden esen rüzgarlar. Sıcaklığı. Düşürür.
Çünkü bunu şuna benzetme bilirsiniz.
Ülkemiz kuzey yarım kürede yer. Aldığı için. Kutuplardan gelecek. Hava. Yani buzdolabı açıkken. Düşünün buzdolabı tarafından gelecek hava soğuk olur. Ama güneyden esen bu nedir bu buda kalorifer yanıyordu ya da işte sıcak ne vardır ateş yanıyordu.
Ben bunu buna benzetiyorum.
Güneyden esen rüzgarlar. İse sıcaklığı. Arttırır.
Çünkü güneyimizde ekvator. Vardır. Kuzeyi bizde kuzey. Kutup noktaları vardır. Kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür.
Güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı arttırır.
Deniz, kirlilik. Ve kara sağlık etkisine bakacak olursak karalar erken ısınır, erken soğur. Arkadaşlar.
Denizler ise. Geç ısınır. Ve geç soğur. Bundan dolayı. Denize yakın yerler ılık. Olacaktır. Yani kıyı kesimler ılıman geçecektir.
Uzak yerler ise deniz etkisinden uzak yerler ise. Kara sağlıktan dolayı kurak ve daha. Sert geçecektir.
Gelelim ülkemizde görülen iklim çeşitlerine.
Öncelikle karasal iklimden başlayacağız.
Ülkemizde deniz etkisinden uzak İç Anadolu. Doğu Anadolu ve Güneydoğu. Anadolu bölgelerinde etkili olan iklimden bahsediyoruz.
Arkadaşlar en geniş alana yayılan, en geniş alana yayılan iklim türü karasal iklimdir.
Bunu unutmayalım.
En geniş alana yayılan iklim türü karasal iklimdir. Peki bu iklimde yazlar nasıl geçer?
Yazlar sıcaktır ve kurak geçer. Yağış çok az olur. Yaz aylarında kışlar ise soğuk geçer.
Hava sıcaklıkları eksi 10'a kadar on beşe kadar düşer ve kar yağışlı geçer. Bitki örtüsüne bakacak olursak karasal iklimin. Bitki örtüsü ilkbahar yağışları ile yeşeren. Yazın sıcaklığıyla sararıp solan kısa boylu otlar olan bozkırlar dır. Sevgili arkadaşlar, buranın evleri genellikle geleneksel tarz evler, çamur dediğimiz kerpiçten kerpiç malzemeden yapılmaktadır. Bozkırlar ın geniş olması. Sonucunda bu bölgedeki küçükbaş küçük boylu otların çok olmasından. Dolayı. Küçükbaş hayvancılık dediğimiz koyun keçi türü hayvanlar daha yaygın bulunmaktadır. Karasal iklimde kuraklıktan dolayı. Genellikle su istemeyen bitkiler yetiştirilmektedir. Buğday, arpa ve sulama. Şartlarına göre şeker pancarı, mercimek, nohut gibi tarım ürünleri.
Karasal iklimin görüldüğü yerlerde yetişmektedir.
Akdeniz iklimi ülkemizin bir diğer önemli iklimidir.
Adından da anlaşılacağı üzere özellikle Akdeniz, Ege kıyıları ve Marmara'nın güneyinde görülen iklim türüdür.
Bu mevsimde bu iklimde. Yazlar sıcak. Ve kurak geçmektedir. Aynı karasal iklimde olduğu gibi.
Ama kış aylarına bakacak olursak güneyde bulunduğundan dolayı daha sıcak olduğundan dolayı kışlar ılık ve yağışlı. Dikkat ederseniz karlı demedik yağışlı geçmektedir.
Akdeniz ikliminin bitki. Örtüsü.
Kısa boylu otlar olan makine erdir. Akdeniz ikliminde evler genellikle taş malzemeden yapılmaktadır.
Bunun sebebi ise nerede, hangi hammadde, hangi maddeden fazlaysa orada onunla yapılmasıdır.
Mesela karasal iklimde ne demiştik?
Kerpiçten yapılıyor çünkü her tarafta toprak var.
Akdeniz'de de özellikle taş bulunduğu için evler genellikle geleneksel evler taştan yapılmıştır.
Akdeniz ikliminde. Yazlar uzun. Olduğu için turizm sektörü, kışları ise sıcak olduğu için seracılık yani tarım faaliyetleri yoğun olarak yapılmaktadır.
Akdeniz ikliminde yetiştirilen tarım ürünlerine bakacak olursak.
Turunçgil lerin, özellikle portakal, mandalina gibi ürünlerin, limon gibi ürünlerin zeytin, pamuk, üzüm, incir ve muz gibi tarım ürünlerini yetiştiğini söyleyebiliriz.
Gelelim ülkemizde görülen üçüncü iklim türüne.
Karadeniz iklimi, ülkemizde Karadeniz'in kıyı kesimlerinde bu iklim tipi görülür.
Arkadaşlar özellikle karadeniz kıyı hattı boyunca ve Marmara'nın Karadeniz'e bakan kıyı kesimlerinde Karadeniz iklimi hakimdir.
Bu iklimde yazları serin geçmektedir.
Kışlar ise ılık geçmektedir.
Yani genel. Anlamıyla havanın ılıman olduğunu çok rahatlıkla. Söyleyebiliriz.
Bu mevsimin en belirgin özelliği, bu iklimin en belirgin özelliği her mevsim yağış almasıdır.
Karadeniz ikliminde şemsiye mizi bir an bile. Yanınızdan bırakmamamız. Gerekir.
Çünkü iklimin en belirgin özelliği her mevsim yağışlı olmasıdır. Bu sebepten dolayı bitki örtüsü ormandır.
Çünkü yağışların fazla olduğundan dolayı bu. Bitki örtüsü türü rahatlıkla Karadeniz ikliminde yetişir, bilmektedir. Karadeniz'de ormanların çok olmasından dolayı ahşap sıkıntısı çekilmektedir. Bu yüzden geleneksel evlerden genellikle. Ahşaptan. Evler yapılmaktadır. Yapılan tarım ürünlerine geldiğimizde. İse özellikle çok suyu seven çay, fındık ve mısır gibi tarım ürünlerinin yetiştiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Karadeniz ikliminde son olarak son dönemlerde yayla turizminin yaygın bir şekilde yapıldığını söyleyebiliriz.
Türkiye'nin iklimi konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle birlikte iklimi etkileyen faktörler ve Türkiye'deki iklimleri detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hemen başlayalım.
Geniş bir bölgede. Uzun yıllar. Boyunca değişmeyen. Ortalama hava. Şartlarına.
Iklim nedir arkadaşlar?
Burada dikkat edeceğimiz. Nokta, uzun yıllar. Süren araştırmalar. Sonucunda ortalama bir hava şartı belirlenecek ve bu durum. İklim olarak karşımıza çıkar. Kısa süreli olursa bu duruma biz hava durumu diyeceğiz. Türkiye'de iklim etkileyen. Farklı unsurlar bulunmaktadır.
Gelin hep beraber bu unsurlara beraber bakalım. Öncelikle ekvatora yakınlık.
Dünya'nın şekli biliyoruz ki dünyanın şekli geofit.
Yani yuvarlağa yakın bir şekli var ve. Güneş ışınlarının geliş açısından dolayı ekvator dan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır. Arkadaşlar.
Çünkü ekvator ve çevresi. Daha fazla. Güneş ışığını alacağı için. Ekvatora yakın olan yerler sıcak.
Ekvator dan kutuplara gidildikçe sıcaklık azalacaktır.
Bu şarta bakacak olursak Türkiye'de kuzey yarım kürede bulunduğumuz. İçin en güney kıyılarımıza yani Antalya, Mersin, Adana çevreleri daha. Sıcak olacaktır.
Kuzeye doğru sıkıldıkça sıcaklık azalacaktır. Yükselti ise her 200 metre yükseldikçe. Hava. Sıcaklığı 1 santigrat derece düşer.
Aynı paralel üzerinde. Olup daha yüksekte olan yer diğerine göre daha soğuk olacaktır.
Örnek veriyorum.
Antalya'da hava sıcaklığı 10 derece ise Erzurum'da 5 derece olacaktır.
Çünkü Erzurum'u yükseltisi daha fazladır. Burada her 200 metre yükseldikçe hava sıcaklığının bir derece düştüğünü bilmemiz gerekir.
Baskıya gelecek olursak Türkiye biliyoruz ki kuzey yarım kürede bulunan bir ülkedir.
Bu yüzden dağların güney yamaçları kuzey yamaçlarından. Daha sıcak olacaktır.
Bu durum güney. Yarım küre için ise. Tam tersi olacak.
Güney yarım. Kürede bulunan bir ülkede de. Dağların kuzey yamaçları daha sıcak. Olacaktır.
İklimi etkileyen bir diğer faktörler ise rüzgarlar dır.
Arkadaşlar.
Ülkemizde kuzeyden esen rüzgarlar. Sıcaklığı. Düşürür.
Çünkü bunu şuna benzetme bilirsiniz.
Ülkemiz kuzey yarım kürede yer. Aldığı için. Kutuplardan gelecek. Hava. Yani buzdolabı açıkken. Düşünün buzdolabı tarafından gelecek hava soğuk olur. Ama güneyden esen bu nedir bu buda kalorifer yanıyordu ya da işte sıcak ne vardır ateş yanıyordu.
Ben bunu buna benzetiyorum.
Güneyden esen rüzgarlar. İse sıcaklığı. Arttırır.
Çünkü güneyimizde ekvator. Vardır. Kuzeyi bizde kuzey. Kutup noktaları vardır. Kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür.
Güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı arttırır.
Deniz, kirlilik. Ve kara sağlık etkisine bakacak olursak karalar erken ısınır, erken soğur. Arkadaşlar.
Denizler ise. Geç ısınır. Ve geç soğur. Bundan dolayı. Denize yakın yerler ılık. Olacaktır. Yani kıyı kesimler ılıman geçecektir.
Uzak yerler ise deniz etkisinden uzak yerler ise. Kara sağlıktan dolayı kurak ve daha. Sert geçecektir.
Gelelim ülkemizde görülen iklim çeşitlerine.
Öncelikle karasal iklimden başlayacağız.
Ülkemizde deniz etkisinden uzak İç Anadolu. Doğu Anadolu ve Güneydoğu. Anadolu bölgelerinde etkili olan iklimden bahsediyoruz.
Arkadaşlar en geniş alana yayılan, en geniş alana yayılan iklim türü karasal iklimdir.
Bunu unutmayalım.
En geniş alana yayılan iklim türü karasal iklimdir. Peki bu iklimde yazlar nasıl geçer?
Yazlar sıcaktır ve kurak geçer. Yağış çok az olur. Yaz aylarında kışlar ise soğuk geçer.
Hava sıcaklıkları eksi 10'a kadar on beşe kadar düşer ve kar yağışlı geçer. Bitki örtüsüne bakacak olursak karasal iklimin. Bitki örtüsü ilkbahar yağışları ile yeşeren. Yazın sıcaklığıyla sararıp solan kısa boylu otlar olan bozkırlar dır. Sevgili arkadaşlar, buranın evleri genellikle geleneksel tarz evler, çamur dediğimiz kerpiçten kerpiç malzemeden yapılmaktadır. Bozkırlar ın geniş olması. Sonucunda bu bölgedeki küçükbaş küçük boylu otların çok olmasından. Dolayı. Küçükbaş hayvancılık dediğimiz koyun keçi türü hayvanlar daha yaygın bulunmaktadır. Karasal iklimde kuraklıktan dolayı. Genellikle su istemeyen bitkiler yetiştirilmektedir. Buğday, arpa ve sulama. Şartlarına göre şeker pancarı, mercimek, nohut gibi tarım ürünleri.
Karasal iklimin görüldüğü yerlerde yetişmektedir.
Akdeniz iklimi ülkemizin bir diğer önemli iklimidir.
Adından da anlaşılacağı üzere özellikle Akdeniz, Ege kıyıları ve Marmara'nın güneyinde görülen iklim türüdür.
Bu mevsimde bu iklimde. Yazlar sıcak. Ve kurak geçmektedir. Aynı karasal iklimde olduğu gibi.
Ama kış aylarına bakacak olursak güneyde bulunduğundan dolayı daha sıcak olduğundan dolayı kışlar ılık ve yağışlı. Dikkat ederseniz karlı demedik yağışlı geçmektedir.
Akdeniz ikliminin bitki. Örtüsü.
Kısa boylu otlar olan makine erdir. Akdeniz ikliminde evler genellikle taş malzemeden yapılmaktadır.
Bunun sebebi ise nerede, hangi hammadde, hangi maddeden fazlaysa orada onunla yapılmasıdır.
Mesela karasal iklimde ne demiştik?
Kerpiçten yapılıyor çünkü her tarafta toprak var.
Akdeniz'de de özellikle taş bulunduğu için evler genellikle geleneksel evler taştan yapılmıştır.
Akdeniz ikliminde. Yazlar uzun. Olduğu için turizm sektörü, kışları ise sıcak olduğu için seracılık yani tarım faaliyetleri yoğun olarak yapılmaktadır.
Akdeniz ikliminde yetiştirilen tarım ürünlerine bakacak olursak.
Turunçgil lerin, özellikle portakal, mandalina gibi ürünlerin, limon gibi ürünlerin zeytin, pamuk, üzüm, incir ve muz gibi tarım ürünlerini yetiştiğini söyleyebiliriz.
Gelelim ülkemizde görülen üçüncü iklim türüne.
Karadeniz iklimi, ülkemizde Karadeniz'in kıyı kesimlerinde bu iklim tipi görülür.
Arkadaşlar özellikle karadeniz kıyı hattı boyunca ve Marmara'nın Karadeniz'e bakan kıyı kesimlerinde Karadeniz iklimi hakimdir.
Bu iklimde yazları serin geçmektedir.
Kışlar ise ılık geçmektedir.
Yani genel. Anlamıyla havanın ılıman olduğunu çok rahatlıkla. Söyleyebiliriz.
Bu mevsimin en belirgin özelliği, bu iklimin en belirgin özelliği her mevsim yağış almasıdır.
Karadeniz ikliminde şemsiye mizi bir an bile. Yanınızdan bırakmamamız. Gerekir.
Çünkü iklimin en belirgin özelliği her mevsim yağışlı olmasıdır. Bu sebepten dolayı bitki örtüsü ormandır.
Çünkü yağışların fazla olduğundan dolayı bu. Bitki örtüsü türü rahatlıkla Karadeniz ikliminde yetişir, bilmektedir. Karadeniz'de ormanların çok olmasından dolayı ahşap sıkıntısı çekilmektedir. Bu yüzden geleneksel evlerden genellikle. Ahşaptan. Evler yapılmaktadır. Yapılan tarım ürünlerine geldiğimizde. İse özellikle çok suyu seven çay, fındık ve mısır gibi tarım ürünlerinin yetiştiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Karadeniz ikliminde son olarak son dönemlerde yayla turizminin yaygın bir şekilde yapıldığını söyleyebiliriz.
