Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken veya soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, notları senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Edebiyat Sanat ve Bilim İlişkisi hakkında bilmen gerekenler ve Güzel Sanatlar ve Edebiyat soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!
Bu notlar, Kunduz eğitmenimiz Zeki Hoca tarafından hazırlandı. Zeki Hoca, Karadeniz Teknik Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı mezunu. 10 yıldır okul ve özel kurumlar dahil olmak üzere birçok kurumda Türkçe Edebiyat dersleri verdi. Şu an özel bir kolejde öğretmen ve idareci olarak aktif görev alıyor. Deneyimlerini öğrencilere paylaşmaktan da mutluluk duyuyor.
Edebiyatın Bilimle ve Güzel Sanatlarla İlişkisi
Edebiyatın Güzel Sanatlarla İlişkisi
Güzel Sanatlar
Duygu, düşünce ve hayallerin renk, biçim, ses ve ritim gibi unsurlarla güzel ve kendine özgü bir biçimde anlatılmasına güzel sanatlar denir.
Sanatın Özellikleri
- Estetik bir değer taşır.
- Hayranlık uyandırır.
- Özgündür.
- Güzellik, etkileyicilik, evrensellik, yaratıcılık gibi özellikler taşır.
- Sanat etkinliği yeni bir yapı kurma, şekil verme girişimidir.
- Sanat eser, sanatçının yorumunu yansıtır.
Güzel Sanatların Sınıflandırılması (Modern Yöntem)
- Yüzey Sanatları
- Resim
- Afiş
- Grafik
- Karikatür
- Fotoğraf
- Batik
- Hat
- Minyatür
- Ebru
- Tezhip
- Hacim Sanatları
- Heykel
- Seramik
- Kabartma
- Mekan Sanatları
- Mimari
- Peyzaj Mimarisi
- Dil Sanatları
- Roman
- Hikaye
- Şiir
- Tiyatro metni
- Film senaryosu
- Ses Sanatları
- Müzik
- Hareket Sanatları
- Bale
- Pandomim
- Halk dansları
- Modern danslar
- Dramatik Sanatlar
- Tiyatro
- Sinema
- Opera
- Müzikal Oyun
- Gölge Oyunu
- Kukla
Güzel sanatlar sanatçının kullandığı malzemeye göre sınıflandırılır.
- İşistsel (Fonetik) Sanatlar: Sese ve Söze Biçim Veren Sanatlar
- Edebiyat
- Müzik
- Görsel (Plastik) Sanatlar: Maddeye Biçim Veren Sanatlar
- Mimari
- Heykel
- Resim
- Hat
- Ebru
- Minyatür
- Tezhip
- Dramatik (Ritmik) Sanatlar: Harekete Biçim Veren Sanatlar
- Tiyatro
- Dans
- Sinema
- Bale
- Opera
Modern Sınıflandırma Yöntemine Göre Sanatlar:
- Yüzey Sanatları: İki boyutlu (en ve boy) yüzeyler (kağıt, tuval, duvar, cam, deri, kumaş vb) üzerine uygulanan sanatlar
- Hacim Sanatları: Üç boyutlu sanatsal çalışmalar
- Mekan Sanatları: İç ya da dış mekanı düzenleyen sanat dalları.
- Dil Sanatları: Edebiyat balığı altında incelenebilecek sanatlar.
- Ses Sanatları: Müzik başlığı altında incelenebilecek sanatlar.
- Hareket Sanatları: İnsan bedeninin belli bir düzene (koreografi) göre belli hareketleri yapması esasına dayalı sanatlar.
- Dramatik Sanatlar: Eyleme dönüşmüş ifadelerle belli olay ve olguların canlandırılması esasına dayalı sanatlar
Not: Ses ve görüntü yöntemlerini kullanarak bir eser oluşturan güzel sanatlara karma sanatlar adı verilir.
Sanat ve Zanaat
Öğrenim, tecrübe, ustalık ve yetenek gerektiren; insanların maddeye olan ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için yaptıkları işe zanaat denir. Zanaatta maddi çıkar söz konusudur.
Sanatla zanaatın karşılaştırılması:
- Sanat, güzel olanın peşindedir, fayda gözetmez. Zanaatın temel amacı faydadır.
- Sanat eseri biriciktir. Zanaat eserleri ise birbirine benzer, aynısından çok sayıda yapılabilir.
- Sanatta yaratıcılık esastır, zanaatta ise yetenek ve beceri ön plandadır.
Bilim ile Güzel Sanatlar Arasındaki Fark
- Sanat canlandırma, bilim açıklamadır,. Bu bağlamda bilim gerçek ve nesnel, sanat ise kurgusal ve özneldir.
- Bilim; somut gerçekleri soyut formüller, teoriler, yasalarla anlatmaya çalışır. Sanat ise soyut duygu ve düşünceleri somut olarak ortaya koyar.
- Bilimde doğruluk, sanatta ise güzellik aranır.
- Bilim beş duyuyla algılanabilen gerçeklere odaklanır. Duygular, hayaller, korkular, inançlar ise sanatın ilgi alanına girer.
- Bilim bedene, sanat ruha hitap eder.
- Bilim geneldir, kişiye göre değişmeyen gerçekleri açıklar. Sanat kişiseldir; bireysel duyguları, hayalleri yansıtır.
Edebi Metinlerin Özellikleri
- Edebi eserler bir tema etrafında bir araya gelir.
- Edebi eserler özgündür.
- Edebi eserlerin temelinde kurgu vardır.
- Estetik edebiyatın en önemli ögelerindendir.
- Dilin işlenmesi ve biçimlendirilmesi sonucu ortaya çıkar.
- Edebi eserler çok anlamlıdır.
- Estetik zevk verme amacıyla yazılır.
Edebiyat – Güzel Sanatlar İlişkisi
Edebiat en çok resim ve müzikle içli dışlı olmuştur. Bunun sebebi, sözü ahenk ve betimlemeye dönük olmasıdır.
Edebiyat, sinemaya ve tiyatroya da kaynaklık etmektedir. Özellikle klasikleşmiş edebi yapıtlar sinemaya da uyarlanmaktadır.
Sanat, insanın kendisini ifade etmesine ve yaratıcılık özelliklerini geliştirmesine olanak sağlar. Sanat, toplumun estetik algılarını geliştirir. Toplumsal duyarlılıkları canlı tutat. İnsanı çevresine ve doğaya yararlı hale getirmeye çalışır. Zihinsel ve ruhsal duyarlılıkların gelişmesine katkıda bulunur.
Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi
- Edebiyat – Tarih İlişkisi: Edebi metinler oluşturulduğu dönemin izlerini taşır. Edebiyat adı altında oluşturulan yazılı ve sözlü eserler kendi çağının zevkini yansıttığı için tarih bilimi için bilgi ve belge özelliği taşır. Bir roman yazarı tarihi bir olayı anlatacaksa tarih biliminden faydalanır.
- Edebiyat – Sosyoloji İlişkisi: Edebi metinler sosyal çevreyi anlatır. Sosyal çevredeki insan ilişkileri edebi metinlere kaynak olur. Yani edebi metinle onun ortaya çıktığı sosyal çevre arasında sıkı bağ vardır. Sosyal çevrenin analiz edilmesinde bu bağdan faydalanılabilir.
- Edebiyat – Psikoloji İlişkisi: Edebi metinler yazarının veya başkalarının yaşamlarından izler taşır. Edebi metinler onu ortaya koyan sanatçının duygu, düşünce, ruh halini yansıtır, pskolojik durumuna ait ipuçları taşır. Bu ipuçları açık olmadığı için psikolojinin yöntemlerinden faydalanmak gerekir.
- Edebiyat – Felsefe İlişkisi: Edebi metinler herhangi bir felsefi görüşün savunucu olamaz. Ancak sanatçı, edebi metni ortaya koyarken değişik felsefi görüşlerin etkisinde kalabilir. Ancak bu edebiyat özgü bir dille metnin içine sindirilmiş bir şekilde verilir.
Güzel Sanatlar Soru Çözümü
Güzel Sanatlar ve Edebiyat konusunda, bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Edebiyat Sanat ve Bilim İlişkisi, içerik olarak kısa ve basit görünse de, bu konu pek çok soru tipini barındırıyor. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Türkçe netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Güzel Sanatlar ve Edebiyat konulu binlerce soru alanında uzman Türkçe eğitmenleri tarafından çözüldü. Aşağıdan soruları inceleyebilirsin!
