Hayalindeki netler. İhtiyacın olan her şey. Tek platform.

Soru çözüm, yayın seti, birebir rehberlik, canlı dersler ve daha fazlası Kunduz’da. Şimdi al, netlerini artırmaya başla.

Görüşme BaşlatPaketleri İncele

Yazım Kuralları Konu Anlatımı ve Örnek Soru Çözümü

12 dakikalık okuma
Kunduz Eğitmen tarafından yazıldı, 23.11.2023
Yazım Kuralları Konu Anlatımı ve Örnek Soru Çözümü

Hesap Oluştur

Ücretsiz kaydol, sınırsız video içerikler ve soru çözümleri ile sınava hazırlan!

ÜCRETSİZ KAYDOL

 

Yazım (İmla) Kuralı Nedir?

Yazım kuralları, bir dilin doğru ve etkili bir şekilde kullanılmasını sağlayan kurallardır. İmla kuralları da yazım kurallarının bir alt kümesidir ve bir dildeki kelime ve ifadelerin doğru bir şekilde yazılmasını düzenler. İmla kuralları genellikle sözlüklerde ve dilbilgisi kılavuzlarında belirtilir.

İmla kurallarına uymak metinlerin daha anlaşılır, düzenli ve dilbilgisi kurallarına uygun olmasını sağlar. Bu kurallar, Türkçe yazım ve imla kurallarının sadece birkaç örneğidir. Dilbilgisi kitapları, dilbilgisi kılavuzları ve yazım kılavuzları gibi kaynaklar, daha fazla detay ve örnek içermektedir. İmla kurallarına uyarak yazılan metinler, daha anlaşılır ve düzenli olur ve iletişimi güçlendirir.

Büyük Harflerin Kullanımı

  • Cümlelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.

Deniz olup da büyüyor duygularım.

  • Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur.

Atatürk “Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!” diyor.

UYARI: İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz.

Bir zamanlar -bu zamanlar çok da uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi sınırları uçsuz bucaksız denilecek kadar genişti.

  • İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir.

UYARI: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıra­landığında bunlar büyük harfle başlamaz.

Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler…

  • Dizeler büyük harfle başlar.

Ben sana mecburum bilemezsin

Adını mıh gibi aklımda tutuyorum

  • Ünlem, nokta, soru işareti ve üç noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

  • İki noktadan sonra bir cümle geliyorsa büyük harfle başlar.

Tanpınar şöyle der: Sabır insanoğulunun tek kalesidir.

  • İki noktadan sonra örnek sıralandığında bu örnekler büyük harfle başlamaz.

Kampta birçok ders işledik: fizik, matematik, geometri…

Özel İsimlerin Yazımı

  • Kişi isim ve soyisimleri büyük harfle başlar.

Mehmet Rauf / Ara Güler

  • Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.

Kaymakam Erol Bey / Mustafa Efendi / Zeynep Hanım / Mimar Sinan / Genç Osman

UYARI: Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar.

Güzin ablama gittim.

NOT: Bu akrabalık bildiren sözcükler bir unvansa veya lakapsa büyük harfle başlar.

Nene Hatun, Müslüm Baba

  • Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.

Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça; Oğuzca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Tatarca

  • Hitap sözcükleri büyük harfle başlar.

Sevgili Kızım, Sayın Müdürüm

  • Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.

Müslüman; Hristiyanlık, Budist; Hanefilik, Katolik

  • Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.

Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Osiris, Kibele vb.

UYARI: “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar.

Eski Yunan tanrıları. / Amerika’da kaçakçılığın allahları vardır.

  • Devlet adları büyük harfle başlar.

Türkiye Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri

  • Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

Alman, Arap, İngiliz, Japon, Rus, Türk; Kazak, Kırgız, Oğuz, Özbek, Tatar; Hacımusalı, Karakeçili

  • Ulus, dil, din, mezhep vb. adlardan türemiş sözcükler büyük harfle başlar.

Bursalı, Türkçe, Türklük

NOT: Para birimleri büyük harfle başlamaz.

Babamdan 250 euro aldım.

  • Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.

Dolmabahçe Sarayı / Çankaya Köşkü / Horozlu Han / Ankara Kalesi / Galata Köprüsü

  • Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır.

Hisar’dan, Boğaz’dan, Köşk’e

  • Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Medeni Kanun /Türk Bayrağı Tüzüğü / Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği

  • Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

Antep fıstığı / Frenk gömleği / İngiliz anahtarı / Maraş dondurması / Van kedisi

  • Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Cilalı Taş Devri / İlk Çağ / Lale Devri / Millî Edebiyat Dönemi

  • Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

Cumhuriyet Bayramı / Ramazan Bayramı / Miraç Kandili / Anneler Günü

  • Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.

Kendi Gök Kubbemiz / Onuncu Yıl Marşı / Sinekli Bakkal / Resmî Gazete / Kaplumbağa Terbiyecisi

  • Özel ada dahil olmayan gazete, kitap, dergi, tablo vb. sözler ile kitap, makale kurum adlarında yer alan ve, ile, yahut, ki, de, da sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki küçük harfle yazılır.

Vatan yahut Silistre, Suç ve Ceza, Diyorlar ki

  • Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle başlar.

Bu yıl ise Meclis, yeni döneme erken başlayacak.

  • Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Cilalı Taş Devri / İlk Çağ / Lale Devri / Millî Edebiyat Dönemi

  • Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar

Boncuk, Fındık, Minnoş, Pamuk

  • Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar.

Ağrı Dağı / Aral Gölü / Asya Yakası / Çanakkale Boğazı / Ege Denizi / Fırat Nehri / Süveyş Kanalı

  • Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar.

Halit Rıfat Paşa Mahallesi / Karaköy Meydanı / Gazi Mustafa Kemal Bulvarı/ Nene Hatun Caddesi

Büyük Ünlü Uyumu

Büyük ünlü uyumu kuralı bir sözcüğün Türkçe olup olmadığını anlamak için uygulamamız gereken ilk işlemdir. Bir sözcük büyük ünlü uyumuna uymuyorsa Türkçe değildir. Büyük ünlü uyumu kuralına göre bir sözcüğün ilk hecesi kalınsa (a – ı – o – u) diğer heceleri de kalın olmalıdır. İlk hece inceyse (e – i – ö – ü) diğerleri de ince olmalıdır.

Büyük Ünlü Uyumunu Bozan Ekler

  • -ki
  • -gil
  • -leyin
  • -mtrak
  • -yor
  • -daş

Örnekler: Sabahleyin, meslektaş, ağlarken, turunçgiller, karşıdaki, eğleniyor, yeşilimtırak

NOT: Tek heceli sözcüklerde ünlü uyumu aranmaz.

Örneğin; çağ, dağ, ip, gül, süt, su.

NOT: Türkçe olduğu halde büyük ünlü uyumuna uymayan kelimeler de vardır.

Örneğin; anne, hangi, kardeş, dahi.

NOT: Alıntı kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örneğin; selam, otomobil, enfeksiyon, limonata.

NOT: Bitişik yazılan kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örneğin; cumartesi, karadeniz, akdeniz, akciğer, alışveriş.

Ünsüz Uyumu

Ünsüz uyumu konusunda sertlik ile yumuşaklık konuları oldukça önemlidir. Bu konu ile alakalı olarak sert ve yumuşak ünsüzlerin bilinmesi gerekmektedir. Bir kelime içerisinde yan yana gelen ünsüz harflerin sertlik ve yumuşaklık olarak birbirleri ile benzer olmaları gerekir.

p, ç, t, k ünsüzlerinin yumuşak ünsüz karşılıkları b, c, d, g (ğ) şeklindedir. Ünsüz uyumunda bu ünsüz kelimeler göz önünde bulundurulmaktadır. Türkçede her ünsüzün yan yana getirilmesi doğru değildir. Bu ünsüzlerin belli bir kural dahilinde yan yana gelmesi gerekmektedir. Bunun yanında telaffuz edilirken de buna uygun bir şekilde telaffuz edilmesi gerekmektedir.

Eğer bir kelime Türkçeye yabancı bir dilden geldi ise telaffuza aykırı bir durum olması halinde değiştirilip o şekilde söylenmesi gerekmektedir. Ünsüz uyumları Türkçe kelimelerde uygulandığı gibi dilimize yabancı bir dilden gelen kelimelerde de uygulanması gerekmektedir.

Ünsüz Türemesi

Bazı Arapça ve Farsça sözcüklere etmek ve olmak yardımcı eylemi geldiğinde veya ünlü ile başlayan ek geldiğinde ünsüz türemesi olur. Örnek verelim:

  • Af(f)etmek / affetmek (-f sesi türemiş)
  • His(s)etmek / hissetmek (-s sesi türemiş)
  • Sır(r)ı / sırrı (-r sesi türemiş)

NOT: Aynı ünsüzlerden biri kökte biri ekte olursa ünsüz türemesi olmaz.

Se(s) – (s)iz / sessiz (Burada birinci s sesi kökte ikinci s ise ekte olduğu için burada ünsüz türemesi yok.)

Ayrıca iki ünlü harfin yan yana geldiği Arapça kelimelerde de ünsüz türemesi görülür.

  • fiat → fiyat
  • faide → fayda
  • tualet → tuvalet
  • tual → tuval

Sayıların Yazımı

  • Sayılar sayıyla ya da yazıyla yazılabilir.

On beş gün sonra evleniyorum.

15 gün sonra evleniyorum.

  • Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.

2’şer değil ikişer / 100’er değil yüzer vb.

  • Çek, senet, makbuz gibi belgelerde sayılar yazıyla da yazılabilir. Değişiklik yapılmaması için bitişik yazılır.

bindörtyüzTL

  • Sayılar yazıyla yazılırsa kesme işareti konulur.

07.00’de uyanacağım için erken yatıyorum.

  • Çok sıfırlı büyük sayıların ana sayılarından sonra sayılar yazıyla yazılabilir.

15 milyon, 128 milyar

  • Bilimsel yazılar ve kesinlik aranan konulardan sayıyla yazılır.

Bursa’nın nüfusu 2007’de 2.456.345’ti.

  • Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar isimlerinde, kitap ve dergi ciltlerinde kullanılabilir.

XIX. yüzyıl, II. Selim

Kısaltmaların Yazımı

  • Ölçü ve para adları noktasız yazılır. Para adları küçük yazılır.

100 euro, metre, gram, litre

  • Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

TBMM, TDK, ODTÜ

  • Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır.

cm’yi / kg’dan / mm’den / kr.un

  • Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.

BDT’ye / TDK’den / THY’de / TRT’den

  • Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalara gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin veya üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır.

vb.leri / Alm.dan / İng.yi / cm³e (santimetreküpe) / m²ye (metrekareye)

Yer & Yön İsimlerinin Yazımı

  • Yön adları bir özel isimden önce geliyorsa ya da bir özel ismin yerine kullanılmışsa büyük harfle başlar.

Batı Karadeniz, Karadeniz’in batısı

  • Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.

kuzeydoğu, güneybatı

  • Düşünce, hayat tarzı ve politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı kelimeleri büyük harfle başlar.

Doğu Mistisizmi Batı’yı çok etkiledi.

Ay ve Günlerin Yazımı

Belirli bir tarih bildiren ay ve gün isimleri büyük harfle başlar.

6 Mayıs 1998 Çarşamba günü dünyaya gelmiş.

Sınav haziranda yapılacak.

Bu sene kampa ağustosta başlamayı düşünüyoruz.

14 Mayıs’ta önemli bir adım atacaklar.

Birleşik Fiillerin ve Kelimelerin Yazımı

  • Yardımcı fiiller ses düşmesine veya ses türemesine uğrarsa birleşik yazılır.

reddetmek, hissetmek, affetmek, sabretmek, kaydolmak

  • Bazı yardımcı eylemlerle kurulan birleşik fiillerde isimle yardımcı fiil arasına soru eki olan -mı -mi girebilir. Soru eki birleşik fiilin oluşumunda ses düşmesi veya türemesini engelleyebilir. Bu bir yazım yanlışı değildir.

Şimdi senden vaz mı geçmeli?

Kayıt mı olacaksın bu okula?

  • Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır.

açıvermek, donakalmak, bitirebilmek, düşeyazmak

  • Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller “varsaymak, vazgeçmek, elvermek, öngörmek” gibi kullanımların dışında ayrı yazılır.

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

  • Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

birbiri (< biri biri) / kaynana (< kayın ana) / nasıl (< ne asıl)/ pazartesi (< pazar ertesi)

  • Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Keçiboynuzu / karafatma / kargaburnu / kadınbudu / beştaş / vişneçürüğü

  • Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında bitişik yazılır.

Emretmek / kaybolmak / affetmek / fark etmek

  • -a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve yazmak fiilleriyle yapılan tasvirî fiiller bitişik yazılır.

Düşünebilmek / alıvermek / uyuyakalmak / gidedurmak / çıkagelmek

  • Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Ayakaltı / bilinçaltı / gözaltı / ayaküstü / ikindiüstü

  • Dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır.

Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları

Başbakan / başçavuş / başhekim / başkahraman / başkent / başkomutan

Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları

aşçıbaşı / binbaşı / elebaşı / mehterbaşı

Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler

ağababa / ağabey / beyefendi / efendibaba

Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Ek-Fiillerin Yazımı

Ek-fiilin çekimli biçimleri (idi, imiş, ise) ayrı yazılabildiği gibi bitişik olarak da yazılabilir.

Ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar: yorgun-du (yorgun idi), güzel-miş (güzel imiş), gelir-se (gelir ise) vb.

Ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar: sonuncu-y-du (sonuncu idi), yabancı-y-mış (yabancı imiş), ne-y-se (ne ise) vb.

Soru Eki -mi, -mı, -mu, -mü’nün Yazımı

Türkçede soru ekleri daima ayrı yazılır.

Mastarlara Gelen Eklerin Yazılışı

-ma / -me ile biten mastarlardan sonra -a / -e, -ı / -i eklerinden biri geldiğinde araya y koruyucu ünsüzü girer: çalışma-y-a, darılma-y-ı, kalaylama-y-a, okuma-y-a; görme-y-i, gülme-y-i, sevme-y-e, silme-y-i vb.

Simgelerin Yazılışı

1. Elementlerin simgeleri, uluslararası biçimleriyle kullanılır: C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir) vb.

2. Ekler elementlerin simgelerine değil adlarına getirilir: Au’ya değil altına, Fe’ye değil demire vb.

İkilemelerin Yazımı

İkilemeler ayrı yazılır: adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval aval (bakmak), çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak kucak, şıpır şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tı­kır tıkır, yavaş yavaş, kırk elli (yıl), üç beş (kişi), yüz yüz elli (yıllık) vb.

Deyimlerin Yazılışı

Deyimler ayrı yazılır: akıntıya kürek çekmek, çam devirmek, çanak tutmak, gönlünden geçirmek, göz atmak, kulak asmak, kulak vermek, çantada keklik, devede kulak, yağlı kuyruk, yüz görüm­lüğü vb.

Tarihlerin Yazımı

Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: 29 Mayıs 1453 Salı günü, 29 Ekim 1923, 28 Aralık 1982’de göreve başladı. Lale Festivali 25 Haziran’da başlayacak.

Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar: Okullar genel­likle eylülün ikinci haftasında öğretime başlar. Yürütme Kurulu toplantı­larını perşembe günleri yaparız.

Düzeltme İşaretinin Kullanımı

  1. Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine ko­nur.
  2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur.
  3. Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.
  4. Nispet ekialan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır.

Hem Ayrı Hem Bitişik Yazılabilen Ekler

Ek-fiilin çekimleri olan “iken, ile, ise” kelimeleri kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır. Ama bunların bitişik yazılış şekilleri de vardır: -ken, -le, -se. Bitişik yazılırken araya kaynaştırma harfi de girebilir.

Ama bu eklerden sadece “–ken”, hiçbir zaman ünlü uyumlarına uymaz; her kelimeden sonra “iken” ya da “–ken” olarak yazılır.

Alır iken→alırken, okulda iken→okuldayken,
gelenler ile→gelenlerle, Ali ile→Ali’yle, çanta ile→çantayla
olacak ise→olacaksa, okumalı ise→okumalıysa

Ünlü Daralması

“–e” veya “–a” ile biten bir sözcüğe “–yor” eki getirildiğinde bu ünlüler “–ı, –i, –u, –ü” ye daralır. Örnek verecek olursak:

  • Bekl(e) – yor > bekl(i) – yor / –e sesi –i sesine daralmış
  • Konuşm(a) – yor > konuşm(u) – yor / –a sesi –u sesine daralmış

UYARI: Ünlü daralması olması için sözcüğün mutlaka ( –e veya –a ) sesi ile bitmesi gerekir.

Örneğin: Sev – i – yor sözcüğünde ünlü daralması yoktur. Çünkü sözcük (v sesi ile bitmiş ve –i yardımcı ünlüsünü almış. Buna dikkat etmelisin, bu konuda en çok bu ayrıntıyı sorarlar.

NOT: de- ve ye- kökleri üzerine (–y) kaynaştırma sesini alınca kökte ünlü daralması olur.

Yani: De – y – e / diye , de – y – ecek / diyecek , de – y – en / diyen vb

.Ye – y – e / yiye , ye – y – ecek / yiyecek , ye – y – en / yiyen vb.

Bu sözcüklerin hepsinde ünlü daralması vardır.

Ünlü Düşmesi

Türkçe sözcüklerde orta hece ünlüsü vurgusuz olur ve genelde düşme eğilimindedir. Aşağıdaki örneklerde görüleceği gibi hep ortadaki hecede bir ünlü düşüyor, buna dikkat edersen ünlü düşmesini çok rahat bulabilirsin. Örnekleri verelim:

  • Ak(ı)lı / aklı(-ı ünlüsü düşmüş)
  • Kok(u)la / kokla-(-u ünlüsü düşmüş)
  • Yal(ı)nız / yalnız(-ı ünlüsü düşmüş)
  • N(e)asıl / nasıl(-e ünlüsü düşmüş)

Birleşik Fiillerde Ünlü Düşmesi

Bazı birleşik fiillerin oluşumu sırasında ünlü düşmesi olur. Bazı örnekleri aşağıda bulabilirsin:

  • pek + iyi → peki
  • ne + için → niçin
  • kahır + ol → kahrol-
  • pazar + ertesi → pazartesi
  • kahve + altı → kahvaltı

Kelime Türetirken Ünlü Düşmesi

Bazı kelimelerde türetilirken ünlü düşmesi gerçekleşir. Bazı örnekleri inceleyelim:

  • ileri → ilerle
  • yumurta → yumurtla-
  • çağrı → çağır-
  • ayırmak → ayrıntı
  • çevirmek → çevre

NOT: “İçeri, dışarı, ora, bura, şura, yukarı, aşağı, ileri, geri” gibi sözcükler ek aldıklarında sonlarında bulunan ek düşmez.

Örneğin, “ilerde” bir yazım yanlışıdır ve doğrusu “ileride” şeklindedir.

Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi

Türkçede satır sonunda kelimeler bölünebilir fakat heceler bölüne­mez. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi (-) konur.

İlk heceden sonraki heceler ünsüzle başlar. Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba-şöğ-ret-men, il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-noğ-lu vb.

Alıntı Kelimelerin Yazımının Dilimize Uyarlanması

  1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır.
  2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır.
  3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır.
  4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur.

Yabancı Özel Adların Yazılışı

  1. Latin harflerini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır.
  2. Eskiden dili­mize yerleşmiş bazı Batı kökenli kişi ve yer adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır.
  3. Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır.
  4. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır.
  5. Kökeni Arapça ve Farsça olan kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre yazılır.
  6. Yunanca adlar yazılırken Yunan harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır.
  7. Rusça özel adlar yazılırken Rus harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır.
  8. Çince adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır.
  9. Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları çoklukla tek hecelidir, küçük adlar ise bir veya iki heceden oluşur. Bu adlar büyük harfle başlar; heceler arasına çizgi konur.
  10. Japonca adlar da Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır.
  11. Türk devletleri ve topluluklarındaki kişi ve yer adları Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır.

Sınava hazırlanmanın en kolay yolu

Sınırsız video içerikler ve soru çözümleri ile sınava hazırlan

ÜCRETSİZ KAYDOL