Merhaba arkadaşlar, bu dersimizde çözünürlükle devam ediyoruz.
Sıcaklığın çözünürlüğe etkisine bakıyoruz.
2 tane grafik görüyorum çözünürlük ve sıcaklıkla alakalı bir tanesinde doğru orantı var sıcaklık artmış, çözünürlük artmış demek ki burada X'in çözünmesi ısı alanmış diye düşünebilirim X katı halde olsun, ısı alınca X suda olarak suda çözünmüş olsun ve bakın X'in X'e ben ısı verdikçe çözünürlüğü artar, reaksiyon bu tarafa doğru gider.
Bu doğru orantılı yani çözünmesi endotermik olan maddelere ait.
Kim olabilir, katılar ve sıvılar olabilir ama gazlar olamaz, gazların çözünmesi çünkü ekzotermiktir.
Gazların çözünmesinde çözünürlük-sıcaklık grafiği ters orantılı olmak zorunda.
Bir de bu grafik katı veya sıvılara ait olabilir.
Katı ve sıvılardan bir kısmı da böyle ekzotermik çözünür ama gazlar %100 diyebiliriz ekzotermik çözünür arkadaşlar. Şimdi yan tarafta 2 tane sorum var.
Balıklar neden soğuk suda yaşamayı daha çok tercih ederler, soğuk suda daha çok balık oluyormuş, bunun nedeni acaba neden, gazlı içecekleri neden soğuk içeriz sıcak içtiğimiz zaman asidi kaçtı diyoruz o nedenmiş bunlara bir bakalım.
Şimdi arkadaşlar balığın yaşayabilmesi için suya değil suda çözünmüş olan oksijene ihtiyacı var, şimdi bu çözünme olayını burada vurgulayım, suyun yapısı polar, oksijenin yapısı apolar.
Normalde birbiri içerisinde çözünmesi beklenmez ama biz apolar yapıdaki gazları basınçla polar çözücülerde çözebiliyoruz. O yüzden oksijen, hidrojen gibi gazlar da suda çözünebilirler, bunda bir sorun yok. Şimdi oksijenin suda çözünmüş olması gerekiyor, gazın çözünürlüğüne gidiyorum, oksijen nerede daha fazla çözünür sıcak ortamda mı yoksa soğuk ortamda mı, gördüğünüz gibi soğuk ortamda oksijenin çözünürlüğü daha fazla gazlarda.
O yüzden soğuk ortamda oksijen gazı daha fazla çözünür diyorum ve bunun nedeni de budur.
Balıklar tercih meselesi tabii ki bütün balıklar soğuk suda değil ama soğuk suda yaşayan balık oranı daha da fazla.
Şimdi geliyorum gazlı içecekleri neden soğuk içiyoruz?
Gazlı içeceklerde genellikle karbondioksit gibi asit oksitler oluyor, asidik özellik gösteren gazlar.
Bunlar sulu ortamda reaksiyona girdiklerinde asit oluşturuyorlar arkadaşlar ve bu ortama hidrojen artı verdikleri zaman evet ben şey diyorum gazlı içeceğim asidik diyorum mesela asitliyi alıyorum ama bu soğuk ortamda daha iyi çözünür karbondioksit suda soğuk ortamda iyi çözünür, o yüzden ben sıcak bir gazlı içecek içtiğim zaman asit oranını az hissederim.
O yüzden biz gazlı içecekleri soğuk içiyoruz, bunun nedeni de budur.
Hemen problemlerimiz var onlara bakalım.
Burada kafanızı karıştıran örnekleri aldım.
Şimdi birinci örneğe bakıyorum, kolay bir örnek aslında ama kafa karıştırıyor. doygun olması için sıcaklık en az kaç santigrat dereceye getirilmelidir?
Şimdi soru tersten gelmiş bakın 200 gram su, 60 gram X, çözeltide bu şekilde ama çözeltim doygun değil.
60 gram X varmış, ben neyi istiyorum, çözeltinin doygun olacağı ilk sıcaklığı istiyorum.
Şimdi bu grafikteki her bir sıcaklıkta suyun kütlesi 100 gram.
O zaman diyorum grafikten ben şuraya sıcaklığa ulaşacaksam 100 gram sudaki çözünen değerini bulmak zorundayım.
260 çözünüyorsa 100'de ne kadar çözünür, 30 gram çözünmüş olması lazım.
O zaman bakıyorum 100 gram suda 30 nerede çözündü, burada hangi sıcaklık peki, bir bakıyorum ki 20 santigrat derece, demek ki 20 santigrat dereceye getirdiğim zaman ben sıcaklığı bu çözeltim doygun olur.
Peki ilk çökme nerede başlar?
Arkadaşlar işte sınır burası.
Buradan sıcaklığı biraz daha düşürürseniz bu sefer çökmeler başlar çünkü çözelti burada doygun.
Ben sıcaklığı azaltırsam çözünürlüğü azaltmış oluyorum çözünürlük azalırsa da çökme başlar, bunu da söyleyelim.
Şimdi devam edelim diğer bir sorumuzla, 5 santigrat derecede sıcaklığı 15 santigrat derece yükseltildiğinde 10 gram X katısı çöküyormuş.
Buna göre ilk çözeltide bulunan X miktarı kaç gramdır?
Şimdi arkadaşlar ben çözeltiyi nerede hazırladım, burada 5 santigrat derecede benim elimde 300 gram suyum var ama ne kadar madde olduğunu bilmiyorum zaten çözeltim doymamış, o da söylenmiş yani buradaki değerleri kullanmamın bir anlamı yok.
Bu doymuş çözelti için benim bulduğum değerler, bu çözelti doymamış, sıcaklık 5 sıcaklığı 15 santigrat dereceye yükseltmişiz, sıcaklık yükseldiği zaman oradaki suda buharlaşmayı falan düşünmüyorsunuz çünkü buradaki her bir sıcaklıkta su miktarının sabit kaldığı düşünülüyor biz de öyle düşünüyoruz. Burada yine 300 gram suyum var, bir de ne görmüşler 10 gram da X katkısı çökmüş yani çökme varsa zaten çözelti artık doymuştur arkadaşlar. O zaman ben 15 santigrat derecedeki şuradaki değeri kullanabilirim yani burada buradan yola çıkıp da 300 gram suda kaç gram madde çözündüğünü bulabilirim, derim ki neredeyim 15 santigrat derecede her 100 gram suda 40 gram X çözünüyordu. Peki derim, 300 gram suda acaba ne kadar çözünür?
Hemen soruyorum burası da 120 gram X yapar, tamam o zaman bakın şimdi, ben burada 120 gram X'i çözmüşüm.120 gram X burada da vardı o zaman çünkü en baştaki çözeltimde vardı ama şurada çöken bir X var.
Bakın arkadaşlar 10 gram X burada da vardı yani o zaman en baştaki çözeltideki X miktarı ne kadardır, 120 artı 10, 130 gramdır diyoruz. Bu şekilde en baştaki X miktarını buluyoruz arkadaşlar.
Evet bugün güzel 2 soruyu da sizler için çözdüm, kafa karıştıran sorulardan tersten geliyor çünkü soru, umarım faydalı olmuştur. Bundan sonraki derste görüşmek üzere hoşçakalın.
Sıcaklığın çözünürlüğe etkisine bakıyoruz.
2 tane grafik görüyorum çözünürlük ve sıcaklıkla alakalı bir tanesinde doğru orantı var sıcaklık artmış, çözünürlük artmış demek ki burada X'in çözünmesi ısı alanmış diye düşünebilirim X katı halde olsun, ısı alınca X suda olarak suda çözünmüş olsun ve bakın X'in X'e ben ısı verdikçe çözünürlüğü artar, reaksiyon bu tarafa doğru gider.
Bu doğru orantılı yani çözünmesi endotermik olan maddelere ait.
Kim olabilir, katılar ve sıvılar olabilir ama gazlar olamaz, gazların çözünmesi çünkü ekzotermiktir.
Gazların çözünmesinde çözünürlük-sıcaklık grafiği ters orantılı olmak zorunda.
Bir de bu grafik katı veya sıvılara ait olabilir.
Katı ve sıvılardan bir kısmı da böyle ekzotermik çözünür ama gazlar %100 diyebiliriz ekzotermik çözünür arkadaşlar. Şimdi yan tarafta 2 tane sorum var.
Balıklar neden soğuk suda yaşamayı daha çok tercih ederler, soğuk suda daha çok balık oluyormuş, bunun nedeni acaba neden, gazlı içecekleri neden soğuk içeriz sıcak içtiğimiz zaman asidi kaçtı diyoruz o nedenmiş bunlara bir bakalım.
Şimdi arkadaşlar balığın yaşayabilmesi için suya değil suda çözünmüş olan oksijene ihtiyacı var, şimdi bu çözünme olayını burada vurgulayım, suyun yapısı polar, oksijenin yapısı apolar.
Normalde birbiri içerisinde çözünmesi beklenmez ama biz apolar yapıdaki gazları basınçla polar çözücülerde çözebiliyoruz. O yüzden oksijen, hidrojen gibi gazlar da suda çözünebilirler, bunda bir sorun yok. Şimdi oksijenin suda çözünmüş olması gerekiyor, gazın çözünürlüğüne gidiyorum, oksijen nerede daha fazla çözünür sıcak ortamda mı yoksa soğuk ortamda mı, gördüğünüz gibi soğuk ortamda oksijenin çözünürlüğü daha fazla gazlarda.
O yüzden soğuk ortamda oksijen gazı daha fazla çözünür diyorum ve bunun nedeni de budur.
Balıklar tercih meselesi tabii ki bütün balıklar soğuk suda değil ama soğuk suda yaşayan balık oranı daha da fazla.
Şimdi geliyorum gazlı içecekleri neden soğuk içiyoruz?
Gazlı içeceklerde genellikle karbondioksit gibi asit oksitler oluyor, asidik özellik gösteren gazlar.
Bunlar sulu ortamda reaksiyona girdiklerinde asit oluşturuyorlar arkadaşlar ve bu ortama hidrojen artı verdikleri zaman evet ben şey diyorum gazlı içeceğim asidik diyorum mesela asitliyi alıyorum ama bu soğuk ortamda daha iyi çözünür karbondioksit suda soğuk ortamda iyi çözünür, o yüzden ben sıcak bir gazlı içecek içtiğim zaman asit oranını az hissederim.
O yüzden biz gazlı içecekleri soğuk içiyoruz, bunun nedeni de budur.
Hemen problemlerimiz var onlara bakalım.
Burada kafanızı karıştıran örnekleri aldım.
Şimdi birinci örneğe bakıyorum, kolay bir örnek aslında ama kafa karıştırıyor. doygun olması için sıcaklık en az kaç santigrat dereceye getirilmelidir?
Şimdi soru tersten gelmiş bakın 200 gram su, 60 gram X, çözeltide bu şekilde ama çözeltim doygun değil.
60 gram X varmış, ben neyi istiyorum, çözeltinin doygun olacağı ilk sıcaklığı istiyorum.
Şimdi bu grafikteki her bir sıcaklıkta suyun kütlesi 100 gram.
O zaman diyorum grafikten ben şuraya sıcaklığa ulaşacaksam 100 gram sudaki çözünen değerini bulmak zorundayım.
260 çözünüyorsa 100'de ne kadar çözünür, 30 gram çözünmüş olması lazım.
O zaman bakıyorum 100 gram suda 30 nerede çözündü, burada hangi sıcaklık peki, bir bakıyorum ki 20 santigrat derece, demek ki 20 santigrat dereceye getirdiğim zaman ben sıcaklığı bu çözeltim doygun olur.
Peki ilk çökme nerede başlar?
Arkadaşlar işte sınır burası.
Buradan sıcaklığı biraz daha düşürürseniz bu sefer çökmeler başlar çünkü çözelti burada doygun.
Ben sıcaklığı azaltırsam çözünürlüğü azaltmış oluyorum çözünürlük azalırsa da çökme başlar, bunu da söyleyelim.
Şimdi devam edelim diğer bir sorumuzla, 5 santigrat derecede sıcaklığı 15 santigrat derece yükseltildiğinde 10 gram X katısı çöküyormuş.
Buna göre ilk çözeltide bulunan X miktarı kaç gramdır?
Şimdi arkadaşlar ben çözeltiyi nerede hazırladım, burada 5 santigrat derecede benim elimde 300 gram suyum var ama ne kadar madde olduğunu bilmiyorum zaten çözeltim doymamış, o da söylenmiş yani buradaki değerleri kullanmamın bir anlamı yok.
Bu doymuş çözelti için benim bulduğum değerler, bu çözelti doymamış, sıcaklık 5 sıcaklığı 15 santigrat dereceye yükseltmişiz, sıcaklık yükseldiği zaman oradaki suda buharlaşmayı falan düşünmüyorsunuz çünkü buradaki her bir sıcaklıkta su miktarının sabit kaldığı düşünülüyor biz de öyle düşünüyoruz. Burada yine 300 gram suyum var, bir de ne görmüşler 10 gram da X katkısı çökmüş yani çökme varsa zaten çözelti artık doymuştur arkadaşlar. O zaman ben 15 santigrat derecedeki şuradaki değeri kullanabilirim yani burada buradan yola çıkıp da 300 gram suda kaç gram madde çözündüğünü bulabilirim, derim ki neredeyim 15 santigrat derecede her 100 gram suda 40 gram X çözünüyordu. Peki derim, 300 gram suda acaba ne kadar çözünür?
Hemen soruyorum burası da 120 gram X yapar, tamam o zaman bakın şimdi, ben burada 120 gram X'i çözmüşüm.120 gram X burada da vardı o zaman çünkü en baştaki çözeltimde vardı ama şurada çöken bir X var.
Bakın arkadaşlar 10 gram X burada da vardı yani o zaman en baştaki çözeltideki X miktarı ne kadardır, 120 artı 10, 130 gramdır diyoruz. Bu şekilde en baştaki X miktarını buluyoruz arkadaşlar.
Evet bugün güzel 2 soruyu da sizler için çözdüm, kafa karıştıran sorulardan tersten geliyor çünkü soru, umarım faydalı olmuştur. Bundan sonraki derste görüşmek üzere hoşçakalın.
