Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve özetlerine bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi özetleri, ipuçları, ders notları derlemesi hazırladık!? Bu yazımızda Ahlak ve Değerler, Örf ve Adetlerin Din ile İlişkisi, Haklar, Özgürlükler ve Din, Hak ve Özgürlüklerin Kullanımı, İslam ve Barış hakkında bilmen gerekenler ve Ahlak ve Değerler konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!
Ahlak ve Değerler
Değerlerin Oluşumunda Dinin Etkisi
- Din insanlığın yaşamına yön veren en eski sistemlerden biridir.
- İnsanların sahip olduğu inançlar, ilişkiler bütünü örf ve adetlerin çoğu din etkisinde şekillenmiştir.
- Din, toplum içinde daha etkili olmak, insanları iyiye, güzele sevk etmek ve orada kalmalarını sağlamak için bazı etkinlikler ve ibadetler sunar.
Adalet: Kişinin yaptığı eylemlerde ölçülü ve dengeli olması, herkesin hakkını gözetmesi, haklıya hakkını vermesi demektir (Adil olmak Allah’ın apaçık bir emridir).
Hikmet: Bilgelik, bilmek, bilgi gibi anlamlara gelir. Allah’ı gereği gibi bilmektir (Hikmetin zıttı cehalettir).
İffet: Nefsin aşırı istekleri karşısında dengeli (mutedil) olmak, haramdan, kötü söz ve işlerden kaçınmaktır.
Şecaat: Cesaret, yiğitlik, mertlik, kahramanlık gibi anlamlara gelir (zulmün olduğu ortamda şecaat sahibi olmak üstün bir cesaret örneğidir).
Ahlak; bir toplumun içinde kişilerin uymak zorunda olduğu davranış biçimleri ve kuralları olarak tanımlanır.
- Dürüstlük, görgü kurallarına uymak, temizlik, yalan söylememek, küçükleri sevmek, büyüklere saygı göstermek, alçakgönüllülük, adaletli olmak, emanetleri korumak vb. ahlakın önem verdiği bütün bu kurallar dini açıdan da dikkat edilmesi gereken kurallardır.
Örf ve Adetlerin Din ile İlişkisi
- Bir milleti başka milletlerden ayıran varlığının devam ettirilmesini sağlayan temel unsurlardan biri örf ve adetlerdir.
- Örf ve adetler sonradan oluşturulmuş kurallar değildir, toplumun beğenisiyle oluşmuşlardır.
- Örf ve adetler dini motiflerle süslenerek de devam etmişlerdir. Örneğin genç kızların çeyizlerine Kur’an-ı Kerim konulması, yeni doğan çocukların sağ kulağına ezan sol kulağına kamet okunması gibi.
Haklar, Özgürlükler ve Din
- İnsaf, görev, sorumluluk, hakların korunması veya sahibine ödenmesi gereken maddi- manevi değer, pay ve menfaatler anlamlarına gelen hak kelimesi Kur’an-ı Kerim’deki birçok ayette yer almaktadır.
- İnsanların birbirlerine karşı olduğu gibi devletlere karşı da hakları ve ödevleri vardır.
- İnsanlar, özgürlük alanı içinde diledikleri gibi yaşarlar. Bu nedenle özgürlük her insanın doğuştan elde ettiği bir haktır.
- Temel hak ve özgürlükler evrenseldir. İnsan dini, dili, ırkı, cinsiyeti ve milleti ne olursa olsun her zaman ve her yerde bu hak ve özgürlüklere sahiptir.
Bazı hak ve özgürlükler:
- Yaşama ve Sağlık Hakkı: Yaşama, hak ve özgürlüklerin en değerlisidir. Çünkü temel hak ve özgürlükler ancak bu hakka sahip olunduğunda ortaya çıkar.
İslam’da öldürmek büyük günahlardandır. “Kim bir cana kıymayan veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmayan bir kimseyi öldürürse bütün insanları öldürmüş gibi olur.” (Maide 32)
Sağlık hakkı insanın bedensel ve ruhsal sağlığını korumayı ve tedavi hakkını ifade eder. İslam dini pek çok hastalığın nedeni olan pisliklere karşı önlem olarak temizliği imanın yarısı kabul etmiştir.
Peygamberimiz hastalandığında tedavi olmuş, insanlara tedavi olmalarını öğütlemiştir.
- Eğitim Hakkı: Eğitim, yetenekleri ortaya çıkarmak, iyi insan yetiştirmek, günlük ihtiyaçları karşılama becerisi kazandırmak, sözle davranışı birleştirmek ve evrensel ahlakı gerçekleştirmek amacıyla yapılan çalışmalardır.
İslam’a göre bilgi, insanı Allah’a yaklaştıran ve ona diğer varlıklara karşı sorumluluk bilinci kazandıran bir değerdir. “Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu?” (Zümer 9) “Allah’tan ancak bilgin kulları hakkıyla korkar.” (Fatır 28)
- Düşünce ve İfade Özgürlüğü: Düşüncenin özgür olması gerektiği insanlığın yaşadığı deneyimler sonucu elde ettiği en önemli kazanımlardan biridir.
Sağlıklı ve doğru kararlar alınması için insanların bir konu hakkında görüşlerini özgürce ifade edebilmeleri gerekir. Bu yüzden istişare kurumuna önem vermiştir.
- İnanç Özgürlüğü: İnanç özgürlüğü serbestçe inanma, inandığını uygulama, öğrenme-öğretme ve yayma kapsamındaki eylemleri içerir.
Dinde zorlama yoktur, artık hak ile batıl iyice ayrılmıştır (Bakara). Bu öğretiyi esas alan Müslümanlar tarih boyunca diğer din mensuplarının inanç ve ibadetlerine müdahale etmemişlerdir.
- İbadet Hakkı: Din ve vicdan özgürlüğünün devamı ibadet hakkıdır. Bir dine inanan kimse o dinin gereklerini yerine getirebilme imkanına da sahiptir.
- Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı: Özel yaşamın gizliliği haberleşme özgürlüğü ve haberleşmenin gizliliği hakkını içerir.
“Ey insanlar! Birbirinizin suçunu araştırmayın, kimse kimseyi çekiştirmesin…” (Hucurat 12).
- Ekonomik Haklar:
Mülkiyet hakkı: Bir menkul ya da gayrimenkul mal üzerinde tasarruf etme, kullanma, faydalanma hakkıdır.
İş ve Çalışma Hakkı: Her insan meşru bir işte belli kurallar altında çalışma hakkına sahiptir.
Ücret ve Adil Gelir Dağılımı: İslam’da alın teri ve emek kutsaldır. Çalışan, emek veren kimse karşılığını alma hakkına sahiptir (İşçinin alın teri kurumadan maaşının verilmesi).
Hak ve Özgürlüklerin Kullanımı
- Kişi özgürlüklerini sorumluluk bilinciyle başkalarına zarar vermeden kullanmalıdır.
- Hak ve özgürlüklerin hiçbiri temel hak ve hürriyetleri yok etmek amacıyla kullanılamaz.
- Hak ve özgürlüklerin ihlaline uğrayan kişi bunu devlet organı eliyle halletmelidir.
Hak ve Özgürlüklerin Kullanımını Engelleyen Alışkanlıklar
- Alkol
- Uyuşturucu
- Kumar
- Sigara
Aile ve Din
Aile toplumun temelidir, anne-baba ve çocuklardan oluşan en küçük insan topluluğudur.
Aile; evlenme insan soyunun devam etmesinin meşru ve sağlıklı yoludur.
Çocuklar ilk ve en önemli bilgileri ailelerinden öğrenirler.
- Dinimizde ailenin kurulmasında nikah şart koşulmuştur.
- Aile bireylerinin birbirini anlamaları sağlıklı bir iletişimle mümkündür.
- Kur’an-ı Kerim’de çocukların anne ve babasına karşı iyi davranmaları öğütlenmiştir.
Akraba ve komşularla ilişkiler: Kişinin evlilik yoluyla bağlı bulunduğu yakınlarına hısım, bir aileden meydana gelen ve zamanla genişleyen yakınlara ise akraba denir.
- Hısım ve akrabalarımızla iyi ilişkiler içinde olmak ve yardımlaşmak gerekir (Allah’a karşı gelmekten ve akrabalık haklarına riayetsizlikten sakının) (Nisa 1). Peygamber Efendimiz “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin, Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse akrabasını görüp gözetsin” buyurmuştur.
İslam ve Barış
Bütün peygamberlerin ortak hedeflerinden biri insanları barışa çağırmaktır. Çünkü inançlar ancak barış ortamında sağlanabilir.
İslam dininde asıl olan barıştır. Peygamberimiz ve Müslümanlara Bedir savaşına kadar savaş izni verilmemiştir. Hudeybiye Antlaşmasından sonra oluşan barış ortamından da İslam’ın yayılışı daha hızlı olmuştur.
- Hz. Muhammed bir barış elçisidir. Hz. Muhammed her zaman barışı esas almıştır. Hicretten sonra Araplar ve Yahudilerin katılımıyla birlikte huzur içinde ortak yaşamı içeren Medine Sözleşmesini imzalamıştır. Böylece o, insanlar arasında inanç, düşünce, mal ve can güvenliğini sağlamıştır.
- Barışa her zaman önem veren Hz. Muhammed Kâbe hakemliği olayında kabileler arasında çıkmak üzere olan çatışmayı barışçıl bir şekilde çözüme kavuşturmuştur.
- Gençliğinde haksızlık ve adaletsizliklerin önüne geçmek için Hılful Fudul (erdemliler birliği) adlı barış teşkilatında görev almıştır.
İslam ve Barış Örnek Soru Çözümü
Ahlak ve Değerler konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Ahlak ve Değerler, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Ahlak ve Değerler, Örf ve Adetlerin Din ile İlişkisi, Haklar, Özgürlükler ve Din, Hak ve Özgürlüklerin Kullanımı, İslam ve Barış gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. Ders Din Kültürü olunca bu kavramlar, her zaman karşımıza çıkabilir! TYT Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi testinde de sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.
Bilgileri, tanımları, özetleri öğrendikten sonra, bu konunun sorular içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Din Kültürü netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Ahlak ve Değerler konulu binlerce soru alanında uzman Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Ahlak ve Değerler sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve detaylı çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.
Uygulamada senin için hazırlanmış , tüm konuları öğrenebileceğin premium içerik ders videolarını incelemeyi unutma!