Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve özetlerine bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken Felsefe Grubu – Psikoloji dersinin özetlerini, ipuçlarını, ders notlarını senin için derliyoruz!? Bu yazımızda, Felsefe Grubu – Psikoloji dersinin konuları Duyum, Uyarılma, Adaptasyon, Duyarsızlaşma, Algı, Dikkat, Algıda Seçicilik, Tamamlama ve Gruplama İlişkisi, Zaman ve Mekan Algısı, Algı Yanılmaları, Güdüler, Savunma Mekanizmaları ve çok daha hakkında bilmen gerekenler ile Organizma ve Çevre konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız eğitmenlerimiz tarafından hazırlanan bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!
Bu notlar, Kunduz eğitmenimiz Ece Hoca tarafından hazırlandı. Mezuna kalıp evde hazırlanarak istediği üniversiteyi kazanan Ece Hoca, aynı yollardan geçecek olan öğrencilerin faydalanabilmesi için www.hayalleregidenyolum.com adlı blog sitesinde tecrübelerini ve ders notlarını paylaştı. Şimdilerde yine aynı sitede daha geniş kapsamlı yazılar yazmakta. Hâlen, çok sevdiği Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesinde öğrenci. Bunun yanı sıra çeşitli dergilerde yazarlık yapıyor.
???
Duyum ve Uyarılma
Duyum, uyarıcının beyindeki yan etkisidir. Alt eşik en hafif uyarımlar alanıdır. Üst eşik en fazla duyumlanabilen alandır.
Her organizmanın duyum eşiği birbirinden farklıdır. Bizim göremediğimizi üst eşikten fazlasını yılanlar ve arılar görebilir.
Fark eşiği, herhangi bir uyarıcının şiddetindeki artışı ya da azalışı ayırt ettiğimiz noktaya denir.
Üç çeşit uyarılma türü vardır:
- Yetersiz uyarılma: Organizmanın uyarılması gerekli olandan azdır.
- Aşırı uyarılma: Organizmanın normal davranışlar yapması için gerekli olandan fazla miktarda uyarılmasıdır.
- Dengeleme (homeostatis): organizmanın normal davranışlar sürdürebilmesi için vücut dengesini gerekli ve yeterli miktarda uyarım alarak dengeyi korumasıdır.
Adaptasyon, duyu organlarından herhangi birisini belli bir süre etkisinde kaldığı uyarıcıya alışması demektir. Evine yakın yerde çöp döküm merkezi olan birinin, bir süre sonra kokuya alışması ve fark etmemeye başlaması.
Duyarsızlaşma, belli bir heyecana neden olan durumla çok sık karşılaşan bireyin bir süre sonra o durumdan etkilenmemesidir. Acilde çalışan tıp öğrencisinin her gün kanamalı hasta gördüğünde artık duygusal olarak aşması.
Algı
Duyumların bütünleştirilerek yorumlanması, anlamlı hale getirilmesi ve ne olduğunun bilinmesine algı denir. Sesi işitmek duyum, “Hoca tahtaya vuruyor” demek algıdır.
Duyum nesnel, algı ise öznel bi süreçtir. Duyum yeniden ziinde canlandırılmaz. Oysa algı, bellekte yer ettiğinden yeniden canlandırılabilir, hatırlanabilir.
Dikkat, psikofizik enerjinin (düşüncenin) belli bir olaya ya da noktaya odaklanmasıdır. Oluşmasında iç etmenler (meslkei ilgi, uzmanlık…) ve dış etmenler (büyüklük, parlaklık, renklilik, şiddet..) etkilidir.
Algıda seçicilik, düşüncenin birçok uyarıcı içinden herhani birie odaklanması ve o uyarıcının diğerleri arasından seçilip ayırt edilebilmesidir. Dikkatin odak noktasında gerçekleşir Öreğin aç biri, buzlu camın arkasındaki boya kutularını yiyecek olarak algılar.
Algıda değişmezlik, nesnelerin değişen fiziksel koşullara rağmen hep ilk haliyle algılanmasıdır Yukarıdaki pilot, aşağıda kalan havaalanını küçücük görür ama küçük olmadığını bilir.
Algıda organizasyon, bir nesneyi ya da durumu oluşturan uyarıcıları parça parça değil, bütünler halinde algılamaya denir. Bir meldiyi tek tek notalar halinde değil de bir müzik parçası olarak dinlememiz ve algılamamız.
3 tür organizasyon vardır:
- Nesne – Fon: nesneler küçük ve önde, fon ise arkada ve büyük olarak yer alır.
- Tamamlama İlişkisi: uyarıcılar arasında bırakılan boşlukları zihin tamamlar.
- Gruplama İlişkisi: benzer olan uyarıcılar zihin tarafından gruplanarak algılanır. Benzerlik, yakınlık, simetriklik temel ipuçlarını verir.
Derinlik algısı, birarada bulunan uyarıcıların perspektif özelliklerine göre 3 boyutlu olarak algılanmasına yardımcı olur.
Zaman algısı, uyarıcıların veya nesnelerin birbirilerine göre değişmeleri nedeniyle oluşan algı durumudur. Öznel zaman algısı, kişinin süreyi olduğundan kısa ya da uzunmuş gibi algılamasıdır.
Algı Yanılmaları
- İlüzyon: duyuların yanılması. Nesne var.
- Fiziksel: Tüm insanlarda aynıdır. Göz merkezli yanılmadır. Su içindeki çubuğu kırık görmek gibi.
- Psikolojik: Bireysel korku, endişe kaynaklıdır. Kişiden kişiye değişir.
- Halüsinasyon: ortada bir şey yokken görmek, olmayan şeyleri algılamak. Nesne yoktur. Akıl hastalıklarında veya travmalar sonucu görülebilir.
İlüzyon ve Halüsinasyon arasındaki temel fark nesnenin varlığıdır.
Algıyı Etkileyen Faktörler
Algıyı hazırlayıcı kurulum, insanın önceden belirli şeyleri algılamaya hazır olması durumudur. Kafede arkadaşlarını bekleyen birinin arkadaşlarını görünce”geldiler” demesi gibi.
Güdü, organizmayı belirli bir amaç doğrultusunda harekete hazırlayan iç ya da dış etmenlere denir. (açlık, susuzluk, sevilme, başarılı olma…) Güdüler ikiye ayrılır
- Fizyolojik: Açlık, susuzluk, uyku, acı, ağrı
- Toplumsal (Sosyal): öğrenme sonucu ortaya çıkar. İnsana özgüdür. Sevilmek, saygı görmek…
İç güdü doğuştandır, öğrenilmemiştir. İç güdü ve zeka ters orantılıdır. İç güdülerde dış uyarıcı bulunmaz.
Refleksif doğuştandır. Öğrenilmemiştir. Dış uyarıcı sonucu gösterilen ani ve istem dışı tepkidir. Amaç canlıyı tehlikelerden korumaktır.
Heyecan, birden ortaya çıkan ve dugusal çalantılara yol açan, beraberinde bedensel değişiklikler gösteren duygu durumlarıdır. Kalp atışı hızlanır. Solunum sıklşaır. Ellerde titreme, deride sararma, elektriklenme, kızarma, ağız kuruluğu, göz bebeklerinde büyüme görülür.
Engellenme, güdülerin etkisinde olan organizmanın herhangi bir davranış yapmak istediğinde önüne bir engel çıkması durumudur. Engellenme sonucu istenilen davranışın olmaması hayal kırıklığına yol açar.
Çatışma, aynı anda beliren ve eşit önemde olan iki şeyden birini seçememe durumudur. Bu da kararsızlıktır.
Savunma Mekanizmaları
Gerginlik yaratan durumdan kurtulmak içindir. Sürekli kullanım sonucunda akıl hastalıklar oluşur. Sorunu kökten çözmez. Sorunu geçici olarak giderir.
- Rasyonalizasyon (Akılcılar): Kişinin yapmadığı bir şey için gerekçe gösterme durumudur. İleri sürülen bahane akıl ve mantık ilkelerine uyugn olmalıdır.
- Yön Değiştirme: Öfkenin, hırsın, intikamın yönünü güçlü olandan güçsüz ola akaydırmaktdır. Öfkenin çıkarıldığı kişi daha zayıf biridir.
- Hayal Kurma (Fantezi): Kişinin, gerçekleşmesini istediği beklentilere hayal dünyası ile erişmesi, bundan mutluluk duymasıdır.
- Bastırma (Unutma): Bireyi rahatsız eden birtakım olaylar vardır. Bunları bilinçaltına iterek kurtulur. Gerçekten unutmadır.
- Yansıtma: Suçunu kendi dışıdaki kişiye ya da nesneye atma.
- Model Alma (Özdeşim Kurma): Beğenilen insanlar gibi olmaya alışmak. (Çocukların anne, baba gibi davranması)
- Ödünleme: Bireeyin bir alandaki başarsızlığını, fiziksel alandaki eksikliğini, başka bir alandaki başarısıyla gidermesine denir.
- Yüceltme: Engellenmiş istekler, düşünceler edebiyat,spor, sanat alanlarında aktif hale gelir. Birilerini dövmek isteyen çocuğun tekvandoya gitmesi ve orada dövmeye çalışması. Toplumun da “bu bir spor” diyip normal karşılaması
- Gerileme (İlkele Dönme): Kişinin aşmış olduğu davranış basamaklarına geri dönmedir. 10 yaşındaki çocuğun, kardeşi doğunca biberondan içmek istemesi
- Polyanna Tatlı Limon): Olaylara hep yi tarafından bakmak.
- Yadsıma (İnkar etmek): Rahatsız edici bir durumu görmek istememe, yok sayma söz konusudur. Somurtkan birinin arkadaşı “nasılsın” dediğinde “yok bir şey” demesi.
- Karşıt Tepki Geliştirme (Reasyon, Formasyon): Asıl hissettğinin tersini söyleme, tersini yapmaktır. Hiç sevmediği birine, çok seviyormuş gibi davranmak.
Anormal davranışlar, normalden sapan davranışlardır. Sonucunda ahstalıklar oraya çıkar.
Nevrotik bozukluklar, en hafif akıl hastalıklarıdır. Toplum içinde yaşayabilirler. Düzenli hayatları vardır ve ilaç tedavisi uygulanır.
Psikotik bozukluklar, ağr davranş bozuluklarıdır. Kişi kendisinin nerede olduğunu, kim olduğunu bilmez. Hasta olduğunun farkında değildir. Klinikte tedavi edilmeleri zorunludur. (Şizofreni, paranoya, manik depresif)
???
Şimdi Organizma ve Çevre soru çözümlerine devam edebilirsin!
Felsefe Grubu – Psikoloji dersinde bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Organizma ve Çevre konusu, Felsefe ve Psikoloji dersi için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Duyum, Uyarılma, Adaptasyon, Duyarsızlaşma, Algı, Dikkat, Algıda Seçicilik, Tamamlama ve Gruplama İlişkisi, Zaman ve Mekan Algısı, Algı Yanılmaları, Güdüler, Savunma Mekanizmaları gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. Ders Felsefe olunca bu kavramlar ve bilgiler, her zaman karşımıza çıkabilir! AYT Felsefe Grubu testlerinde de sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.
Bilgileri, tanımları, özetleri ve kuralları öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazımıza da göz attıktan sonra, kendi kaynaklarından sonra MEB Kaynaklarına da göz atmanı tavsiye ediyoruz. Felsefe Grubu dersindeki netleri yükseltmedeki anahtar, okumalarını yaptıktan sonra bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek.
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.
Uygulamada senin için hazırlanmış , tüm konuları öğrenebileceğin premium içerik ders videolarını incelemeyi unutma!