Özne - Yüklem Uyumsuzluğu

Evet arkadaşlar bu videomuzda da anlatım bozukluğundan özne yüklem uyumsuzluğu onu beraber işleyeceğiz.
Şimdi ilk madde olarak bakıyoruz.
Cümlede arkadaşlar özne tekil ise bizim bu noktada cümlenin öznesini iyi bulmamız gerekiyor.
Tabi ki yüklem de tekil olmalıdır.
Yani bana ne demek istiyor?
Filmde küçük bir yaşam kesiti anlatılıyordu diyor ya, şimdi anlatılıyordu yüklem.
Anlatılan kim ya da ne?
Küçük bir yaşam kesiti.
Burada ne oldu arkadaşlar?
Özne oldu.
E benim özlem de larla çokluk eki yok yani.
Benim özlem nedir tekil arkadaşlar.
O zaman yüklemenin de ne olması gerekiyor?
Tekil.
Filmde küçük bir yaşam kesiti anlatıyorlardı diyemem.
Ya da çocuğun yüzüne sevgi dolu gözlerle baktı.
Diyor ya baktı yüklem.
Bakan kim?
Ya da ne o özne gizli bile olsa eğer özne tek liste, yüklem de tekil olmak zorunda.
O çocuğun yüzüne sevgi dolu gözlerle baktılar diyemem arkadaşlar.
Bu kısma dikkat ediyoruz.
Zaten bu maddeden çok fazla gelmiyor.
Biraz da söyleyeceğim maddeler gelebilir arkadaşlar.
Özne insansa ve çoğul ise bak şuraya dikkat et.
Yüklem tekil de olabilir, çoğul da olabilir.
Bu herhangi bir anlatım bozukluğuna yol açmaz.
Ne demek istiyorum, insanlar bu davayı ilgiyle takip ediyor diyor ya, takip ediyor.
Yüklem takip eden kim?
İnsanlar, özne benim özne hem insan hem de çoğul.
O zaman ben insanlar bu davayı ilgiyle takip ediyor desem de doğru, insanlar bu davayı ilgiyle takip ediyorlar desem de doğru.
Eğer bu tekil olsaydı yükleme kesinlikle tekil olmak zorundaydı, insan olduğunda özne ama özne insan sa ve çoğu olsa her iki türlü de kullanabiliyoruz. Top seslerini duyan insanlar sahile akın etti ya da top seslerini duyan çocuklar sahile akın etti de diyebilirim.
Sürekli insan demeyelim, çocuklar sahile akın etti desem de doğru.
Çocuklar sahile akın ettiler desem de doğru.
Bu maddeyi unutmayın ama ön özne insan dışı bir varlık.
Varlıkta yüklem kesinlikle tekil olmak zorunda.
Arkadaşlar bu kısma çok dikkat ediyoruz.
Gökyüzünde renk renk uçurtmalar süzülüyor diyor ya.
Bakın uçurtmalar kısmında çokluk eki var ama uçurtma insan dışı bir varlık.
Gökyüzünde renk renk uçurtmalar süzülüyor.
Yıllar diyemezsin.
Eğer dersen özne yüklem uyumsuzluğun dan kaynaklı anlatım bozukluğu olur.
Kitabın bölümleri yirmişer sayfadan oluşuyor.
Oluşuyor Yüklem.
Oluşan kim ya da ne?
Kitabın bölümleri özne.
E baktım çokluk eki var ama insan dışı bir varlık.
Eğer insan olsaydılar da getirebilir, edim ama insan dışı bir varlık olduğu için kitabın bölümleri yirmişer sayfadan oluşuyor.
Sorular diyemem dersem anlatım bozukluğu olur.
Bakın bu cümle ÖSYM'de çıktı.
Yani ÖSYM'yi de anlatım bozukluğu sorusu çıktı.
Cevap Bu cümleyi de Bu tür duygular gözlerimi yaşatırlar dedi.
Yaşar Tırlar yüklem.
Yaşartan kim?
Bu tür duygular özne oldu.
Duygu insan dışı bir varlık olduğu için ve burada çoğul olduğu için yaşar.
Tırlar diyemem arkadaşlar bu tür duygular gözlerimi yaşar tır demeliyim.
Cevabı da ne oldu?
Özne yüklem uyumsuzluğu oldu.
Şimdi bu madde de çok geliyor.
Çoğul eki almadığı halde çoğul anlamı taşıyan sözcükler. Eğer özne ise yüklem kesinlikle tekil olur.
Bu eki almadığı halde çoğul anlamı taşıyan sözcükler.
Arkadaşlar senin bu noktada belgesiz zamir ya da belgesiz sıfatı iyi bilmen gerekiyor.
Mesela hiçbir sözcüğü, mesela birçok sözcüğü olabilir, bazı sözcüğü olabilir, birkaç sözcüğü olabilir.
Kimisi ya da kimileri dediğimiz belgesiz zamir olabilir, çoğul kelimesi olabilir.
Bu tarz kelimeler çoğul anlamı taşıyan ama haller eki almayan kelimeler.
Eğer özne ise yüklem de kesinlikle liderler.
Şahıs ekini kullanamazsın.
Mesela bak birçok insan yarım saattir sırada bekliyorlar diyemem.
Neden burada çokluk eki almadığı halde çokluk anlamı taşıyan bir sözcük var.
O zaman bekli yor demeliyim.
Bir kaç kişiye bakın gene belgesiz sıfat var seni aramak için dışarı çıktı demeliyim.
Buradakiler ekini kullanamaz.
Bakın bu da yine ÖSYM'nin sorduğu ve cevap olan şarkıdır.
Buraya yazdım.
Bak ÖSYM ne demiş o kurumda eğitim görmüş herkes saygılı, hoşgörülü ve esnek olmak için bir çok önemli erdemler kazanmışlardır.
Bir kere burada bir çok önemli erdemler diyemem, birçok önemli erdem derim.
Hem de Özdem belgesiz zamir olduğu için.
Yani çokluk eki almadığı halde.
Çoğul anlamı taşıyan bir sözcük olduğu için şura dakiler ekine gerek yok.
Bu cümlede özne yüklem, uyumsuzluğun dan kaynaklı anlatım bozukluğu var arkadaşlar.
Bir de kişi bakımından uyumsuzluk var.
Bakın bu videoda anlattığım tüm cümlelerin sebebi özne yüklem uyumsuzluğu mudur?
Dikkat ediyoruz kişi bakımından uyuşmazlık ne demek?
Şimdi bak sen ve kardeşim yarın akşam bize gel diyor ya sen ve kardeşin kişi olarak kim olur arkadaşlar siz olur. O zaman benim yükleme kimde de yani yükleme mi de size göre çekim demem gerekiyor.
Siz yarın akşam bize gelin demem gerekiyor.
Burada ne var?
Özne yüklem uyumsuzluğu var.
Bu sene kardeşe, Karadeniz'e biz ve amcalar gitti.
Biz ve amcalar zaten ne demem gerekiyor.
Burada gittik demem gerekiyor.
Gitti üçüncü tekil kişiye göre çekim nedir gittik bize göre çekim nedir?
Arkadaşlar sen ve arkadaşların bak sen ve arkadaşların ne olur siz olur ikinci çoğul olur.
O zaman yüklemeyi de ikinci çoğul yapmam lazım.
Yani özne ve yükleme min uyumlu olması lazım.
Kişi bakımından da uyumlu olması lazım.
Siz yani sen ve arkadaşların.
Eşyaları birlikte taşıyın demeliyiz.
Şimdi bakın şuradaki gördüğümüz cümleler ÖSYM'de çıkan ve cevap olan cümleler.
Arkadaşlar sorusu da şu şekilde geldi Bir cümlenin öznesi birinci ve üçüncü tekil kişiden oluşuyorsa yükleme birinci çoğul kişi olur.
Yani ne demek istiyor bakalım o akşam ben kendi odama, Fatma da kendi odasına çekilmişti diyor ya şimdi o akşam burada ben diyor.
Yani birinci kişi çekilmişti derken özne ve yüklem birbirine uymuyor.
O zaman o akşam ben kendi odama çekilmiş ettim demem lazım.
Yine aynı şekilde bu bir yüklem eksikliği olur.
Fatma da kendi odasında çekilmişti demem lazım.
Eğer ben buraya çekilmiştir demezse özne ve yükleme birbirine uymuyor arkadaşlar.
Bakın bu cümleye de bakalım.
Son durağa geldiğimizde otobüste bir ben, bir de o aş, o yaşlı adam kalmıştı diyor. Şimdi bir ben, bir de o yaşta adam ne oluyor biz oluyor değil mi?
Beni özlem biz oluyor o zaman benim özlem birinci ve üçüncü tekil kişiyse bunu kastediyor.
Birinci ve üçüncü tekil kişiyse yüklem.
Birinci çoğul olur.
Yani birinci çoğul.
Ne demek biz demek?
O zaman benim yükleme imi bize göre çekim demem lazım.
Yani bir ben, bir de o yaşlı adam kalmıştık demem lazım.
Biz kalmıştık, eğer kalmış da dersen özne yüklem uyumsuzluğu olur yine arkadaşlar.
Bakın ÖSYM'de çıkmış bir soru.
Hiç kimse ona gerçeği anlatamamış.
Bakın bu cümle de özne ve yüklem birbirine uyuyor.
Eğer sitenin özden olumsuz ise yüklemiş de olumsuz olmak zorunda.
Hiç kimse olumsuzdur.
Anlatamamış da da şurada meme olumsuzluk eki aldı ve cümle birbirini uydu.
Ama ikincisi uymuyor.
Hiçkimse ona gerçeği anlatmamız, onu yalan yanlış sözlerle oy almamıştı.
Eğer hiç kimseyi buraya başlarsam özne yüklem uyumsuzluğu olur.
Çünkü oy almamıştı, olumludur.
Hiçkimse olumsuzdur.
O yüzden benim buraya olumlu bir özne eklemem gerekiyor.
Hiçkimse ona gerçeği anlatamamış, hiçkimse onu yalan yanlış sözlerle oy almıştı anlamı çıkıyor.
Eğer yazmasam buraya ne yazarız?
Herkes zaferini yazarız, herkes onu yalan yanlış sözlerle oy almamıştı demeli.
Bak bu da olumlu, bu da olumlu.
Özünü, yöntemi olumlu hale getirdim.
Aynı zamanda şu da bir özne eksikliğidir arkadaşlar.
Tabii ki de ikisini aynı anda şıklar da vermez.