Atomun uyarılması.
Bir önceki dersimizde Bohr atom teorisinde enerji düzeylerini açısal momentumu yörünge çapından bahsetmiştik.
Yarıçapı arttığında enerjinin açısal momentumunu, hızını, kuvvetin potansiyel enerji ve kinetik enerjinin nasıl değiştiğini ifade etmiştik.
Şimdi ise bu atomumuzu uyaracağız.
Atom uyarıcı hız demek ne demek?
Örneğin bir atomumuzun merkezi çekirdekte etrafında görmüş olduğunuz gibi birinci yörüngeye.
Şöyle ikinci yörünge elektronlar bu yörüngelerde ne yapıyordu dolanım hareketi yapıyordu.
En basit örneğiyle görmüş olduğunuz şurada bir tane elektronumuz olsun, şöyle birinci yörüngede bir tane elektronumuz olsun.
Bu elektronun dışarıdan bir enerjiyle uyardığımızda bir üst yörüngeye çıktığında uyarılmış bir atomu haline gelecek.
Atomlarımız kararlı hali sevecek ve tekrardan geri dönmek isteyecek.
İşte biz bunu uyardığımızda bu iki yörünge arasındaki enerji seviye farkı kadar enerji vermemiz gerekir en az ki bu elektronu diğer yörüngeye çıkartabilelim.
Aynı şekilde elektronumuzun bir alt yörüngeye kararlı hale gelmesi gerekir.
Bu kararlı hale gelirken, yani elektron bir kararlı yörüngeye iniş yaparken kararlı yörüngeye geçiş yapar.
Bu duruma da biz ne diyoruz, emisyon diyoruz.
O halde atomu uyardık ve kendiliğinden geri geldi.
Kararlı yörünge geçiş yaptı ve emisyon oluştu.
O halde atomu nasıl görebiliriz?
Bir atomu ısıtarak.
İkincisi foton ile üçüncüsü elektron ile ısıtarak.
Normal atomumuza ısınmadan dolayı enerji aktarmış oluyoruz.
Foton ışık parçaları, quantalı ışık parçaları manasında tanecikli yapı manasına gelen sitemiz daha önce de bahsetmiştik.
Elektronlarımızı zaten biliyorsunuz atomların bu şekilde uyaracağız ama öncelik enerji seviyeleri.
Bir tanıyalım.
Hidrojenin enerji düzeylerini az önce çıkartmıştık.
Temel haldeki elektronun enerjisi için eksi 13 nokta elektron 6 elektron volt ikinci yörüngede iki için ne demiştik?
Üç nokta dört ama eksi idi.
Eksili olduğu için toplam enerji artıyor.
Aslında sayı değeri olarak azalıyor ama eksi olduğu için azalıyordu, artıyordu.
Eksi bir bir buçuk bu noktaya kadar bulmuştuk hatırlarsanız.
Bir önceki dersimizde eksi bir buçuk demiştik.
Eksi 0 85 eksi 0, nokta 50 4 elektron volt demişiz beşinci yörünge için.
Bu enerji düzeyleri elimizde.
Peki bu enerji düzeyleri arasında geçiş yaptırabilmek için uyarılma, hidrojenin uyarılma enerjilerini, enerji düzeylerini bakacak olursak bunu nasıl hesaplaşacağız?
Her bir gördüğünüz şu yörüngeye 13 nokta altı elektron volt ekleyerek karşı tarafta görmüş oluruz.
Uyarılması nedir bulacağız.
O zaman temel haldeki seviyemizi sıfır elektron volt şu eksi 3 no'lu dörde 13.6 yı eklersek ne kadar elde etmiş oluruz?
10.2 elektron volt şuna 13 nokta 6'yı eklersek ne olur?
12.09 elektron volt şuna 13'ü eklersek şurası ne olur?
12 nokta 75 elektron volt şuraya 13.6 ekleyip karşı tarafına yazarsak.
Bu da 13 nokta 06 elektron volt şurası da zaten burası artık iyonlaşma enerjisi yani elektron tamamen atomdan uzaklaşarak sonsuzluk olarak ifade edip o zaman demek ki temel haldeki elektronumuzu iyonlaştırmak yani kopartmak için verilmesi gereken en küçük enerji diyoruz.
Elektronu koparmak için verilmesi gereken en küçük enerjiye yoğunlaşma enerjisi denir ifadesinin tanımı da yapmış olalım burada.
O halde biz atomumuzu uyardığımızda örneğin ifade edecek olursak diyelim ki temel haldeki atomumuzu belirli yörüngelere kadar uyardık.
Nasıl uyaracağız?
Foton ya da elektronlar örneğin ifade etmek için yazıyorum.
12 nokta 09 elektron voltluk foton acaba sistemimizi uyarır mı?
Evet, uyarır.
Görmüş olduğunuz gibi atomun uyarılma enerji düzeylerinde 12.09 var.
Foton uyarır.
Peki 12 nokta bir elektron voltluk foton uyarır mı?
Sorusunun cevabı hayır.
Foton nokta atışı gelmek zorunda.
İyonlaşma enerjisinin altında uyarabilmek için foton nokta atışı gelmek zorunda.
Peki 12 nokta 75 elektron voltluk elektron bu atomu uyarabilir mi?
Evet, uyarabilir.
Peki 12.8 elektron voltluk elektron uyarabilir mi?
Evet, elektron çok rahat daha kaba tabirle söyleyecek olsak kafasına göre çok rahat elektron gelip 12.8 uyardıktan sonra kendisine kalan 0.05 elektron bloklu sistemi terkedip gidebilir.
O halde iyonlaşmanın altında foton nokta atışı gelecek elektron istediği gibi gelebilir.
İyonlaşmanın üzerinde ise 13 nokta 7 elektron voltluk foton uyarabilir mi diye sorduğumuzda ise evet uyarır diyeceğiz.
Çünkü yoğunlaşma enerjisinin üstünde olduğu için kopartıyor ve kalan enerjiyi elektrona aktararak yoluna devam eder diyeceğiz.
Bir önceki dersimizde Bohr atom teorisinde enerji düzeylerini açısal momentumu yörünge çapından bahsetmiştik.
Yarıçapı arttığında enerjinin açısal momentumunu, hızını, kuvvetin potansiyel enerji ve kinetik enerjinin nasıl değiştiğini ifade etmiştik.
Şimdi ise bu atomumuzu uyaracağız.
Atom uyarıcı hız demek ne demek?
Örneğin bir atomumuzun merkezi çekirdekte etrafında görmüş olduğunuz gibi birinci yörüngeye.
Şöyle ikinci yörünge elektronlar bu yörüngelerde ne yapıyordu dolanım hareketi yapıyordu.
En basit örneğiyle görmüş olduğunuz şurada bir tane elektronumuz olsun, şöyle birinci yörüngede bir tane elektronumuz olsun.
Bu elektronun dışarıdan bir enerjiyle uyardığımızda bir üst yörüngeye çıktığında uyarılmış bir atomu haline gelecek.
Atomlarımız kararlı hali sevecek ve tekrardan geri dönmek isteyecek.
İşte biz bunu uyardığımızda bu iki yörünge arasındaki enerji seviye farkı kadar enerji vermemiz gerekir en az ki bu elektronu diğer yörüngeye çıkartabilelim.
Aynı şekilde elektronumuzun bir alt yörüngeye kararlı hale gelmesi gerekir.
Bu kararlı hale gelirken, yani elektron bir kararlı yörüngeye iniş yaparken kararlı yörüngeye geçiş yapar.
Bu duruma da biz ne diyoruz, emisyon diyoruz.
O halde atomu uyardık ve kendiliğinden geri geldi.
Kararlı yörünge geçiş yaptı ve emisyon oluştu.
O halde atomu nasıl görebiliriz?
Bir atomu ısıtarak.
İkincisi foton ile üçüncüsü elektron ile ısıtarak.
Normal atomumuza ısınmadan dolayı enerji aktarmış oluyoruz.
Foton ışık parçaları, quantalı ışık parçaları manasında tanecikli yapı manasına gelen sitemiz daha önce de bahsetmiştik.
Elektronlarımızı zaten biliyorsunuz atomların bu şekilde uyaracağız ama öncelik enerji seviyeleri.
Bir tanıyalım.
Hidrojenin enerji düzeylerini az önce çıkartmıştık.
Temel haldeki elektronun enerjisi için eksi 13 nokta elektron 6 elektron volt ikinci yörüngede iki için ne demiştik?
Üç nokta dört ama eksi idi.
Eksili olduğu için toplam enerji artıyor.
Aslında sayı değeri olarak azalıyor ama eksi olduğu için azalıyordu, artıyordu.
Eksi bir bir buçuk bu noktaya kadar bulmuştuk hatırlarsanız.
Bir önceki dersimizde eksi bir buçuk demiştik.
Eksi 0 85 eksi 0, nokta 50 4 elektron volt demişiz beşinci yörünge için.
Bu enerji düzeyleri elimizde.
Peki bu enerji düzeyleri arasında geçiş yaptırabilmek için uyarılma, hidrojenin uyarılma enerjilerini, enerji düzeylerini bakacak olursak bunu nasıl hesaplaşacağız?
Her bir gördüğünüz şu yörüngeye 13 nokta altı elektron volt ekleyerek karşı tarafta görmüş oluruz.
Uyarılması nedir bulacağız.
O zaman temel haldeki seviyemizi sıfır elektron volt şu eksi 3 no'lu dörde 13.6 yı eklersek ne kadar elde etmiş oluruz?
10.2 elektron volt şuna 13 nokta 6'yı eklersek ne olur?
12.09 elektron volt şuna 13'ü eklersek şurası ne olur?
12 nokta 75 elektron volt şuraya 13.6 ekleyip karşı tarafına yazarsak.
Bu da 13 nokta 06 elektron volt şurası da zaten burası artık iyonlaşma enerjisi yani elektron tamamen atomdan uzaklaşarak sonsuzluk olarak ifade edip o zaman demek ki temel haldeki elektronumuzu iyonlaştırmak yani kopartmak için verilmesi gereken en küçük enerji diyoruz.
Elektronu koparmak için verilmesi gereken en küçük enerjiye yoğunlaşma enerjisi denir ifadesinin tanımı da yapmış olalım burada.
O halde biz atomumuzu uyardığımızda örneğin ifade edecek olursak diyelim ki temel haldeki atomumuzu belirli yörüngelere kadar uyardık.
Nasıl uyaracağız?
Foton ya da elektronlar örneğin ifade etmek için yazıyorum.
12 nokta 09 elektron voltluk foton acaba sistemimizi uyarır mı?
Evet, uyarır.
Görmüş olduğunuz gibi atomun uyarılma enerji düzeylerinde 12.09 var.
Foton uyarır.
Peki 12 nokta bir elektron voltluk foton uyarır mı?
Sorusunun cevabı hayır.
Foton nokta atışı gelmek zorunda.
İyonlaşma enerjisinin altında uyarabilmek için foton nokta atışı gelmek zorunda.
Peki 12 nokta 75 elektron voltluk elektron bu atomu uyarabilir mi?
Evet, uyarabilir.
Peki 12.8 elektron voltluk elektron uyarabilir mi?
Evet, elektron çok rahat daha kaba tabirle söyleyecek olsak kafasına göre çok rahat elektron gelip 12.8 uyardıktan sonra kendisine kalan 0.05 elektron bloklu sistemi terkedip gidebilir.
O halde iyonlaşmanın altında foton nokta atışı gelecek elektron istediği gibi gelebilir.
İyonlaşmanın üzerinde ise 13 nokta 7 elektron voltluk foton uyarabilir mi diye sorduğumuzda ise evet uyarır diyeceğiz.
Çünkü yoğunlaşma enerjisinin üstünde olduğu için kopartıyor ve kalan enerjiyi elektrona aktararak yoluna devam eder diyeceğiz.
