Gaz basıncının ilk önce açık hava basıncını işleyeceğiz.
Açık hava basıncı atmosferde bulunan hava tanecikleri hareketlerinden ve ağırlıklarından dolayı dünyamıza bir kuvvet uygular.
Uyguladıkları bu basınca, bu kuvvet sonucunda oluşan basınca açık hava basıncı ya da atmosfer basıncı denir.
Açık hava basıncını P 0 ile gösteriyoruz ve açık hava basıncı barometre ile ölçülüyor.
Açık hava basıncını ilk defa ölçen bilim insanı Torricelli'dir ve Torricelli yaptığı deney sonucunda açık hava basıncını 76 santimetre cıva olarak ölçülmüştür.
Torricelli deniz seviyesinde havanın sıcaklığı 0 santigrat derecede iken yaklaşık bir metre uzunluğunda bir ucu kapalı cam bir borunun içine cıva dolduruyor ve cıvayı ters çevirip çanağı kapattığında cıva seviyesinin kolda 76 santimetre olarak yükseldiğini görüyor.
Bu deneyi farklı şekilde ve boydaki borularla denediğini de tekrar aynı yüksekliğe ulaştığını ölçüyor.
O yüzden de Torricelli açık hava basıncının 76 santimetre cıva olarak kaydediyor.
Cam borudaki h yüksekliği cam borunun şekline, genişliğine ve eğikliğine bağlı değildir.
Pekala nelere bağlıdır?
Ortamın sıcaklığına, sıvının cinsine, denizden yüksekliğe, havanın nemine, cam borunun üst kısmında gaz olup olmadığına bağlıdır.
Açık hava basıncı yukarılara doğru çıkıldıkça azalır.
Bunu şuradaki görselde daha iyi anlayabiliriz.
Burası atmosfer olsun.
Atmosferdeki hava tanecikleri hareketlerinden ve ağırlıklarından dolayı bir kuvvet uyguluyordu.
Bu kuvvet sonucunda da basınç oluşuyordu.
Burada atmosfer bize ulaşıncaya kadar bakın ne kadar fazla tanecik var.
Bu taneciklerin hepsi birbiriyle çarpışıyor ve basınç oluşuyor.
Ağırlıklarından dolayı bir basınç oluşuyor.
Yani oluşan basınç şu kadar yukarılara doğru çıkıldıkça daha mesela yüksek bir yere, dağın üstüne doğru çıkıldıkça atmosferin uygulayacağı basınç azalır çünkü buradaki tanecik sayısı da azalır.
Dolayısıyla açık hava basıncı yukarılara doğru çıkıldıkça azalır.
Şekilde bir balonun hareketini gözlemliyoruz.
Bu balon deniz seviyesinde iken daha küçük ama yukarılara doğru gidildikçe daha büyüyor.
Neden?
Çünkü yukarı doğru gidildikçe uygulayacak açık hava basıncı azalıyor.
Açık hava basıncı azaldığı için de balon içindeki gaz dışarı doğru esneyebiliyor ve ne yapıyor?
Büyüyor.
Aşağıya doğru inildikçe tekrar küçülmeye başlıyor.
Açık hava basıncı atmosferde bulunan hava tanecikleri hareketlerinden ve ağırlıklarından dolayı dünyamıza bir kuvvet uygular.
Uyguladıkları bu basınca, bu kuvvet sonucunda oluşan basınca açık hava basıncı ya da atmosfer basıncı denir.
Açık hava basıncını P 0 ile gösteriyoruz ve açık hava basıncı barometre ile ölçülüyor.
Açık hava basıncını ilk defa ölçen bilim insanı Torricelli'dir ve Torricelli yaptığı deney sonucunda açık hava basıncını 76 santimetre cıva olarak ölçülmüştür.
Torricelli deniz seviyesinde havanın sıcaklığı 0 santigrat derecede iken yaklaşık bir metre uzunluğunda bir ucu kapalı cam bir borunun içine cıva dolduruyor ve cıvayı ters çevirip çanağı kapattığında cıva seviyesinin kolda 76 santimetre olarak yükseldiğini görüyor.
Bu deneyi farklı şekilde ve boydaki borularla denediğini de tekrar aynı yüksekliğe ulaştığını ölçüyor.
O yüzden de Torricelli açık hava basıncının 76 santimetre cıva olarak kaydediyor.
Cam borudaki h yüksekliği cam borunun şekline, genişliğine ve eğikliğine bağlı değildir.
Pekala nelere bağlıdır?
Ortamın sıcaklığına, sıvının cinsine, denizden yüksekliğe, havanın nemine, cam borunun üst kısmında gaz olup olmadığına bağlıdır.
Açık hava basıncı yukarılara doğru çıkıldıkça azalır.
Bunu şuradaki görselde daha iyi anlayabiliriz.
Burası atmosfer olsun.
Atmosferdeki hava tanecikleri hareketlerinden ve ağırlıklarından dolayı bir kuvvet uyguluyordu.
Bu kuvvet sonucunda da basınç oluşuyordu.
Burada atmosfer bize ulaşıncaya kadar bakın ne kadar fazla tanecik var.
Bu taneciklerin hepsi birbiriyle çarpışıyor ve basınç oluşuyor.
Ağırlıklarından dolayı bir basınç oluşuyor.
Yani oluşan basınç şu kadar yukarılara doğru çıkıldıkça daha mesela yüksek bir yere, dağın üstüne doğru çıkıldıkça atmosferin uygulayacağı basınç azalır çünkü buradaki tanecik sayısı da azalır.
Dolayısıyla açık hava basıncı yukarılara doğru çıkıldıkça azalır.
Şekilde bir balonun hareketini gözlemliyoruz.
Bu balon deniz seviyesinde iken daha küçük ama yukarılara doğru gidildikçe daha büyüyor.
Neden?
Çünkü yukarı doğru gidildikçe uygulayacak açık hava basıncı azalıyor.
Açık hava basıncı azaldığı için de balon içindeki gaz dışarı doğru esneyebiliyor ve ne yapıyor?
Büyüyor.
Aşağıya doğru inildikçe tekrar küçülmeye başlıyor.
