Arkadaşlar bu videomuzda yerleşme kavramından ve yerleşme türlerinden bahsedeceğiz, o zaman başlayalım.
Yerleşme, insanların yaşadığı ve ekonomik faaliyette bulunduğu alanları ifade etmektedir.
İlk yerleşmenin ise daha çok akarsu çevresinde, verimli alanlarda, iklim koşullarının ise daha uygun olduğu alanlarda kurulmuştur.
Şimdi yerleşmelerin gelişime baktığımız zaman Paleolitik dönemde insanların daha çok mağaralarda ve ağaç kabuklarının bulunmuş olduğu alanlarda yaşadıklarını görmekteyiz.
Ülkemizde özellikle Antalya Karain Mağarası'nı da buna örnek olarak verebiliriz.
Bir diğeri Neolitik dönem.
Artık insanların bu dönemde yerleşik hayata geçtiklerini ve tarım hayvancılıkla uğraştıklarını görebiliriz.
Özellikle Konya Çatalhöyük'te buna örnektir.
Bir diğer dönem Kalkolitik dönem.
Artık bu dönemde ticaretin gelişmesine bağlı olarak köyler büyümüş ve ilk kentler ortaya çıkmıştır ve sanayi devrimiyle beraber de şehirler ortaya çıkmış ve şehirler iyice büyümüştür.
Şimdi yerleşmeleri doku tiplerine göre ayıracak olursak bunlardan birincisi kırsal yerleşmeler ve temel ekonomik faaliyetleri bunların tarım ve hayvancılıktır.
Nüfus büyüklüklerine göre bu yerleşmeleri sınıflandıracak olursak bunlardan birincisi kasaba.
Kasabalar özellikle 2 bin ile 10 bin arasında olan nüfuslu yerleşmelerdir.
Köyler ise nüfusu 2 binden daha az olan yerleşmeler olarak ifade edebiliriz.
Şimdi köyü yerleşmelerini de sürekli yerleşmeler ve geçici yerleşmeler olarak ikiye ayırabiliriz.
Burası önemli arkadaşlar.
Genelde testlerde çıkar.
Sürekli yerleşmeler çiftlik mahalle, mezra divandır.
Geçici yerleşmeler ise yaylalar, komlar, ağıllar, dam, oba, divan yerleşmeleri olarak ifade edebiliriz.
İşte bunların bazılarının harita üzerindeki dağılımlarına bakacak olursak çiftlikle şöyle başlayalım.
Çiftlikler sürekli yerleşme alanlarıdır.
Daha çok bunlarda hayvancılık yapılmaktadır.
Hayvancılık, tarım yapılır.
Genel itibariyle çoğu bölgede bulunur.
Ancak Marmara bölgesi daha yaygın olduğu alandır.
Bir diğeri ise dalyan.
Dalyan ise geçici yerleşmelerdir.
Daha çok balıkçılık yapılır.
Ege ve Akdeniz Bölgesi'nin bulunmuş olduğu alanlarda yaygındır arkadaşlar.
Bir diğeri ise Oba.
Oba da geçici yerleşmelerdir.
Genellikle hayvancılık yapılır ve çadırlar kurulur bu bölgelerde.
Özellikle de Toros dağlarının bulunmuş olduğu alanlarda yaygın olarak görülmektedir.
Bir diğeri ise yaylacılık faaliyeti.
Bu ise geçici yerleşmelerdedir.
Burada Torosların bulunmuş olduğu alanda var.
Bir de Doğu Karadeniz Bölgesi bulunmuş olduğu kesimde var.
Hayvancılık amaçlı kuruluşlardır.
Ancak son zamanlarda turizm noktasında da önemli alanlardır arkadaşlar.
Bir diğer yerleştirmemiz ise divan.
Bu da sürekli yerleşme grubunda yer alır.
Divanlarımız ve tarım hayvancılık yapılır.
Daha çok böyle Batı Karadeniz Bölgesi bulunmuş olduğu alanlarda görebiliriz.
Bir diğeri mezra.
Sürekli yerleşme gurup içerisindedir.
Tarım hayvancılık yapılır.
Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi.
Bu kesimlerde özellikle görebiliriz mezraları da.
Bir diğeri ise kom.
Yine bu kom ise geçici yerleşme grubunda hayvancılık faaliyeti yaygın.
Yine Doğu Anadolu bölgesinde bulunmuş olduğu sahada yaygın olarak karşımıza çıkar.
Şimdi sürekli ve geçici yerleşmeleri ifade ettiğimize göre dokusuna göre yerleşmelerle devam edelim.
Dokusuna göre yerleşmeleri ise kendi içerisinde iki gruba ayırıyoruz.
Dağınık yerleşmeler ve toplu yerleşmeler.
Dağınık yerleşmeleri özellikle dağlık, engebeli su kaynağının bol olduğu, tarım alanlarının ise parçalı olduğu alanlarda görebiliriz.
Ülkemizde Doğu Karadeniz bölgesinde yaygındır arkadaşlar bu yerleşmeler.
Toplu yerleşmeler ise engebenin daha az, arazinin daha düz ve su kaynaklarının özellikle daha az olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesinde görmemiz mümkün.
Şimdi yerleşme planına göre yerleşmelere baktığımızda özellikle dairesel bir yuvarlak şeklinde, çizgisel bir yol boyunca veya bir nehir akarsu boyunca ışınsal özellikle birçok yolun bulunmuş olduğu alanlar yine birbirine bağlanan yolların bulunduğu alanlar da ışınsal olarak karşımıza çıkmakta.
Yani şekil olarak ifade edebiliriz bunları.
Şimdi bir diğeri ise ekonomik işlevlerine göre yerleşmeler ve kentsel şehirsel yerleşmeleri nüfus miktarına göre gruplandırabiliriz.
Burada küçük şehirleri daha çok 10.000 ile 100.000 nüfus arasında, orta büyüklükteki şehirlere 100.000 ile 500.000 arasında, büyük şehirlere 500 bin ile 1 milyon arasında ve metropolitan şehirlerde 1 milyondan daha fazla olan örneğin ülkemizdeki İstanbul gibi.
Şimdi işlevlerine göre şehirlere baktığımızda ise mesela tarım şehirleri.
Ülkemizden Adana'yı tarım şehrini örnek verebiliriz.
Çukurova'nın özellikle tarım noktasında geliştiğini biliyoruz.
Dünyada ise Hollanda.
Sanayi şehirleri özellikle dünyada Essen kömür yatakları noktasında sanayi çok gelişmiştir.
Ülkemizde İstanbul.
Maden şehirlerine baktığımızda Musul, Zonguldak'ı örnek olarak verebiliriz.
Liman şehirlerinde Venedik ve İzmir'i yine örnek olarak verebiliriz arkadaşlar.
Bir diğeri turizm şehirlerine baktığımızda Paris'i, yine Antalya'yı, idare şehirler ise daha çok böyle başkentlerin bulunmuş olduğu alanı kapsamaktadır.
Bir ülkenin başkenti o bölgenin idari şehridir.
Dini şehirler de ise Vatikan ile Mekke'yi örnek verebiliriz.
Eğitim şehri ise Oxford yine örnek.
Bir diğer başlığımız ise mesken tipleri.
Meskenler yani insanların barınma, dinlenme ihtiyaçlarını karşıladıkları alanları ifade eder.
Ülkemizde taş meskenler özellikle Akdeniz bölgesinde görülmektedir.
Ahşap meskenler ise iklimden kaynaklı Karadeniz bölgesine daha fazla ağaç olduğu için o bölgede yaygındır.
Kerpiç meskenler ise kurak bölgelerde, İç Anadolu Bölgesi'nde, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görebiliriz.
Yerleşme, insanların yaşadığı ve ekonomik faaliyette bulunduğu alanları ifade etmektedir.
İlk yerleşmenin ise daha çok akarsu çevresinde, verimli alanlarda, iklim koşullarının ise daha uygun olduğu alanlarda kurulmuştur.
Şimdi yerleşmelerin gelişime baktığımız zaman Paleolitik dönemde insanların daha çok mağaralarda ve ağaç kabuklarının bulunmuş olduğu alanlarda yaşadıklarını görmekteyiz.
Ülkemizde özellikle Antalya Karain Mağarası'nı da buna örnek olarak verebiliriz.
Bir diğeri Neolitik dönem.
Artık insanların bu dönemde yerleşik hayata geçtiklerini ve tarım hayvancılıkla uğraştıklarını görebiliriz.
Özellikle Konya Çatalhöyük'te buna örnektir.
Bir diğer dönem Kalkolitik dönem.
Artık bu dönemde ticaretin gelişmesine bağlı olarak köyler büyümüş ve ilk kentler ortaya çıkmıştır ve sanayi devrimiyle beraber de şehirler ortaya çıkmış ve şehirler iyice büyümüştür.
Şimdi yerleşmeleri doku tiplerine göre ayıracak olursak bunlardan birincisi kırsal yerleşmeler ve temel ekonomik faaliyetleri bunların tarım ve hayvancılıktır.
Nüfus büyüklüklerine göre bu yerleşmeleri sınıflandıracak olursak bunlardan birincisi kasaba.
Kasabalar özellikle 2 bin ile 10 bin arasında olan nüfuslu yerleşmelerdir.
Köyler ise nüfusu 2 binden daha az olan yerleşmeler olarak ifade edebiliriz.
Şimdi köyü yerleşmelerini de sürekli yerleşmeler ve geçici yerleşmeler olarak ikiye ayırabiliriz.
Burası önemli arkadaşlar.
Genelde testlerde çıkar.
Sürekli yerleşmeler çiftlik mahalle, mezra divandır.
Geçici yerleşmeler ise yaylalar, komlar, ağıllar, dam, oba, divan yerleşmeleri olarak ifade edebiliriz.
İşte bunların bazılarının harita üzerindeki dağılımlarına bakacak olursak çiftlikle şöyle başlayalım.
Çiftlikler sürekli yerleşme alanlarıdır.
Daha çok bunlarda hayvancılık yapılmaktadır.
Hayvancılık, tarım yapılır.
Genel itibariyle çoğu bölgede bulunur.
Ancak Marmara bölgesi daha yaygın olduğu alandır.
Bir diğeri ise dalyan.
Dalyan ise geçici yerleşmelerdir.
Daha çok balıkçılık yapılır.
Ege ve Akdeniz Bölgesi'nin bulunmuş olduğu alanlarda yaygındır arkadaşlar.
Bir diğeri ise Oba.
Oba da geçici yerleşmelerdir.
Genellikle hayvancılık yapılır ve çadırlar kurulur bu bölgelerde.
Özellikle de Toros dağlarının bulunmuş olduğu alanlarda yaygın olarak görülmektedir.
Bir diğeri ise yaylacılık faaliyeti.
Bu ise geçici yerleşmelerdedir.
Burada Torosların bulunmuş olduğu alanda var.
Bir de Doğu Karadeniz Bölgesi bulunmuş olduğu kesimde var.
Hayvancılık amaçlı kuruluşlardır.
Ancak son zamanlarda turizm noktasında da önemli alanlardır arkadaşlar.
Bir diğer yerleştirmemiz ise divan.
Bu da sürekli yerleşme grubunda yer alır.
Divanlarımız ve tarım hayvancılık yapılır.
Daha çok böyle Batı Karadeniz Bölgesi bulunmuş olduğu alanlarda görebiliriz.
Bir diğeri mezra.
Sürekli yerleşme gurup içerisindedir.
Tarım hayvancılık yapılır.
Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi.
Bu kesimlerde özellikle görebiliriz mezraları da.
Bir diğeri ise kom.
Yine bu kom ise geçici yerleşme grubunda hayvancılık faaliyeti yaygın.
Yine Doğu Anadolu bölgesinde bulunmuş olduğu sahada yaygın olarak karşımıza çıkar.
Şimdi sürekli ve geçici yerleşmeleri ifade ettiğimize göre dokusuna göre yerleşmelerle devam edelim.
Dokusuna göre yerleşmeleri ise kendi içerisinde iki gruba ayırıyoruz.
Dağınık yerleşmeler ve toplu yerleşmeler.
Dağınık yerleşmeleri özellikle dağlık, engebeli su kaynağının bol olduğu, tarım alanlarının ise parçalı olduğu alanlarda görebiliriz.
Ülkemizde Doğu Karadeniz bölgesinde yaygındır arkadaşlar bu yerleşmeler.
Toplu yerleşmeler ise engebenin daha az, arazinin daha düz ve su kaynaklarının özellikle daha az olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesinde görmemiz mümkün.
Şimdi yerleşme planına göre yerleşmelere baktığımızda özellikle dairesel bir yuvarlak şeklinde, çizgisel bir yol boyunca veya bir nehir akarsu boyunca ışınsal özellikle birçok yolun bulunmuş olduğu alanlar yine birbirine bağlanan yolların bulunduğu alanlar da ışınsal olarak karşımıza çıkmakta.
Yani şekil olarak ifade edebiliriz bunları.
Şimdi bir diğeri ise ekonomik işlevlerine göre yerleşmeler ve kentsel şehirsel yerleşmeleri nüfus miktarına göre gruplandırabiliriz.
Burada küçük şehirleri daha çok 10.000 ile 100.000 nüfus arasında, orta büyüklükteki şehirlere 100.000 ile 500.000 arasında, büyük şehirlere 500 bin ile 1 milyon arasında ve metropolitan şehirlerde 1 milyondan daha fazla olan örneğin ülkemizdeki İstanbul gibi.
Şimdi işlevlerine göre şehirlere baktığımızda ise mesela tarım şehirleri.
Ülkemizden Adana'yı tarım şehrini örnek verebiliriz.
Çukurova'nın özellikle tarım noktasında geliştiğini biliyoruz.
Dünyada ise Hollanda.
Sanayi şehirleri özellikle dünyada Essen kömür yatakları noktasında sanayi çok gelişmiştir.
Ülkemizde İstanbul.
Maden şehirlerine baktığımızda Musul, Zonguldak'ı örnek olarak verebiliriz.
Liman şehirlerinde Venedik ve İzmir'i yine örnek olarak verebiliriz arkadaşlar.
Bir diğeri turizm şehirlerine baktığımızda Paris'i, yine Antalya'yı, idare şehirler ise daha çok böyle başkentlerin bulunmuş olduğu alanı kapsamaktadır.
Bir ülkenin başkenti o bölgenin idari şehridir.
Dini şehirler de ise Vatikan ile Mekke'yi örnek verebiliriz.
Eğitim şehri ise Oxford yine örnek.
Bir diğer başlığımız ise mesken tipleri.
Meskenler yani insanların barınma, dinlenme ihtiyaçlarını karşıladıkları alanları ifade eder.
Ülkemizde taş meskenler özellikle Akdeniz bölgesinde görülmektedir.
Ahşap meskenler ise iklimden kaynaklı Karadeniz bölgesine daha fazla ağaç olduğu için o bölgede yaygındır.
Kerpiç meskenler ise kurak bölgelerde, İç Anadolu Bölgesi'nde, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görebiliriz.
