Divan edebiyatı nazım şekillerine devam ediyoruz.
Kaside şimdi kaside, din ve devlet büyüklerini övmek için yazılır.
Övmek bakın en az 33, en fazla 99 beyit arasındadır.
İlk beyit sine aynen gazel de olduğu gibi makasla son ve içine yine gazel de olduğu gibi maksat denir.
Bakın en güzel beğenisine beytül kasıt diyoruz ve şairin mahlası nın olduğu beytin ismi.
Bakın Taç beyitler, kafiye düzeni aynen gazel gibidir.
Yani A.
Ix, a.
Ix şeklinde bakın gidecektir.
Ve kesinlikle kaside deyince bilmemiz gereken en önemli isim bakın burası çok önemli işaret diyelim.
Nefs i nefs i ismini özelikle kaside için çok iyi bilmeliyiz.
Peki kast edenin bölümleri neler isterseniz?
İsterseniz kast edenin bölümleri üzerinde duralım.
Bakın giriş bir kere giriş bölümünün diğer ismine nesip de diyoruz, teşbih de diyebiliyoruz.
Peki burada ne var?
Giriş bölümünde bakın değişik tasvirler yapılır.
Mesela Bahariye bahar aylarından bahseder.
Şifa iye kış ayından.
İşte Ramazan.
Niye Ramazan ayı bayram.
Niye bayramlardan?
Mesela Ramazan.
Kurban Bayramı.
O dönem için tabii veya ruh şifa diyoruz.
Bakın atlardan bahseder ne yapar?
Bakın giriş bölümünde değişik isimlerle adlandırabiliriz bu ters tasvirleri.
Diğer bölümümüz girizgah övgüye geçileceğini haber veriyor artık yani.
Çünkü kaside, övgü şiiri yani girizgah da ben artık yavaş yavaş öz övgüye geçiyorum demek.
Girizgah, methiye övünecek kişinin yücelik ileriye bakın, methiye bölümünde anlatılır tevazu.
Bakın dördüncü bölümümüzde her kaside ya araya bir tane de gazel atılır.
Bakın bir tane gazel söylenir.
Araya bir gazel sıkıştıracak.
O bölümün ismi te Gal Söğüt.
Şimdi ben girizgahı mı yaptım öleceğim.
Kişiyi de met ettim.
Araya gazel koydum.
Ediyorum ki bir zahmet artık kendimi öpeyim.
E ne yapar?
Fahriye de bakın kendini ölecektir.
Taç Beyit, Taç Beyit mahlasını olduğu beydir.
Mahlas vardır burada.
Ve son olarak dua artık iyi dilekte bulunulur ve kaside bu şekilde tamamlanır.
Peki konusuna göre kasideler nelerdir?
İsterseniz bunun üzerinde duralım.
Bakın Tevhit Tevhit Allah'ın birliğini anlatır.
Müracaat, bakın Allah'ı, yalvarma, yakarış, naat, Hazreti Peygamberin övülmesi dir.
Bakın hücreye bir kimsenin eleştirilmesi midir methiye?
Zaten yukarıda kaside de bahsetmiştik.
Konularına göre eee bölümlerine göre ayırdığımız da bir kişinin övülmesi dir.
Bakın mersiye, özellikle devlet büyüklerinin ölümünden duyulan acı anlatılır.
Şehr engiz de bir şehrin güzelliğini anlatan kasideler olarak söyleyebiliriz.
Yine Surname özellikle şehzadelerin sünnet ve düğün törenlerini anlatır.
Bunun ismi de surname olarak geçer.
Mesnevi, Mesnevi öğüt verici özellikle.
Bakın dikkat öğüt verici bir olayı arkadaşlar.
Mesnevi bir olayı anlatan uzun yazılar dır.
Yani günümüzdeki roman ne ise aslında divan edebiyatı için Mesnevi de odur diyebiliriz.
Peki neler var?
Bakın savaş, aşk tarihi, olaylar, din ve tasavvuf gibi konular mesnevi de işlenebilir.
Kafiye düzeni a, b, b, c şeklinde.
Yani bakın düz kafiye dir.
Peki kafiye düzeni böyle olduğu için ne yapıyoruz biz?
Beyit sayısı bakın sınırsız diyoruz.
100 binlerce beyit yazılabilir.
Mesnevi.
Neden?
Çünkü kafiye düzeni her beyit kendi arasında kafirdir.
Bakın her beyit kendi arasında kafiyeli olduğu için, bir önceki Beyt'e bağlı olmadığı için o zaman ben kafayı sınırsız bir şekilde ne yapabilirim yazabilirim bakalım.
Ve 5 Mesnevi'den bir oluşan bir eser meydana getirdiyse bu eserin ismi de Hamza olacaktır.
Peki Mesnevi'nin bölümleri nelerdir?
Bakın Bağcı diğer ismi Önsöz Burası önemli dir.
Bağcı Önsöz.
Sonra Tevhit Allah'ın Birliği, Müracaat, Allah'a Yalvarma, Naat, Hazreti Peygamberin Ölüm Övülmesi.
İşte Mirac II'ye bakın göğe çıkılması.
Hz Peygamberin Miraca Göğe Yükselişi, Metis, Çağri Yari Güzin, Cihan Çağır 4 demek.
Yani dört halifenin övülmesi.
Bakın methiye zaten övmek demek.
Sebebi telif eserin neden yazıldığı.
Akyazı Destan.
Ve hatim.
Arkadaşlar Mesnevi'nin zaten all time son demek bölümleri olarak söyleyebiliriz.
Bakın Türk edebiyatının ünlü Mesnevi leri var.
Şimdi bunları söylemeden geçemeyiz arkadaşlar.
Peki Türk edebiyatının ünlü Mesnevi leri nelerdir?
Kutadgu Bilik Türk edebiyatının ilk Mesnevi si de diyebiliriz.
Bakın Yusuf Has Hacip in.
Bunu kesinlikle bileceğiz.
Mesnevi zaten Mevlana'nın eseri.
Yusuf'un, Züleyha veya Hamza'nın yine ünlü bir Mesnevi sidir Risalet.
Ünlü siye Yunus Emre'nin yine ünlü bir mesnevi sidir.
İskender Name, Ahmedi Mantık, Hud, Zahir Gül Şehri'nin Garip Name, Aşık Paşa'nın Har Name ve Hüsrev Şirin şeyhinin Vesile Tül Necat diğer ismi Mevlid dir.
Bakın Süleyman Çelebi'nin devam ediyoruz.
Leyla ve Mecnun, Bengü, Bade, bakın Fuzuli'nin yine ünlü şaheserleri eserlerinden Hayriye ve Hayri Abat ile Nabi'nin ünlü Mesnevi idir ve Türk edebiyatının son büyük şairi Şeyh Galip'in Hüsnü aşkı da yine Türk edebiyatının ünlü Mesnevi leri arasındadır dedik ve bu dersimizi de burada noktalamış olduk.