Terkibibent, Terciibent, Muhammes

Divan edebiyatı nazım şekillerine devam ediyoruz.
Murat Bağ dayız.
Murat Bağ felsefik, eleştirel konuların, aşkın, ölümün yerinin ve dini konuların işlendiği nazım şeklidir.
Bakın konu alanı olarak biraz geniş ben sayısı bakın 5 ila 7 arasındadır.
Yani dörtlük ler diyebiliriz buna.
Kafiye düzenimiz bakın düz kafiye.
Birinci döktüğümüz A, aaaa daha sonra B ve B açıya c şeklinde gider bakın.
Son beyit de mahlas olacak ve halk şiirinde koşmaya benzediğini söyleyebiliriz.
Türk edebiyatında ilk olarak bakın Nesimi kullanmıştır ama bu sanatçımızın dışında Edirneli Nazmi, Taşlıca, Yahya, Ender, Unlu, Vasıf, Fuzuli, Nedim Muhibbi.
Tabii Muhibbi dediğimiz bakın Kanuni midir?
Kanuni'nin Divan edebiyatındaki mahlas mıdır?
Ve Namık Kemal Türk edebiyatında önemli moura ba sanatçılardır.
Peki geldik terki bir bende.
Bakın terki bend.
Yine felsefik düşüncelerin, toplumsal konuların, yaşamdan ve taklitten şikayetin, dini, tasavvufi konuların ve toplumsal yerlerinin işlendiği şehirdir.
Dikkat!
Her bend 7 ile 10 beyden oluşuyor.
Mesela kaç toplamda 5 ile 15 arasında bend vardır.
Mesela diyelim ki birinci kentte mesela en az 7 tane beyit olacak.
İşte ikinci kentte de 7 beyit, üçüncü kentte de 7 beyit, dördüncü kentte de, beşinci kentte de.
Diyelim ki yedi tane beyit, yani her bend de yedişer beyit olur.
Olduğunda bakın beş banttan oluşmuşsa toplamda 35 beyit edecektir.
Bakın bend sınır birbirine vasıta beyti ile bağlanır ve vasıta beyti her bend tin sonunda değişir.
Bu çok önemli.
Bakın uyak düzeni aynen gaz eldeki gibidir.
Bakın a ix is a şeklinde kafiye denir ve şair mahlasını son terkip hanede söyler.
Tabii birazdan terkip, yani bentler, vasıta, beyit onları göreceğiz ve terkip bend de en çok bakın mersiye yazılacaktır.
Özellikle Baki'nin Kanuni'nin ölümü üzerine yazdığı kanuni mersiye si Taşlıca, Yahya'nın, Şehzade Mustafa ki Kanuni'nin oğludur.
Onun ölümü üzerine yazmış olduğu mersiye si Türk edebiyatının ünlü mersiyeler sidir diyebiliriz.
Peki hangi isimler önemlidir?
İki önemli isim üzerinde duracağız.
Bağdat'ta Ruhi ve Ziya Paşa.
Bakın şimdi geldik terki bir bent nasıl oluşuyor.
Bakın burası birinci terkip, hane birinci bent yani.
Öyle de diyebiliriz.
Birinci bent buranın da ikinci bent olduğunu düşünür.
Terkip hane diyoruz bakın.
Birinci terkip hane.
Kafiye düzenimize dikkat!
A veya C aynen gaz eldeki gibidir.
Bakın şurası önemli son be içimizin ismi yani eye diye yazdığım.
Bakın vasıta beğenilir.
Birinci vasıta beyaz.
Peki geldi geldim ikinci bent.
İkinci terkip.
Hane diyoruz değil mi?
Şimdi dikkat!
Başladım ben Eye ile bitirdiğim için birinci beğendin sonunu, son bayisini.
Bu sefer ikinci.
Ben sizin ilk Batıni FF diye başlayacağım.
Sonra hepsini kendi arasında gf hf, if he diye ff diye kafiyeli resim ve bakın dikkat ikinci vasıta beyimiz ne demişiz iyi ki birinci vasıta beyimiz ee ikinci vasıta beynimiz iyi önemli mi?
Evet çünkü bakın bir ajan tercihi bende göreceğiz.
Orada her bendinin sonundaki vasıta içi aynıdır ve tekrar edilecektir.
Bak bu şekilde ter gibi ben de görebiliriz.
Şimdi geldik tercihi bende aslında.
Şekil bakımından terki bir bend ile neredeyse aynıdır.
Bakıyor onun gibidir vasıta beyti.
Değişmez her bendi sonunda bakın aynı olacak.
Halbuki bakın bir yukarı çıkalım terkip.
Bentler de ne idi?
Bakım varsa beyit değeri değişirdi.
Ama tercihi de vasıta beyti değişmez birazdan bakacağız örneğini.
Konu bakımından da aynı terkip bende b bendi yiyecektir ve mahlasını yine son tercihan E.D.
Söylendiğini belirtelim.
Ziya Paşa, Ender Unlu, Fazıl ve Şeyh Galip Türk edebiyatının ünlü tercihi.
Ben sanatçılardır diyebiliriz.
Peki.
Bakın bir tercihi ben.
Nasıl kurulmuş?
Bakın burası birinci bent, burası ikinci bent.
Bakın A.
Diye başladım ben.
Sonra B acıya son.
B için birinci beyit.
Tek birinci bend, öteki bakır.
Hemen şuraya yazalım.
Birinci bend deki son beyti bakın e diye bitti bırakıp burası vasıta beyti ile hatırlayın.
Her bendi sonundaki son beyit vasıta, ikinci ben bense bakalım bu sefer FF yine devam ettim.
Ama bakın vasıta beyti birinci bend ile aynı oldu.
Gördünüz mü?
Halbuki terkip bir kentte neydi farklıydı arkadaşlar.
Terci Bend de bu şekilde.
Ve Muhammed bir kere Muhammed beşli anlamına gelir.
Bunu çok iyi bileceğiz.
Yine felsefi fikirler, bakın, aşk, sevgili, özleyiş, övgü gibi konular işlenir.
4 ila en az 4, en fazla 7 renkten oluşacaktır.
Yani 7 tane diyelimki 5 mısra alık bölümlerden oluşacaktır.
Kafiye düzenimiz aaaaa.
Bbb ac ccc şekline bakın.
Düz kafiye yine kafiyeli inecek ve son bend de şairin yine mahlasını göreceğiz.
Özellikle bakır taştır, tahmis ve tar diye gibi de çeşitlerinin olduğunu söyleyebiliriz.
Ve iki önemli isim yine Edirneli Nazmi ve diğer ismi asıl ismi kanunu olan divan edebiyatındaki mahlas ismi Muhibbi.
Yine Muhammed de önemli sanatçılardır.
Bu şekilde divan edebiyatı nazım şekillerini bitirmiş olduk.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.