Şimdi öncelikle Doğu Edebiyatı'nda ilk Fable örneklerini Hint Edebiyatı'nda rastlanıyor.
Arkadaşlar ve Hint edebiyatında parça Tantra Masalları denilen bir tane masalı mız var.
Pan Çağ, Tantra Masalları.
Hint edebiyatında ilk örneklerine bu eserde rastlanıyor.
Arkadaşlar bunu unutmuyoruz.
İkinci önemli eser ise arkadaşlar hintli yazar beyde baya ait beyde ba'nın arkadaşlar kelime ve dil ne diye bir tane eseri var.
Bu eser bizim karşımıza gelebilecek önemli eserlerindendir.
Kelime ve dille bizim için önemli bir eserdir.
Arkadaşlar beyde bana bunları bu eserde toplanmıştır.
Kelime arkadaşlar açık sözlü lük ve doğruluğun sembolüdür.
Bunu buraya yazalım.
Kelime açık sözdür, çürük ve doğruluğun sembolüdür.
Dim ne ise arkadaşlar yanlış ve yalanın sembolüdür.
Beyde bu eserini dep selim diye bir tane hükümdar var arkadaşlar.
Adı şu şekilde Deep Selim adlı Hint hükümdarı zamanında yazmış ve ona sunmuştur.
Batı edebiyatında Yes Arkadaşlar, Ez Job ve La Fonten fabl türünün en önemli temsilcilerindendir.
Ezo batıdaki ilk fabl yazarı olarak gösterilir.
Arkadaşlar okunuşu da şu şekilde.
Ez Job batıdaki ilk fabl yazarı olarak karşımıza çıkabiliyor.
La Fonten de bugüne kadar nesir yani düzyazı biçiminde yazılmış ve anlatılmış ezo masallarını manzum biçimde tekrar kaleme almıştır arkadaşlar ve Batı edebiyatındaki ender masallarından bazıları.
Özelliği göstermesi bakımından önemlidir arkadaşlar ve şu sanatçılar ve eserleri de bizim için önemlidir.
Richard Bach'ın Martı adlı eseri Antigone diyorsan esprinin arkadaşlar Küçük Prens'i George Orwell'ın Hayvan Çiftliği karşımıza çıkabilecek fabl türünden etkilenerek yazılmış eserlerdir.
Biz şimdi Türk edebiyatına bakacak olursak arkadaşlar şimdi İslam kültürü ve çevresinde gelişen edebiyatımızda fabl benzeri metinler çoğunlukla Mesnevi biçiminden faydalanılarak oluşturuluyor arkadaşlar.
Mesela Mevlana'nın Mesnevi sinde fabl benzeri bazı parçaların bulunduğunu söylemek mümkündür.
Yine Gül şehrinin Mantık şu Tahir adlı bir eseri vardır.
Bu Farsça'dan çevirdiği bir eserdir arkadaşlar.
Feride'nin Feride'nin Attar'ın Mantık Tahir adlı eserinde kuşların padişahlarını bulmak için çıktıkları yolculuk anlatılıyor burada.
Bu eser alegorik yani sembolik bir metin olmakla birlikte fabl türüyle ilişkilendirilebilir.
Türk edebiyatında fabl türünün ilk örneğini ise Arkadaşlar biz on beşinci yüzyılda yazdık.
On beşinci yüzyılda şeyhi arkadaşlar har name adıyla bir mesnevi yazmıştır arkadaşlar.
Bu da bizim için önemlidir.
Yine arkadaşlar Tanzimat'tan sonra Batı etkisinde kalarak Şinasi ve Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem Fazıl çevirileri yapmıştır.
Yine mesela Muallim Naci Nabi Zade Nazım çocuklar için manzum pabuçlar yazmıştır arkadaşlar.
Bizim için önemli şu kısmı.
Asla unutmuyoruz arkadaşlar.
Parça Tantra masalları, kelime ve dille.
Batı edebiyatındaki ilk fabl yazarının azap olduğunu, La Fonten nin önemli temsilcilerden olduğunu, yine Türk edebiyatında şeyhinin Har name seni, Mevlana'nın Mesnevi isini, gül şehrinin manto oku tavrını.
Bunlar karşımıza gelebilecek önemli bilgilerdir arkadaşlar ve Cumhuriyet döneminde Laf On Tenin birçok manzum hikayesi bir çok sanatçımız tarafından bizim dilimize çevrilmiştir.
Arkadaşlar ve bunlar çok soru kalıbı olarak gelmez ama bilmekte fayda var.
Mehmet Fuat Köprülü, Vasfi Mahir Kocatürk, Orhan Veli Kanık.
Bu manzum hikayeleri dilimize çeviren sanatçılarımız adamdır arkadaşlar ve laf Conte'nin bütün bunları arkadaşlar Sabahattin Eyüboğlu'nun Masallar adlı kitabında ilk kez topluca yayımlanmıştır.
Bu da ezber bir bilgi olarak karşımıza gelebilir.
Fabl Nedir?
Fabl, genellikle hayvan karakterlerin anlatıldığı ve bu karakterlerin insan davranışlarına benzer şekilde hareket ettiği kısa hikayelerdir. Fabllar, temelde bir ahlak öğretisi veya toplumsal mesaj vermek amacıyla yazılır. Fabllar, sıklıkla çocuklar için yazılır ve çocuklar tarafından okunur. Ancak aynı zamanda yetişkinler için de yazılmış olanlar vardır. Fablın en ünlü örnekleri arasında Ezop'un fablları ve La Fontaine'in fablları yer alır.
Fabl Türünün İlk Örneklerini Kim Vermiştir?
Fabl türünün ilk örnekleri hakkında kesin bir bilgi yoktur. Ancak bu türün antik çağlardan beri var olduğu bilinmektedir. En eski fabl örneklerine ilişkin kayıtlar, Mısır ve Hitit uygarlıklarına ait tabletlerde bulunmuştur. Ayrıca, fabl türü eski Yunanistan'da da popülerdi ve en ünlü fabl yazarlarından biri olan Aesop, bu dönemde yaşamıştır.
Aesop Masalları, antik Yunanistan'da sözlü olarak dolaşan hikayelerin bir araya getirilmesiyle oluşturuldu ve daha sonra yazılı hale getirildi. Aesop Masalları'daki hayvanlar, bitkiler ve cansız nesneler gibi karakterler, alegorik bir anlatımla insan davranışlarına benzetildi ve birçok farklı dilde çevrildi.
Özetle, fabl türünün ilk örnekleri, antik çağlara kadar uzanan bir geçmişe sahiptir ve birçok kültürde kendine özgü özellikleriyle varlığını sürdürmüştür.
Fabl Türünün Tarihi Gelişimi
Fabl, insanlık tarihi kadar eski bir türdür ve birçok kültürde ortaya çıkmıştır. MÖ 6. yüzyılda yaşamış olan Antik Yunan yazarı Aesop, fabl türünün en önemli öncülerinden biri olarak kabul edilir. Aesop'un yazdığı fabllar, hayvan karakterleri ve alegorik anlatımıyla ünlüdür ve Yunan ve Roma toplumlarında çok popüler olmuştur.
Fabl türü, Orta Çağ Avrupa'sında da yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Özellikle Fransız yazar Jean de La Fontaine, 17. yüzyılda yazdığı fabllarla bu türün en önemli temsilcilerinden biri haline gelmiştir. La Fontaine'in fablları, sadece Fransa'da değil tüm Avrupa'da büyük ilgi görmüştür.
Türk edebiyatında ise, fabl türü ilk olarak İslam kültürüyle birlikte ortaya çıkmıştır. İslam medeniyeti, hayvanları, bitkileri ve nesneleri insan davranışlarına benzeterek anlatan hikayelerden oluşan bir edebi tür geliştirmiştir. Bu tür, ilk olarak İran'da ortaya çıkmıştır ve Türk edebiyatına da bu yolla girmiştir.
Türk edebiyatında fabl türü, özellikle XVI. yüzyılda yazılmış olan "Kırk Hadis" adlı eserle yaygınlaşmıştır. Daha sonra Osmanlı edebiyatında da popüler hale gelen fabl türü, özellikle Şeyhülislam Yahya Efendi'nin eserleriyle gelişmiştir.
Bugün, fabl türü hala dünya edebiyatında ve popüler kültürde yer almaktadır. Animasyon filmleri, çizgi romanlar ve çocuk edebiyatı gibi birçok alanda kullanılan bu tür, zaman içinde farklı biçimler kazanmış ve gelişmiştir.
Türk Edebiyatında Fabl
Türk edebiyatında fabl, İslam kültürüyle birlikte ortaya çıkmıştır. İslam medeniyeti, hayvanları, bitkileri ve nesneleri insan davranışlarına benzeterek anlatan hikayelerden oluşan bir edebi tür geliştirmiştir. Bu tür, ilk olarak İran'da ortaya çıkmıştır ve Türk edebiyatına da bu yolla girmiştir.
Türk edebiyatındaki ilk fabl örnekleri, Divan-ı Lügat-ı Türk'ün yazarı olan Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılmıştır. Bu eser, Türk dili ve kültürü hakkında bilgi vermek amacıyla yazılmış bir sözlük ve ansiklopedi niteliğindedir. Ancak eserde yer alan bazı bölümler, hayvanlar arasında geçen hikayeler şeklinde anlatılmıştır ve bu bölümler, Türk edebiyatındaki ilk fabl örnekleri olarak kabul edilir.
Türk edebiyatındaki ilk tam anlamıyla fabl olarak kabul edilen eser, Şeyhülislam Yahya Efendi tarafından yazılan "Hikayat-ı Evliya Çelebi" adlı eserdir. Bu eser, XVII. yüzyılda yazılmıştır ve Evliya Çelebi'nin seyahatleri sırasında karşılaştığı hayvanlar ve bitkiler hakkında yazılmış fablları içermektedir.
Osmanlı edebiyatında fabl türü, özellikle XVIII. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Bu dönemde Şeyhülislam Mustafa Efendi, Enderunlu Fazıl, Katip Çelebi, Şeyh Galip, Nedim ve Nef'i gibi önemli şairler, fabl türünde eserler vermişlerdir. XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren ise, fabl türü yerini hikayelere ve romanlara bırakmıştır.
Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında ise, fabl türü özellikle çocuk edebiyatında popüler olmuştur. Sait Faik Abasıyanık, Rıfat Ilgaz, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Cemal Süreya gibi yazarlar, çocuklar için yazdıkları fabllarla Türk edebiyatındaki fabl geleneğini sürdürmüşlerdir. Ayrıca, modern Türk şiirinde de fabl türüne rastlamak mümkündür ve bu türde eserler veren şairler arasında Ataol Behramoğlu, Ahmet Telli ve Ali Püsküllüoğlu gibi isimler yer almaktadır.
