Arkadaşlar fiili üstler isim, fiil, sıfat, fiil ve zarf fiil olmak üzere 3 ayrılıyordu.
Isim fiilleri anlattık.
Şimdi arkadaşlar sıfat fiillerden bahsedeceğiz.
İsim fiilin diğer adı, adı eylem de arkadaşlar.
Sıfat fiilin diğer adı da ortaktır.
Bu kısma kesinlikle dikkat ediyoruz.
Bazen diğer isimlerle de gelebiliyor arkadaşlar.
Şimdi arkadaşlar sıfat fiiller de tabi ki de yapım eki dir ve sıfat fiil alan kelimeleri biz ne kabul edeceğiz?
Türemiş sıfat kabul edeceğiz.
Çünkü film setleri, yapım ikidir ve sıfat fiiller de sıfat görevinde kullanılır.
Arkadaşlar cümlede isim fiil illerimizin şifreli kelimesi mayıs olmak dı sıfat fiilin de.
Arkadaşlar biliyoruz ki anası mezar dik edecekmiş an en ası esi baz mez ar er ur, ir ur ur zıp dik dur kütük ya da tık tik tek tük teli şekilleri de olabilir arkadaşlar ancak edecek ve mış mış muş muş ekleri dir.
Arkadaşlar şu kısma dikkat ediyoruz bakın bu kısım arkadaşlar bakın filim siler yükleme gelmez demiyorum sadece anasından sonraki arkadaşlar mez ard dikkat çekmiş bu ekler arkadaşlar yükleme geldiğinde kesinlikle bu fiil kimse eki olmaz arkadaşlar kip eki olur.
Buna dikkat ediyoruz.
Yani maz mez.
Yüklem de ise geniş zamanın olumsuzdur.
Ar er geniş zamandır.
Dı di du dü görülen geçmiş zamandır acak.
Ece gelecek zamandır mış mış muş muş arkadaşlar kesinlikte öğrenilen geçmiş zamandır.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Aksayan yönleri ile toplumu yerdi dediğinde bak şuradaki an en sıfat fiil tekidir mesela buradaki dağı diye arkadaşlar kip tekidir bunu ben filim si olarak alamam. Şimdi öğüt vermek bakın buradaki bakmak isim fiil tekidir.
Şuradaki diktik döktük arkadaşlar sıfat fiil tekidir.
Bugün sana öğüt vermek istemedik diyorum.
Mesela sen gidip de buradaki dik ekini sıfat fiili olarak alamazsın.
Çünkü tık tik arkadaşlar yükleme gelmez.
Çok dikkat edin buradaki di geçmiş sınama lekedir yani kip tekidir ke de şahıs tekidir arkadaşlar.
Öpülesi elleri vardı anneannemin derken bakın şuradaki aslı eşsiz sıfatı file gibidir.
Elma kış aylarının vazgeçilmez meyvesidir derken nasıl meyve?
Kış aylarının vazgeçilmez meyvesi.
Şuradaki maz mez.
Arkadaşlar yükleme gelmediği için ve sıfat görevinde kullanıldığı için ne oldu?
Sıfat fiil eki oldu şimdi arkadaşta bakıp lık tek tük bacak eksiklerimiz var ya bu diktik döktük ve acak cek eklerine.
Bunlar ünlü ve ünsüz uyumuna giriyor.
Ünlü ve ünsüz uyumuna girdiğinde bazen ünsüz yumuşamasını uğrayabilir.
Arkadaşlar bunu demek istiyorum.
Yanıldığı değil, tığ ettiği ya da acı Ece şeklinde karşımıza gelebilir.
Yani bunlar da bir sıfat ve ildir, illa sadık ya da illa acak.
Buradaki kefe hiç bir şekilde değişmez diye bir kural yok.
Mesela eve yaklaştığı için kalbi hızlı hızlı atmaya başladı.
Burada sıfat fiil eki vardır arkadaşlar aslında buradaki tık ikidir.
Ke ünlüyle başlayan bir ek aldığı için yumuşamış dır.
Ünsüz yumuşaması vardır burada ya da onun yeni bir işe girdiğini sonradan duyduk derken bak burda dik vardır. Buradaki sıfat değildir.
Buraya sıfat fiil olarak alamam arkadaşlar.
Burada da duk var ama alamam.
Neden?
Çünkü bu bir yüklem, bu bir fiil.
Yani bu bir çekimle fiil, bu bir kepek almıştır.
Yükleme gelirse almıyoruz ne zaman döneceğini.
Bana önceden haber ver dediğimde bak burda gene acı gelecek var ama ne zaman annen İstanbul'dan ne zaman dönecek deseydim, sen gidip de buna sıfat fil diyemezsin.
Çünkü bu bir yüklem dir arkadaşlar.
Şuradaki şeylerin yumuşaklığını da asla unutmuyoruz.
Şimdi arkadaşlar bize bir soru kalıbı gelebilir.
Sana der ki Aşağıdaki sıfat fiillerden hangisi farklı görevde kullanılmıştır der.
Farklı görev diyorsa arkadaşlar senin ışıklarda arayacağı şey ya 4 tane şık sıfat tamlaması dır.
Bir tanesi anlaşmış sıfattır ya 4 tanesi anlaşmış sıfattır.
Bir tanesi sıfat tamlaması mıdır?
Anlaşmış sıfat ne demek?
Yanındaki ismin düşmesi demek.
Bak buradaki en buradaki sıfat fiil tekidir.
Yani burada ne demek istiyor?
Bana gelen insan ya da kişi farketmez, giden insanı aratır demek istiyor.
Ama burada insanları söylememiş.
Gelen gideni aratır demiş.
Ne oldu?
Sıfat anlaştı.
Sütten ağzı yanan kişi yoğurdu üfleyerek yer demek istiyor, ismi söylememiş.
Şuradaki an en de anlaşmış.
Sıfat fiil oldu.
Aldıklarını dolabı özenle yerleştirdi.
Derken Bak buradaki tık eki sıfat bildir aldıklarını derken ne demek istiyor?
Aldığı şeyler demek istiyor ama yanındaki isim.
İşte soruyu çözer, bilenler parmak kaldırsın derken şuradaki an el sıfat filik midir?
Yani soruyu çözebilen kişiler demek istiyor. Yine ismi söylemedi arkadaşlar.
Bu kesinlikle anlaşmış sıfattır.
Bakın isim fiiller de de kalıplaşmış isimler, kalıcı isimler vardı.
Sıfat fiiller de de var.
Mesela bak yakacak, yiyecek, yani yakacak derken kömürü kastediyor.
Dolmuş minibüs olabilir.
Çağlayan, yaramaz çocuk yazar derken sanatçıyı kastediyor.
Gelir ya da gider derken ekonomik durumu kastediyor.
Bunlar da Arkadaşlar cümleye göre kalıplaşmış olabilir.
Dikkat ediyoruz.
Hava şartlarından dolayı dolmuş geç geldi derken burada bir taşıt tan bahsettiği için kalıcı isim kalıcı sıfattır.
Bu çocuk çok yaramaz derken buradaki maz mez filmi değildir.
Kalıcı sıfat fiil ildir.
Yani kalıplaşmış dır.
Bu sene gelirim giderini karşılamıyor derken buradaki ir ve er ekleri kalıp ulaşmıştır ve yakacak yardımı için para toplandı dediğimde buradaki yakacak kelimesi de kalıplaşmış dır.
Arkadaşlar o yüzden buraya dikkat ediyoruz.
Şimdi sorumuza bakalım aşağıdaki yerin hangisinde sıfat fiil yoktur diyor bakalım.
Bu yıkılması duvarlar akrabaların buzdan ayırdı bizi.
Şuradaki asa esi, sıfat fiil dir gitti.
Aşılması güç engellerden bir parkur hazırlanmıştı.
Şimdi burada magma isim fiili var.
Bana sıfatı soruyor burada bu bir mış var anası mezar dikkat müşteki miş bir bakalım hazırlanmış da yüklem olduğuna göre mezar dikecek işte.
Yükleme gelmediğine göre.
Ben buradaki Muş'a ne diyorum ki peki diyorum.
Yüzer pist üzerinde gençler dans ediyordu dediğimde nasıl pist?
Yüzer pist sıfat ve ildir.
Nasıl senaryo?
Akıl almaz senaryo.
Buradaki maz mj sıfat iyidir ama buradaki Muş'u alamayız demeye. Çünkü bu bir yüklem dir ama burada maz vardır.
Sıvası dökülmüş iki katlı bir ev nasıl ev sıvası dökülmüş iki katlı bir ev.
Buradaki muş eki yüklem de olmadığı için ve tamlama kurduğu için sıfat fiil dir.
Burada bizim cevabımız nedir arkadaşlar bursa dır.
Diğer sorumuza Bakalım arkadaşlar bakın bu parçada altı çizili sözcüklerden hangisi eylemsiz değildir diyor.
Temizlenmiş eve girmek nasıl?
Ev temizlenmiş, ev bir sıfat file midir?
Mak mek zaten istifi lekedir.
Adana gitti, Bursa gitti.
Nasıl ev süslenmiş ev buradaki miş de yüklem olmadığı için yani kip eki olmadığı için.
Sıfat fiil değildir ya sıfat f ildir.
4'te gitti arkadaşlar 5'te nasıl insan işlenmiş insan buradaki miş de sıfat fiil tekidir, kip eki değildir ama isterse kelimesi arkadaşlar.
Bakın Buradaki İstemek fiil kök dür.
R Geniş zamandır.
S Sağda şart AKP'dir.
Herhangi bir tamlama kurmadı, sıfat fiil görevinde kullanılmadı.
Tekrar ediyorum yüklem değişse ve tamlama kurmamış olsa çekimle fiil ise biz bunları asla arkadaşlar sıfat fiil diyemeyiz.
O yüzden kesinlikle bu sorunun cevabı Ceyhan dır.
Bakın zaten ben şunu kastediyorum size kip ekleriyle karışabiliyor.
Bak bağ bal demekle ağız toplanmaz.
Buradaki çekimler iyidir çünkü yükleme gelmiştir.
Maz mez, yükleme gelemez.
Arkadaşlar bu bir kip 2'dir yani bu bir sıfat, fiil değildir.
Dönülmez akşamın, ufkun adayım.
Nasıl akşam dönülmez akşam bakın burada maz mez.
Burada ne dedik?
Sıfat fiil dedik.
Bugün uzun zamandan sonra evine dönmüş e dönmüş. Yüklem müş, yükleme gelemezdi.
O zaman ben buna ki peki dedim koparılmış çiçekleri yerlerden topladık.
Nasıl çiçek koparılmış, çiçek, sıfat fiil derim ama topladık kelimesinde kıldık ekini sıfat fiil diyemem çünkü topladık yüklem dir arkadaşlar.
Bahçedeki tüm çiçekler koparılmış, bak burada koparılmış diyor, burada da koparılmış diyor.
Buradaki n sıfat fiil dedim ama buradaki ne diyemem çünkü koparılmış.
Burada yüklem dir arkadaşlar.
Yani ben buna kip eki derim.
Ağustos'ta Karadeniz turuna gideceğiz derken bakın burada emek var ama gideceğiz yüklem olduğu için.
Biz buna da ne diyoruz arkadaşlar kip eki diyoruz.
O yüzden bu kısmı çok dikkat ediyoruz.
Son olarak şu sorumuza bakalım arkadaşlar aşağıdaki yerin hangisinde anlaşmış sıfat fiil vardır diyor.
Şimdi bakalım aşkın coşkusuyla rüzgarla anan Gül E burada an sıfat fiil var ama yanındaki isim düşmemiş.
Bu sıfat tamlaması görevinde eleştiri de alabildiğine sınırsız bir yazardır.
Şuradaki tık tik, sıfat fiil lekedir.
Bu da gitti nasıl yazar alabildiği de sınırsız bir yazar, isim düşmemiş, volta atıp durduğum renk cümbüşü içinde.
Burada zaten sadece ip zarf fiili ki var.
Edirne gitti konuş konuşmalar ve yüksek sesle konuşmalar vardı burada.
Zaten meme isim, fiil ikidir, sıfat fiil ek yok.
Ezilenlerin ezilenlere karşı mücadelesi.
Ezilen kişiler, ezen kişiler ya da ezilen insanlar.
Ezen insandan bakın yanındaki isim düştü ve burada an en sıfat fiil eki oldu.
O yüzden de arkadaşlar bizim bu sorudaki cevabımız Ceyhan oldu.
Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?
Fiil kök ya da gövdelerinden yapım eki alarak türeyen, isim, sıfat ya da zarf haline gelen sözcüklerdir. Olumlu ve olumsuz çekimleri yapılabilir. Fiilimsi ekleri yapım ekleri sayılır.
Fiilimsiler Nelerdir?
- İsim Fiil (Ad Eylem)
- Sıfat Fiil (Ortaç)
- Zarf Fiil (Ulaç)
Sıfat Fiil (Ortaç) Nedir?
Fiillere getirilen birtakım eklerle üretilen ve cümlede sıfat göreviyle kullanılan fiilimsilere denir.
Sıfat Fiil Ekleri Nelerdir?
-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş (Anası mezar dikecekmiş olarak da kodlanır.)
Elma kış aylarının vazgeçilmez meyvesidir.
İflah olmaz bir insana dönüştü.
En bilindik örnekleri vermeye devam edebilirsin.
UYARI: Sıfat fiil eklerinden “-dik” ve “-ecek” ekleri iyelik eki alarak ünlü ve ünsüz uyumlarına göre “-dığı, -diği, -duğu, -düğü, -tığı, -tiği, -tuğu, -tüğü, -eceği, -acağı” şeklinde kullanılabilir. Bu kullanımlar da birer sıfat fiildir.
Eve yaklaştığı için kalbi hızlı hızlı atmaya başladı.
Ne zaman döneceğini bana haber ver.
NOT: Sıfat fiiller adlaşmış sıfat olarak da kullanılabilir.
Gelen gideni aratır.
Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer.
Aldıklarını dolaba özenle yerleştirdi.
Soruyu çözebilenler parmak kaldırsın.
NOT: Sıfat fiiller kip ekleriyle karıştırılmamalıdır.
Bal bal demekle ağız tatlanmaz. (Kip)
Dönülmez akşamın ufkundayız. (Sıfat Fiil)
Bugün uzun zamandan sonra evine dönmüş. (Kip)
Solmuş çiçekler gibiyim. (Sıfat Fiil)