Kunduz'un değerli takipçileri.
Cumhuriyet dönemi şiirine devam ediyoruz.
Bir önceki dersimiz de milli edebiyat anlayışını sürdüren sanatçılar üzerinde durduk ve özelikle üzerinde durduk.
Bu dersimiz de.
Garip akımı yani birinci yeni dediğimiz akım üzerinde duracağız.
Özellikler bakın çok önemli.
Özelikle not almanızı tavsiye ediyorum ben.
Özelikle bildiğimiz de aslında sanatçıların sadece eserlerini bilmemiz yeterli olacaktır.
Veya ön plana çıkan bir iki özelliği.
Çünkü bu akımların bu şiir yönelimleri nin genel özelliklerini bildiğimizi, aslında sanatçıların da hangi yönde şiirler yazdığını bile biliyoruz.
Şimdi isterseniz zaman özellikle ile başlayalım.
1940 birde bakın önemli.
Aman şuraya bir işaret diyelim.
1941'de Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rifat Horozu yani biz aslında kısaca o moda diyebiliyoruz.
Hani deterjan o mu temizlik temizler?
Ne yapmış?
Garip içilen her şeyi temizlemiş, silmiş, sürmüş, bakın tarafından oluşturulan bir topluluktur bu.
Sanatçılara göre şiir duygudan çok akla dayanmalı, duygunun ya da duyarlılığın ürünü olan şairane çelikten şiir arındırır, malıdır.
Bakın duygular olmayacak diyor.
Devam edelim.
Geleneksel şiirin benimsendiği, benimsediği her şey yeni şiirin dışında olacak.
Yani geleneksel şiire ait ne varsa yok kabul edilecek.
Özellikle de bakın kuralsızlık, kural edinmiş hiçbir kural yok.
Ölçü ve kafiye yok.
Şiir halka seslenme lidir anlayışıyla bakın şiirlerini yazmışlardır.
Yani duygulara hitap etmeyecek, halka halkın anladığı bir şekilde sıradan konularla halka seslenecek.
Siz bakın sokağın dilini şiire sokmuşlar.
Yani sade dil var ve halk söyleşileri var.
Halka seslenecek, sen sokağın dilini kullanacaksın.
Tabii ki devam ediyoruz.
Sıradan insanlar halka inecek, sıradan insanlar olacak aynı zamanda.
Bakın toplumsal yergi ye de yer verildiğini söylemeliyiz.
Siyaset dışı kalmıştır kendileri ve anlamı önce demişlerdir.
Yukarda dedik ya.
Yani önemli olan duygular değil, akla seslenme dir, anlamlıdır.
Bakın sürrealizm ve özellikle de de DAİŞ zımnen etkilenmiştir.
Mizah ve ironi den ironi, alay söylediğinin tam tersini kastetmek.
Mizah zaten biliyoruz.
Daha çok güldürü unsurlarının ön planda olduğu durum özellikle bu ikisinden faydalanmış dardır ve grubun belki de en önemli sanatçısı diyebileceğimiz Orhan Veli Kanık.
Bakın her çeşit sözcüğü konuyu şiire sokmuş, halk deyişleri den yararlanmış, toplumla ilgili bakın toplumsal yergi yer vermiştir.
Hani halk değiştiğinden faydalanmış demişiz ya.
Bakın o zamana kadar şiirlerde kullanılmayan nasır, cımbız hatta şarkı olarak söylenmiş bile.
Bir şiiri var.
Bir elinde cımbız, bir elinde ayna.
Umurunda mı ki bu dünya gibi yani böyle çok basit kelimeleri şiire sokmuş, şairane duygularla, parlak görüntüleri şiirden silmiş, şaire yönelik yok şair anneliğe karşı bakın şiiri hayal gücünün kapalı duvarlarından kurtarıp sokağa, gerçek hayata çıkarmıştır.
Hayali şeyler, somut şey, soyut şeyler yok.
Tamamen sokağa ineceğim, halkın içine ineceğim diyor.
Yani devam edelim şiirlerinde yapmacık, sız doğal bir söyleyiş ile günlük yaşayış içerisinde bakın halktan insanlar, sıradan insanlar şiirlerinde özelikle Mehmet Ali takma adını kullandığını söyleyebiliriz.
Bu aklınızın bir köşesinde olsun şiire getirdiği yeniliklerden dolayı Şiir İhtilal cisi olarak ta kendisi kabul edilmiş.
Özellikle de mizahi ve ironik şiirler yazdığını mutlaka bileceğiz.
Şair.
Edebiyat geleneğine ve toplumsal sorunlara ince bir ironi ile yaklaşır.
Yani edebiyat gelenekleri.
O bugüne kadar ki bu döneme kadar gelinceye kadar varolan edebiyat geleneklerine ve toplumsal sorunlarına bir ironiyle yaklaşmıştır.
Peki eserlerimiz neler?
Bir kere garip, kesin bileceğiz.
Bakın zaten üçünün ortak kitabı.
Gariptir üç sanatçının da zaten şiirlerinde, eserlerinde de bunu bileceğiz.
Garip, vazgeçemediğim, destan gibi, yenisi karşı.
Ve Nasreddin Hoca hikayeleri.
Tabi daha sonra Nasreddin Hoca hikayelerini şiire çevirmiştir.
Diyoruz.
Bir sonraki dersimiz de.
Garip akımı sanatçılarına devam edeceğiz.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere Kunduz'da kalalım.
Hoşçakalın.
Garip Akımı Nedir?
Garip Akımı, 1941 yılında Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu ve Melih Cevdet Anday tarafından başlatılan Türk edebiyatı akımıdır. Bu akım, Türk şiirinde yenilikçi bir dönemi başlatmış ve Türk edebiyat tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur.
Garip Akımı, öncelikle dil ve üslup açısından geleneksel şiir anlayışından ayrılmıştır. Öncülüğünü yapan şairler, günlük konuşma dilini şiirde kullanmış, geleneksel şiirin ağır, ahenksiz ve yapay söyleyişine karşı sade ve yalın bir dil kullanmıştır. Şiirlerinde toplumsal, politik ve güncel konulara yer vermişlerdir.
Garip Akımı, Türk şiirinde serbest nazımın ilk örneklerini de vermiştir. Şiirlerinde konu seçiminde, dilde sadelik, söyleyişte doğallık ve şiirde özgürlük ön plandadır. Garip şiirinin en önemli özelliklerinden biri de "nesne şiiri" olarak adlandırılan şiir türüdür. Bu türde, herhangi bir nesne ya da obje, kişileştirilerek şiirin konusu haline getirilmiştir.
Garip Akımı, Türk şiirinde modernizmin ve yeniliğin önünü açmış, 1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni hareketinin de öncüsü olmuştur. Garip Akımı, Türk edebiyat tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir.
Garip Akımı Özellikleri
Garip Akımı, Türk edebiyat tarihinde önemli bir yere sahip olan bir şiir akımıdır. Bu akımın özellikleri şöyle sıralanabilir:
- Yalın ve Sade Dil: Garip şiirinin en önemli özelliklerinden biri, geleneksel şiir anlayışının aksine yalın ve sade bir dil kullanmasıdır. Şiirlerde günlük konuşma diline yakın bir dil tercih edilmiştir.
- Nesnelere Yönelme: Garip şairleri, şiirlerinde nesnelere yönelmiştir. Şiirlerinde, herhangi bir nesne, obje ya da manzara konu haline getirilerek şiirin ana teması haline getirilmiştir.
- Toplumsal Konular: Garip şiirinin öne çıkan özelliklerinden biri, toplumsal konulara yer vermesidir. Şairler, şiirlerinde güncel olaylara, toplumsal sorunlara ve insanların yaşamlarına dair konuları ele almışlardır.
- İroni: Garip şairleri, şiirlerinde sık sık ironiye başvurmuştur. Şiirlerinde yer alan ironi, geleneksel şiir anlayışının aksine, sert ve keskin bir üslupla kullanılmıştır.
- Serbest Nazım: Garip şiirinde serbest nazımın kullanımı yaygınlaşmıştır. Şairler, dizeleri bağımsız olarak kullanmış ve kafiye düzeni kullanmadan şiirlerini oluşturmuşlardır.
- Doğa ve Çevre: Garip şiirinde doğa ve çevre, önemli bir yer tutar. Şairler, doğayı ve çevreyi, nesnelere yönelerek şiirlerine yansıtmışlardır.
Garip Akımı, Türk şiirinde modernizmin ve yeniliğin önünü açmış ve Türk edebiyat tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Garip Akımı Temsilcileri
Garip Akımı, Türk edebiyatında Orhan Veli, Oktay Rıfat, ve Melih Cevdet Anday tarafından kurulmuştur. Bu üç şair, Garip şiirinin temel prensiplerini belirlemiş ve birçok önemli eser vermiştir. Garip Akımı'nın temsilcileri arasında ayrıca şu isimler de yer almaktadır:
- İlhan Berk
- Ece Ayhan
- Cemal Süreya
- Edip Cansever
- İsmet Özel
- Turgut Uyar
- Ümit Yaşar Oğuzcan
- Can Yücel
Bu şairler, Garip Akımı'nın etkilerini kendi şiirlerinde göstermiş ve Türk edebiyatına önemli eserler kazandırmıştır.
Orhan Veli Kanık Kimdir?
Orhan Veli Kanık, 13 Nisan 1914'te İstanbul'da doğan ve 14 Kasım 1950'de İstanbul'da hayatını kaybeden Türk şair, yazar ve oyun yazarıdır. Garip Akımı'nın öncü isimlerinden biridir ve Türk edebiyatı tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Orhan Veli, İstanbul Erkek Lisesi'nden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne kaydoldu, ancak okulu bitirmedi. İlk şiirleri 1936 yılında Yedigün dergisinde yayınlandı. Garip Akımı'nı Oktay Rıfat ve Melih Cevdet Anday ile birlikte kurdu ve birçok şiir kitabı yayınladı.
Orhan Veli'nin şiirlerinde günlük yaşamın sıradanlığına dair temalar işlenir ve bu temalar sade ve yalın bir dil kullanılarak anlatılır. Şiirleri, geleneksel şiir anlayışından ayrılarak serbest nazım ve nesnelere yönelik anlatım tarzı benimser. Ayrıca, ölçüsüzlük, uyaksızlık ve anlatım bozuklukları gibi özellikleri de şiirlerinde sıklıkla kullanmıştır.
Türk edebiyatı için önemli bir isim olan Orhan Veli, modern Türk şiirinin ve Garip Akımı'nın önde gelen temsilcilerinden biri olarak kabul edilir.
En önemli eserleri şunlardır: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı.
