Kuduzdan herkese merhabalar.
Geleneksel Türk tiyatrosuna devam ediyoruz.
Bu dersimizi de orta oyunundan, meddah dan bahsedeceğiz isterseniz.
Hemen orta oyunundan başlayalım.
Bakın orta oyunu çevresi izleyicilerle.
Eeee?
Sarılmış bir alan içerisinde oynanan.
İçinde müzik, dans ve şarkı da bulunan.
Bakın dikkat!
Burası yine çok önemli doğaçlama bir oyundur.
Doğaçlama.
Zaten geleneksel Türk tiyatrosunun genel özelliği bu doğaçlama olması.
Bakın diğer isimleri kol oyunu, meydan oyunu, taklit oyunu ve Zuhur gibi adlarla da anılmıştır.
Bunları da iyi bileceğiz.
Ve aynen kara gözlü olduğu gibi anonim bir tür olduğunu yine bileceğiz.
Oyunun oynandığı alana meydan veya palan katıyoruz.
Oyuncuların gerçek kişiler olması yönüyle Türk Halk Tiyatrosu içerisinde Modern Tiyatro'ya en yakın olan tiyatro bakın orta oyunudur.
Neden?
Çünkü oyuncular gerçek.
Bakın oyuncuların giysilerini koyduğu sandığa bakın.
Pusat denir.
Soyunma odasına da sandık odası denir.
Bunlar önemli.
Bakın orta oyunuyla ilgili önemli kavramlar, bilinmesi gereken kavramlardır.
Bakın yeni dünya var.
Bu ev olarak dükkan da bakın işyeri olarak kullanılır.
Zaten dükkanın işyeri olduğunu günlük hayatımızda da biliyoruz.
Kullanıyoruz ama evde korunun yeni dünya olarak adlandırıldığını bilelim.
Aynen Karagöz oyununda olduğu gibi usta çırak ilişkisi vardır.
Ana karakterler Kavuklu ve Pişekar dır.
Bakın Kavuklu Karagöz'ün karşılığıdır.
Eeee?
Gölge oyunundaki Pişekar da Hacivat'ın karşılığıdır.
Bakın.
Çünkü bazen böyle sorular gelebilir karşınıza.
Hatta bununla alakalı sorular da soruldu.
Kavuklu Karagöz'ün, Pişekar ve Hacivat'ın karşılığıdır bakın.
Zurna ve çifte nara adı verilen çalgı eşliğinde köpekler dans eder.
Bakın köçek dediğimiz erkek oyunculardır.
Zaten onların dansları var.
Bakın günümüze de halen bu köçek geleneği var.
Erkek seyircilerin oturduğu yere mevki, kadın seyircilerin oturduğu yere de bakın kafes denir.
Kadın rolündeki erkeğin ismi de zenne dir.
Çünkü o dönemde kadın oyuncu yok.
Dolayısıyla kadın rolünü erkeğin oynaması lazım.
Ve bu erkeğe de kadın rolündeki erkeğe de zenne deniyor.
Bakın.
Peki bunların dışında tipler var mı?
Bakın Arap, Acem, Kürt, Laz, Yahudi, Ermeni, Frenk gibi tipler bunlar.
Bakın Karagöz oyununda da var aynı zamanda.
Yine bu tipler orta oyununda vardır.
Gelelim orta oyununun bölümlerine.
Aynen Karagöz de olduğu gibi.
Bakın.
Dört bölümden oluşacaktır.
Birinci bölümümüz.
Bakın Mukaddime, yani giriş bölümü.
Şimdi burada önce Pişekar, sonra Kavuklu sahneye gelir.
Aralarında kısa bir konuşma geçecek.
Yani oyuna bakın, izleyiciyi sızdırma turları da diyebiliriz bunun için.
Daha sonra Muhabere B bölümüne geldik, ikinci bölümümüz yani sözleşme bölümünde.
Bakın burada iki bölüm var.
Biri az arıza var.
Altta şöyle arızalara a diyebiliriz.
Bir de tekerleme var.
Bakın tekerleme ye de B diyeceğiz.
Arıza var.
Nedir peki?
Bakın Arzuman, sözlerin ters anlaşılması yoluyla gülmece in sağlanması.
Hatırlayalım.
Aynen Karagöz oyununda olduğu gibi.
Hacivat bir şey söylüyor.
Karagöz yanlış anlıyor gibi.
Bakın.
İkinci bölümümüz de tekerleme bölümüdür zaten.
Burada tekerlemeler söylenir.
İsminden de belli.
O zaman muhabere ve yani sözleşme bölümümüz arz var.
Yani yanlış anlaşılma ve tekerleme olarak ikiye ayrılır.
Üçüncü bölümümüz bakın fasıl bölümüdür.
Yani oyun bölümü.
Fasıl bölümü de bakın asıl bölümdür.
Kavuklu onun iş araması.
Pişekar ın da ona iş bulmasıyla olaylar gelişir.
Bakın fasıl bölümünde genellikle Kavuklu iş arayacak, pişen yerde ona iş bulacak ve bu şekilde olaylar gelişecek ve son olarak bitiş bölümü var.
Bakın bitiş bölümünde de artık sürç i lisan ettiysek affola.
Aynen Karagöz deki gibi.
Belki bir sonraki oyunun nerede oynanacağı söylenir ve bu şekilde oyun noktalanıyor ve geldik.
Bakın Med daha şimdi meddah taklitler yapıp hoş öyküler anlatarak halkı eğlendiren sanatçıdır.
Aslında tek adamlı tiyatro da diyebiliriz günümüzdeki.
Bakın stand up bu.
Cem Yılmaz ların yapmış olduğu tek kişilik güldürü öğesinin olduğu oyuna biz stand up diyoruz.
Günümüzde işte o dönemde bunu karşılayan meddah dır.
Bakın kendisi yüksekçe bir yere oturacak bir öyküyü başından sonuna canlandıracak.
Bakın ve bunu yaparken de o kişilerin ağız özelliklerine göre konuşturacak.
Yani şive taklitlerini güzel yapacak.
Bakın hemen buraya şive taklidi de diyebiliriz.
Hikayeleri konuşma dili ile nesir şeklinde anlatır.
Bakın ve bu anlattığı hikayeler bakın destanlar dır, halk hikayeleri dir, masallar dır ve Mesnevi vardır yani ve meddah ın bütün konuşması doğaçlama dır.
Meddah ın diğer ismine Kış Sahan adı da verilir.
Bakın peki araçları neler?
Bakın mendil Ekrem'e de denir sopa.
Buna Şevkan da denir.
Bakın iki tane aracı vardır.
Aynen Karagöz ve orta oyununda olduğu gibi usta çırak ilişkisiyle devam ettirilir.
Meddah lık geleneğini sürdüren iki önemli bakın aşkı ve Sururi, meddah lık geleneğini devam ettiren iki ünlü sanatçıdır.
İsterseniz meddah ın bir de bölümlerini söyleyelim.
Başlangıç.
Olaya başlar açıklama.
Yavaş yavaş oyunla ilgili açıklamalar yapar senaryo.
Yani asıl anlatmak istediği bakın destan, halk hikayesi, masal ne ise onu burada anlatır.
Daha sonra da bitiş bölümüyle yine özür diler.
Sürç i lisan ettiysek affola gibi.
Zaten bu klasik hepsinde olabilecek bir ifadedir.
Ondan sonra da oyunu bitirir.
Geleneksel Türk tiyatrosuna devam ediyoruz.
Bu dersimizi de orta oyunundan, meddah dan bahsedeceğiz isterseniz.
Hemen orta oyunundan başlayalım.
Bakın orta oyunu çevresi izleyicilerle.
Eeee?
Sarılmış bir alan içerisinde oynanan.
İçinde müzik, dans ve şarkı da bulunan.
Bakın dikkat!
Burası yine çok önemli doğaçlama bir oyundur.
Doğaçlama.
Zaten geleneksel Türk tiyatrosunun genel özelliği bu doğaçlama olması.
Bakın diğer isimleri kol oyunu, meydan oyunu, taklit oyunu ve Zuhur gibi adlarla da anılmıştır.
Bunları da iyi bileceğiz.
Ve aynen kara gözlü olduğu gibi anonim bir tür olduğunu yine bileceğiz.
Oyunun oynandığı alana meydan veya palan katıyoruz.
Oyuncuların gerçek kişiler olması yönüyle Türk Halk Tiyatrosu içerisinde Modern Tiyatro'ya en yakın olan tiyatro bakın orta oyunudur.
Neden?
Çünkü oyuncular gerçek.
Bakın oyuncuların giysilerini koyduğu sandığa bakın.
Pusat denir.
Soyunma odasına da sandık odası denir.
Bunlar önemli.
Bakın orta oyunuyla ilgili önemli kavramlar, bilinmesi gereken kavramlardır.
Bakın yeni dünya var.
Bu ev olarak dükkan da bakın işyeri olarak kullanılır.
Zaten dükkanın işyeri olduğunu günlük hayatımızda da biliyoruz.
Kullanıyoruz ama evde korunun yeni dünya olarak adlandırıldığını bilelim.
Aynen Karagöz oyununda olduğu gibi usta çırak ilişkisi vardır.
Ana karakterler Kavuklu ve Pişekar dır.
Bakın Kavuklu Karagöz'ün karşılığıdır.
Eeee?
Gölge oyunundaki Pişekar da Hacivat'ın karşılığıdır.
Bakın.
Çünkü bazen böyle sorular gelebilir karşınıza.
Hatta bununla alakalı sorular da soruldu.
Kavuklu Karagöz'ün, Pişekar ve Hacivat'ın karşılığıdır bakın.
Zurna ve çifte nara adı verilen çalgı eşliğinde köpekler dans eder.
Bakın köçek dediğimiz erkek oyunculardır.
Zaten onların dansları var.
Bakın günümüze de halen bu köçek geleneği var.
Erkek seyircilerin oturduğu yere mevki, kadın seyircilerin oturduğu yere de bakın kafes denir.
Kadın rolündeki erkeğin ismi de zenne dir.
Çünkü o dönemde kadın oyuncu yok.
Dolayısıyla kadın rolünü erkeğin oynaması lazım.
Ve bu erkeğe de kadın rolündeki erkeğe de zenne deniyor.
Bakın.
Peki bunların dışında tipler var mı?
Bakın Arap, Acem, Kürt, Laz, Yahudi, Ermeni, Frenk gibi tipler bunlar.
Bakın Karagöz oyununda da var aynı zamanda.
Yine bu tipler orta oyununda vardır.
Gelelim orta oyununun bölümlerine.
Aynen Karagöz de olduğu gibi.
Bakın.
Dört bölümden oluşacaktır.
Birinci bölümümüz.
Bakın Mukaddime, yani giriş bölümü.
Şimdi burada önce Pişekar, sonra Kavuklu sahneye gelir.
Aralarında kısa bir konuşma geçecek.
Yani oyuna bakın, izleyiciyi sızdırma turları da diyebiliriz bunun için.
Daha sonra Muhabere B bölümüne geldik, ikinci bölümümüz yani sözleşme bölümünde.
Bakın burada iki bölüm var.
Biri az arıza var.
Altta şöyle arızalara a diyebiliriz.
Bir de tekerleme var.
Bakın tekerleme ye de B diyeceğiz.
Arıza var.
Nedir peki?
Bakın Arzuman, sözlerin ters anlaşılması yoluyla gülmece in sağlanması.
Hatırlayalım.
Aynen Karagöz oyununda olduğu gibi.
Hacivat bir şey söylüyor.
Karagöz yanlış anlıyor gibi.
Bakın.
İkinci bölümümüz de tekerleme bölümüdür zaten.
Burada tekerlemeler söylenir.
İsminden de belli.
O zaman muhabere ve yani sözleşme bölümümüz arz var.
Yani yanlış anlaşılma ve tekerleme olarak ikiye ayrılır.
Üçüncü bölümümüz bakın fasıl bölümüdür.
Yani oyun bölümü.
Fasıl bölümü de bakın asıl bölümdür.
Kavuklu onun iş araması.
Pişekar ın da ona iş bulmasıyla olaylar gelişir.
Bakın fasıl bölümünde genellikle Kavuklu iş arayacak, pişen yerde ona iş bulacak ve bu şekilde olaylar gelişecek ve son olarak bitiş bölümü var.
Bakın bitiş bölümünde de artık sürç i lisan ettiysek affola.
Aynen Karagöz deki gibi.
Belki bir sonraki oyunun nerede oynanacağı söylenir ve bu şekilde oyun noktalanıyor ve geldik.
Bakın Med daha şimdi meddah taklitler yapıp hoş öyküler anlatarak halkı eğlendiren sanatçıdır.
Aslında tek adamlı tiyatro da diyebiliriz günümüzdeki.
Bakın stand up bu.
Cem Yılmaz ların yapmış olduğu tek kişilik güldürü öğesinin olduğu oyuna biz stand up diyoruz.
Günümüzde işte o dönemde bunu karşılayan meddah dır.
Bakın kendisi yüksekçe bir yere oturacak bir öyküyü başından sonuna canlandıracak.
Bakın ve bunu yaparken de o kişilerin ağız özelliklerine göre konuşturacak.
Yani şive taklitlerini güzel yapacak.
Bakın hemen buraya şive taklidi de diyebiliriz.
Hikayeleri konuşma dili ile nesir şeklinde anlatır.
Bakın ve bu anlattığı hikayeler bakın destanlar dır, halk hikayeleri dir, masallar dır ve Mesnevi vardır yani ve meddah ın bütün konuşması doğaçlama dır.
Meddah ın diğer ismine Kış Sahan adı da verilir.
Bakın peki araçları neler?
Bakın mendil Ekrem'e de denir sopa.
Buna Şevkan da denir.
Bakın iki tane aracı vardır.
Aynen Karagöz ve orta oyununda olduğu gibi usta çırak ilişkisiyle devam ettirilir.
Meddah lık geleneğini sürdüren iki önemli bakın aşkı ve Sururi, meddah lık geleneğini devam ettiren iki ünlü sanatçıdır.
İsterseniz meddah ın bir de bölümlerini söyleyelim.
Başlangıç.
Olaya başlar açıklama.
Yavaş yavaş oyunla ilgili açıklamalar yapar senaryo.
Yani asıl anlatmak istediği bakın destan, halk hikayesi, masal ne ise onu burada anlatır.
Daha sonra da bitiş bölümüyle yine özür diler.
Sürç i lisan ettiysek affola gibi.
Zaten bu klasik hepsinde olabilecek bir ifadedir.
Ondan sonra da oyunu bitirir.
