Bu dersimizde Modern Türk tiyatrosu üzerinde duracağız.
Tanzimat dönemi, Servet-i Fünûn, Fecri Ati ve Milli Edebiyat dönemi olarak göreceğiz.
Önce Tanzimat döneminde tiyatroyu işleyeceğiz.
Bu dersimiz de Tanzimat Dönemi Türk tiyatrosunun genel özelliklerine değineceğiz.
Daha sonra sanatçı ve eserleri üzerinde duracağız.
Şimdi Tanzimat edebiyatı ile birlikte arkadaşlar edebiyatımıza giren tiyatro, bakın bu dönemde tarihi ve sosyal konuları işlemiştir.
Zaten Tanzimat edebiyatıyla birlikte edebiyatımıza giriyor tiyatro.
Tiyatro, eğlence aracı olduğu kadar bakın bir eğitim aracı olarak da görülmüştür.
İkinci dönem sanatçıları tiyatroyu eğlence olarak görmüşlerdir.
Ama birinci dönem tiyatro sanatçılarının toplumu eğitmek için bir eğitim aracı olarak kullandığını söyleyebiliriz.
Ve ikinci dönemde bakın oynanmak için değil, tiyatrolar okunmak için yazılmıştır.
Hemen bu bilgiyi de verelim.
Bu dönemde tiyatro çalışmaları, bakın telif, tercüme, adaptasyon olmak üzere üç grupta.
Yani biz bu dönem tiyatrosunu sadece yazılan değil, telif var, bakın tercümeler var, bir de adaptasyonlar var.
Komedilerde klasik dramlarda da romantizmin etkilerinin görüldüğünü yine söyleyebiliriz.
Ve daha çok komedi türünde eserler yazıldığını da unutmuyoruz.
Tiyatro eserlerinde üç birlik kurallarına uyulur ama Abdülhak Hamit'in tiyatrolarını biz bu ifadenin dışında tutmalıyız.
Bakın devam ediyoruz.
Tiyatro eserlerinde iyiler çok iyi, kötüler de çok kötüdür.
Romantizmin aslında bir özelliği, bir yansıması da diyebiliriz buna.
Eserler bakın bir öğüt ile biter, iyiler ödüllendirilir, kötüler de ne yapılır, cezalandırılır ve özellikle de Shakespeare ile Molière'in bu dönem sanatçıları üzerinde büyük etkisi vardır.
Tanzimat döneminde tiyatroda kullanılan dil, diğer türlere göre daha sadedir.
Yani bir romana göre, bir şiire göre, bir makaleye göre dilin daha sade olduğunu söyleyebiliriz.
İlk dönem oyunları sahne tekniği açısından zayıftır.
Aslında Tanzimat dönemi tiyatrosunun genel olarak sahne tekniği açısından zayıf olduğunu ifade edebiliriz.
Daha sonraki dönemlerde bu sahne tekniği biraz daha geliştirilmiş.
Artık Milli edebiyat döneminde, özellikle de asıl mecrasını bulmuştur diyebiliriz.
Oyunlarda toplumda görülen aksaklıklara doğrudan doğruya dokunmak veya tarihin ibret verici olaylarını ele alıp onlardan ahlaki sonuçlar çıkarmak amaçlanmıştır.
Ve çoğunlukla da bakın aile, gelenek, görenek ve vatan sevgisi temaları işlenmiştir.
Eserlerde kişilerin tarihten veya günlük hayattan seçildiğini de unutmuyoruz.
Siyasi baskılardan çekinen bazı sanatçıların eserlerinde kişi olarak yabancıları seçtiğini de ifade edelim.
Bu şekilde Tanzimat dönemi tiyatrosunun özelliklerini söylemiş olduk.
Bir sonraki dersimiz de Tanzimat tiyatrosundaki sanatçılar ve eserleri üzerinde duracağız.
Bir sonraki derste görüşmek üzere Kunduz'da kalın.
Modern Türk Tiyatrosu Nedir?
Modern Türk Tiyatrosu, Tanzimat Dönemi'nden sonra gelişen Türk tiyatrosudur ve genellikle 20. yüzyılın başlarından itibaren ortaya çıkan tiyatro oyunları ve topluluklarını kapsar. Modern Türk Tiyatrosu, Osmanlı İmparatorluğu'nda gerçekleşen modernleşme hareketiyle birlikte ortaya çıkmış ve bu hareketin bir parçası olarak gelişmiştir.
Modern Türk Tiyatrosu, Batı tarzı tiyatro anlayışı ve tekniklerinin Türk kültürüyle harmanlanmasıyla oluşmuştur. Bu dönemde Türkiye'de birçok yeni tiyatro topluluğu kurulmuştur ve bu topluluklar, Türk tiyatrosunun gelişimine önemli katkılarda bulunmuşlardır.
Modern Türk Tiyatrosu'nda, özellikle Cumhuriyet Dönemi'nde, tiyatro oyunlarının konuları ve sahneleme tarzları da değişime uğramıştır. Özellikle 1960'lardan itibaren Türk tiyatrosunda toplumsal konular daha sık işlenmeye başlanmıştır ve bu dönemde Türk tiyatrosu, toplumda geniş bir izleyici kitlesi tarafından takip edilen önemli bir kültürel etkinlik haline gelmiştir.
Modern Türk Tiyatrosu, günümüzde de Türk kültür hayatının önemli bir parçası olarak varlığını sürdürmektedir ve Türkiye'de birçok tiyatro oyunu ve tiyatro topluluğu bulunmaktadır.
Tanzimat Dönemi’nde Tiyatro
Tanzimat Dönemi, 1839-1876 yılları arasındaki Osmanlı İmparatorluğu dönemidir ve bu dönemde Osmanlı toplumunda bir dizi reform gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde tiyatro da önemli değişimlere uğramıştır. İşte Tanzimat Dönemi'nde tiyatro ile ilgili bazı önemli gelişmeler:
- Batı tarzı tiyatro: Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu, Batı kültürüne açılmaya başlamıştır. Bu dönemde Avrupa'da gelişen tiyatro akımları, Osmanlı tiyatrosunda da etkili olmuştur. Bu nedenle, Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda batı tarzı tiyatro oyunları sahnelenmeye başlanmıştır.
- Tiyatro binaları: Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda tiyatro binaları inşa edilmeye başlanmıştır. Bu binalar, tiyatro oyunlarının daha profesyonelce sahnelenmesini sağlamıştır.
- Tiyatro toplulukları: Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda tiyatro toplulukları kurulmaya başlamıştır. Bu topluluklar, tiyatro oyunlarının daha kaliteli ve profesyonelce sahnelenmesini sağlamıştır.
- Konular: Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda tiyatro oyunlarının konuları da değişmeye başlamıştır. Batı tarzı tiyatro oyunları gibi, Tanzimat Dönemi'nde sahnelenen oyunlar da genellikle toplumsal konuları ele almıştır.
- Tiyatro yazarları: Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda birçok yeni tiyatro yazarı ortaya çıkmıştır. Bu yazarlar, tiyatro oyunları yazarak Osmanlı İmparatorluğu'ndaki tiyatro dünyasına katkıda bulunmuşlardır.
Tanzimat Dönemi'nde tiyatro, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki kültür hayatının önemli bir parçası haline gelmiştir ve günümüzde de Türk tiyatrosunun gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Tanzimat Dönemi Tiyatrosunun Özellikleri Nelerdir?
Tanzimat Dönemi (1839-1876), Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme hareketiyle birlikte gelişen bir dönemdir. Bu dönemde tiyatro da Batı tarzı tiyatro anlayışı ve tekniklerinin Türk kültürüyle harmanlanmasıyla birlikte gelişmiştir. Tanzimat Dönemi Tiyatrosunun özellikleri şu şekildedir:
- Batı tarzı tiyatro teknikleri: Tanzimat Dönemi Tiyatrosu, Batı tarzı tiyatro tekniklerinin kullanılmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu dönemde tiyatro sahnesi, Batı'da olduğu gibi düz bir sahne olarak tasarlanmıştır ve ışık, dekor, kostüm, makyaj ve sahne düzeni gibi unsurlar Batı tiyatrosundan örnek alınmıştır.
- Milliyetçilik: Tanzimat Dönemi Tiyatrosu, milliyetçilik akımının etkisi altında gelişmiştir. Bu dönemde tiyatro oyunları, Türk kültürünü yansıtan konuları işlemiştir.
- Eğitim ve bilinçlendirme amacı: Tanzimat Dönemi Tiyatrosu, halkı eğitmek ve bilinçlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Bu dönemde tiyatro oyunları, sosyal ve siyasal konuları işleyerek halkın düşünce ve davranışlarını etkilemeye çalışmıştır.
- Toplumsal cinsiyet rolleri: Tanzimat Dönemi Tiyatrosu'nda, Batı'dan alınan tiyatro tekniklerinin yanı sıra Batı tarzı toplumsal cinsiyet rolleri de yer almıştır. Bu dönemde kadınlar da tiyatro sahnesinde yer almaya başlamıştır.
- Sanatçıların özgürlüğü: Tanzimat Dönemi Tiyatrosu, sanatçıların özgürlüğünü savunan bir dönemdir. Sanatçılar, özgürce eserlerini yazabilmekte ve sahneleyebilmekteydiler.
- Dil: Tanzimat Dönemi Tiyatrosu, Türkçenin kullanımının yaygınlaştığı bir dönemdir. Bu dönemde tiyatro oyunları, Türkçe dilinde yazılmıştır.
Tanzimat Dönemi Tiyatrosu, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme hareketiyle birlikte gelişen bir dönem olmakla birlikte, Türk tiyatrosunun gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Bu dönemde ortaya çıkan tiyatro anlayışı, Türk tiyatrosunun sonraki dönemlerinde de etkisini sürdürmüştür.
Tanzimat Dönemi Tiyatro Yazarları Kimlerdir?
Tanzimat Dönemi (1839-1876) tiyatrosunda önemli yazarlar şunlardır:
- Şinasi (1826-1871): Tanzimat Dönemi'nin öncü yazarlarından biri olan Şinasi, Türk tiyatrosunun ilk trajedisini yazmıştır. Ayrıca Tanzimat'ın öncü dergisi olan Tercüman-ı Ahval'in kurucusu ve yazarlarından biridir.
- Namık Kemal (1840-1888): Tanzimat Dönemi'nin en önemli tiyatro yazarlarından biri olan Namık Kemal, tiyatroda gerçekçi bir anlayışın öncüsü olmuştur. Eserleri arasında "Vatan Yahut Silistre", "Küçük Şeyler", "Akif Bey" ve "Zavallı Çocuk" gibi yapıtlar yer alır.
- Ahmet Vefik Paşa (1823-1891): Tanzimat Dönemi tiyatrosunda önemli bir yere sahip olan Ahmet Vefik Paşa, tiyatro eleştirmenliği, tercümanlık ve tiyatro yöneticiliği gibi alanlarda da etkinlik göstermiştir. Eserleri arasında "Leblebici Horhor Ağa", "Moliere'in Hayatı" ve "Gülnihal" gibi yapıtlar yer alır.
Tanzimat Döneminde Verilen Tiyatro Eserleri Nelerdir?
Tanzimat Dönemi'nde verilen önemli tiyatro eserleri arasında şunlar yer almaktadır:
- Şair Evlenmesi (1859) - Şinasi
- Zengin Arap (1859) - Şinasi
- Şair Evlenmesi'nin Devamı (1860) - Şinasi
- Zavallı Çocuk (1870) - Namık Kemal
- Vatan Yahut Silistre (1873) - Namık Kemal
- Akif Bey (1874) - Namık Kemal
Bu eserler, Tanzimat Dönemi'nde Türk tiyatrosunun modernleşmesine ve gelişmesine önemli katkılar sağlamışlardır.
