Gezi Yazısı Nedir?

Evet arkadaşlar bu videomuzda da Gezi yazısı türünün özelliklerinden bahsedeceğiz.
Bizim için önemli bir konudur.
Neden şimdi arkadaşlar bu ne demek?
Şimdi gezi yazılarında önemli olan gözlem dir arkadaşlar.
Gezilen yerin tarihi, coğrafi, kültürel ve sosyal özellikleriyle anlatılır.
Bakın gezip görülen yerlerle ilgili bilgi, gözlem ve hatıraları yansıtan yazılar dır.
Arkadaşlar bu bizim için önemlidir.
Tarih, coğrafya, sosyoloji ve diğer bilim dallarına da kaynak olabilir.
Gezi yazılarında arkadaşlar yöreye özgü dil, din, inanç, adet, gelenek ve görenek ye de yer verilir.
Bunlar bizim için önemlidir.
Diyaloglardan yararlanılır.
Mesela rivayetlerden, hikayelerden, efsanelerden, anılardan.
Bu türlerden biz gezi yazısı yazarken yararlanabiliriz arkadaşlar.
Belirli bir plan vardır.
Kronolojik bir zaman vardır yani.
Mesela ben bir geziye çıktım.
Geziye başlandığı günden itibaren yazıya başlatılır arkadaşlar ve dönüş gününe kadarki zamanı içine alan olaylar anlatılır.
Yani ben yazıma gezinin sonundan ya da dördüncü beşinci gününden başlayacağım ilk gününden son gününe kadar kronolojik bir zamanda ben bunu anlatırım.
Gezilen yerlerle ilgili özelliklerin okuyucunun zihninde daha iyi canlandırıp olabilmesi için arkadaşlar geziden yerler başka yerlerle kıyaslanabilir.
Özellikle gözlem çok önemlidir.
Gezilen gezi yazıları edebiyatın olduğu kadar tarihin, sosyolojinin, antropolojinin, ekonominin, coğrafyanın ve bilimin de ilgi alanına girer arkadaşlar.
Yine Gezi yazıları kendi zamanlarını olduğu kadar kendilerinden sonraki zamanlara da seslenme, bilme özellikleri vardır.
Mesela Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde biz hala okuyoruz ama o bizden seneler önce yazılmış bir eser.
Gezi yazıları arkadaşlar açıklayıcı ile itici, bütünleyici ve tartışmacı anlatım türü gibi pek çok anlatım yollarından yararlanır.
Toparlayacak olursak arkadaşlar bakın gezi yazılarında iyi bir gözlem becerisi olmak zorundadır.
Bu yüzden ben gerçekleri anlatmalıyım.
Anlattıklarım asla hayal ürünü olamaz arkadaşlar ve benim anlattığımı herkes anlamalı.
Herkesin anlayabileceği, açık, sade, yalın bir dil kullanmalıyız.
Arkadaşlar yine kronolojik bir planla yazıldığını unutmuyoruz, ilgi çekici şekilde oluşturmalıyız arkadaşlar.
Çünkü yazdıklarımın okunması gerekiyor ve geziden yerler hakkında etkileyici bi anlatım kullanmalıyız.
Şimdi arkadaşlar buraya yazdık zaten ben gezi esnasında bir çok yer görüyorum ve bunun bunların hepsini aklımda tutmam imkansız.
O yüzden arkadaşlar bu kısma dikkat ediyoruz.
Küçük küçük notlar alıyoruz ve gezimiz bittikten sonra bu notları hikaye eleştirdiğimiz için zaten gezi yazısı yazarken öykü eleme tekniğinden de faydalanıyoruz.
Şimdi arkadaşlar eski Yunan'dan beri gezginler, elçiler, sanatçılar gezip gördükleri yerleri anlatan eserler veriyorlar.
Bu türün ilk örneğini arkadaşlar Heredot veriyor.
Bunu buraya yazıyorum.
Bakın bu türün ilk örneğini veriyor.
Hatta şöyle yazılır Arkadaşlar bir saniye veya arkadaşlar gezi yazılarının ilk örneklerini de Risale adlı yapıtıyla İbni Atlan veriyor.
Bakın şuraya yazdım ben zaten Risale adlı yapıtıyla ilk örneğini İbni Fırat'la veriyor.
Dünyanın Hikaye Ediliş adlı eseriyle Marco Polo, Rhône Tül, İbni Motto adlı eseriyle de İbni Tuta önemli eserler kaleme alıyor.
Arkadaşlar Edebiyatımızda Türk edebiyatında gezi yazısının ilk örneğini arkadaşlar Timur'un oğlu Şah Ruhun yanında bulunan Gıyasettin Nakkaş veriyor.
Bu isim sanki hiç duyulmamış gibi duruyor ama devlet kitabında yer alıyor ve bu karşımıza çıkabilir.
Arkadaşlar Acayip Gülle Tarif adlı eser bizim için önemlidir.
Bu Türk edebiyatındaki ilk gezi yazısı örneğimiz dir.
Arkadaşlar şu şekilde yazalım Türk edebiyatındaki Gezi yazısı türündeki ilk örneğimiz budur arkadaşlar.
Yine bakın buradaki eserler bizim için çok önemli.
Piri Reis'in Kitab ı Bahriye si, Seydi Ali Reis'in minyatür ve Mali'yi Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi ki bu devlet kitabında fazla yer verildi.
Nabi'nin Tuh Betül Harameyn si, Katip Çelebi'nin Cihan Hurması ve Yirmi Sekiz, Mehmet Çelebi'nin Paris Sefarad önermesi bizim için önemli.
Sefarad name ne demek arkadaşlar?
Osmanlı döneminde yabancı ülkelere sefir olarak.
Atamalar yapılıyor.
Sefir ne demek arkadaşlar?
Elçi demek bu yabancı ülkelere sefir olarak atanan kişinin döneminin siyaset ve diplomasisine elçilik görevinde bulunduğu, şehrin ve ülkenin güncel hayatına ilişkin izlenimlerini anlattığı eserlerdir.
Sefarad name bir yönüyle gezi ve anı özellikleri gösterse de daha çok üstten inmiş, görev üzerinde yoğunlaşmış rapor özelliği taşıyor arkadaşlar.
Yani görevi için anlatıyor.
Buraların en tanınmış örneğini de.
Yirmi sekiz Mehmet Çelebi ve Ahmet Resmi Efendi veriyor.
Ama daha çok 28 Çelebi Mehmet çıkıyor.
Arkadaşlar Paris, Sefarad önermesini unutmuyoruz.