Herkese Merhabalar.
Kunduz'un beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Üçüncü ünite.
Yerleşmeyi etkileyen unsurlar.
Dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bu gün sizlerle beraber nüfus kavramını ve insanların bir yere yerleşirken nelere dikkat ettiğini detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hemen başlayalım.
Öncelikle nüfusun tanımına bakalım.
Nüfus.
Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır arkadaşlar.
Yani belli bir sınırı var.
Orada yaşayan teker teker insanların sayısına biz nüfus diyoruz.
İnsanların yerleşim yeri olarak seçtikleri yerleri bazı şartlar etkilemektedir.
Yani insanlar rastgele bir yere yerleşme izler.
Bazı şartlara göre yerleşirler.
İşte bir yere yerleşmeyi etkileyen bu şartlara da biz doğal ve beşeri faktörler diyoruz.
Öncelikle isterseniz doğal faktörlere bakalım.
Adından da anlaşılacağı üzere doğal olarak kendiliğinden oluşan faktörlerdir.
Yani insan etkisi yoktur.
Doğal olarak bu durum ortaya çıkar.
İşte bunlardan ilki İklim.
Arkadaşlar, insan iklim üzerinde etkili olamaz.
İklim dünyanın varoluşundan beri var olan bir durumdur.
Doğal olarak ortaya çıkar.
İklim dediğimiz şey insanların bir yere yerleşmesini etkiler.
Ilıman iklim şartlarının yani ılık dediğimiz, hani ne soğuk ne sıcak iklim şartlarının görüldüğü yerlerde nüfus yoğundur.
Iklim şartlarının sert olduğu yerlerde ise nüfus seyrek dir.
Arkadaşlar.
Çünkü insanlar çok soğuk yerlere yerleşmek istemezler.
Çok sıcak yerlerde de kalmak istemezler.
O yüzden ılıman iklim her zaman daha iyidir.
Sert olduğu zaman insanlar oralara yerleşmeyi uygun görmezler.
Örnek verecek olursak bakın İstanbul, İzmir, Antalya iklimin ılıman olduğu yerlerdir.
Bu yüzden nüfusu yoğundur. Ancak iklim şartlarının sert olduğu Kars, Hakkari ve Ardahan çevreleri nüfus olarak seyrek dir.
Çünkü bu yazdığımız yerlerde kışın hava sıcaklıkları eksi 30 dereceye kadar düşmektedir.
İşte İklimin sert olduğu yerlerde de nüfusun seyrek olduğuna bir örnek.
Geçelim.
Yerleşmeyi etkileyen bir diğer doğal faktörü müze yer şekilleri.
Arkadaşlar, yükselti ve eğim bir yerde fazla ise orada nüfus seyrek dir.
Bunun tam tersi yükselti ve eğim az ise orada da nüfus fazladır.
Bakın buna bir örnek verelim.
Ülkemizin özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'ne bakarsanız yükselmenin çok yüksek olduğunu göreceksiniz.
İşte bu şarttan dolayı insanlar buralara kolay kolay yerleşmek istemezler.
İnsanların yerleşmesini etkileyen bir diğer doğal faktör bitki örtüsü dür arkadaşlar.
Bitki örtüsünün sık ormanlarla kaplı olduğu ya da bitki örtüsünün hiç olmadığı alanlarda nüfus azdır.
Yani seyrek dir.
Bakın her tarafınızdan orman olduğunu düşünün.
Oraya yerleşmek zordur değil mi?
Özellikle mesela bunu örnek olarak Doğu Karadeniz'i verebiliriz.
Buraya yerleşmenin zor olduğu için.
Yani demek ki bitki örtüsü yerleşimi etkiliyor ya da hiç olmadığı yerleri düşünün.
Örnek olarak dünyada çöl bölgelerini düşünebilirsiniz.
Orada tarım yapılmaz, hayvancılık yapılmaz.
Doğal olarak oraya yerleşir mez.
Türkiye'de de Konya çevresini, yani Tuz Gölü çevresini düşünebilirsiniz.
Özellikle Tuz Gölü çevresini düşünebilirsiniz.
İşte oralarda da bitki örtüsünden dolayı nüfus seyrek dir.
Yine yerleşmeyi etkileyen bir diğer doğal faktör su kaynakları dır arkadaşlar.
İnsan için olmazsa olmaz şeylerden bir tanesi sudur.
Tabiki insan su kaynaklarının çok olduğu yere yerleşir. Bu yüzden oralarda nüfus fazladır.
Su kaynaklarının az olduğu yerlerde ise nüfus azdır.
Mesela Adana, Mersin çevresinde su kaynakları fazla olduğu için nüfus fazla.
Tuz Gölü çevresinde bu durumdan dolayı su kaynaklarından dolayı nüfus azdır.
Geçelim.
Yerleşmeyi etkileyen bir diğer faktör olan beşeri faktörlere.
Arkadaşlar beşer Arapça'da insan demektir.
Yani bu faktörler insanın etkileyebildiğini insanla alakalı şeylerdir.
Tanım olarak doğal olmayan insan eliyle gerçekleştirilen faktörlerdir.
Şimdi hemen bakalım insan neyi etkiliyor?
Bakın tarım, bakın toprak deseydi eğer doğal faktör de ama tarım dediği için işin içine insan giriyor ekip biçmeye.
O ektiği biçtiği tohumu işleme ve sonunda ürün elde etme işine biz tarım diyoruz.
Zaten tarım yapılan yerlerde de nüfus yoğundur.
Örnek verirsek Türkiye'nin en önemli tarım ovası olan Çukurova, yine Bafra Ovası ve Çarşamba Ovaları.
Buralar nüfusun fazla olduğu yerlerdir.
Sanayi dediğimiz faktöre bakalım.
Sanayi dediğimizde aklınıza gelmesi gereken şey fabrikalar dır.
Arkadaşlar üretimdir.
Sanayinin geliştiği yerlerde iş imkanı fazladır.
Yani insan iş imkanı bulabildiği için de oraya yerleşir.
Bu yüzdende nüfusu nedir yoğundur.
Örnek verecek olursak Türkiye'nin en kalabalık şehri olan İstanbul, yine fabrikalarıyla ünlü olan Kocaeli, Kayseri, İzmir ve Gaziantep şehirlerimiz sanayi faktöründen dolayı yine yoğun nüfuslu dur diyoruz.
Bir diğer yerleşmeyi etkileyen beşeri faktör ticarettir.
Ticaretin geliştiği yerlerde nüfus fazladır.
Yine oralarda da iş imkanı olduğundan dolayı arkadaşlar neresi?
Antalya, Mersin Denizli'yi buraya örnek olarak verebiliriz. Yine yerleşmeyi etkileyen bir diğer önemli faktör muz turizmdir.
Turizmin geliştiği yerlerde nüfus fazladır arkadaşlar.
Örnek verecek olursak Antalya, Muğla, İstanbul ve İzmir'i turizmden dolayı yerleşmeye uygun yerler olarak sayabiliriz.
Özellikle Antalya Türkiye'nin turizm merkezlerinin başında gelir.
Arkadaşlar kış döneminde turizm aylarının azaldığı dönemlerde 2 2 buçuk milyon nüfusu olan Antalya'ya yazın nüfus olarak on milyona olduğunu görebiliriz.
İşte bu da turizmin yerleşmeyi etkilediğini bizlere göstermektedir.
Bir diğer beşeri faktör madencilik dir.
Maden çıkarılan yerlerde iş imkanı fazladır.
İnsanlar iş bulabildikleri için buralara göç ederler.
İşte bu durumdan dolayı da madenciliğin olduğu yerlerde nüfus fazladır.
Mesela kömür çıkarılan Zonguldak, petrol çıkarılan Batman ve kömür, yine linyit kömürü çıkarılan Manisa Soma madencilikten dolayı nüfusu yoğun olan yerlerdir.
Bir diğer beşeri faktörü muz ulaşım dır arkadaşlar.
Ulaşım imkanlarının geliştiği yerlerde nüfus fazladır.
Mesela bölgeleri birbirine bağlayan Afyon karahisar yine aynı şekilde Kırıkkale ve hava, deniz, hava, kara ve demiryolu ulaşımının yoğun olduğu Ankara ulaşım noktasında önemli bir örnektir.
Son olarak yerleşmeyi etkileyen bir diğer faktör ise eğitim faktörüdür.
İnsanlar sırf insanlar okuyabilmek için bir yerlere giderler.
Yani eğitim ve kültürel faaliyetlerin geliştiği yerlerde de nüfus fazladır arkadaşlar.
Buraya iki tane üniversitesiyle üniversite şehri olan Ankara'yı, Ege, Eskişehir'i ve birçok devlet üniversitesi ve vakıf üniversiteleriyle Ankara'yı ve İstanbul'u örnek olarak verebiliriz.
İşte burada saydığımız beşeri faktörler de insanların yerleşmesini etkilemektedir.
Kunduz'un beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Üçüncü ünite.
Yerleşmeyi etkileyen unsurlar.
Dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bu gün sizlerle beraber nüfus kavramını ve insanların bir yere yerleşirken nelere dikkat ettiğini detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hemen başlayalım.
Öncelikle nüfusun tanımına bakalım.
Nüfus.
Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır arkadaşlar.
Yani belli bir sınırı var.
Orada yaşayan teker teker insanların sayısına biz nüfus diyoruz.
İnsanların yerleşim yeri olarak seçtikleri yerleri bazı şartlar etkilemektedir.
Yani insanlar rastgele bir yere yerleşme izler.
Bazı şartlara göre yerleşirler.
İşte bir yere yerleşmeyi etkileyen bu şartlara da biz doğal ve beşeri faktörler diyoruz.
Öncelikle isterseniz doğal faktörlere bakalım.
Adından da anlaşılacağı üzere doğal olarak kendiliğinden oluşan faktörlerdir.
Yani insan etkisi yoktur.
Doğal olarak bu durum ortaya çıkar.
İşte bunlardan ilki İklim.
Arkadaşlar, insan iklim üzerinde etkili olamaz.
İklim dünyanın varoluşundan beri var olan bir durumdur.
Doğal olarak ortaya çıkar.
İklim dediğimiz şey insanların bir yere yerleşmesini etkiler.
Ilıman iklim şartlarının yani ılık dediğimiz, hani ne soğuk ne sıcak iklim şartlarının görüldüğü yerlerde nüfus yoğundur.
Iklim şartlarının sert olduğu yerlerde ise nüfus seyrek dir.
Arkadaşlar.
Çünkü insanlar çok soğuk yerlere yerleşmek istemezler.
Çok sıcak yerlerde de kalmak istemezler.
O yüzden ılıman iklim her zaman daha iyidir.
Sert olduğu zaman insanlar oralara yerleşmeyi uygun görmezler.
Örnek verecek olursak bakın İstanbul, İzmir, Antalya iklimin ılıman olduğu yerlerdir.
Bu yüzden nüfusu yoğundur. Ancak iklim şartlarının sert olduğu Kars, Hakkari ve Ardahan çevreleri nüfus olarak seyrek dir.
Çünkü bu yazdığımız yerlerde kışın hava sıcaklıkları eksi 30 dereceye kadar düşmektedir.
İşte İklimin sert olduğu yerlerde de nüfusun seyrek olduğuna bir örnek.
Geçelim.
Yerleşmeyi etkileyen bir diğer doğal faktörü müze yer şekilleri.
Arkadaşlar, yükselti ve eğim bir yerde fazla ise orada nüfus seyrek dir.
Bunun tam tersi yükselti ve eğim az ise orada da nüfus fazladır.
Bakın buna bir örnek verelim.
Ülkemizin özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'ne bakarsanız yükselmenin çok yüksek olduğunu göreceksiniz.
İşte bu şarttan dolayı insanlar buralara kolay kolay yerleşmek istemezler.
İnsanların yerleşmesini etkileyen bir diğer doğal faktör bitki örtüsü dür arkadaşlar.
Bitki örtüsünün sık ormanlarla kaplı olduğu ya da bitki örtüsünün hiç olmadığı alanlarda nüfus azdır.
Yani seyrek dir.
Bakın her tarafınızdan orman olduğunu düşünün.
Oraya yerleşmek zordur değil mi?
Özellikle mesela bunu örnek olarak Doğu Karadeniz'i verebiliriz.
Buraya yerleşmenin zor olduğu için.
Yani demek ki bitki örtüsü yerleşimi etkiliyor ya da hiç olmadığı yerleri düşünün.
Örnek olarak dünyada çöl bölgelerini düşünebilirsiniz.
Orada tarım yapılmaz, hayvancılık yapılmaz.
Doğal olarak oraya yerleşir mez.
Türkiye'de de Konya çevresini, yani Tuz Gölü çevresini düşünebilirsiniz.
Özellikle Tuz Gölü çevresini düşünebilirsiniz.
İşte oralarda da bitki örtüsünden dolayı nüfus seyrek dir.
Yine yerleşmeyi etkileyen bir diğer doğal faktör su kaynakları dır arkadaşlar.
İnsan için olmazsa olmaz şeylerden bir tanesi sudur.
Tabiki insan su kaynaklarının çok olduğu yere yerleşir. Bu yüzden oralarda nüfus fazladır.
Su kaynaklarının az olduğu yerlerde ise nüfus azdır.
Mesela Adana, Mersin çevresinde su kaynakları fazla olduğu için nüfus fazla.
Tuz Gölü çevresinde bu durumdan dolayı su kaynaklarından dolayı nüfus azdır.
Geçelim.
Yerleşmeyi etkileyen bir diğer faktör olan beşeri faktörlere.
Arkadaşlar beşer Arapça'da insan demektir.
Yani bu faktörler insanın etkileyebildiğini insanla alakalı şeylerdir.
Tanım olarak doğal olmayan insan eliyle gerçekleştirilen faktörlerdir.
Şimdi hemen bakalım insan neyi etkiliyor?
Bakın tarım, bakın toprak deseydi eğer doğal faktör de ama tarım dediği için işin içine insan giriyor ekip biçmeye.
O ektiği biçtiği tohumu işleme ve sonunda ürün elde etme işine biz tarım diyoruz.
Zaten tarım yapılan yerlerde de nüfus yoğundur.
Örnek verirsek Türkiye'nin en önemli tarım ovası olan Çukurova, yine Bafra Ovası ve Çarşamba Ovaları.
Buralar nüfusun fazla olduğu yerlerdir.
Sanayi dediğimiz faktöre bakalım.
Sanayi dediğimizde aklınıza gelmesi gereken şey fabrikalar dır.
Arkadaşlar üretimdir.
Sanayinin geliştiği yerlerde iş imkanı fazladır.
Yani insan iş imkanı bulabildiği için de oraya yerleşir.
Bu yüzdende nüfusu nedir yoğundur.
Örnek verecek olursak Türkiye'nin en kalabalık şehri olan İstanbul, yine fabrikalarıyla ünlü olan Kocaeli, Kayseri, İzmir ve Gaziantep şehirlerimiz sanayi faktöründen dolayı yine yoğun nüfuslu dur diyoruz.
Bir diğer yerleşmeyi etkileyen beşeri faktör ticarettir.
Ticaretin geliştiği yerlerde nüfus fazladır.
Yine oralarda da iş imkanı olduğundan dolayı arkadaşlar neresi?
Antalya, Mersin Denizli'yi buraya örnek olarak verebiliriz. Yine yerleşmeyi etkileyen bir diğer önemli faktör muz turizmdir.
Turizmin geliştiği yerlerde nüfus fazladır arkadaşlar.
Örnek verecek olursak Antalya, Muğla, İstanbul ve İzmir'i turizmden dolayı yerleşmeye uygun yerler olarak sayabiliriz.
Özellikle Antalya Türkiye'nin turizm merkezlerinin başında gelir.
Arkadaşlar kış döneminde turizm aylarının azaldığı dönemlerde 2 2 buçuk milyon nüfusu olan Antalya'ya yazın nüfus olarak on milyona olduğunu görebiliriz.
İşte bu da turizmin yerleşmeyi etkilediğini bizlere göstermektedir.
Bir diğer beşeri faktör madencilik dir.
Maden çıkarılan yerlerde iş imkanı fazladır.
İnsanlar iş bulabildikleri için buralara göç ederler.
İşte bu durumdan dolayı da madenciliğin olduğu yerlerde nüfus fazladır.
Mesela kömür çıkarılan Zonguldak, petrol çıkarılan Batman ve kömür, yine linyit kömürü çıkarılan Manisa Soma madencilikten dolayı nüfusu yoğun olan yerlerdir.
Bir diğer beşeri faktörü muz ulaşım dır arkadaşlar.
Ulaşım imkanlarının geliştiği yerlerde nüfus fazladır.
Mesela bölgeleri birbirine bağlayan Afyon karahisar yine aynı şekilde Kırıkkale ve hava, deniz, hava, kara ve demiryolu ulaşımının yoğun olduğu Ankara ulaşım noktasında önemli bir örnektir.
Son olarak yerleşmeyi etkileyen bir diğer faktör ise eğitim faktörüdür.
İnsanlar sırf insanlar okuyabilmek için bir yerlere giderler.
Yani eğitim ve kültürel faaliyetlerin geliştiği yerlerde de nüfus fazladır arkadaşlar.
Buraya iki tane üniversitesiyle üniversite şehri olan Ankara'yı, Ege, Eskişehir'i ve birçok devlet üniversitesi ve vakıf üniversiteleriyle Ankara'yı ve İstanbul'u örnek olarak verebiliriz.
İşte burada saydığımız beşeri faktörler de insanların yerleşmesini etkilemektedir.
