Mısırda Kurulan Türk İslam Devletleri

Evet arkadaşlar şimdi diğer türk islam adetlerini göreceğiz. Öncelikle mısırda. Kurulan ilk türkistan erlerini göreceğiz. Biz bunları. Arkadaşlar şunu da diyebiliriz abbasi devleti içinde iken. Ayrılanlar var. Mesela tolun. Oğulları. Aşıklar gibi mesela. Bunlar aynı zamanda biz ne. Diyoruz mütevazi büyük devletlere adını veriyoruz.
Abbasi devleti belirli bir. Zaman. Sonra merkezi otoritesini kaybedince onun bünyesinde bulunan valileri veya bazı devlet görevlileri devletler kurmuştur.
Mısır'da ve Kuzey Afrika'da.
Bunlardan bizi Türk olanlar ilgilendiriyor.
Mısırda kurulan tolun oldu.
Bir tevafuk mülk devletidir.
Yine arşivler de bir TV, WiFi mülk devletidir diyoruz.
Arkadaşlar.
Şimdi TV, film, müzik aletleri. Araplardan olanlar hangisiydi. Peki hocam?
Onlara da bakalım.
Bunlardan üvey oğulları arkadaşlar Irak ve İran. Bölgesinde ağalar. Beyler, arkadaşlar. Kuzey Afrika bölgesinde yine. Tahir ler ve Saman oğulları da Orta. Asya bölgesinde diyoruz.
Horasan bölgesi genelde bunlar da Abbas devleti içindeyken. Zaman zaman bağımsız olmuş Türk olmayanlar. Arkadaşlar yine Türklerin bir. Komutanı olup. Suriye ve. Mısır'a hakim. Olan Eyyubi leri göreceğiz. Ve onunla son veren. Memlük devletini göreceğiz.
Eyyubiler içerisinde köle men. Ordu. Olan bu Memlükler Eyyubiler in siyasi varlığına son verip Mısır'da yeni bir devlet kuruyorlar.
Peki Memlükler kim son verecek. Mısır da hocam ona da Osmanlı. Devleti son verecek diyoruz. Şimdi toparlayalım Tol Moğolları Mısırda kurulan ilk. Türk devleti, ikinci Türk devleti aksilikler üçüncü kurulan Türk devleti Eyyubiler, dördüncü kurulan. Memlükler.
Durum burada Osman Mısır da kurulmadı. Mısır'a hakim olan bir devlet olarak karşımıza çıkıyor.
Arife mülk dedik.
Arife Melik Abbasi devletinin merkezi otoritesi. Zayıfladığı zamanlarda ortaya çıkan. Devletçikler dir. Arkadaşlar. Bunlardan Türk olmayanları buraya yazdım.
Bir üvey oğulları, ağalar, Beyler, Tahir ler. Ve Saman. Oğulları ve Türk. Olanlar da zaten. Mısır daydı.
Tolun oğulları ve arşivlerde şimdi. Burada arkadaşlar. Biz arada bir yeri görmemiz lazım.
Mesela Tolun oğulları ile arşivler arasında bir devlet var. Bunlardan birisi arkadaşlar ala. Biler ama Akşit lerle Eyyubiler arasında bir devlet daha var.
O da bir Arap devleti olan ve Şii devlet. Olan Fatımiler arkadaşlar.
Onu da şu araya yazalım.
Şimdi Tolun oğulları ile devam edelim.
Tollu oğulları Mısır'da kurulan ilk Türk-İslam edilir arkadaşlar. Abbasi devleti. Zayıfladığı zamanlarda. Kurulmuş bir devlettir. Kurucusu kimdir Arkadaşlar Torunoğlu Ahmed dir.
Nerede kurmuştur?
Arkadaşın başkenti full stat olarak biliniyor. Yani bugünkü Mısır'daki Kahire bölgesi. Peki Tolun oğlu Ahmed nasıl Mısırda. Bir devlet kurabildiği. Abbasi. Devletinin merkezi. Otoritesi zaman zaman zayıflıyor.
Bu da onun bir valisi. Arkadaşlar ne yapıyor orada bir devlet kurabiliyor. Tolun oğlu Ahmet'in kurmuş olduğu devlet, orada çok az zaman dilimi olsa da. Büyük işler yaptığını gösteriyor ki buna biz şöyle şahit oluyoruz. Napolyon Mısır'ı. İşgal ettiğinde. Osmanlı zamanında bu kadar zamanda bu kadar büyük bir mimari oluşturmasını hayretle karşılamıştır. Bu önemli hocam nereler ele geçirmiştir?
Filistin, Lübnan, Bingazi. Burası Trablusgarp. Bölgesi yani Libya ve Suriye bölgesi baya bir geniş bir coğrafya ele geçirmiş.
Yani bu Kuzey Afrika bölgesi ve Suriye bölgesi diyebiliriz.
Hun Mare ve zamanı ki tonlu. Olan Ahmet'ten sonra. Bu Mare ve geçecek. Ama bunun zamanında isyanlar ve iç karışıklık başlıyor. Ve. Abbasiler arkadaşlar tekrardan Mısır'a. Hakim oluyorlar.
Yani Abbasi devletinin valisi iken Tolun oğulları daha sonra yeniden. Abbasilerin toprağına katılmış oluyorlar.
Peki burada bunların yaptığı neye hocam?
Tolun olan Ahmet'in kendi. Adıyla anılan bir camisi var.
Aynı zamanda Macaristan. Adı verdiği. Darül şifalar var.
Yani hastaneler var diyoruz tonla. Onlar ile ilgili. Önemli bir notumuz var aslında bu not Mısırda kurulan. Türk devletleri için geçerli bir not. Türkler burada azınlık durumuna düşmüşlerdir, onu söyleyelim. Çünkü yöneticileri Türk. Halkı Arap, bu da onların. Ömürlerinin. Kısa olmasını sağlamıştır diyoruz.
Ton Onlardan sonra orada başka. Bir Arap devleti kuruluyor. Ve zamanla. Abbas devleti güç kaybettiği zamanlarda o bölgede arşivlerin devlet kurduğunu göreceğiz arkadaşlar.
Şimdi gelin arşivlere bir bakalım. Arşivler de Mısır'da. Kurulan ikinci Türk İslam devletidir.
Kurucusu Ebu Bekir Mehmet dir. Başkentleri yine ful stat yani Mısır, Kahire bölgesi. Arşivler Suriye, Filistin, Lübnan ve Hicaz ele geçirmişlerdir.
Burada Hicaz'a dikkat edelim.
Kutsal toprakları ele geçiren ilk Türk devleti olarak arşivleri görmekteyiz. Fatımiler tarafından da siyasi varlıklarına son veriliyor. Mısır'da yeni bir dönem başlıyor.
Fatımiler dönemi ki. Biraz. Saatim nerede?
Selahaddin Eyyübi son verecek.
Orada bir Eyyubi devleti kurulacak diyoruz.
Bu arada arşivlerin neden isimleri böyle Yani Akşit ÖY Şehit arkadaşlar. Bu ay. Yüzlü. Prens anlamına. Geliyor.
Araplar böyle söylemişler, böyle isim vermişler bu devlete.
Bir de bu devlet. Fergana soyundan gelen Türklerden. Olduğu için ismi bu şekilde biliniyor.
Şimdi gelin Fatımiler. Yıkıldıktan sonra. Mısır'da kim kuruluyor hocam Eyyubi devletini görelim.
Evet Eyyubiler, Eyyubiler Selahaddin Eyyubi. Tarafından Mısır'da. Kurulan bir devlettir.
Kimin siyasi varlığına. Son vermişti. Fatımiler?
Peki Selahaddin Eyyubi, Mısır ve Suriye gönderen kim?
O da Musul. Atabeyi Nureddin Mehmet Zengi olmuştur.
Arkadaşlar ki Nureddin Mehmet Zengi ölümünden. Sonra. Selahaddin Eyyubi. Kontrol altına aldığı Mısır. Ve Suriye'de bağımsız bir devlet kuracaktır. O bölgenin kontrolü ona kalacak. Yine Selahaddin Eyyubi'nin. Yıldızını parlamasını sağlayan bir olay şudur. 1187 yılında hep din savaşı. İle Haçlıları arkadaşlar. Yenecek ve. Semavi dinler bakımından önemli olan. Yer Kudüs'ü ele geçirecek ki bu. Müslümanlar. İçin de çok önemli bir yer. Peki arkadaşlar Haçlı seferlerini ileride göreceğiz. Şimdi Haçlı seferleriyle Kudüs'ü almışlardı.
Özellikle Birinci Haçlı seferleriyle almışlardı.
Şimdiyse Eyyubiler ne yapıyor?
O kutsal olan. Bölgeyi geri almıştır diyoruz.
Peki Selahaddin Eyyubi?
Arkadaşlar hem İslam dünyasında hem de Batı dünyasında yıldızı. En parlayan kişilerden bir. Tanesi oluyor. Avrupa'da hem korku duyuluyor hem de ona saygı duyuyorlar Arkadaşlar bu arada. Selahaddin Eyyubi bir doktordur.
Kendisi ve Selahaddin Eyyubi. Ölümünden sonra çocukları arasında tahtı paylaşmamış olsa da taht kavgaları. Çıkıyor.
Yine devlet içerisinde sarsıntılar meydana geliyor.
Bu arada Selahaddin Eyyubi. Ordusu. İçerisinde bulunan köle genler yani Kıpçak Türkleri arkadaşlar Aybek tarafından Eyyubi'nin varlığına son verilecek.
Peki Selahaddin Eyyubi'nin. Ordusuna bu söylenenler nasıl. Geldi?
Bizans, Karadeniz'de bulduğu Kıpçak. Türklerini, ele geçirdiği esirleri Selahaddin Eyyubi ye satmıştı ve bunları da Selahaddin Eyyubi küçük yaşlarda eğitip orduya katmıştı.
Ve bundan dolayı da bu Kıpçak Türkleri arkadaşlar önemli işlere imza attılar ve devlette çok büyük. Unsur haline geldiler.
Zamanla da. Devletin içinde bulunan siyasi kaostan istifade ederek. Ne yaptılar?
Kendi devletlerini kurdular.
Biz buna ne diyoruz arkadaşlar?
Memlük Devleti diyeceğiz ki buna. Araplar. Bu isim vermiştir.
Eyyubi devletidir arkadaşlar bu.
Onlar da bilmemiz gereken sadece haddin savaşını. Çok önemli. Olduğu ve Kudüs'ü Haçlılardan. Aldığımız arkadaşlar. Şimdi gelelim Memlük devletine.
Memlükler ise Eyyubiler. Den sonra Mısırda kurulmuş. Diğer bir Türk Devletimiz Eyyubi. Ordusunda bir komutan olan Aybek tarafından kurulmuştur.
Başkentleri yine Mısır tuz tattır arkadaşlar. Memlük lerin bölgede en önemli özelliği haçlı. Kalıntılarını temizlemiş olmalarıdır. Bunu hemen Suriye savaşıyla hall etmişler.
İslam dünyasına böyle büyük bir hizmet olmuştur. Yine Ön Asya'da Moğolları durduran. Tek devlettir. Arkadaşlar.
Tam dört savaşla Moğolları. Yani İlhanlı. Durduran. Bilmiştir.
Biz bunu ilerde yine göreceğiz. Arkadaşlar.
Ön Asya'da Moğolları hiç kimse durduramaz almamıştı. Ta kuzeyde Altınordu Devleti gitti, yine Türkiye Selçuklu gitti, Abbas devleti gitti.
Peki onları tek. Durduran yani Moğol İlhanlı aynı tek. Düzen kimmiş memlükler. Miş arkadaşlar onuda bilelim.
Sultan Baybars döneminde yapılan önemli savaşlar var. Ayn Calut ve. Elbistan savaşları. İki. Önemli savaş.
Asıl savaşlar bunlar yine. Humus. Ve mescid su fars savaşlarıyla da Moğollarla. Memlük. Arasındaki savaşlar devam etmiş ve bu savaşları da. Yine Memlük devleti. Kazanmıştır.
Bu arada Memlük. Devleti anadoluya kadar gelmiş ama destek bulamamıştır.
Bunu bilelim.
Anadolu beyleri. Yardıma çağırıyor ama. Desteğe gelmiyorlar.
Burada inenler nükleer. Tek başına kalmış ama yine de buna rağmen Moğolları Ön Asya'da durdurabilecek. Tek devlet. Bu arada arkadaşlar şunu. Da söyleyeyim Memlükler kendi bulunduğu bölgede Suriye. Mısır'a hakimler ama Anadolu'da da işte bizim Ramazan oğulları ve Dulkadir. Onlar üzerinde de hak iddia etmişler.
Biz ileride göreceğiz Memlük leri. Osmanlılar. İle. Çatışması olacak. Arkadaşlar ki Fatih döneminde su yolları meselesi yüzünden yine. Hacı adaylarının. Yollarının. Güzergahının güvenliğini sağlaması. Yüzünden ve Memlük lerin. Osmanlılara karşı işbirliği yapması yani düşmanlarla. İşbirliği yapması Osmanlı şehzadeleri. Ni kışkırtması dolayısıyla Osmanlılarla arası bozulacak 10 ileriden. Atacağız. Yine Türklük özelliklerini korumaya önem vermişlerdir diyoruz.
Bunu nasıl. Yapıyorlar?
Bir kere burada resmi dil Türkçe arkadaşlar.
Yine öbür Türk devletlerinde olduğu gibi Tolun Moğolları arşivlerden.
Olduğu gibi. Ve burada memur olma şartı Türk olmak arkadaşlar.
Bu da. Önemli.
Bu gibi sebeplerde biz şunu diyebiliriz.
Demek ki Türklük özelliklerini korumaya çalışıyorlar diyebiliriz.
Ama yine Memlükler de diğer. Mısır'da kurulan. Türk devletleri gibi. Azınlıkta kalmışlardır.
Halkı Arap. Yöneticileri Türk olduğu için çok da uzun. Ömürlü olmayacak.
Çin de Memlükler de bir özellik daha var. Bu da istisna.
Veraset sistemi bizdeki gibi ya da diğer Türk devletlerindeki gibi. Babadan oğula geçmemiştir.
Burada bedelli önemli komutanlar vardır ve bu komutanlar arasında rekabet vardır.
Bundan dolayı ne oluyor?
Arkadaşım çok fazla taht değişikliği olabilmiş.
Yani şöyle düşünün Osmanlı Devleti bu MEM. Lerden daha uzun ömürlü olmasına rağmen Osmanlılarda padişah sayısı daha azdır. Memlükler de ise. Hükümdar sayısı daha fazladır.
Bu da aralarındaki. Rekabetten dolayı ve veraset sistemlerinin değişik. Olmasından dolayı yine arkadaşlar Osman devletinin Mısır seferi sonucu yıkılmış lardır. Yavuz Sultan Selim'in Mercidabık ve Ride Ani seferleriyle yıkılacak.
Bu da yine Osmanlı devletinde göreceğimiz bir özellik.
İslam Medeniyetinin Doğuşu
Abbasiler ve Mısırda Kurulan Türk İslam Devletleri 2 / 2
Mısırda Kurulan Türk İslam Devletleri
Mısırda Kurulan Türk İslam Devletleri