Birbirini iten bloklar üzerine etki eden kuvvet diyagramlarını göstermeye devam edelim.
Şimdi buraya baktığımızda F kuvvetin etkisinde m1 ve m2 kütleli iki tane bloktan bahsedelim ve düzlem yatay ve sürtünmesiz.
Şimdi bunlar birbirine temas edecek şekilde yani birbirine itecek şekilde uygulanmış.
Önce biz neye bakıyorduk?
Önce sisteme bakıyorduk.
Yani nasıl yazacağım?
"F=ma" değil miydi?
F eşittir toplam kütle çarpı a diye ifade ederim.
Daha sonra baktığımızda m1 kütlesi m2'yi, m2 kütlesi de m1 kütlesini itecek.
Yani bir etki-tepki söz konusu.
O zaman baktığımızda şöyle söyleyebilir miyiz?
İkinin bire uyguladığı tepki kuvveti, birini ikiye uyguladığı etki kuvveti diye.
Şöyle yazalım ikinci kütlenin birinci kütle uyguladığı birinci kütlenin ikinci kütleye uyguladığı tepki kuvveti diye.
Ne söylemiştik?
Bu iki kuvvet yani etki-tepki kuvvet çifti birbirine eşit büyüklükte ama zıt yönde diye ifade etmiştik. Gerçekten de öyle mi?
Evet ve farklı cisimler üzerinde ifade edilir.
O şekilde de gösterdik. Şimdi m1 kütlesini etki eden bir de kim var?
F kuvveti var.
Yatay sürtünmesiz düzlemde ben bu cisimlere uygulanan kuvvetleri gösterdim.
Peki, tek tek ben bu cisimlerin ivmelerini sistemi ivmesini yazarak bu cisimlere etki eden kuvvetleri göstermek istersem nasıl gösteririm?
Bakın önce şu sisteme bakıyorum.
Bu cisme etki eden kuvvet kim?
Sadece tepki kuvveti eşittir kütle kim?
m2.
Peki, hangi ivme ile hareket ediyor?
Sistemin ivmesiyle yani şurada hesapladığımız ivme değeri.
Peki, ben bu fotoğrafta ne görüyorum?
Bu fotoğrafta şuna dikkat edeceğim.
Bu sistemin hareket yönü ne tarafa doğrudur?
Kuvvet doğrultusundadır. Çünkü zaten sürtünmesiz dedik.
Hangi kuvveti hangi yönde uyguluyorsam o yönde de hareket edecek.
Hareket yönünü buldum.
O zaman burada net kuvveti yazmak istersem F eksi tepki kuvveti eşittir diyorum, bu fotoğraftaki kütle çarpı sistemin ivmesi olarak ifade edilir. Üst üste cisimlere baktığımızda peki nasıl ifade edeceğiz?
Bakalım.
Burada üst üste cisimlere baktığımızda m1 ve m2 kütleli iki tane cisim olsun.
Ben bu m1 kütleli cismi şöyle F1 kuvvetinin etkisinde çekmiş oluyor.
F kuvvetin etkisinde çekmiş oldum.
Baktığımızda yine şu yatay düzlem sürtünmesiz ama m1 ve m2 kütlesi bir üzerine yerleştirilmiş.
Eğer m2 kütlesi düşmeden durabiliyorsa burada bir sürtünmeden bahsedeceğiz şimdi biraz açalım.
Evet, şimdi F kuvvetini uyguladık.
Önce ne yazacağım?
Önce sisteme bakıyorum. Sisteme baktığımda ne yazıyorum?
F kuvvetin etkisinde m1 ve m2 kütlelerine uygulanmış ve ne var?
Sistemin ivmesi var.
Şimdi ben buradan sistemin ivmesini bulabilirim.
Peki, bloklar için serbest cisim diyagramı çizmek istersem burada nasıl ifade ederim?
Önce m2'ye bakalım.
Bakın, burada bir sürtünme kuvveti olacak.
Aşağı doğru ne var?
m2'nin bir ağırlığı var.
Yukarı doğru da ne var?
Bir tepki kuvveti var. Şu şekilde.
Peki, m1'e etki eden, aşağı doğru G1 ağırlığı, yukarı doğru bir tepki kuvveti ve sağa doğru etki eden zaten bir F kuvveti var. Sürtünme kuvveti ne yönde olacak?
Sürtünme kuvveti bu şu şekilde ifade edilmiş olacak.
Aynı zamanda kim var?
Etki eden G2'nin ağırlığı var.
Şimdi biz bu şekilde ifade ettikten sonra ne söyledik?
Bu adamın düşmeden durabilmesi için yani m2 kütlesini düşmeden durabilmesi için nasıl yazacağım şu Fs2'yİ.
Evet, şu fotoğrafa bakıyorum.
Yatayda uygulanan sadece şu kuvvet gözüküyor değil mi?
O zamanda ne yazacağız?
Bu cisme etki eden net kuvvet eşittir m2 çarpı a olarak ifade edeceğiz. Peki, bu fotoğrafta ne görüyorum?
Bu fotoğrafta gördüğüm ise F eksi Fsürtünme bir eşittir kim?
m1 kütlesi çarpı sistem ivmesi olarak ifade etmeli. Eğik düzleme bakalım.
Eğik düzleme baktığımızda sürtünmeli bir eğik düzlem olsun.
Bu düzleme baktığımızda cismin nesi var?
Aşağı doğru bir ağırlığı var.
Alfa açısıyla bulunduğu eğik düzlemde ne yapmam lazım?
Yatay ve düşey bileşenlerine ayırmam lazım.
Şimdi, şöyle bir bileşenlerine ayıralım.
Şimdi burada baktığımızda ve bu alfa açısını şuraya taşımış oluyorum.
O zaman burası G.Cosα şurası da G.Sinα olarak ifade ediyor.
Sistem şu şekilde hareket ediyor olsun hareket yönü bu şekilde.
Ne dedik?
Sürtünmeli bir düzlem dedik.
O zaman yüzeye bir tepki kuvveti çiziyorum.
Tepki kuvveti yüzeye dik oluyordu.
Kim kadar?
Yüzeye etki eden dik kuvvet kadar.
Yani G.cosα kadar.
Sürtünme kuvveti hareket yönüne zıt yöndeydi.
Yazalım Fs diye ifade ediyorum. Fs yazdım, eşittir k çarpı N, k'yı yazdık.
N tepki kuvveti, G.Cosα olmuş oluyor.
Şimdi buraya baktığımızda bu sistemin ivmesini nasıl yazarız?
Peki, hareket yönü bu tarafa doğru değil mi?
Net kuvvet eşittir nasıl ifade ediliyordu?
"m x a" diye net kuvveti yazalım.
G.Sinα ve sürtünme kuvveti var.
O zaman net kuvveti yazarken G.Sinα eksi sürtünme kuvveti eşittir kütle çarpı sistemi ivmesi olarak ifade ediyorum.
Bu şekilde.
Peki, düşey düzlemdeki serbest cisim diyagramı ve net kuvvete bakalım.
Bu sistem dengede duruyor olsun ve sistem sürtünmeli olsun.
Şimdi, bu sürtünmeli düşey düzlemde baktığımız daha önce kuvvetleri çizerim.
Mesela alfa açısıyla şöyle duran bir kuvvetimiz var.
Burası nedir?
F.Cosα'dır. Burası nedir?
F.Sinα'dır.
Peki, başka hangi kuvvetler var?
Hadi, onları da çizelim ve ben bu cismin bu şekilde dengede durduğu söylüyorum. Başka aşağı doğru G ağırlığı var ve başka ne var olmalı?
Bir de sürtünme kuvveti olmalı değil mi?
Bu sistemi çizmek istediğiniz sürtünme kuvvetinde şöyle göstereyim ve sürtünme bu şimdi yüzeyin tepki kuvveti neydi?
Yüzeye dik olan.
Şimdi, tepki kuvvetim o zaman yüzeyim düşeyse tepki kuvvetim yüzeye dik olabilmek için ne olması lazım?
Yatayda olması lazım yani tepki kuvvetini ben nasıl gösteriyorum?
"k" çarpı pardon F.Sinα diye ifade ediyorum.
Şu şekilde tepki kuvveti F.Sinα. Bakın, yüzeye etki eden dik kuvvet F.Sinα olarak gösterilir.
O zaman işte şimdi yazacağım.
Sürtünme kuvveti "k" çarpı F.Sinα'dır diye ifade edeceğiz. Eğer bu düşey düzlemde sistem hareket etmiyorsa nasıl yazıyorum?
F.Cosα yukarı doğru olan kuvvetler, aşağı doğru olan kuvvetlere ne olmak zorunda?
Eşit, neden sistem hareketsizmiş." k X F.Sinα= G cismin ağırlığı" diye ifade ederiz.
Şimdi buraya baktığımızda F kuvvetin etkisinde m1 ve m2 kütleli iki tane bloktan bahsedelim ve düzlem yatay ve sürtünmesiz.
Şimdi bunlar birbirine temas edecek şekilde yani birbirine itecek şekilde uygulanmış.
Önce biz neye bakıyorduk?
Önce sisteme bakıyorduk.
Yani nasıl yazacağım?
"F=ma" değil miydi?
F eşittir toplam kütle çarpı a diye ifade ederim.
Daha sonra baktığımızda m1 kütlesi m2'yi, m2 kütlesi de m1 kütlesini itecek.
Yani bir etki-tepki söz konusu.
O zaman baktığımızda şöyle söyleyebilir miyiz?
İkinin bire uyguladığı tepki kuvveti, birini ikiye uyguladığı etki kuvveti diye.
Şöyle yazalım ikinci kütlenin birinci kütle uyguladığı birinci kütlenin ikinci kütleye uyguladığı tepki kuvveti diye.
Ne söylemiştik?
Bu iki kuvvet yani etki-tepki kuvvet çifti birbirine eşit büyüklükte ama zıt yönde diye ifade etmiştik. Gerçekten de öyle mi?
Evet ve farklı cisimler üzerinde ifade edilir.
O şekilde de gösterdik. Şimdi m1 kütlesini etki eden bir de kim var?
F kuvveti var.
Yatay sürtünmesiz düzlemde ben bu cisimlere uygulanan kuvvetleri gösterdim.
Peki, tek tek ben bu cisimlerin ivmelerini sistemi ivmesini yazarak bu cisimlere etki eden kuvvetleri göstermek istersem nasıl gösteririm?
Bakın önce şu sisteme bakıyorum.
Bu cisme etki eden kuvvet kim?
Sadece tepki kuvveti eşittir kütle kim?
m2.
Peki, hangi ivme ile hareket ediyor?
Sistemin ivmesiyle yani şurada hesapladığımız ivme değeri.
Peki, ben bu fotoğrafta ne görüyorum?
Bu fotoğrafta şuna dikkat edeceğim.
Bu sistemin hareket yönü ne tarafa doğrudur?
Kuvvet doğrultusundadır. Çünkü zaten sürtünmesiz dedik.
Hangi kuvveti hangi yönde uyguluyorsam o yönde de hareket edecek.
Hareket yönünü buldum.
O zaman burada net kuvveti yazmak istersem F eksi tepki kuvveti eşittir diyorum, bu fotoğraftaki kütle çarpı sistemin ivmesi olarak ifade edilir. Üst üste cisimlere baktığımızda peki nasıl ifade edeceğiz?
Bakalım.
Burada üst üste cisimlere baktığımızda m1 ve m2 kütleli iki tane cisim olsun.
Ben bu m1 kütleli cismi şöyle F1 kuvvetinin etkisinde çekmiş oluyor.
F kuvvetin etkisinde çekmiş oldum.
Baktığımızda yine şu yatay düzlem sürtünmesiz ama m1 ve m2 kütlesi bir üzerine yerleştirilmiş.
Eğer m2 kütlesi düşmeden durabiliyorsa burada bir sürtünmeden bahsedeceğiz şimdi biraz açalım.
Evet, şimdi F kuvvetini uyguladık.
Önce ne yazacağım?
Önce sisteme bakıyorum. Sisteme baktığımda ne yazıyorum?
F kuvvetin etkisinde m1 ve m2 kütlelerine uygulanmış ve ne var?
Sistemin ivmesi var.
Şimdi ben buradan sistemin ivmesini bulabilirim.
Peki, bloklar için serbest cisim diyagramı çizmek istersem burada nasıl ifade ederim?
Önce m2'ye bakalım.
Bakın, burada bir sürtünme kuvveti olacak.
Aşağı doğru ne var?
m2'nin bir ağırlığı var.
Yukarı doğru da ne var?
Bir tepki kuvveti var. Şu şekilde.
Peki, m1'e etki eden, aşağı doğru G1 ağırlığı, yukarı doğru bir tepki kuvveti ve sağa doğru etki eden zaten bir F kuvveti var. Sürtünme kuvveti ne yönde olacak?
Sürtünme kuvveti bu şu şekilde ifade edilmiş olacak.
Aynı zamanda kim var?
Etki eden G2'nin ağırlığı var.
Şimdi biz bu şekilde ifade ettikten sonra ne söyledik?
Bu adamın düşmeden durabilmesi için yani m2 kütlesini düşmeden durabilmesi için nasıl yazacağım şu Fs2'yİ.
Evet, şu fotoğrafa bakıyorum.
Yatayda uygulanan sadece şu kuvvet gözüküyor değil mi?
O zamanda ne yazacağız?
Bu cisme etki eden net kuvvet eşittir m2 çarpı a olarak ifade edeceğiz. Peki, bu fotoğrafta ne görüyorum?
Bu fotoğrafta gördüğüm ise F eksi Fsürtünme bir eşittir kim?
m1 kütlesi çarpı sistem ivmesi olarak ifade etmeli. Eğik düzleme bakalım.
Eğik düzleme baktığımızda sürtünmeli bir eğik düzlem olsun.
Bu düzleme baktığımızda cismin nesi var?
Aşağı doğru bir ağırlığı var.
Alfa açısıyla bulunduğu eğik düzlemde ne yapmam lazım?
Yatay ve düşey bileşenlerine ayırmam lazım.
Şimdi, şöyle bir bileşenlerine ayıralım.
Şimdi burada baktığımızda ve bu alfa açısını şuraya taşımış oluyorum.
O zaman burası G.Cosα şurası da G.Sinα olarak ifade ediyor.
Sistem şu şekilde hareket ediyor olsun hareket yönü bu şekilde.
Ne dedik?
Sürtünmeli bir düzlem dedik.
O zaman yüzeye bir tepki kuvveti çiziyorum.
Tepki kuvveti yüzeye dik oluyordu.
Kim kadar?
Yüzeye etki eden dik kuvvet kadar.
Yani G.cosα kadar.
Sürtünme kuvveti hareket yönüne zıt yöndeydi.
Yazalım Fs diye ifade ediyorum. Fs yazdım, eşittir k çarpı N, k'yı yazdık.
N tepki kuvveti, G.Cosα olmuş oluyor.
Şimdi buraya baktığımızda bu sistemin ivmesini nasıl yazarız?
Peki, hareket yönü bu tarafa doğru değil mi?
Net kuvvet eşittir nasıl ifade ediliyordu?
"m x a" diye net kuvveti yazalım.
G.Sinα ve sürtünme kuvveti var.
O zaman net kuvveti yazarken G.Sinα eksi sürtünme kuvveti eşittir kütle çarpı sistemi ivmesi olarak ifade ediyorum.
Bu şekilde.
Peki, düşey düzlemdeki serbest cisim diyagramı ve net kuvvete bakalım.
Bu sistem dengede duruyor olsun ve sistem sürtünmeli olsun.
Şimdi, bu sürtünmeli düşey düzlemde baktığımız daha önce kuvvetleri çizerim.
Mesela alfa açısıyla şöyle duran bir kuvvetimiz var.
Burası nedir?
F.Cosα'dır. Burası nedir?
F.Sinα'dır.
Peki, başka hangi kuvvetler var?
Hadi, onları da çizelim ve ben bu cismin bu şekilde dengede durduğu söylüyorum. Başka aşağı doğru G ağırlığı var ve başka ne var olmalı?
Bir de sürtünme kuvveti olmalı değil mi?
Bu sistemi çizmek istediğiniz sürtünme kuvvetinde şöyle göstereyim ve sürtünme bu şimdi yüzeyin tepki kuvveti neydi?
Yüzeye dik olan.
Şimdi, tepki kuvvetim o zaman yüzeyim düşeyse tepki kuvvetim yüzeye dik olabilmek için ne olması lazım?
Yatayda olması lazım yani tepki kuvvetini ben nasıl gösteriyorum?
"k" çarpı pardon F.Sinα diye ifade ediyorum.
Şu şekilde tepki kuvveti F.Sinα. Bakın, yüzeye etki eden dik kuvvet F.Sinα olarak gösterilir.
O zaman işte şimdi yazacağım.
Sürtünme kuvveti "k" çarpı F.Sinα'dır diye ifade edeceğiz. Eğer bu düşey düzlemde sistem hareket etmiyorsa nasıl yazıyorum?
F.Cosα yukarı doğru olan kuvvetler, aşağı doğru olan kuvvetlere ne olmak zorunda?
Eşit, neden sistem hareketsizmiş." k X F.Sinα= G cismin ağırlığı" diye ifade ederiz.
