Bir önceki videomuzda torktan bahsettik. Şimdi torkun yönüyle devam edelim.
Torkun yönünü bulmak için önce neyi bulmamız lazım?
Bir dönme yönü bulmamız lazım.
Mesela şöyle bir sistem var yine bu sisteme şöyle bir kuvvet etki etmiş olsun, şöyle bir F1 kuvveti bu F1 kuvvetini bu ekseni şurası dönme ekseni cismin bu ekseni hangi doğrultuda döndüreceğine bakalım.
Şimdi şöyle bir doğrultu yazalım.
Şurası 2 yönü şurası da 1 yönü olmuş olsun.
Buraya baktığımızda O noktasından şöyle bir eksen çizdiğimiz de bu doğrultuya dik bir kuvvet uygulamışım.
Uyguladığım kuvvetin büyüklüğü F1 kadar.
Bu kuvvete baktığımızda ne yapacak sistem?
Şunu yapacaksınız, dönme eksenine bir nokta koydunuz, uzaklık vektörünü takip ediyorsunuz ve kuvvet buraya baktığınızda aynen bu şekilde yaptığımızda ne gözlemliyoruz 1 yönünde bu sistemin hareket ettiğini gözlemliyoruz.
Şu şekilde dönme eksenine başladınız dönme ekseninden sonra uzaklık vektörünü takip ettiğiniz daha sonra dönme yönünü nerde görüyorum?
1 yönünde olduğunu gözlemliyorum ya da şöyle bir kuvvet uygulasaydım. Şurası F2 kuvveti olmuş olsun bu kuvveti uygulamak istediğimde yine dönme ekseninden başladım dönme ekseninden sonra uzaklık vektörünü takip ediyorum ve kuvvetin yönünde ne yapıyorum cismin döndüğünü söylüyorum.
2.şekilde hangi yönde dönüyor?
buraya baktığımızda sağ elimizi kullanacağız. Sağ el kuralına göre şurası avuç içimiz dönme eksenine bakacak şekilde dört parmak cismin dönmeye zorlandığı yöne doğru gider.
Yani şöyle yapacaksınız avuç içimizde dönme eksenine bakacak 4 parmağınızı şu şekilde takip ettiğinizde baş parmağınız nereye gösterecek?
Torkun yönünü.
Dikkat edin dört parmak dönme yönünü gösterir sağ elinizin 4 parmağı dönme yönünü gösterir ve baş parmağımız torkun yönünü gösterir. Bu bağlamda baktığımızda 4 parmağım dönmeni gösterdi yani 1 yönünde yani saatin tersi yönünde başparmağımız sisteme dik bir şekilde olacak ya başparmağı nereyi gösterecek?
Torkun yönünü gösterecek.
O zaman baktığımızda dört parmağımız burayı saatin tersi yönünde bakarken baş parmağımız nereyi gösteriyor?
Sayfa düzleminin dışını. İşte sayfa düzleminin dışını nokta şeklinde göstereceğiz.
Bu ne demek?
Sayfa düzleminin dışı demek.
Peki buraya baktığımda burada yani saatin yönünde hareket ettirdiğimde torkun yönünü nasıl gözlemliyorum?
Torkun yönünü sayfa düzleminin içi olarak gözlemlemiş oluyorum.
Yani baş parmağım sayfa düzleminin içini gözlemlemiş oluyor.
Bu şekilde torku buluyoruz.
Peki net torku nasıl ifade ediyoruz?
Net tork ifade ederken yine bir sistem çizdim.
Bu sisteme baktığımızda şöyle bir tane F1 kuvveti şöyle bir tane F2 kuvveti çizelim.
Şurası F1 şurası da F2 büyüklüğünde kuvvet olmuş olsun.
Şu mesafeye d1 mesafesi diyorum şu mesafeye d2 mesafesi demiş oluyorum.
Şimdi buraya baktığımızda F1 kuvvetinin uyguladığı torkun büyüklüğü nasıl yazacağım?
τ1 diye ifade edeceğim.
Yazıyorum τ1 eşittir diyorum kuvvetin büyüklüğü çarpı dik uzaklığın büyüklüğü bu şekilde yazdım.
Daha sonra τ2'nin büyüklüğünü de yazalım.
τ2'nin büyüklüğünü yazarken nasıl yazacağım?
Kuvvetin büyüklüğü çarpı dönme eksenine olan dik uzaklığı büyüklüğü olarak ifade edeceğim.
Peki dönme yönlerini bulalım.
Dönme yönlerini bulmak istediğimde nasıl buluyorum?
Şurası başlangıç noktasıydı, başlangıç noktası uzaklık vektörü şurası dönme yönü olacak. Dönme yönü ne tarafa doğru?
Saat yönünde olmuş oluyor ve saat yönünde ise dönme önümüz o zaman torkumuzun yönü nedir?
Sayfa düzleminin içi yani çarpı şeklinde yapıyorum.
Diğerine baktığımda dönme eksenim uzaklık vektörü kuvvetimin yönü. Burası ne olacak?
Saat yönünün tersi yönde bir dönme yönü var.
Başparmağı nereyi gösteriyor?
Sayfa düzleminin dışını göstermiş oluyor.
Yani bu uygulanan torklar birbirlerine nasıl?
Zıt.
O zaman baktığımızda net torku bulmak istediğimde burada vektörel bir toplama yapmam gerekiyor. Baktığımızda ikisinin toplamı vektörel bir şekilde ifade etmem gerekiyor.
Eğer ki τ1'in büyüklüğü τ2'nin büyüklüğüne eşitse çubuk ne yapmaz?
Çubuk dönmez.
Eğer τ1'in büyüklüğü τ2'nin büyüklüğünden fazlaysa hangi yönde dönecek?
1 yönünde dönecek. yönü şu şekilde τ1'in dönme yönü olmuş olacak. Eğer τ2'nin büyüklüğü τ1'in büyüklüğünden daha büyükse bu çabuk hangi yöne dönmeye devam edecek?
bulunurken sağ el kuralıyla bulunması gerekecek.
Torkun yönünü bulmak için önce neyi bulmamız lazım?
Bir dönme yönü bulmamız lazım.
Mesela şöyle bir sistem var yine bu sisteme şöyle bir kuvvet etki etmiş olsun, şöyle bir F1 kuvveti bu F1 kuvvetini bu ekseni şurası dönme ekseni cismin bu ekseni hangi doğrultuda döndüreceğine bakalım.
Şimdi şöyle bir doğrultu yazalım.
Şurası 2 yönü şurası da 1 yönü olmuş olsun.
Buraya baktığımızda O noktasından şöyle bir eksen çizdiğimiz de bu doğrultuya dik bir kuvvet uygulamışım.
Uyguladığım kuvvetin büyüklüğü F1 kadar.
Bu kuvvete baktığımızda ne yapacak sistem?
Şunu yapacaksınız, dönme eksenine bir nokta koydunuz, uzaklık vektörünü takip ediyorsunuz ve kuvvet buraya baktığınızda aynen bu şekilde yaptığımızda ne gözlemliyoruz 1 yönünde bu sistemin hareket ettiğini gözlemliyoruz.
Şu şekilde dönme eksenine başladınız dönme ekseninden sonra uzaklık vektörünü takip ettiğiniz daha sonra dönme yönünü nerde görüyorum?
1 yönünde olduğunu gözlemliyorum ya da şöyle bir kuvvet uygulasaydım. Şurası F2 kuvveti olmuş olsun bu kuvveti uygulamak istediğimde yine dönme ekseninden başladım dönme ekseninden sonra uzaklık vektörünü takip ediyorum ve kuvvetin yönünde ne yapıyorum cismin döndüğünü söylüyorum.
2.şekilde hangi yönde dönüyor?
buraya baktığımızda sağ elimizi kullanacağız. Sağ el kuralına göre şurası avuç içimiz dönme eksenine bakacak şekilde dört parmak cismin dönmeye zorlandığı yöne doğru gider.
Yani şöyle yapacaksınız avuç içimizde dönme eksenine bakacak 4 parmağınızı şu şekilde takip ettiğinizde baş parmağınız nereye gösterecek?
Torkun yönünü.
Dikkat edin dört parmak dönme yönünü gösterir sağ elinizin 4 parmağı dönme yönünü gösterir ve baş parmağımız torkun yönünü gösterir. Bu bağlamda baktığımızda 4 parmağım dönmeni gösterdi yani 1 yönünde yani saatin tersi yönünde başparmağımız sisteme dik bir şekilde olacak ya başparmağı nereyi gösterecek?
Torkun yönünü gösterecek.
O zaman baktığımızda dört parmağımız burayı saatin tersi yönünde bakarken baş parmağımız nereyi gösteriyor?
Sayfa düzleminin dışını. İşte sayfa düzleminin dışını nokta şeklinde göstereceğiz.
Bu ne demek?
Sayfa düzleminin dışı demek.
Peki buraya baktığımda burada yani saatin yönünde hareket ettirdiğimde torkun yönünü nasıl gözlemliyorum?
Torkun yönünü sayfa düzleminin içi olarak gözlemlemiş oluyorum.
Yani baş parmağım sayfa düzleminin içini gözlemlemiş oluyor.
Bu şekilde torku buluyoruz.
Peki net torku nasıl ifade ediyoruz?
Net tork ifade ederken yine bir sistem çizdim.
Bu sisteme baktığımızda şöyle bir tane F1 kuvveti şöyle bir tane F2 kuvveti çizelim.
Şurası F1 şurası da F2 büyüklüğünde kuvvet olmuş olsun.
Şu mesafeye d1 mesafesi diyorum şu mesafeye d2 mesafesi demiş oluyorum.
Şimdi buraya baktığımızda F1 kuvvetinin uyguladığı torkun büyüklüğü nasıl yazacağım?
τ1 diye ifade edeceğim.
Yazıyorum τ1 eşittir diyorum kuvvetin büyüklüğü çarpı dik uzaklığın büyüklüğü bu şekilde yazdım.
Daha sonra τ2'nin büyüklüğünü de yazalım.
τ2'nin büyüklüğünü yazarken nasıl yazacağım?
Kuvvetin büyüklüğü çarpı dönme eksenine olan dik uzaklığı büyüklüğü olarak ifade edeceğim.
Peki dönme yönlerini bulalım.
Dönme yönlerini bulmak istediğimde nasıl buluyorum?
Şurası başlangıç noktasıydı, başlangıç noktası uzaklık vektörü şurası dönme yönü olacak. Dönme yönü ne tarafa doğru?
Saat yönünde olmuş oluyor ve saat yönünde ise dönme önümüz o zaman torkumuzun yönü nedir?
Sayfa düzleminin içi yani çarpı şeklinde yapıyorum.
Diğerine baktığımda dönme eksenim uzaklık vektörü kuvvetimin yönü. Burası ne olacak?
Saat yönünün tersi yönde bir dönme yönü var.
Başparmağı nereyi gösteriyor?
Sayfa düzleminin dışını göstermiş oluyor.
Yani bu uygulanan torklar birbirlerine nasıl?
Zıt.
O zaman baktığımızda net torku bulmak istediğimde burada vektörel bir toplama yapmam gerekiyor. Baktığımızda ikisinin toplamı vektörel bir şekilde ifade etmem gerekiyor.
Eğer ki τ1'in büyüklüğü τ2'nin büyüklüğüne eşitse çubuk ne yapmaz?
Çubuk dönmez.
Eğer τ1'in büyüklüğü τ2'nin büyüklüğünden fazlaysa hangi yönde dönecek?
1 yönünde dönecek. yönü şu şekilde τ1'in dönme yönü olmuş olacak. Eğer τ2'nin büyüklüğü τ1'in büyüklüğünden daha büyükse bu çabuk hangi yöne dönmeye devam edecek?
bulunurken sağ el kuralıyla bulunması gerekecek.
