Asitler ve bazılar.
İlk önce asitleri görelim.
Soruları çözmek için asitlerin ve bazıların özelliklerini çok iyi bilmemiz gerekir.
Özellikler.
Önemli asitler sulu çözeltilerine hidrojen iyonu verebilen maddelerdir.
Tatları ekşidir.
Mesela en bildiğimiz limon ekşi bir tadı vardır.
Metalleri aşındırıyor, metalleri aşındırdıkları için metal kaplarda saklanamazlar.
Asitler cam saklamak için en ideal kap olabilir.
Yakıcı, tahriş edicidir.
Mavi turnusolu kırmızıya çevirirler.
Maviden kırmızıya çevirirler.
Metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkarırlar.
Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
Bazlarla birleşme tepkimeleri verirler.
phları 0 ve 7 arasındadır.
Asitler aynı zamanda mermere de zarar verirler.
Mutfakta mesela mermer üzerinde limon kesmek, limonu bırakmak mermere zarar verebilir.
Günlük hayatta kullandığımız bazı asitlere örnek verelim.
Salça, içeriğinde asit yoğunluklu olan maddeler, domates, akü sıvısı, tuz ruhu ki bunların ikisi sınavlarda çok gelecek karşınıza sorularda.
Zeytinyağı, tuz ruhu iki kere yazmışım tuz ruhunu, kireç sökücü süt, sirke, yoğurt, mide sıvısı.
Bu da önemli mide sıvısı asitlere örnek olarak verilebilir.
Bazı ürünlerin içerisindeki asitlere bakalım şimdi.
Elmada malik asit, limonda sitrik asit, çilekte folik asit, yoğurt, süt gibi ürünlerde laktik asit, sirkede asetik asit ve üzümde tartar asit bulunur.
Şimdi çok iyi bilmemiz gereken üç tane asit var piyasa adı.
Tuz ruhu olan asitin sistematik adı.
Hidroklorik asit formülü de HCL.
Piyasa adı Zaç yağı.
Sistematik adı sülfürik asit.
H2SO4 kezzap nitrik asittir.
Sistematik adı HNO3.
Bunları çok iyi bilmemiz gerekiyor.
Çünkü sorularda karşımıza çıkacak piyasa adı, sistematik adı ve formülü bu üç taneyi bilmemiz bizim için yeterli olacaktır.
ph da 0 ile 7 arasında demiştik asitler ve sıfıra doğru yaklaştıkça asidik özellik artar.
Şimdi asitlerin özelliklerinden bahsederken sulu çözelti yerine hidrojen iyonu verenler asidik özelliktir asit maddelerdir demiştik.
Burada asetik asitimiz var, istisnai bir durum sanki.
Buna baktığımızda oh olduğu için bazmış gibi düşünebiliriz.
Ama bu asetik asittir, yani hidrojen iyonu vermeye devam eder.
Bakın burada baktığınızda H'yi görüyoruz, hidroklorik asit de bu asittir diyebiliyoruz.
Ama şunu sorularda sorabilirler sizi yanıltmak için sanki buradaki oh'tan dolayı bazmış gibi düşünürüz bunu.
Ama değil.
Bunu mutlaka öğrenelim.
Istisnai bir durum.
Bu bir asetik asittir.
Şimdi de bazların özelliklerine bakalım.
Sulu çözelti yerine oh iyonu hidroksit iyonu verebilen maddelerdir.
Tatları acıdır.
Ele kayganlık hissi verir.
Cam ürünleri matlaştırır.
Mesela bulaşık makinesi deterjanları bazik özelliktedir ve cam ürünler bir süre sonra madde matlaşabilir.
phları 7 14 arasındadır.
Kırmızı turnusolu da maviye çevirirler asitlerin tam tersi.
Günlük hayattaki bazlara örnek verelim, kan, kabartma tozu, diş macunu, sabun.
Bakın genelde deterjan tarzı, mide ilacı, yumurta, lavabo açıcı çikolata, amonyak, çamaşır suyu.
Burada mide ilacı ile ilgili şu soru gelebilir.
Ne demiştik?
Midenin asidi zaten adı üstünde asitli mide ilacı baz olacak ki asit ve baz tepkimeye girecek ve mideyi rahatlatacak.
Yani nötralleşme tepkimesi oluşacak ve mide o yüzden rahatlayacak.
Mide sıvısı asit olduğu için mide ilacı da baz olacak.
Piyasadaki bazlara bakalım, sud kostik piyasa adı.
Sistematik adı sodyum hidroksit yani sodyum zaten biliyoruz elementin sembolünü.
Sodyum hidroksit.
Potaskostik potasyumdan geliyor.
Bakın potasyum hidroksit potasyum da biliyoruz sembolünü hidroksit zaten oh iyonu demek.
Potasyum hidroksit, amonyak, amonyak bu önemli.
Amonyak nh3 biraz önceki örneğini verdiğimiz asetik asitteki gibi nh3 de sanki asitmiş gibi gözüküyor.
Çünkü oh iyonu yok.
O yüzden bu da önemli sorularda karşınıza çok sık çıkacak.
Amonyak nh3 bir bazdır.
Sönmüş kireç, kalsiyum hidroksit bu da çıkıyor.
sorularda sönmüş kireçle karşılaşacaksınız.
Kalsiyum zaten biliyoruz.
Hidroksit formülü oluyor.
Asitler 0 7 arasındaydı.
Bazlar da 7 14 arasında.
14'e yaklaştıkça bazik özellik yani bazlık artıyor.
Asitler ve bazılar maddelerin rengini değiştirebiliyorlar.
Gaz çıkışına neden olabiliyorlar ya da maddeleri tahriş edebiliyorlar.
Asitlerin mermer ve metaller üzerinde bunu daha önce de bahsetmiştik.
Bazların ise cam ve porselen eşyalar üzerinde aşındırıcı etkisi vardır.
Birkaç tane belirteçten bahsedelim.
Belirteçlerin asit ve bazlar üzerindeki etkilerinden bu da önemli sorularda göreceksiniz.
Belirteçlerle ilgili göreceksiniz soru.
Turnusol kağıdı asitlerde kırmızı, bazlarda mavi renge dönüşüyor ve fenolftalein asitlerde renk değişimi olmuyor.
Renksiz.
Bazda ise pembe renk oluşuyor.
Metil oranj asitlerde kırmızı, bazlarda sarı renk oluyor.
Asit yağmurlarını bir inceleyelim.
Asit yağmurları, fosil yakıtlar yanıyor.
Burada bir fabrika olsun, endüstriyel faaliyetlerin ya da enerji tüketiminin fazla olduğu yerlerde zaten daha çok oluyor.
Kömür, petrol gibi fosil yakıtlar yanıyor.
Bu arabadan işte petrolden çıkıyor.
Co2 so2 ve NO2 gazları atmosfere karışıyor.
Atmosferde su buharı ile birleşiyor, tepkimeye giriyor.
Su buharı ile tepkimeye girerek asit yağmurlarını oluşturuyor.
Ne oluşuyor?
Karbonik asit, sülfürik asit ve nitrik asit gazları oluşuyor.
Ana neden fosil yakıtların yanması.
Fosil yakıtlar sonucu oluşan gazların atmosferde su buharı ile tepkimeye girerek asit yağmurlarına neden olması.
Asit yağmurları bitki örtüsünün doğal yapısını bozar, tarihi eserlere zarar verir ki bu çok önemli.
Araba ve metal yüzeylere zarar verir.
Pekala asit yağmurlarına önlemek için neler yapabiliriz?
Fosil yakıtların yerine kükürt ve azot içermeyen doğal gaz gibi yakıtlar tercih edilebilir.
Bacalara filtre çıkılmalıdır.
Mutlaka özellikle çok yoğun olan fabrika bölgelerinde motorlu taşıtların bakımı zamanında yapılmalıdır ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmalıdır.
İlk önce asitleri görelim.
Soruları çözmek için asitlerin ve bazıların özelliklerini çok iyi bilmemiz gerekir.
Özellikler.
Önemli asitler sulu çözeltilerine hidrojen iyonu verebilen maddelerdir.
Tatları ekşidir.
Mesela en bildiğimiz limon ekşi bir tadı vardır.
Metalleri aşındırıyor, metalleri aşındırdıkları için metal kaplarda saklanamazlar.
Asitler cam saklamak için en ideal kap olabilir.
Yakıcı, tahriş edicidir.
Mavi turnusolu kırmızıya çevirirler.
Maviden kırmızıya çevirirler.
Metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkarırlar.
Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
Bazlarla birleşme tepkimeleri verirler.
phları 0 ve 7 arasındadır.
Asitler aynı zamanda mermere de zarar verirler.
Mutfakta mesela mermer üzerinde limon kesmek, limonu bırakmak mermere zarar verebilir.
Günlük hayatta kullandığımız bazı asitlere örnek verelim.
Salça, içeriğinde asit yoğunluklu olan maddeler, domates, akü sıvısı, tuz ruhu ki bunların ikisi sınavlarda çok gelecek karşınıza sorularda.
Zeytinyağı, tuz ruhu iki kere yazmışım tuz ruhunu, kireç sökücü süt, sirke, yoğurt, mide sıvısı.
Bu da önemli mide sıvısı asitlere örnek olarak verilebilir.
Bazı ürünlerin içerisindeki asitlere bakalım şimdi.
Elmada malik asit, limonda sitrik asit, çilekte folik asit, yoğurt, süt gibi ürünlerde laktik asit, sirkede asetik asit ve üzümde tartar asit bulunur.
Şimdi çok iyi bilmemiz gereken üç tane asit var piyasa adı.
Tuz ruhu olan asitin sistematik adı.
Hidroklorik asit formülü de HCL.
Piyasa adı Zaç yağı.
Sistematik adı sülfürik asit.
H2SO4 kezzap nitrik asittir.
Sistematik adı HNO3.
Bunları çok iyi bilmemiz gerekiyor.
Çünkü sorularda karşımıza çıkacak piyasa adı, sistematik adı ve formülü bu üç taneyi bilmemiz bizim için yeterli olacaktır.
ph da 0 ile 7 arasında demiştik asitler ve sıfıra doğru yaklaştıkça asidik özellik artar.
Şimdi asitlerin özelliklerinden bahsederken sulu çözelti yerine hidrojen iyonu verenler asidik özelliktir asit maddelerdir demiştik.
Burada asetik asitimiz var, istisnai bir durum sanki.
Buna baktığımızda oh olduğu için bazmış gibi düşünebiliriz.
Ama bu asetik asittir, yani hidrojen iyonu vermeye devam eder.
Bakın burada baktığınızda H'yi görüyoruz, hidroklorik asit de bu asittir diyebiliyoruz.
Ama şunu sorularda sorabilirler sizi yanıltmak için sanki buradaki oh'tan dolayı bazmış gibi düşünürüz bunu.
Ama değil.
Bunu mutlaka öğrenelim.
Istisnai bir durum.
Bu bir asetik asittir.
Şimdi de bazların özelliklerine bakalım.
Sulu çözelti yerine oh iyonu hidroksit iyonu verebilen maddelerdir.
Tatları acıdır.
Ele kayganlık hissi verir.
Cam ürünleri matlaştırır.
Mesela bulaşık makinesi deterjanları bazik özelliktedir ve cam ürünler bir süre sonra madde matlaşabilir.
phları 7 14 arasındadır.
Kırmızı turnusolu da maviye çevirirler asitlerin tam tersi.
Günlük hayattaki bazlara örnek verelim, kan, kabartma tozu, diş macunu, sabun.
Bakın genelde deterjan tarzı, mide ilacı, yumurta, lavabo açıcı çikolata, amonyak, çamaşır suyu.
Burada mide ilacı ile ilgili şu soru gelebilir.
Ne demiştik?
Midenin asidi zaten adı üstünde asitli mide ilacı baz olacak ki asit ve baz tepkimeye girecek ve mideyi rahatlatacak.
Yani nötralleşme tepkimesi oluşacak ve mide o yüzden rahatlayacak.
Mide sıvısı asit olduğu için mide ilacı da baz olacak.
Piyasadaki bazlara bakalım, sud kostik piyasa adı.
Sistematik adı sodyum hidroksit yani sodyum zaten biliyoruz elementin sembolünü.
Sodyum hidroksit.
Potaskostik potasyumdan geliyor.
Bakın potasyum hidroksit potasyum da biliyoruz sembolünü hidroksit zaten oh iyonu demek.
Potasyum hidroksit, amonyak, amonyak bu önemli.
Amonyak nh3 biraz önceki örneğini verdiğimiz asetik asitteki gibi nh3 de sanki asitmiş gibi gözüküyor.
Çünkü oh iyonu yok.
O yüzden bu da önemli sorularda karşınıza çok sık çıkacak.
Amonyak nh3 bir bazdır.
Sönmüş kireç, kalsiyum hidroksit bu da çıkıyor.
sorularda sönmüş kireçle karşılaşacaksınız.
Kalsiyum zaten biliyoruz.
Hidroksit formülü oluyor.
Asitler 0 7 arasındaydı.
Bazlar da 7 14 arasında.
14'e yaklaştıkça bazik özellik yani bazlık artıyor.
Asitler ve bazılar maddelerin rengini değiştirebiliyorlar.
Gaz çıkışına neden olabiliyorlar ya da maddeleri tahriş edebiliyorlar.
Asitlerin mermer ve metaller üzerinde bunu daha önce de bahsetmiştik.
Bazların ise cam ve porselen eşyalar üzerinde aşındırıcı etkisi vardır.
Birkaç tane belirteçten bahsedelim.
Belirteçlerin asit ve bazlar üzerindeki etkilerinden bu da önemli sorularda göreceksiniz.
Belirteçlerle ilgili göreceksiniz soru.
Turnusol kağıdı asitlerde kırmızı, bazlarda mavi renge dönüşüyor ve fenolftalein asitlerde renk değişimi olmuyor.
Renksiz.
Bazda ise pembe renk oluşuyor.
Metil oranj asitlerde kırmızı, bazlarda sarı renk oluyor.
Asit yağmurlarını bir inceleyelim.
Asit yağmurları, fosil yakıtlar yanıyor.
Burada bir fabrika olsun, endüstriyel faaliyetlerin ya da enerji tüketiminin fazla olduğu yerlerde zaten daha çok oluyor.
Kömür, petrol gibi fosil yakıtlar yanıyor.
Bu arabadan işte petrolden çıkıyor.
Co2 so2 ve NO2 gazları atmosfere karışıyor.
Atmosferde su buharı ile birleşiyor, tepkimeye giriyor.
Su buharı ile tepkimeye girerek asit yağmurlarını oluşturuyor.
Ne oluşuyor?
Karbonik asit, sülfürik asit ve nitrik asit gazları oluşuyor.
Ana neden fosil yakıtların yanması.
Fosil yakıtlar sonucu oluşan gazların atmosferde su buharı ile tepkimeye girerek asit yağmurlarına neden olması.
Asit yağmurları bitki örtüsünün doğal yapısını bozar, tarihi eserlere zarar verir ki bu çok önemli.
Araba ve metal yüzeylere zarar verir.
Pekala asit yağmurlarına önlemek için neler yapabiliriz?
Fosil yakıtların yerine kükürt ve azot içermeyen doğal gaz gibi yakıtlar tercih edilebilir.
Bacalara filtre çıkılmalıdır.
Mutlaka özellikle çok yoğun olan fabrika bölgelerinde motorlu taşıtların bakımı zamanında yapılmalıdır ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmalıdır.
