Tümsek aynada özel ışınlarımızdan bahsedecek olursak burada mat yüzeyimiz yani yansıtıcı olmayan yüzey merkeze yani merkez ve odak noktasına bakan kısımdı.
Parlatıcı yüzeyimizi yansıtıcı yüzeyimiz neresiydi?
Parlak yüzeyimiz kaşığın dış yüzeyiydi.
O halde özel ışınlarımızla başlayacak olursak aynı şekilde asal eksenimiz, tepe noktamız, bütün özelliklerimiz aynı.
Sadece aynanın arkasında kalıyor.
Merkez ve odak noktamız sadece dikkat edeceğimiz özellik.
Bu çukur aynada merkez ve odak aynanın önündeydi.
O halde başlayalım.
Merkezin üzerine doğru yani aynanın arkasında merkeze uzantısı merkeze doğru gelen ışık ışını ne yapacak?
Buraya dik çarptığı için yine kendi üzerinden geri yansıyacak.
Devam edelim o halde.
Yine odak noktamızı belirledik.
Bu sefer ışık ışınımız görmüş olduğunuz gibi merkezin dışına doğru gelirse, yani uzantısı merkezin dışına doğru gelirse ışık ışınımız nereden yansıyacak?
Yine aynı kurallar aslında.
Merkez ile odak arasında dağılarak yansıyacak.
Dikkatinizi çekmek istiyorum.
Bu özellikleri söylüyorum, ışınların yansıma şeklini istiyorum.
Ayrıca not almıyorum.
Dikkatinizi veriniz lütfen devam ediyorum.
Şu noktamız yine odak noktası olsun.
Bu sefer asal eksene paralel bir ışık ışını gönderelim.
Paralel bir ışık ışını gönderdiğimizde objenin çizgisi lazım.
Görmek açısından bir kereye mahsus çiziyorum.
Bize normal çizgisi lazım.
O halde normal çizgiyi nereden çizeceğiz?
Tabii ki merkezden çizeceğiz.
Alfa ile gelen ışık ışını alfa ile yansıyacak.
O halde uzantısı odaktan geçecek şekilde yansıyacak.
Bunun tam tersi de doğrudur.
Uzantısı odağa doğru gelen ışık ışını uzantısı odağa doğru gelen ışığın ışını asal eksene paralel yansıyacak.
İkinci durumda da aynısını söyleyebiliriz.
Uzantısı odakla merkez arasına gelen ışık ışını uzantısı merkezin dışından olacak şekilde yansıyacak.
O halde bir önceki dersimizde çukur aynadan bahsetmiştik ve 3f'e bir buçuk f kuralı.
Aynısını burada da ifade edebiliriz.
Devam edecek olursak yine odak noktamızı belirledik.
Bu sefer asal ekseni keserek gelen bir ışık ışını olsun, tümsek aynaya asal ekseni paralel olarak keserek gelen bir ışık ışını olsun.
Yine bize ne çizgisi lazım?
Normal çizgisi lazım.
Normal çizgisini şu şekilde çekiyorum merkezden olacak şekilde.
O halde şu açı alfa ise yine alfa açısı yaparak yansıyacak, yani uzantısı nereye geldi?
Odakla ayna arasına düşecek şekilde geldi.
Bu kurala özel bir durum olarak da nitelendireceğiz görmüş olduğunuz gibi.
Asal ekseni keserek gelen ışık ışını uzantısı odakla ayna arasından kesecek şekilde yansıdı.
Özel durumumuz da şu.
Eğer aynanın önünden f kadar mesafeden geliyorsa ışık ışını kestiği nokta 0.5 f noktası olacak.
Buradaki tümsek aynadaki kuralımız da f'e 0.5 f kuralı olarak nitelendirebiliriz.
Burada optikte her şey tersineydi.
Tersini düşünecek olursak uzantısı aynanın arkasında odakla ayna arasına gelen ışık ışını uzantısı aynanın önünden asal eksenini keserek yansır ifadesini kullanacağız.
Görmüş olduğunuz gibi aslında özellikler aynı çukur aynayla özellikten 3f'e 1.5f f'e 0.5f Çukur aynada 0.5'e f idi birbirinin tersi oldu.
Bütün özellikler neredeyse aynı.
Fakat dikkatinizi çekmek istediğim husus şurası.
Çukur aynada ışınları hep asal eksene toplamaya çalıştık.
Görmüş olduğunuz gibi tümsek aynada ışığı her seferinde asal ekseninden uzaklaştırdık.
O yüzden çukur ayna ışınları toplayıcı özelliğe sahiptir.
Tümsek ayna ışınları dağıtıcı özelliğe sahiptir.
Parlatıcı yüzeyimizi yansıtıcı yüzeyimiz neresiydi?
Parlak yüzeyimiz kaşığın dış yüzeyiydi.
O halde özel ışınlarımızla başlayacak olursak aynı şekilde asal eksenimiz, tepe noktamız, bütün özelliklerimiz aynı.
Sadece aynanın arkasında kalıyor.
Merkez ve odak noktamız sadece dikkat edeceğimiz özellik.
Bu çukur aynada merkez ve odak aynanın önündeydi.
O halde başlayalım.
Merkezin üzerine doğru yani aynanın arkasında merkeze uzantısı merkeze doğru gelen ışık ışını ne yapacak?
Buraya dik çarptığı için yine kendi üzerinden geri yansıyacak.
Devam edelim o halde.
Yine odak noktamızı belirledik.
Bu sefer ışık ışınımız görmüş olduğunuz gibi merkezin dışına doğru gelirse, yani uzantısı merkezin dışına doğru gelirse ışık ışınımız nereden yansıyacak?
Yine aynı kurallar aslında.
Merkez ile odak arasında dağılarak yansıyacak.
Dikkatinizi çekmek istiyorum.
Bu özellikleri söylüyorum, ışınların yansıma şeklini istiyorum.
Ayrıca not almıyorum.
Dikkatinizi veriniz lütfen devam ediyorum.
Şu noktamız yine odak noktası olsun.
Bu sefer asal eksene paralel bir ışık ışını gönderelim.
Paralel bir ışık ışını gönderdiğimizde objenin çizgisi lazım.
Görmek açısından bir kereye mahsus çiziyorum.
Bize normal çizgisi lazım.
O halde normal çizgiyi nereden çizeceğiz?
Tabii ki merkezden çizeceğiz.
Alfa ile gelen ışık ışını alfa ile yansıyacak.
O halde uzantısı odaktan geçecek şekilde yansıyacak.
Bunun tam tersi de doğrudur.
Uzantısı odağa doğru gelen ışık ışını uzantısı odağa doğru gelen ışığın ışını asal eksene paralel yansıyacak.
İkinci durumda da aynısını söyleyebiliriz.
Uzantısı odakla merkez arasına gelen ışık ışını uzantısı merkezin dışından olacak şekilde yansıyacak.
O halde bir önceki dersimizde çukur aynadan bahsetmiştik ve 3f'e bir buçuk f kuralı.
Aynısını burada da ifade edebiliriz.
Devam edecek olursak yine odak noktamızı belirledik.
Bu sefer asal ekseni keserek gelen bir ışık ışını olsun, tümsek aynaya asal ekseni paralel olarak keserek gelen bir ışık ışını olsun.
Yine bize ne çizgisi lazım?
Normal çizgisi lazım.
Normal çizgisini şu şekilde çekiyorum merkezden olacak şekilde.
O halde şu açı alfa ise yine alfa açısı yaparak yansıyacak, yani uzantısı nereye geldi?
Odakla ayna arasına düşecek şekilde geldi.
Bu kurala özel bir durum olarak da nitelendireceğiz görmüş olduğunuz gibi.
Asal ekseni keserek gelen ışık ışını uzantısı odakla ayna arasından kesecek şekilde yansıdı.
Özel durumumuz da şu.
Eğer aynanın önünden f kadar mesafeden geliyorsa ışık ışını kestiği nokta 0.5 f noktası olacak.
Buradaki tümsek aynadaki kuralımız da f'e 0.5 f kuralı olarak nitelendirebiliriz.
Burada optikte her şey tersineydi.
Tersini düşünecek olursak uzantısı aynanın arkasında odakla ayna arasına gelen ışık ışını uzantısı aynanın önünden asal eksenini keserek yansır ifadesini kullanacağız.
Görmüş olduğunuz gibi aslında özellikler aynı çukur aynayla özellikten 3f'e 1.5f f'e 0.5f Çukur aynada 0.5'e f idi birbirinin tersi oldu.
Bütün özellikler neredeyse aynı.
Fakat dikkatinizi çekmek istediğim husus şurası.
Çukur aynada ışınları hep asal eksene toplamaya çalıştık.
Görmüş olduğunuz gibi tümsek aynada ışığı her seferinde asal ekseninden uzaklaştırdık.
O yüzden çukur ayna ışınları toplayıcı özelliğe sahiptir.
Tümsek ayna ışınları dağıtıcı özelliğe sahiptir.
