Optik ünitemizde ki mercekler.
Konumuzla ilgili yeni nesil sorumuzu hep beraber inceleyelim.
Mikroskop düzeneğinde bir görüntü merceği.
Diğeri objektif merceği olarak iki yakınsak mercek kullanılır.
Şekildeki cisim bir numaralı merceğin önün de bir numaralı merceğin önün de görüntüsü g 1 de oluşur ve oradan ışınlar 2 numaralı mercek de kırılarak görüntünün büyümüş son hali g son gözlemci görür.
Mikroskop un çalışma prensibi ile ilgili olarak öncül lerden, yargılardan hangileri doğrudur demişiz.
Bu çalışma prensibini hep beraber inceleyecek olursak iki tane yakınsak merceği var.
Cismin ilk hali bakınız bu noktada.
Buradaki cisim görmüş olduğunuz gibi odağın dışında bir nokta.
O halde odağın dışındaki boyutu, örneğin merkezli odak arasındaki bir cismin görüntüsü.
İnce kenarlı merceği hatırlayalım.
Örneğin bir buçuk efe koyduğunuz, yani odak merkezi tam ortasına koyduğunuz bir cismin görüntüler dolu yaşıyordu.
Diğer taraftan merkezin dışında tam da üç EF noktasında ters gerçek ve cisimden daha büyük oluyordu.
Hatırlayacak olursak onu şöyle kısaca bir göstermek isteriz.
Şöyle şöyle bir temizleyelim ve şurada kısaca bir göz tele hatırlatmak olsun.
Buraya yazdık ama örneğin ince kenarlı bir tercihimiz var.
Şurası odak noktamız olsun, şurası merkez noktamız olsun.
Şurası odak noktamız.
Ve şurası merkez noktamız.
Cismi mizi.
Tam da bir buçuk ef noktasına koyarsak yer bakın burası bir buçuk EF noktasıdır.
Cismin görüntüsü nerede oluşuyordu?
Tam da üç hedefte ters gerçek bir cisimden daha büyük cismin boyuna haç dersem görüntünün boyu ne kadar olur iki açılır.
Çünkü mercekler olan uzaklık lara doğru orantılı idi bu oylarımız.
Aynı zamanda ince kenarlı mercek de.
Bir özelliğimizi daha hatırlarım. Çünkü mikroskop ın adımı prensibini de bu çok işimize yarayacak.
Şurası odak noktamız olsu cismin bizi bu sefer sıfır beş ef noktasına koyduğumuzu varsayarsak, sesimizi tam da 0 5 EF noktasını bu koyduğumuzu düşünürsek, bu durumda asal eksene paralel gönderdiğimiz bir yeşil cismin görüntü oluşumuna bakacağım.
Şimdi şurası odak noktamız, diğer taraftaki asal eksene paralel gelen ışık odaktan kırılarak geçer.
Şu an şu görmüş olduğunuz 05 ve koyduğum ışıklı cismin görüntüsünü oluşturacak bir tane de merceğin tepe noktasına gönderirse arkadaşlar nasıl ilerleyecek hiç kırılmadan yoluna yani şurayı çok hoş çözemedik ama şöyle gösterelim görmüş olduğu gibi bu ışınlar kesişme neleri̇ kesişir.
Uzantıları kesişir.
Peki uzantıları şu noktada kesişen tam da nereye denk gelmiş oldu?
Denk gelmiş oldu ve görüntümüz burada oluştu.
İşte incelenen mercek de ilk defa cisimle görüntü aynı tarafta oluyor.
Ne zaman?
Cismin izi mercek ile odak arasına koyduğunuzda koyduğumuzda cisimle görüntü aynı tarafta oluyor.
Görüntü cismin arkasında daha büyük oluyor.
Yani ilk defa sanal bir görüntü elde etmiş olduk ve daha büyük oldu.
Peki sorumuz daki şeklimizi inceleyecek olursak, tekrardan sorumuza şurada geri dönelim.
Evet.
Cismi.
Biz hakikaten de ilk başta hangi noktada diyelim bir buçuk EF noktasında olsun örneğin o zaman görüntü üç EF dolu şurup.
Fakat burada oluşan ürün te dikkat edin.
Buradaki görüntü bir arkadaşlar.
İkinci merceği biz yani görüntü merceği.
Görüntü aldığımız mercek de odak ile mercek arasında bir cisim oluştu.
Pek odak ve mercek arasına koyduğumuz bir cisim.
Görüntü görüntüyle aynı tarafta oluyordu.
Görmüş olduğunuz gibi bakın burada son görüntümüz cisim ile aynı tarafta düz sanal oluşmuş oldu. Evet, normalde bakın bu cisim bir görüntü verdi.
Gerçek bir görüntü elde etmiştik.
Ama bu görüntü bir ikinci merceğin odağı ila mercek arasına düştüğü için.
Çünkü son görüntü görüntü ile aynı tarafta olmuş oldu.
Peki o halde ve bu sayede ne oldu?
Gözlemci biz daha büyük bir şekilde incelemiş oldu.
Hani ayar düğmesi vardır mikroskopla.
Burayı çevirdiğimizde işte 100 x 200 IX üç yüz yakınlaştırma yapıyor aslında.
Biz burada ne yapıyoruz?
Odak noktalarını, o eğrilik yeri, çapları nı değiştiriyoruz.
Bu mercekleri birbirine uzaklık ve yakınlık yaparak arkadaşlar ve daha görüntü net bir görüntü, sanal bir görüntü de olsa daha büyük bir görüntü elde ediyoruz.
O halde birinci önce bize öncül, bize bakalım.
Cisim birinci merceğin odak dışına yerleştirilip g bir görüntü.
Diğer tarafta 2 numaralı merceğin odağı ile mercek arasında oluşması sağlanmış.
Evet, görüntü bir.
Hakikaten de objektif merceği sayesinde.
Bu da mercek ile odak arasında bir görüntü oluşması sağlanmış.
G Bir görüntüsü 2 numaralı merceğin yani görüntü merceğinin.
Odağı Ev fikri ile.
Menzil arasında oluşması sağlanmıştır demişti.
G Bir görüntüsü ikinci merceğin odağı fikriyle mercek altında olduğu için son görüntü daha büyük oluşmuştur.
Evet, amacımız buydu zaten.
Daha büyük bir görüntü elde edip mikroskopla küçük nesneleri, küçük mikroorganizmaları, örneğin biyoloji dersinde küçük mikropları incelemek için kullanıyoruz.
Son görüntü sanal dır.
Evet cisim ile bakın.
Görüntü 1 ile görüntü 1 ile şu da görmüş olduğunuz bakın.
Görüntü bir ile son görüntü aynı tarafta olduğu için sanal bir görüntü elde etmiş oluruz.
Konumuzla ilgili yeni nesil sorumuzu hep beraber inceleyelim.
Mikroskop düzeneğinde bir görüntü merceği.
Diğeri objektif merceği olarak iki yakınsak mercek kullanılır.
Şekildeki cisim bir numaralı merceğin önün de bir numaralı merceğin önün de görüntüsü g 1 de oluşur ve oradan ışınlar 2 numaralı mercek de kırılarak görüntünün büyümüş son hali g son gözlemci görür.
Mikroskop un çalışma prensibi ile ilgili olarak öncül lerden, yargılardan hangileri doğrudur demişiz.
Bu çalışma prensibini hep beraber inceleyecek olursak iki tane yakınsak merceği var.
Cismin ilk hali bakınız bu noktada.
Buradaki cisim görmüş olduğunuz gibi odağın dışında bir nokta.
O halde odağın dışındaki boyutu, örneğin merkezli odak arasındaki bir cismin görüntüsü.
İnce kenarlı merceği hatırlayalım.
Örneğin bir buçuk efe koyduğunuz, yani odak merkezi tam ortasına koyduğunuz bir cismin görüntüler dolu yaşıyordu.
Diğer taraftan merkezin dışında tam da üç EF noktasında ters gerçek ve cisimden daha büyük oluyordu.
Hatırlayacak olursak onu şöyle kısaca bir göstermek isteriz.
Şöyle şöyle bir temizleyelim ve şurada kısaca bir göz tele hatırlatmak olsun.
Buraya yazdık ama örneğin ince kenarlı bir tercihimiz var.
Şurası odak noktamız olsun, şurası merkez noktamız olsun.
Şurası odak noktamız.
Ve şurası merkez noktamız.
Cismi mizi.
Tam da bir buçuk ef noktasına koyarsak yer bakın burası bir buçuk EF noktasıdır.
Cismin görüntüsü nerede oluşuyordu?
Tam da üç hedefte ters gerçek bir cisimden daha büyük cismin boyuna haç dersem görüntünün boyu ne kadar olur iki açılır.
Çünkü mercekler olan uzaklık lara doğru orantılı idi bu oylarımız.
Aynı zamanda ince kenarlı mercek de.
Bir özelliğimizi daha hatırlarım. Çünkü mikroskop ın adımı prensibini de bu çok işimize yarayacak.
Şurası odak noktamız olsu cismin bizi bu sefer sıfır beş ef noktasına koyduğumuzu varsayarsak, sesimizi tam da 0 5 EF noktasını bu koyduğumuzu düşünürsek, bu durumda asal eksene paralel gönderdiğimiz bir yeşil cismin görüntü oluşumuna bakacağım.
Şimdi şurası odak noktamız, diğer taraftaki asal eksene paralel gelen ışık odaktan kırılarak geçer.
Şu an şu görmüş olduğunuz 05 ve koyduğum ışıklı cismin görüntüsünü oluşturacak bir tane de merceğin tepe noktasına gönderirse arkadaşlar nasıl ilerleyecek hiç kırılmadan yoluna yani şurayı çok hoş çözemedik ama şöyle gösterelim görmüş olduğu gibi bu ışınlar kesişme neleri̇ kesişir.
Uzantıları kesişir.
Peki uzantıları şu noktada kesişen tam da nereye denk gelmiş oldu?
Denk gelmiş oldu ve görüntümüz burada oluştu.
İşte incelenen mercek de ilk defa cisimle görüntü aynı tarafta oluyor.
Ne zaman?
Cismin izi mercek ile odak arasına koyduğunuzda koyduğumuzda cisimle görüntü aynı tarafta oluyor.
Görüntü cismin arkasında daha büyük oluyor.
Yani ilk defa sanal bir görüntü elde etmiş olduk ve daha büyük oldu.
Peki sorumuz daki şeklimizi inceleyecek olursak, tekrardan sorumuza şurada geri dönelim.
Evet.
Cismi.
Biz hakikaten de ilk başta hangi noktada diyelim bir buçuk EF noktasında olsun örneğin o zaman görüntü üç EF dolu şurup.
Fakat burada oluşan ürün te dikkat edin.
Buradaki görüntü bir arkadaşlar.
İkinci merceği biz yani görüntü merceği.
Görüntü aldığımız mercek de odak ile mercek arasında bir cisim oluştu.
Pek odak ve mercek arasına koyduğumuz bir cisim.
Görüntü görüntüyle aynı tarafta oluyordu.
Görmüş olduğunuz gibi bakın burada son görüntümüz cisim ile aynı tarafta düz sanal oluşmuş oldu. Evet, normalde bakın bu cisim bir görüntü verdi.
Gerçek bir görüntü elde etmiştik.
Ama bu görüntü bir ikinci merceğin odağı ila mercek arasına düştüğü için.
Çünkü son görüntü görüntü ile aynı tarafta olmuş oldu.
Peki o halde ve bu sayede ne oldu?
Gözlemci biz daha büyük bir şekilde incelemiş oldu.
Hani ayar düğmesi vardır mikroskopla.
Burayı çevirdiğimizde işte 100 x 200 IX üç yüz yakınlaştırma yapıyor aslında.
Biz burada ne yapıyoruz?
Odak noktalarını, o eğrilik yeri, çapları nı değiştiriyoruz.
Bu mercekleri birbirine uzaklık ve yakınlık yaparak arkadaşlar ve daha görüntü net bir görüntü, sanal bir görüntü de olsa daha büyük bir görüntü elde ediyoruz.
O halde birinci önce bize öncül, bize bakalım.
Cisim birinci merceğin odak dışına yerleştirilip g bir görüntü.
Diğer tarafta 2 numaralı merceğin odağı ile mercek arasında oluşması sağlanmış.
Evet, görüntü bir.
Hakikaten de objektif merceği sayesinde.
Bu da mercek ile odak arasında bir görüntü oluşması sağlanmış.
G Bir görüntüsü 2 numaralı merceğin yani görüntü merceğinin.
Odağı Ev fikri ile.
Menzil arasında oluşması sağlanmıştır demişti.
G Bir görüntüsü ikinci merceğin odağı fikriyle mercek altında olduğu için son görüntü daha büyük oluşmuştur.
Evet, amacımız buydu zaten.
Daha büyük bir görüntü elde edip mikroskopla küçük nesneleri, küçük mikroorganizmaları, örneğin biyoloji dersinde küçük mikropları incelemek için kullanıyoruz.
Son görüntü sanal dır.
Evet cisim ile bakın.
Görüntü 1 ile görüntü 1 ile şu da görmüş olduğunuz bakın.
Görüntü bir ile son görüntü aynı tarafta olduğu için sanal bir görüntü elde etmiş oluruz.
