Merhaba arkadaşlar.
Bu dersimizde eterler konusunu işliyoruz.
Eterlerimizin genel gösterimi hatırladığınız üzere R-O-R şeklindeydi.
Oksijene 2 tane radikal grup bağlıyorum.
Peki bu bileşiğimiz polar mı olur apolar mı olur ?
Bakalım.
Oksijene ben 2 tane radikal grup bağladığım zaman oksijen üzerinde bağ yapmayan elektron çifti kalır. O yüzden molekülüm polardır arkadaşlar.
Yani apolar gibi geliyor size bazen.
Oksijenin üzerindeki noktaları unutuyorsunuz.
Lütfen dikkat !
Aslında yapısı suya benzer.
Sudaki gibi kırık doğru yapıyı görürüm.
Kırık doğru.
Sudaki gibi oksijenler sp3 hibritleşmesi yapar.
Sadece açılarımız farklıdır.
Neden farklı ?
Suda 104.5 dereceyi görürken burada radikallerden dolayı Metilleri kullandığımız zaman açıyı 110 derece olarak görmüşüz arkadaşlar.
Eterlerde basit simetrik eter ve karışık asimetrik eter olmak üzere iki tür bileşik karşımıza gelir.
Basit simetrik eterde radikal grupların aynı olması lazım.
Bakın metil kullandıysan burada da metil kullanacağım.
Karışık asimetrik eterde ise radikal grupların farklı olması gerekiyor.
Bu kadar basit arkadaşlar.
Geçiyorum eterlerin adlandırılmasına. Eterleri UIPAC ve yaygın adlandırma olmak üzere iki şekilde adlandıracağız.
Önce UIPAC'a göre şöyle söyleyebilirim: Oksijenler üzerinden numarayı götürmüyoruz arkadaşlar.
Yani buradan başlayıp 1 2 3 4 falan diye numaralandırmıyoruz. Bu doğru bir şey değil.
Ne yaparız peki o zaman ?
UIPAC bize diyor ki --UIPAC kurallarına göre-- oksijene bağlı olan gruplara bak.
Hangi tarafta karbon sayısı daha fazla ise onu alkan ismiyle söyle diyor ama az olan kısmı da alkoksi ismiyle söyle diyor.
Alkoksi nedir ?
R'ye 1 tane oksijen bağlanmış olan gruplara biz alkoksi diyoruz. Hemen buraya bakalım.1 karbonlu alkoksi.
Yani metile oksijen bağlamışım.
Metandan geliyor ya metoksi diyorum alkoksi hali.
Etandan gelen, etile oksijen bağlamışım etoksi.
Propilden gelen, propoksi olarak isimlendiriyorum.
O zaman UIPAC ismine göre ben etanla bitireceğim, tamam.
Etana ne bağlamışım arkadaşlar ?
Metoksi bağlamışım. Metoksi etan diyorum.
Yaygın isimlendirilmesinde ise oksijene bağlı olan radikal grupları tek tek söylüyorsunuz.
Bir tarafta metil var, bir tarafta etil var diyeceksiniz.
Etil metil eter.
Yazarken alfabetik sıraya göre etili öne alıyorum.
İkinci bileşiğime geldim.
İki tarafta da etil var.
O zaman karbon sayısı farkı yok.
Bir tarafı alkan isminde söylüyorum etan, öbür tarafı alkoksi ismiyle söylüyorum.
Etoksi etan.
Yaygın isimlendirmede ise her iki tarafta da etil olduğu için dietil eter şeklinde isimlendiriyorum.
Dietil eter eskiden anestezide kullanılmış bir bileşiktir diyorum.
Yan taraftaki bileşiğime geçiyorum.
Uzun karbon zincirim.
Bakın burası benzen.
6 karbonlu. Diğer tarafta ise ben neyi görüyorum ?
Metoksi. Benzene metoksi bağlanmış, metoksi benzen.
Gayet basit.
Yaygın adlandırılmasında oksijene bağlı olan radikal gruplar tek tek söylenir ve eterle bitiririz.
Fenil metil eter şeklinde okuruz arkadaşlar.
Geçiyorum bir diğer bileşiğime.
Şimdi burada uzun bir bileşiğim var.
1 2 3 4 isimlendireceğim ?
Numaralar oksijenin üzerinden gitmediğine göre nasıl yapmak lazım ?
Arkadaşlar uzun zinciri numaralandırıyorsunuz.
Sonuçta ben bunun pentanla bitireceğim.
Her iki taraftan gitsem de 3.
karbon dallanmaya geliyor. Bakın pentanın 3.
karbonuna bir şey bağlı. Ne bağlı ?
Etoksi bağlı gördüğünüz gibi.
Biz bunu söyleyeceğiz.
İşte diyeceğim ki pentanın şeklinde bileşiğimi isimlendiriyorum.
Devam ediyorum.
Uzun karbon bakın burada.
O zaman uzun karbonu numaralandırıyorum.
3 karbonlu propan. Propanın ikinci karbonuna metoksi bağlı.
2-metoksi propan diyorum.
Peki yaygın isimlendirmesinde ne yapıyorum ?
Oksijene bir taraftan metil, bir tarafta izopropil bağlıdır diyorum.
İzopropil metil eter şeklinde isimlendiriyorum.
Geldim bu güzel bileşiğe.
Yıldızımı koyuyorum.
Bir tarafta siklohekzana, bir tarafta etoksi.
Bir tarafta metil bağlanmış.
Şimdi bunları birbirine bağlamak için benim siklohekzanı numaralandırmam lazım.
Önceliğimiz etoksinin olduğu taraf.
1 2 birinci karbonuna etoksi bağlı, 1-etoksi.
Dördüncü karbonuna metil bağlı, 4-metil siklohekzan diye bileşiğimi isimlendiriyorum arkadaşlar.
Bu kadar basit.
Düzenli bir şekilde gittiğimiz zaman yanlış yapma ihtimalimiz azalır.
Eterlerin fiziksel özelliklerine geldiğim zaman, polar yapıda olduğunu ve kırık doğru yapıda olduğunu söylemiştik.
Eterlerin kendi molekülleri arasında hidrojen bağı yoktur arkadaşlar ama eterler suyla hidrojen bağı yaparlar.
Eterler alkolle hidrojen bağı yaparlar.
Nasıl yapıyorlar ?
Eterden kaynaklanan bir özellikten dolayı değil.
Suyun hidrojenleri hidrojen bağı yapma kapasitesine sahip.
Şimdi karşı taraftan ne istiyor ?
Elektronegatifliği yüksek bir atom.
Burada oksijen var.
Bu hidrojenle --suyun hidrojeni ile-- eterin oksijeni arasında görülen etkileşime hidrojen bağı diyoruz.
Gördüğünüz gibi eterlerle suda hidrojen bağı var.
O yüzden polar olmalarından ziyade hidrojen bağından dolayı daha iyi çözünürler. Geçiyorum alkolle etere.
Aynı şekilde eterden dolayı değil.
Alkoldeki hidrojen, hidrojen bağı yapma yeteneğine sahip.
Bununla diğer moleküldeki elektronegatifliği yüksek olan oksijen atomu arasında görülen etkileşim hidrojen bağıdır.
O yüzden de eterler alkolde iyi çözünürler.
Devam ediyorum.
karbon sayısı arttıkça sudaki veya alkoldeki çözünürlük azalır.
Tüm bileşiklerde olduğu gibi küçük moleküller daha çok çözünür, büyük moleküller daha az çözünür diyebilirim. Geliyorum izomerliğe.
Alkol ve eter izomerliği. Arkadaşlar alkol nerede ?
Bizim genel formülümüz neydi ?
R-O-H.
Genel gösterimimiz R-O-H. Eterlerde ise R-O-R.
Şimdi bakın.
Eterde tek bir oksijen olmak zorunda olduğu için alkollerin, dialkolü var, polialkolü var.
Monoalkollerle eterler izomer olmak zorunda.
Çünkü bana tek oksijen lazım.
Monoalkoller ve eterler fonksiyonel grup izomeridir.
Kapalı formüllerini hatırlayalım. CnH2n+2O oydu monoalkollerin.
Eterlerin de CnH2n+2O.
İkisi aynı.
Karbon sayıları aynı olduğu zaman monoalkoller ile eterler fonksiyonel grup izomeri olurlar diyorum.
Hemen örnek alıyorum. Oturup aslında karbon ve hidrojen sayılarını saymaya hiç gerek yok.
Bakın bu eter kaç karbonlu ?
Eterlerle alkoller izomer mi ?
İzomer.
Karbon sayıları aynı mı ?
Aynı.
O zaman fonksiyonel grup izomeri.
Şimdi geçiyorum bu tarafa.
3 karbonlu bir eter, 3 karbonlu bir alkol.
Eter ile alkol izomer. Karbon sayıları aynı mı ?
Aynı.
O zaman bunlar birbirinin fonksiyonel grup izomeridir diyorum. Zaten kapalı formülleri de aynı çıkıyor.
Bu dersimizi bu şekilde bitiriyoruz.
Bundan sonraki derste görüşmek üzere arkadaşlar.
Hoşça kalın.
Bu dersimizde eterler konusunu işliyoruz.
Eterlerimizin genel gösterimi hatırladığınız üzere R-O-R şeklindeydi.
Oksijene 2 tane radikal grup bağlıyorum.
Peki bu bileşiğimiz polar mı olur apolar mı olur ?
Bakalım.
Oksijene ben 2 tane radikal grup bağladığım zaman oksijen üzerinde bağ yapmayan elektron çifti kalır. O yüzden molekülüm polardır arkadaşlar.
Yani apolar gibi geliyor size bazen.
Oksijenin üzerindeki noktaları unutuyorsunuz.
Lütfen dikkat !
Aslında yapısı suya benzer.
Sudaki gibi kırık doğru yapıyı görürüm.
Kırık doğru.
Sudaki gibi oksijenler sp3 hibritleşmesi yapar.
Sadece açılarımız farklıdır.
Neden farklı ?
Suda 104.5 dereceyi görürken burada radikallerden dolayı Metilleri kullandığımız zaman açıyı 110 derece olarak görmüşüz arkadaşlar.
Eterlerde basit simetrik eter ve karışık asimetrik eter olmak üzere iki tür bileşik karşımıza gelir.
Basit simetrik eterde radikal grupların aynı olması lazım.
Bakın metil kullandıysan burada da metil kullanacağım.
Karışık asimetrik eterde ise radikal grupların farklı olması gerekiyor.
Bu kadar basit arkadaşlar.
Geçiyorum eterlerin adlandırılmasına. Eterleri UIPAC ve yaygın adlandırma olmak üzere iki şekilde adlandıracağız.
Önce UIPAC'a göre şöyle söyleyebilirim: Oksijenler üzerinden numarayı götürmüyoruz arkadaşlar.
Yani buradan başlayıp 1 2 3 4 falan diye numaralandırmıyoruz. Bu doğru bir şey değil.
Ne yaparız peki o zaman ?
UIPAC bize diyor ki --UIPAC kurallarına göre-- oksijene bağlı olan gruplara bak.
Hangi tarafta karbon sayısı daha fazla ise onu alkan ismiyle söyle diyor ama az olan kısmı da alkoksi ismiyle söyle diyor.
Alkoksi nedir ?
R'ye 1 tane oksijen bağlanmış olan gruplara biz alkoksi diyoruz. Hemen buraya bakalım.1 karbonlu alkoksi.
Yani metile oksijen bağlamışım.
Metandan geliyor ya metoksi diyorum alkoksi hali.
Etandan gelen, etile oksijen bağlamışım etoksi.
Propilden gelen, propoksi olarak isimlendiriyorum.
O zaman UIPAC ismine göre ben etanla bitireceğim, tamam.
Etana ne bağlamışım arkadaşlar ?
Metoksi bağlamışım. Metoksi etan diyorum.
Yaygın isimlendirilmesinde ise oksijene bağlı olan radikal grupları tek tek söylüyorsunuz.
Bir tarafta metil var, bir tarafta etil var diyeceksiniz.
Etil metil eter.
Yazarken alfabetik sıraya göre etili öne alıyorum.
İkinci bileşiğime geldim.
İki tarafta da etil var.
O zaman karbon sayısı farkı yok.
Bir tarafı alkan isminde söylüyorum etan, öbür tarafı alkoksi ismiyle söylüyorum.
Etoksi etan.
Yaygın isimlendirmede ise her iki tarafta da etil olduğu için dietil eter şeklinde isimlendiriyorum.
Dietil eter eskiden anestezide kullanılmış bir bileşiktir diyorum.
Yan taraftaki bileşiğime geçiyorum.
Uzun karbon zincirim.
Bakın burası benzen.
6 karbonlu. Diğer tarafta ise ben neyi görüyorum ?
Metoksi. Benzene metoksi bağlanmış, metoksi benzen.
Gayet basit.
Yaygın adlandırılmasında oksijene bağlı olan radikal gruplar tek tek söylenir ve eterle bitiririz.
Fenil metil eter şeklinde okuruz arkadaşlar.
Geçiyorum bir diğer bileşiğime.
Şimdi burada uzun bir bileşiğim var.
1 2 3 4 isimlendireceğim ?
Numaralar oksijenin üzerinden gitmediğine göre nasıl yapmak lazım ?
Arkadaşlar uzun zinciri numaralandırıyorsunuz.
Sonuçta ben bunun pentanla bitireceğim.
Her iki taraftan gitsem de 3.
karbon dallanmaya geliyor. Bakın pentanın 3.
karbonuna bir şey bağlı. Ne bağlı ?
Etoksi bağlı gördüğünüz gibi.
Biz bunu söyleyeceğiz.
İşte diyeceğim ki pentanın şeklinde bileşiğimi isimlendiriyorum.
Devam ediyorum.
Uzun karbon bakın burada.
O zaman uzun karbonu numaralandırıyorum.
3 karbonlu propan. Propanın ikinci karbonuna metoksi bağlı.
2-metoksi propan diyorum.
Peki yaygın isimlendirmesinde ne yapıyorum ?
Oksijene bir taraftan metil, bir tarafta izopropil bağlıdır diyorum.
İzopropil metil eter şeklinde isimlendiriyorum.
Geldim bu güzel bileşiğe.
Yıldızımı koyuyorum.
Bir tarafta siklohekzana, bir tarafta etoksi.
Bir tarafta metil bağlanmış.
Şimdi bunları birbirine bağlamak için benim siklohekzanı numaralandırmam lazım.
Önceliğimiz etoksinin olduğu taraf.
1 2 birinci karbonuna etoksi bağlı, 1-etoksi.
Dördüncü karbonuna metil bağlı, 4-metil siklohekzan diye bileşiğimi isimlendiriyorum arkadaşlar.
Bu kadar basit.
Düzenli bir şekilde gittiğimiz zaman yanlış yapma ihtimalimiz azalır.
Eterlerin fiziksel özelliklerine geldiğim zaman, polar yapıda olduğunu ve kırık doğru yapıda olduğunu söylemiştik.
Eterlerin kendi molekülleri arasında hidrojen bağı yoktur arkadaşlar ama eterler suyla hidrojen bağı yaparlar.
Eterler alkolle hidrojen bağı yaparlar.
Nasıl yapıyorlar ?
Eterden kaynaklanan bir özellikten dolayı değil.
Suyun hidrojenleri hidrojen bağı yapma kapasitesine sahip.
Şimdi karşı taraftan ne istiyor ?
Elektronegatifliği yüksek bir atom.
Burada oksijen var.
Bu hidrojenle --suyun hidrojeni ile-- eterin oksijeni arasında görülen etkileşime hidrojen bağı diyoruz.
Gördüğünüz gibi eterlerle suda hidrojen bağı var.
O yüzden polar olmalarından ziyade hidrojen bağından dolayı daha iyi çözünürler. Geçiyorum alkolle etere.
Aynı şekilde eterden dolayı değil.
Alkoldeki hidrojen, hidrojen bağı yapma yeteneğine sahip.
Bununla diğer moleküldeki elektronegatifliği yüksek olan oksijen atomu arasında görülen etkileşim hidrojen bağıdır.
O yüzden de eterler alkolde iyi çözünürler.
Devam ediyorum.
karbon sayısı arttıkça sudaki veya alkoldeki çözünürlük azalır.
Tüm bileşiklerde olduğu gibi küçük moleküller daha çok çözünür, büyük moleküller daha az çözünür diyebilirim. Geliyorum izomerliğe.
Alkol ve eter izomerliği. Arkadaşlar alkol nerede ?
Bizim genel formülümüz neydi ?
R-O-H.
Genel gösterimimiz R-O-H. Eterlerde ise R-O-R.
Şimdi bakın.
Eterde tek bir oksijen olmak zorunda olduğu için alkollerin, dialkolü var, polialkolü var.
Monoalkollerle eterler izomer olmak zorunda.
Çünkü bana tek oksijen lazım.
Monoalkoller ve eterler fonksiyonel grup izomeridir.
Kapalı formüllerini hatırlayalım. CnH2n+2O oydu monoalkollerin.
Eterlerin de CnH2n+2O.
İkisi aynı.
Karbon sayıları aynı olduğu zaman monoalkoller ile eterler fonksiyonel grup izomeri olurlar diyorum.
Hemen örnek alıyorum. Oturup aslında karbon ve hidrojen sayılarını saymaya hiç gerek yok.
Bakın bu eter kaç karbonlu ?
Eterlerle alkoller izomer mi ?
İzomer.
Karbon sayıları aynı mı ?
Aynı.
O zaman fonksiyonel grup izomeri.
Şimdi geçiyorum bu tarafa.
3 karbonlu bir eter, 3 karbonlu bir alkol.
Eter ile alkol izomer. Karbon sayıları aynı mı ?
Aynı.
O zaman bunlar birbirinin fonksiyonel grup izomeridir diyorum. Zaten kapalı formülleri de aynı çıkıyor.
Bu dersimizi bu şekilde bitiriyoruz.
Bundan sonraki derste görüşmek üzere arkadaşlar.
Hoşça kalın.
