Sasani ve Moğollar

Şimdi burada bir de Doğu dünyasına bakalım.
Ortaçağ'da hocam Çin var, Hun devleti var, AK Hunlar var, Avarlar var.
Göktürkler gibi devletlerin olduğunu görüyoruz.
Hocam bunlar 6.
Yüzyıla kadar siyasi varlıklarını devam ettiren devletler olarak karşımıza geçiyor.
Sasaniler ile başlayalım buradan isterseniz.
Doğu dünyasından hocam Sasaniler, Persler den sonra gelen, İran'da kurulan bir devlet.
Yani artık diğer bir adını görüyoruz.
Bunlar da yine ateşkes de vesaire.
Irak, İran, Kafkasya bölgesine kadar hakimler hüküm sürmüş bir devlet.
Batıda Bizans ile çok fazla savaşlar yapmış, doğuda ise akımlarla.
Şimdi biz burada biliyoruz.
Doğuda akımlarla niye savaş yapmışlar?
Kök Türkler'le ittifak kurmuşlar.
Sasaniler AK bunların varlığına son vermişler.
Hocam batıda da Bizans'ta çok fazla mücadele etmişler.
Peki bunların sebebi ne?
Hocam İpekyolu mücadelesi, kürk yolu mücadelesi, baharat yolu mücadelesi.
Persler den aldıkları yönetim şekillerini uygulamışlar diyoruz.
Satranç yıllıktır arkadaşlar.
Bu arada satranç, ağalık yani eyaletlere soylu olanlar atanıyor ve burada babadan oğula geçiyor.
Yani oraya bir vali atanıyor.
O vaadin çocukları da ileride orayı yönetiyor.
Yani ilginç bir sistem ve burada merkezi otoriteyi sağlamak için yaptıkları söyleniyor.
Hükümdarları kralların kralı ünvanını yani şeyhin şah ünvanlarını kullanmışlar.
Burada bir hatırlatma yapalım.
Mesela Osmanlı Devleti'nde de bunlar şah ünvanını kullanıyorlar.
Ya Osman da padişah ünvanını kullanıyor.
Ne demek hocam?
Padişah Biz şartlardan daha üstünüz anlamına geliyor gibi.
Dini inançlara yine zerdüştlük, persler de de aynısı.
Hocam bu ateşledi inanç mıydı kralları kendilerini.
Tanrıları Ahura Mazda'nın yeryüzündeki temsilcileri olarak görmüşler.
Hocam bakın yine din unsuru, yani krallıkları veya işte hükümdarlık larının meşruiyeti dine dayanıyor.
Hocam burada da bir teorisi var.
Önemli.
Avarlar, Kürt Türkler bunlarla ilişki içinde olmuşlardır mesela.
Bakalım Avarlar ile ittifak kurup Bizans'ı kuşatmıştır.
Hem de iki defa alamadılar.
Denizden ve karadan yapmışlar ama alamadılar.
Hocam Avarlar daha sonra Bizans hakimiyetine falan girecek.
Kök Türk ile ittifak kurmuşlar.
Akınları yapmışlardır diyoruz.
Az önce söylemiştik burada yine.
Ne yüzden hocam İpek Yolu mücadelesi yüzünden demiştik yine Sasaniler.
Hocam o dönemde önemli bir devletti.
Çok zor yıkılacak.
Mesela İslam Devleti'nin hocam, ikinci halifesi Hz.
Ömer döneminde bakın 4 tane savaşla ancak yıkılıyor.
O kadar güçlü ve köklü ki çok geç yıkılıyor.
Köprü, Celile Vadisi, Nihavend yani en son Nihavend Savaşı'yla nihayet sonlanmıştır.
Artık İslam Devleti'nin bir parçası haline geliyor bunlar.
Hocam Fars, İslamlaşma bak Araplar aşmamak için İslam dünyası içindeki ayrılıkları ne yapacaklar?
Körükleyecek ler.
Arkadaşlar ileride bunu anlatacağız İslam tarihinde.
Diyoruz işte sağ sahneler de bunlar.
Moğollara da bir bakalım.
Orta Çağ'da önemli bir devlet ve Avrupa'nın hemen hemen 3'te 2'sini ele geçirmiş bir devlet.
Arkadaşlar ki Moğollar Cengiz Han'dan öncede vardı ve Cengiz Han'la tam artık siyasi bilgilerini tanımlamışlardır.
1296, 1227.
Orta Asya'da teşkilatlanmış bir devlettir.
1206 yılında Timuçin adıyla Türk Moğol boyları tarafından kağan seçilen bir kişi var.
Hocam bu kurultayda yiğit gözü pek anlamına gelen Cengiz Adın alıyor ve dünyanın yarısından fazlasını ele geçirmiş ve büyük bir imparatorluk kurmuş diyoruz.
Cengiz Han Cengiz Han yasası biz çürük name ya da Cengiz Han yasaları ya da moğol yasaları diye geçiyor biraz tabiki sert kanun.
En sert yazıları.
Cengiz Han ölümünden sonra Çağatay Hanlığı, Altın Orda Hanlığı, İlhan Devleti ve Kubilay Hanlığı da oluşmuştur.
Burada önemli olan şu.
İlhanlı devletinin Ortadoğu'daki mesela Türkiye Selçuklu Devleti'ne son vereceği, hocam Abbasi devletine son vereceği ve Rusya coğrafyasından Avrupa'ya kadar gideceği bir devlet.
Arkadaşlar mesela Ortadoğu'da genelde Türklere zarar veren delillerden bir tanesi heyecan ve İslam'a zarar veren derelerden bir tanesi İlhanlı Devleti olmuştur.
Çağatay Hanlığı, Azerbaycan bölgesinde hemen hemen Altınordu Devleti, Kafkasya bölgesinde yani Rusya'nın Hazar Denizi yakınlarında teşkilatlanmış bir devlettir.
Kubilay Hanlığı da Hoca Çinde teşkilatlanmış dir.
Mesela o meşhur Marko Polo dediğimiz kişi Kubilay Han'a gitmiştir.
Arkadaşlar önemlidir ve burada Hristiyanlığın yayılmasında da etkili olmuştur.
Evet Moğollar da Cengiz Han önemli dedik.
Cengiz Han'ın ölümünden sonra arkasında bıraktığı devletler önemli dedik.
Arkadaşlar buradan Moğolların.
Türk dünyasına önemli girişimleri var.
Büyük Selçuklu Devleti, Türkiye Selçuklu Devleti ve Osmanlı Devleti'ne karşı saldırıları olduğunu biliyoruz.
Arkadaşlar yani Türk dünyası üç defa Moğollar dan darbe yemiştir.
En son darbeyi yiyen Osmanlı.
Ama Osmanlı ayağa kalka bildi.
Mesela Büyük Selçuklu ve Türkiye Selçuklu, Moğollar dan yedi darbeden ayağa kalkan almıştır.
Gençler ileride bunları tekrardan tanıtacağız.