Bu Dersimiz le Serveti Fünun şiiri üzerinde duracağız.
Önce serveti Afyon'un şiirinin genel özellikleri üzerinde bir duralım bakalım.
Şimdi bir kere Servet i Fünun şiirinde sanat için sanat anlayışı vardır ve özellikle bireysel konulu şiirlerin yazıldığını bileceğiz.
Tevfik Fikret'in sanat hayatının ikinci döneminde Aşiyan daki köşke çekilip orada artık toplumsal konuları da işlediğini söyleyebiliriz.
Yani onu ayriyeten bir not olarak söylememiz gerekir.
Ve özellikle de şiirde musiki bakın çok önemli önem vermişler.
Musikiye, özellikle de şekil kusursuzdu.
Yani şiirde şekil kusursuz olmalı, buna da önem vermişlerdir.
Ağırlıklı olarak aruz ölçüsü kullanılmış ve aruz Türkçeye başarılı uygulamışlardır.
Özellikle de Tevfik Fikret ile Cenap Şahabettin aruz konusunda usta sanatçılardır.
Bakın Nazım'ı ne süre yaklaşmıştır.
Bu ne demek?
Hani şiiri düz yazıya yaklaştırmak demek ya manzum hikayeler.
Özellikle de Tevfik Fikret.
Mesela Balıkçılar şiirinde olduğu gibi.
Yani düzyazı şiiri düz yazıya yaklaştırmak.
Bakın.
Özellikle de dönemin özelliğinden dolayı.
Aşk, doğa, aile hayatı, gündelik yaşam gibi bireysel konular işlenmiş.
Toplumsal konular fazla işlenmemiş.
Ama yukarıda da ifade ettiğimiz gibi.
Evet, elbette ki bu bireysel konular var ama Tevfik Fikret'in sanat hayatının ikinci dönemi için toplumsal konuları işlediğini yine söyleyebiliriz.
Şimdi bakın divan edebiyatındaki beyit bütünlüğü yerine artık ne var?
Konu bütünlüğü vardır.
Cümlenin 1.
Beyit de tamamlanma koşulunu kaldırmışlar dır.
Bakın yani şiirde bir cümle sonraki beyitler de taşa bilir bakın.
İşte buna biz Özakman diyoruz.
Bakın hemen bunu çok iyi bilmeliyiz.
Dil olarak süslü, sanatlı ve ağır bir dilin kullanıldığını yine serveti fünun iş yeri için ifade etmeliyiz.
Divan ve Tanzimat edebiyatından farklı olarak bakın yeni imgeler kullanmışlardır.
Özellikle de Cenap Şahabettin.
Bu konuda yeni imgeler, yeni sözler, tanımlamalar kullandığını söyleyebiliriz.
Ve bu dönem nazım şekli olarak bakın dikkat edin.
Sone tarzı daima sürüyor ile Balat gibi Batı edebiyatından, özellikle de Fransız edebiyatından alınan nazım şekillerini görmekteyiz.
Şimdi Cenap Şahabettin ve Tevfik Fikret'in, özellikle de serbest, müstesna, hatta bakın başarılı örnekler verdiğini mutlaka ifade etmeliyiz.
Ve edebi akım olarak da sembolizm ve patrona sizin bakın.
Patrona siz de Tevfik Fikret ön planda, sembolizm de de Cenap Şahabettin bakın şiirde resim sanatından etkilenmişlerdir.
Bakın şurası da çok önemli.
Özellikle de tablo altına şiir yazma geleneği başlatmışlardır.
Bakın sanatçılar bir tabloyu alıyorlar ve o tablonun altını şiire dolduruyorlar.
Bakın bu ilk kez Servet i Fünun da görülen bir özellik ve Divan şiiri geleneğini bakın.
Servet i Fünun cular yıkmıştır.
Özellikle de neredeyse Divan şiiri nazım şekillerini kullanmışlardır diyebiliriz.
Ve şiirlerde hayal gerçek çatışması sıkça görülür.
Özellikle de betimleme ye büyük önem verilir.
Ve tabii ki mensur şiir örnekleri de Servet i Fünun da verilmeye başlanmıştır.
Tabii.
Kafiye olayına da değinmeden geçmemek lazım.
Özellikle de kafiye nin kulak için olduğu anlayışı vardır.
Son kez şunu da söyleyebiliriz aslında şiirlerde noktalama işaretini de yine ilk kez bakın.
Noktalama işaretini ilk kez Şinasi Şair Evlenmesi adlı düzyazı da kullanılmış.
Ama şiirde ilk kez noktalama işaretleri de yine Serveti Fünun döneminde işlenmiştir diyebiliriz.
Önce serveti Afyon'un şiirinin genel özellikleri üzerinde bir duralım bakalım.
Şimdi bir kere Servet i Fünun şiirinde sanat için sanat anlayışı vardır ve özellikle bireysel konulu şiirlerin yazıldığını bileceğiz.
Tevfik Fikret'in sanat hayatının ikinci döneminde Aşiyan daki köşke çekilip orada artık toplumsal konuları da işlediğini söyleyebiliriz.
Yani onu ayriyeten bir not olarak söylememiz gerekir.
Ve özellikle de şiirde musiki bakın çok önemli önem vermişler.
Musikiye, özellikle de şekil kusursuzdu.
Yani şiirde şekil kusursuz olmalı, buna da önem vermişlerdir.
Ağırlıklı olarak aruz ölçüsü kullanılmış ve aruz Türkçeye başarılı uygulamışlardır.
Özellikle de Tevfik Fikret ile Cenap Şahabettin aruz konusunda usta sanatçılardır.
Bakın Nazım'ı ne süre yaklaşmıştır.
Bu ne demek?
Hani şiiri düz yazıya yaklaştırmak demek ya manzum hikayeler.
Özellikle de Tevfik Fikret.
Mesela Balıkçılar şiirinde olduğu gibi.
Yani düzyazı şiiri düz yazıya yaklaştırmak.
Bakın.
Özellikle de dönemin özelliğinden dolayı.
Aşk, doğa, aile hayatı, gündelik yaşam gibi bireysel konular işlenmiş.
Toplumsal konular fazla işlenmemiş.
Ama yukarıda da ifade ettiğimiz gibi.
Evet, elbette ki bu bireysel konular var ama Tevfik Fikret'in sanat hayatının ikinci dönemi için toplumsal konuları işlediğini yine söyleyebiliriz.
Şimdi bakın divan edebiyatındaki beyit bütünlüğü yerine artık ne var?
Konu bütünlüğü vardır.
Cümlenin 1.
Beyit de tamamlanma koşulunu kaldırmışlar dır.
Bakın yani şiirde bir cümle sonraki beyitler de taşa bilir bakın.
İşte buna biz Özakman diyoruz.
Bakın hemen bunu çok iyi bilmeliyiz.
Dil olarak süslü, sanatlı ve ağır bir dilin kullanıldığını yine serveti fünun iş yeri için ifade etmeliyiz.
Divan ve Tanzimat edebiyatından farklı olarak bakın yeni imgeler kullanmışlardır.
Özellikle de Cenap Şahabettin.
Bu konuda yeni imgeler, yeni sözler, tanımlamalar kullandığını söyleyebiliriz.
Ve bu dönem nazım şekli olarak bakın dikkat edin.
Sone tarzı daima sürüyor ile Balat gibi Batı edebiyatından, özellikle de Fransız edebiyatından alınan nazım şekillerini görmekteyiz.
Şimdi Cenap Şahabettin ve Tevfik Fikret'in, özellikle de serbest, müstesna, hatta bakın başarılı örnekler verdiğini mutlaka ifade etmeliyiz.
Ve edebi akım olarak da sembolizm ve patrona sizin bakın.
Patrona siz de Tevfik Fikret ön planda, sembolizm de de Cenap Şahabettin bakın şiirde resim sanatından etkilenmişlerdir.
Bakın şurası da çok önemli.
Özellikle de tablo altına şiir yazma geleneği başlatmışlardır.
Bakın sanatçılar bir tabloyu alıyorlar ve o tablonun altını şiire dolduruyorlar.
Bakın bu ilk kez Servet i Fünun da görülen bir özellik ve Divan şiiri geleneğini bakın.
Servet i Fünun cular yıkmıştır.
Özellikle de neredeyse Divan şiiri nazım şekillerini kullanmışlardır diyebiliriz.
Ve şiirlerde hayal gerçek çatışması sıkça görülür.
Özellikle de betimleme ye büyük önem verilir.
Ve tabii ki mensur şiir örnekleri de Servet i Fünun da verilmeye başlanmıştır.
Tabii.
Kafiye olayına da değinmeden geçmemek lazım.
Özellikle de kafiye nin kulak için olduğu anlayışı vardır.
Son kez şunu da söyleyebiliriz aslında şiirlerde noktalama işaretini de yine ilk kez bakın.
Noktalama işaretini ilk kez Şinasi Şair Evlenmesi adlı düzyazı da kullanılmış.
Ama şiirde ilk kez noktalama işaretleri de yine Serveti Fünun döneminde işlenmiştir diyebiliriz.
Sıkça Sorular Sorular
Servetifünun Dönemi Nedir?
Servet-i Fünun, “fenlerin zenginliği” anlamına gelen Servet-i Fünun dergisi çevresinde, 1896’da Recaizade Mahmut Ekrem’in önderliğinde toplanan genç sanatçıların oluşturduğu bir edebiyat topluluğudur. Bu topluluk, Divan edebiyatına karşılık yeni bir edebiyat kurmaya çalıştığından “Edebiyat-ı Cedide” (yenilikçi edebiyat) adıyla da anılmıştır. Hüseyin Cahit Yalçın’ın “Edebiyat ve Hukuk” adlı çeviri makalesi bu derginin kapatılmasına yol açmış, dergi kapatılınca da topluluk dağılmak zorunda kalmıştır.
Servetifünun Dönemi Genel Özellikleri
- Servet-i Fünun yazarları, devrin şatrlarından dolayı yapıtlarında toplumsal konulara değil, bireysel konulara (aşk, üzüntü, tabiat güzellikleri, karamsarlık, şahsi hayaller ve melankoli) yönelmiştir.
- Fransız Edebiyatı örnek alınmıştır.
- “Sanat sanat içindir.” ilkesi benimsenmiştir.
- Romanda realizm, şiirde parnasizmve sembolizmin etkisinde kalınmıştır.
- Dil oldukça ağır ve süslüdür.
- Servet-i Fünun şairleri, kimsenin kullanmadığı Arapça ve Farsça sözcükleri, sözlüklerden bularak kullanmış, bunun yanında Fransızcadan da birçok sözcük almışlardır.
- Şiirde aruz ölçüsü kullanılmış; şiir, düzyazıya yaklaştırılmıştır.
- Beyit bütünlüğünün yerini konu bütünlüğü almıştır.
- Cümlenin dize sonunda tamamlanma şartı kaldırılmış, cümleler sondaki dizelere taşınmıştır.
- Fransız şiirinden alına sone, terza, rima gibi nazım biçimleriyle serbest müstezat çok kullanılmıştır.
- Şiirin konusu genişletilmiştir.
- Uyağın kulak için olduğu görüşü savunulmuştur.
- Batılı anlamda hikaye ve roman başarılı yapıtlar vermiştir.
- Servet-i Fünun döneminde tiyatro alanında gerileme durmuştur.
