Merkezi sinir sistemi; beyin ve omurilikten oluşur.
Buraya çizdiğim beyin olsun.
Beynin hemen altından uzanan yapıya ise omurilik diyelim.
Bu ikisi merkezi sinir sistemini oluşturur.
Ancak beyinden çıkan bazı sinirler de vardır.
Ya da omurilikten çıkan bazı sinirler de bulunur.
Bunlar ise çevresel sinir sistemini oluşturur.
Çevresel sinir sistemi beyin ve omurilikten çıkan sinirler ve bunlarla bağlantılı sinir düğümlerinden oluşur da diyebiliriz.
Çevresel sinir sistemi içerisinde duyu ve motor nöronları yer almaktadır.
Omurilikten çıkan sinirler 31 çifttir.
Bunların içinde en önemli olanı siyatik siniridir.
Siyatik siniri omurilikten çıkar ve bacaklara kadar uzanır.
Bu nedenle aksonu 1 metre uzunluğa sahip olabilir.
Beyinden çıkan sinirlere ise kafa sinirleri adı verilir.
Kafa sinirleri 12 çifttir.
En önemlisi ise 10.
kafa siniri olan vagus siniridir.
Vagus siniri kalp, akciğer, pankreas, bağırsak, mide gibi organların çalışmasını kontrol eder.
Ve kafa sinirleri aynı zamanda duyu organlarına, kaslara, bezlere ya da gövdenin üst kısmındaki organlara da gitmektedir.
Çevresel sinir sistemini kendi içerisinde ikiye ayırıyoruz.
Bunlar, otonom sinir sistemi ve somatik sinir sistemidir.
Otonom sinir sistemi istemsiz hareketlerin kontrolünü sağlar.
Yani, o zaman düz kaslara, kalp kasına, bezlere uyarı gönderir diyebiliriz.
Mesela hemen hatırlayalım.
Düz kas midemizin yapısında bulunur.
Ve midemizi sonuçta istemli olarak kontrol edemeyiz.
Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik olmak üzere ikiye ayrılır.
Sempatik ve parasempatik sinirler organlara birbiriyle zıt komutlar verir.
Parasempatik sinirler genellikle sakinleşme, dinlenme ve sindirme işlevlerini teşvik eder.
Parasempatik sinirler göz bebeğini küçültür, tükürük salgısını arttırır, kalp atışını yavaşlatır, akciğer bronşlarını daraltır, mide ve bağırsakların aktivitesini arttırır, pankreas aktivitesini de artırır, karaciğerde glikozun glikojene dönüştürülmesini sağlar.
Yani kan şekerini düşürür.
Safra kesesi faaliyetini arttırır, idrar kesesini daraltır, üreme organlarını uyarır.
Biraz önce de söylediğim gibi parasempatik sinirler sindirime teşvik ediyor.
Ve aynı zamanda da sakinleşmeye ve dinlenmeye teşvik ediyor.
Biraz önce bahsettiğim vagus siniri parasempatik bir sinirdir.
Şimdi de sempatik sinirleri konuşalım.
Sempatik sinirler göz bebeğini büyütür, tükürük salgısını azaltır, kalp atışını hızlandırır, akciğer bronşlarını genişletir, mide ve bağırsakların aktivitesini yavaşlatır, pankreasın aktivitesini yavaşlatır, karaciğerde glikojenin glikoza dönüştürülmesini sağlar.
Yani bu glikozlar kana verilir ve kan şekerini yükseltir.
Safra kesesi faaliyetlerini azaltır, idrar kesesini genişletir, üreme organlarını uyarır, böbreküstü bezini adrenalin salgılaması için uyarır.
Şimdi gelelim somatik sinir sistemine.
Somatik sinir sistemi de istemli hareketleri kontrol eder.
Yani, o zaman çizgili kaslara uyarı gönderir diyebiliriz.
Çünkü çizgili kaslar kolumuzda, bacağımızda bulunan kaslardır.
Ve biz bu bölgeleri istemli olarak hareket ettiririz.
Yani yürümek, koşmak, yazı yazmak, resim yapmak gibi faaliyetleri de düzenler diyebiliriz.
Aynı zamanda somatik sinir sistemi bol miktarda miyelinli nöron da içermektedir.
Buraya çizdiğim beyin olsun.
Beynin hemen altından uzanan yapıya ise omurilik diyelim.
Bu ikisi merkezi sinir sistemini oluşturur.
Ancak beyinden çıkan bazı sinirler de vardır.
Ya da omurilikten çıkan bazı sinirler de bulunur.
Bunlar ise çevresel sinir sistemini oluşturur.
Çevresel sinir sistemi beyin ve omurilikten çıkan sinirler ve bunlarla bağlantılı sinir düğümlerinden oluşur da diyebiliriz.
Çevresel sinir sistemi içerisinde duyu ve motor nöronları yer almaktadır.
Omurilikten çıkan sinirler 31 çifttir.
Bunların içinde en önemli olanı siyatik siniridir.
Siyatik siniri omurilikten çıkar ve bacaklara kadar uzanır.
Bu nedenle aksonu 1 metre uzunluğa sahip olabilir.
Beyinden çıkan sinirlere ise kafa sinirleri adı verilir.
Kafa sinirleri 12 çifttir.
En önemlisi ise 10.
kafa siniri olan vagus siniridir.
Vagus siniri kalp, akciğer, pankreas, bağırsak, mide gibi organların çalışmasını kontrol eder.
Ve kafa sinirleri aynı zamanda duyu organlarına, kaslara, bezlere ya da gövdenin üst kısmındaki organlara da gitmektedir.
Çevresel sinir sistemini kendi içerisinde ikiye ayırıyoruz.
Bunlar, otonom sinir sistemi ve somatik sinir sistemidir.
Otonom sinir sistemi istemsiz hareketlerin kontrolünü sağlar.
Yani, o zaman düz kaslara, kalp kasına, bezlere uyarı gönderir diyebiliriz.
Mesela hemen hatırlayalım.
Düz kas midemizin yapısında bulunur.
Ve midemizi sonuçta istemli olarak kontrol edemeyiz.
Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik olmak üzere ikiye ayrılır.
Sempatik ve parasempatik sinirler organlara birbiriyle zıt komutlar verir.
Parasempatik sinirler genellikle sakinleşme, dinlenme ve sindirme işlevlerini teşvik eder.
Parasempatik sinirler göz bebeğini küçültür, tükürük salgısını arttırır, kalp atışını yavaşlatır, akciğer bronşlarını daraltır, mide ve bağırsakların aktivitesini arttırır, pankreas aktivitesini de artırır, karaciğerde glikozun glikojene dönüştürülmesini sağlar.
Yani kan şekerini düşürür.
Safra kesesi faaliyetini arttırır, idrar kesesini daraltır, üreme organlarını uyarır.
Biraz önce de söylediğim gibi parasempatik sinirler sindirime teşvik ediyor.
Ve aynı zamanda da sakinleşmeye ve dinlenmeye teşvik ediyor.
Biraz önce bahsettiğim vagus siniri parasempatik bir sinirdir.
Şimdi de sempatik sinirleri konuşalım.
Sempatik sinirler göz bebeğini büyütür, tükürük salgısını azaltır, kalp atışını hızlandırır, akciğer bronşlarını genişletir, mide ve bağırsakların aktivitesini yavaşlatır, pankreasın aktivitesini yavaşlatır, karaciğerde glikojenin glikoza dönüştürülmesini sağlar.
Yani bu glikozlar kana verilir ve kan şekerini yükseltir.
Safra kesesi faaliyetlerini azaltır, idrar kesesini genişletir, üreme organlarını uyarır, böbreküstü bezini adrenalin salgılaması için uyarır.
Şimdi gelelim somatik sinir sistemine.
Somatik sinir sistemi de istemli hareketleri kontrol eder.
Yani, o zaman çizgili kaslara uyarı gönderir diyebiliriz.
Çünkü çizgili kaslar kolumuzda, bacağımızda bulunan kaslardır.
Ve biz bu bölgeleri istemli olarak hareket ettiririz.
Yani yürümek, koşmak, yazı yazmak, resim yapmak gibi faaliyetleri de düzenler diyebiliriz.
Aynı zamanda somatik sinir sistemi bol miktarda miyelinli nöron da içermektedir.
