Küçültme, Pekiştirme, Derecelendirme, Unvan, Adlaşmış Sıfat

Bu videomuzda sıfatlar da küçültme, andlaşma, sıfat, sıfatların pekiştirilmesi, unvan sıfatı gibi konularımız da bakacağız arkadaşlar.
İlk olarak sıfatlar da küçültmeye bakacak olursak, bakın şu kısmı çok dikkat ediyorsun niteleme sıfatının sonuna.
Cık cık, cık cık cık, cık cık.
Ya da ç.
Ç ım siyahımsı odunsu, ünsüz, matrak, im, trak gibi ifadeler getirilir.
Yani bu bana hangi anlamı katar, tam değil, ona yakın, yarım yaklaşmış gibi anlamlar katar arkadaşlar ve küçültme sıfatları mutlaka bakalım.
Şurada isim olacak ve küçültme sıfatın burada olacak.
Yani küçültme sıfatını ismimle beraber kullanmak zorundayım.
Ve bu ekler birer yapım eki sayılır arkadaşlar.
Mesela sıcacık evde çay içtik derken bakın bunun kökü sıcaktır.
Sıcacık ev derken buradaki keyfe düşmüştür.
Nasıl ev, sıcacık ev derken ismimle beraber kullandım.
Ve benim buradaki cık ekim küçültme sıfatı mı oldu?
Bakın şuradaki cık eki.
Bahçeden ekşimsi elmalar topladık derken bakın nasıl elma ekşimsi elma isimle beraber kullandım.
Şuradaki isimse eki bana küçültme anlamı verdi.
Çünkü tam ekşi değil.
Ekşi'ye yakın anlamı var.
Genişçe bir eve taşındık derken arkadaşlar nasıl ev genişçe ev bakım, bunun kökü geniştir.
Şuradaki ç eki tam geniş değil, genişçe yakın anlamı verdi ve küçültme oldu.
Nasıl kazak, sarımtırak kazak dediğimde bakın kazak burada isimdir.
Sarımtırak derken şuradaki trak eki bana hangi anlamı verdi, küçültme anlamı verdi.
Bakın hepsini isimle beraber kullandım, ismi kullanmak zorundayım bunun sıfat olabilmesi için.
Mesela örnek soruyu üzerinden bakalım hangisinde küçültme sıfatı yoktur diyor.
Şimdi bakıyorum arkadaşlar küçücük gözleri ile tatlı tatlı bakıyordu dediğimde nasıl göz, küçücük göz.
Isimle beraber kullandığım ve cuk eki var.
O zaman Adana da var.
Uzunca bir aradan sonra onunla görüşe bildim derken nasıl ara?
Uzunca ara derken şuradaki ce ca eki tam uzun değil, uzuna yakın anlamı verdiği için küçültme sıfatı oldu.
Şimdi gösterdiği kumaşın rengi yeşilimsi bıraktı.
Bakın bunun sağ tarafında isim yok.
O zaman bu bir kalsın mavimsi gözlerini çok beğendim dediğimde nasıl göz mavimsi göz bakın isimle beraber kullandım ve ım simsek yi bana küçültme anlamı kattı.
Kızın incecik bir beli vardı derken bel burada isimdir.
Nasıl incecik?
Yine şuradaki çik eki bana küçültme anlamı kattı.
Burada sadece tek kelime şeklinde kullanıldığı için ve sağ tarafında isim olmadığı için ben bunu küçültme sıfatı diyemem.
Küçültme adı derim.
Arkadaşlar bu bana Yeşil'in tarak kazak deseydi mesela yeşil milim trak göl falan deseydi, yanında isim kullansaydı da sıfat olurdu.
Ya da Bakın burada kızın incecik bir beli vardı diyor ya.
Bakıp ince cin, yanında sıfat ve isim var ama kızın beli incecik görünüyordu dediğimde, Bakın görünmek burada fiil idir.
Eğer sen nasıl sorusunu isme sorarsan sana sıfatı verir ama nasıl?
Sorusunu Fiile sorarsan sana zarfa verir.
Nasıl görünüyordu, incecik görünüyordu derken arkadaşlar burada küçültme zarfı var diyeceksin.
Yani yanında kesinlikle isim olmak zorunda.
Tek başına da kullanılamaz, fiille de kullanılamaz.
Anlaşmış sıfata geçecek olursak arkadaşlar bakın anlaşmış sıfat ne demek?
Sıfatın isim birleşmesi demek.
Yani niteleme sıfatı önündeki isim düşüyor.
Arkadaşlar bu ne demek?
Örnek üzerinden bakalım.
Çalışkan her zaman başarılı olur derken burada ne demek istiyor?
Aslında çalışkan öğrenci demek istiyor ama buradaki öğrenci yazmamış öğrenciyi düşürmüş nu oldu.
Sıfatın anlaştı çünkü çalışkan öğrenci derken çalışkan burada sıfat oluyor.
Bakın yakınlarını her zaman koruyup kollar derken ne demek istiyor?
Mesela yakın akrabalarını her zaman koruyup kollar.
Nasıl akraba, yakın akraba, sıfat olur, sen buradaki akrabayı düşürürse, en yakın dersen sıfatı adlandırır.
Bakın yönetmen kadroda gençleri yer verdi derken burada ne demek istedi?
Genç insanlara ya da genç kişilere ne getirdin getirdiğini önemi yok.
Yeter ki yanında bir isim getir, getirildiğini anla.
Bu da gitti adlı aşmış sıfat oldu.
Aniden bastıran soğuklar herkesi perişan etti derken burada aslında ne demek istedi?
Soğuk havalar demek istedi ama havaları düşürdü.
Ne yaptı tek kelime şeklinde bıraktı.
Biz bunu anlaşmış sıfat diyoruz.
Sıfatlar da derecelendirme gelecek olursak arkadaşlar bakın kadar daha pek çok ek.
Bunlar benim derecelendirme zarfları mıdır?
Niteleme sıfatların önüne ben bu miktar yani derecelendirme zarflarını getirdiğimde sıfatları derecelendirme şu olurum mesela bakalım diyor ki daha güzel ev bulmak için bakın ev burada isimdir.
Nasıl ev güzel ev burada güzel niteleme, sıfat mıdır daha güzel ev derken buradaki derecelendirme zarfını ne yaptı sıfatı dereceli indirdi.
Bu derecelendirme zarfları sıfatın önüne gelirse sıfatı derecelendirme miş olur.
Fiilin önünde gelirse fiili derecelendirme miş olur.
Ismin önüne gelirse ismi derecelendirme iş olmaz.
Çünkü derecelendirme sıfatları ismin önüne gelmez.
İsim dışındaki söz sözcük türlerin önüne gelebilir arkadaşlar.
Yani şunu demek istiyorum.
Mesela Sen çok kitap dediğinde bu ismi derecelendirme yor çok.
Burada direkt olarak sıfat oluyor.
Bunu zarf konusunda ayrıntılı bir şekilde işleyeceğiz.
Bakın en uzun etek derken etek burada isimdir.
Nasıl etek, uzun etek, niteleme safsatadır.
En uzun etek derken sıfatı derecelendirme oldum.
Altın kadar değerli sözler derken nasıl söz, değerli söz, niteleme, sıfat mıdır altın kadar değerli söz.
Burada ne oldu?
Sıfatın önüne geldiği için sıfatı derece erdirmiş oldu.
Pek güzel kız derken meşhur dayım kız burada isimdir.
Nasıl kız, güzel kız burada niteleme, sıfat mıdır?
Pek güzel kız dediğimde Ne yaptı arkadaşlar derecelendirmesi neyi derecede indirdi?
Sıfatı pek sıfatlar da pekiştirmeye gelecek olursak arkadaşlar pekiştirme üç şekilde oluşuyor ve bakın bu soru kalıp mıdır?
Mesela sana der ki aşağıdaki pekiştirme sıfatlarından hangisi farklı bir yolla oluşmuştur?
Der.
Ben bir ön sesli pekiştirme yoluyla yapabilirim, ikileme ile yapabilirim, bağdaş da ya da ed atla yapabilirim.
Ön sesli pekiştirme ne demek arkadaşlar?
Yani benim b pr ise ünsüz erim var.
Şimdi bak bembeyaz kar derken bunu beyle yaptım yapa yalnız insanlar derken arkadaşlar bakın burada.
Sale adı türedi.
Ön sesle Yaldız'ın önünde ses var.
Tertemiz suçlar derken bunu oldu.
Nasıl saç, tertemiz saç pekiştirme sıfatı oldu.
Mhp de üst yüzleriyle ya da ön sesli pekiştirme yoluyla diyorum.
Ikileme yoluyla diyecek olursak.
Nasıl ağaç sıra, sıra ağaç ikilemi nedir?
Nasıl pantolon, yırtık pırtık pantolon ikilemi nedir?
Nasıl ev, derli toplu ev, nasıl söz?
Abuk subuk söz, ikisi de anlamsız kelimelerden oluşan ikileme erdir.
Bakın güzel bir güzel kız derken arkadaşlar şuradaki mi, benim adata mıdır?
Sıcak ama ne sıcak güller derken şuradaki amma da bağlıca mıdır?
Ama bize genel olarak şu MHP RS üst yüzleriyle ya da ikilemi yoluyla olan pekiştirme leri soruyorlar arkadaşlar.
Şimdi bakın şu örnek soruya bakacak olursak demiş ki.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde pekiştirme li sözcük, sıfat görevi nedir demiş.
Demek ki başka görevde de olabiliyor.
Bakın.
Şehirden uzak bir köyde yapayalnız yaşıyordu.
Derken yaşamak burada fikirdir.
Söyledim.
Nasıl yaşıyordu?
Yapayalnız yaşıyordu.
Tamam yapayalnız burada pekiştirmektedir.
Ama şiiri de önüne geldiği için burada sıfat değil, zarf görevinde kullanılmış oldu.
Mahalledeki birçok eve güpegündüz hırsız girmiş derken güpegündüz pekiştirme nedir?
Ne zaman girmiş?
Güpegündüz girmiş.
Yine burada zaman anlamı verdiği zarf oldu.
Kitapta içimi ısıtan sımsıcak öyküler var derken bakın burada M ünsüz üyle pekiştirilmiş bir sözcük var.
Nasıl öykü sımsıcak.
Öykü bu sefer ne yaptı?
Sıfat görevinde kullanılmış oldu.
Yani cevabım Ceyhan.
Hastalığın yüzü sapsarı görünüyordu derken arkadaşlar sapsarı p ün yüzüyle pekiştirildi.
Nasıl görünüyordu?
Sapsarı görünüyordu.
File sorduğum için yine zarf görevinde oldu.
Sapa sağlam görünen ev depremde yıkıldı.
Derken sapa sağlam pekiştirme nedir?
Ama görünme kelimesinde A eki olduğu için ve fiil ya da fiili diye ben nasıl sorusunu sorduğumda bana zarfı verdiği için Edirne'de de zarf görevinde kullanıldı arkadaşlar.
Yani bu sorumuzu cevabı Ceyhan oldu.
Unvan sıfatına gelecek olursak arkadaşlar ya da unvanın eş anlamlısı sander.
Bu ne demek?
Yani saygınlığa kuvvet tanıtma sözleridir.
Özel isimlerle kullanılır ve kesinlikle büyük harf yazılmak zorundadır.
Mesela öğretmen Ayten dersin, öğretmen onun unvan mıdır?
Ya da öğretmen Ayten dersin.
Bakın Nihat Bey derken bey unvandır.
Yusuf Kamil Paşa derken paşa unvandır.
Yani ismin sağ tarafına da gelebilir, sol tarafına da gelebilir.
Selin Hanım dersin hanım unvandır.
Kemal Paşa ders paşa ismin sağ tarafında unvandır.
Ama paşa kemal dediğinde paşa gene burada unvandır arkadaşlar.
Bakın Sultan Selim derken Sultan unvandır.
Doktor Murat ya da bunun tam tersini de yazabilirsiniz.
Murat, doktor da diyebilirsin.
Yani ona saygı, lakap ve tanıtma sözleriyle ifade ettiğinde bu kelimelerin benim unvan sıfatı oluyor arkadaşlar.