Kunduz Türkçe ekler.
Konu anlatımından herkese merhaba arkadaşlar.
Ekler.
Kökün üzerine gelen küçük yapılardır.
Ekler diyince ikiye ayırıyoruz.
Çekim ekleri ve yapım ekleri ikiye ayrıldığını bilelim.
Çekim ekleri konusunu bir sonraki videoda bulabilirsiniz.
Arkadaşlar bu videoda yapım eklerini anlatacağız.
Yapım eki de geldiği kökün. Anlamını veya. Türünü değiştiren ekler midir?
Şöyle bir inceleyelim istiyorum.
Kalemlik.
Şimdi bir önceki videodan hatırlayalım.
Kelimenin önce kökünü bulacağım.
Kalem kökünü. Bulduktan sonra. Kalem kökünün türünü bulmam gerekiyor.
Kalem mek. Olmadığı için, anlamsız olduğu. İçin isim kökü dür.
Ardından bu kökün üzerine gelen küçük yapıları biz ne diyor muyuz?
Yukarda da söyledik.
Ek diyoruz.
Ekleri ikiye ayırdık.
Çekim eki ve yapım eki yapım eki neydi?
Geldiği kökün. Anlamını. Veya türünü değiştiren ülkelerdir.
Yapmam gereken şey şu kökün. Anlamını. Düşüneceğim.
Yapım eki geldikten. Sonraki anlamı. Düşüneceğim.
Yapım eki geldiği kökün. Anlamını. Değiştirmiş olmalı.
Kalem nedir?
Yazı yazmaya yarayan araçtır. Kalem lik nedir arkadaşlar?
O kalemi koyduğum yerdir.
Anlam değiştirdiği için bu yapım eki olur.
Şöyle düşünün.
Şu kalem benim kökün, bu benim kökün 52 ekini. Alıyor ve oluşan. Kelime şöyle kalemi koyduğum. Yer anlamına. Geliyor.
Bu gelen kelimenin kelimeye gelen ek anlam değiştirdiği içinde ne oluyor?
Kalemlik anlam değiştirdiği için yapım eki olur.
Yapım eklerini bu şekilde ayırt edebiliriz. Bunun sıralaması çok önemli arkadaşlar. Kelimeye gelen ekinin yapım eki. Olduğunu. Anlayabilmemiz için ilk yapmamız gereken şey kelimenin kökünü bulmak.
Kökün türünü bulmak. Kökün anlamını. Düşünmek. Ek geldikten sonraki anlamı düşünmek. Anlam değiştiriyor ise yapım eki. Olduğu kanısına varmak ve daha. Sonra yapım ekinin türlerini bulmak.
Hemen türlerine geçelim. Geldiği kökün anlamını veya. Türünü değiştiren ekler yapım ikidir.
Bu yapım ekleri. Dörde. Ayrılır, ismi alır.
Tekrar isim yapan yapım eki fiili alıp ismi alıp fiil yapanla yapım eki fiili alıp isim. Yapan yapım. Eki.
Fiil alıp tekrardan fiil yapan yapım eki dir.
Hemen şu yapım. Eklerini biraz daha. İnceleyelim istiyorum ben şimdi arkadaşlar.
Saç kelimesini düşünelim.
Saç nedir?
Şöyle kafamızda olan küçük kıllar dır.
Saç sız ekini alınca n'oldu?
Kafada saç. Yok. Bakın kafadaki. Şu küçük. Kıllar da saç diyordum.
Sız yapım ekini aldı ve kafada saç yok yani saç olmayan anlamına geldi.
Şimdi saçlı bir kafayı alıp saçsız yaptığı için anlam değişti. Anlam değiştirdiği için. Bunu. Yapım eki yaptı.
Şöyle bir kitap diyelim.
Kelimenin kökü.
Hemen şöyle de bir kitap oluşturalım. Kitap ne yaptım?
Cı yapım ekini getirdim.
Oluşan yeni kelime. Hem ne oldu?
Kitap şu. Oldu, o da. Şöyle.
Bir adet. Dükkan var ve bu dükkan. Kitapçı. Dükkanı.
Yani kitap satan yer anlamına geldi.
O zaman. Benim kitap kelime cı yapım ekini. Alınca kitap satan yer anlamına geldiği. İçin. Bakın anlamı nasıl değiştirdi.
O zaman bu yapım. Eki. Oldu. Bu yapım evlerimizin dört tane olduğunu söyledik.
Arkadaşlar isimden isim yapan yapım eki, isimden fiil yapan yapım eki, fiilden isim yapan yapım eki, fiilden fiil yapan yapım eki, ilkini inceleyelim.
Isimden isim yapan yapım eki ne demekmiş?
Bu isimden isim yapan yapım eki bakalım.
İsim köklü bir kelimeyi alıyor. Anlam. Değiştirerek tekrar isim yapıyor. Bu ekin adı. İsimden. İsim yapan. Yapım eki oluyor. Şimdi arkadaşlar bu başlıklar. Bize çok ipucu veriyor. Başlıklarda yer alan. Şu ilk kelime türü kökün kelime türünü verecek. Bu başlıkta yazan. İkinci kelime türü yapım eki. Aldıktan sonraki. Yapım ekinden sonraki kelime türünü verecek.
Hemen inceleyelim.
Yazlık kelimesine bakalım.
Arkadaşlar kelimeyi incelerken çok dikkat etmenizi istiyorum. Sıralamaya çok iyi bakmanızı istiyorum. Yazlık kelimesinde ilk bulmam gereken şey kelimenin kökü yaz yaz.
Burada mevsim. Olan yaz olduğu. İçin isim kökü. Ardından gelen lık. Eki kelimenin. Anlamını. Değiştirmiş mi, değiştirmemiş mi buna bakıyorum.
Yaz mevsimde. Yazlık ise evde. Bakın. Mevsimi almış, ev yapmış. Anlam değiştirdiği için bu yapım eki olmuş.
Ardından yapım ekinden hangisine. Giriyor, buna bakmam gerekiyor.
Yazmak olmadı, yazlık mak olmadı, ismi. Almış, tekrar isim yapmış.
Yani isimden isim yapan yapım eki olmuş.
Hemen bir tane daha bakalım.
Kömür lük inceliyorum.
Kömürlük kelimesinde ilk bulmam gereken şey, kelimenin kökü kömür.
Kök türüne bakıyorum.
Kömür mek. Olur mu?
Olmaz isim kök kömür nedir?
Bir yakacak adıdır. Lük eki geldikten. Sonra anlam. Değişmiş mi?
Buna bakıyorum.
Kömür bir yakacak iken, kömürlük o yakacağı koyduğum yer.
Anlam değiştirdiği için yapım eki oldu.
Yapım eklerinden hangisi. Şimdi ona bakayım?
Kömür mek. Olmadı. Kömürlük mek de. Olmadı.
O zaman bu yapım. Eki ismi. Aldı. Tekrar isim yaptı.
Yani isimden isim yapan yapım eki oldu.
İkinci yapım iki türün isim fiil yapan yapım, iki isim.
Köklü bir kelimeyi fiil yapan yapım.
Ikidir ne olacak?
İlk kelime sürüm kökü veriyordu.
Kök isim olacak.
İkinci kelime türü de yapım ekinden. Sonrasını. Veriyordu ve bu yapım ekinin adı da isimden fiil yapan yapım eki oluyordu.
Inceleyelim, moral kelimesine bakalım, sula kelimesine. Bakalım. Ve kano kelimesine bakalım.
Şimdi ilk yaptığım şey kökü bulmak. Mor mor mak olmadığı. İçin isim kökü mor bir renktir.
Morarma varsa rengin değişmesidir.
Mor hale dönüşmesidir.
Anlam değiştirdi.
Anlam değiştirdiği için yapım eki yapım eklerinden hangisi bakalım. Mor mak olmadı ancak mor parmak oldu.
O zaman bu yapım. Eki ismi. Aldı. Fiil yaptı, isimden fiil yapan yapım eki oldu.
Sula kelimesine. Bakalım. İlk kök türünü buluyorum. Su sunmak olmadığı. İçin isim kök su bir içecek. Adı. İken. Sula. O suyu bir yere dökmek, bir çiçeğe, bir bitkiye dökmek.
Bakın içecek iken o içeceği alıp bir bitkiye. Dökmek anlamını. Verdi. Yani buradaki la anlam değiştirdi.
Anlam değiştirdiği. İçin yapım eki yapım eklerinden. Hangisi buna bakalım.
Sunmak olmuyor ancak sulamak oluyor. Olduğu için bu yapım eki ismi almış.
Fiil yapmış, isimden fiil yapan yapım eki olmuş.
Kana kan kelimesine bakıyorum. Konmak olmuyor. İsim kök. Buradaki kan vücudumdaki kırmızı sıvı.
Kana ise bu sıvının dışarı çıkması anlam. Değiştirdiği için yapım eki oldu. Yapım eklerinden hangisi buna bakayım?
Kan mak olmadı, kanama oldu.
O zaman bu. Da isimden fiil yapan yapım eki oldu.
Üçüncü yapım hekimin türü fiilden isim yapan yapım ikidir ne yapıyor?
Fiil köklü bir kelimeyi alıyor, isim yapıyor, ilk kelime türü kökün kelime türü, ikinci kelime türü, yapım eki geldikten sonraki kelime türü du bakalım.
Düşünce. Giyecek ve batı kelimelerini inceleyelim. Düşünce kelimesinin kökü arkadaşlar düşünmek ten gelir bakın düşünmek oldu. O zaman bu. Fiil kök düşünmek ne demek, kafa. Yormak demek. C eki geldikten. Sonra anlam. Değişmiş mü?
Bakıyorum.
Kafa yormak iken kafayı sorduktan sonra bulunan fikir anlamına gelmiş.
Yani anlam. Değişmiş.
Anlam değiştiği için yapım eki, yapım eklerinden. Hangisi?
Buna bakıyorum. Düşünmek oluyor.
Düşünce mek. Olmuyor.
O zaman. Bu yapım eki fiil. Aldı. İsim. Yaptı. Yani fiilden isim yapan yapım eki oldu.
Giyecek kelimesine bakıyorum.
Kökü giysi giymek olduğu için.
Fiil kök giymek nedir?
Kıyafetin üzere üzerinde geçirilmesidir.
Giyecek ise üzerinde geçirilen, giyilen giysinin adıdır. Anlam değişti. Anlam değiştiği için yapım eki oldu.
Giymek oluyor, giyecek mek. Olmuyor.
O zaman bu. Yapım eki fiil. Aldı. İsim yaptı.
Fiilden isim yapan yapım eki oldu.
Batı kelimesine. Bakıyorum.
Bat olmaktan gelir arkadaşlar.
Bu güneşin batması anlamındadır. Fiil kök ile eki geldikten sonra anlam değişmiş mi?
Bakıyorum. Batmak.
Güneşin batması iken batı güneşin battığı yön yani anlam değişti. Anlam değiştiği için yapım eki oldu. Yapım eklerinden hangisi batmak oldu?
Batırmak olmadı.
Olmadığı için. Fiil almış, isim yapmış, fiilden isim yapan, yapım eki olmuş.
Geldim fiilden fiil yapan yapım ekini.
Fiil köklü bir kelimeyi. Anlam. Değiştirerek tekrar fiil yapıyor.
İlki kök türünü veriyordu.
Ikincisi ise yapım eki. Aldıktan. Sonraki halini veriyordu.
Inceleyelim güldür. Boy yat. Kaçır şunları bi inceleyelim.
Güldür kelimesinin kökü gül gül mek olduğu için fiil kök oldu.
Gülmek, gülümsemek. İnsanın mutlu olduğunda yaptığı. Hareketin adı.
Güldürmek ise. Başkalarında. O hareketi. Yapmayı sağlamaktır.
Yani anlam. Değişti.
Anlam değiştiği için yapım eki oldu.
Yapım eklerinden hangisi?
Gülmek oluyor, güldürmek de oluyor. O zaman bu. Yapım eki fiil almış, tekrar fiil yapmış, fiilden fiil yapan yapım eki olmuş.
Boyut kelimesine. Bakalım.
Boya boyamak olduğu için.
Burası fiil. Kök. Boyamak, boya yardımıyla. Bir yeri renklendirmek. Anlamında kullanılmış.
Boyatmak ise başkasına o işi yaptırmak anlamında kullanılmış. Yani bir yeri boyamak iken sonra gelmiş başkasına boyatmak. O boyayı yaptırmak anlamını. Taşıdığı için. Burası. Yapım eki oldu.
Yani anlam değişti. Bakalım yapım eklerinden hangisi boyamak oldu?
Boyatmak yeni oldu. O zaman fiilden fiil yapan yapım eki oldu.
Kaçır kelimesine bakalım kaç. Mak olduğu. İçin burası fiil kök.
Kaçmak, hızlıca ileriye doğru gitmekten kaçırmak. Sahip olunan. Bir şeyin elden. Gitmesi anlamındadır.
Ve anlam. Değişti.
Anlam değiştiği için burası yapım eki. Yapım eklerinden hangisi kaçmak oldu?
Kaçırmak yeni oldu.
O zaman bu. Yapım ekip fiil. Aldı, tekrar. Fiil yaptı.
Yani fiilden fiil yapan yapım eki oldu. 1 adet uyarım var arkadaşlar. Kök üzerine yapım. Eki alınca oluşan bu yapıya. Gövde denir.
Yani benim kök tüm üzerine yapım eki. Alırsa. Oluşan kelimeye ben gövde diyorum. Bakalım. Simitçi ve bitki.
Inceleyelim.
Simitçi kelimesinin kökü simit.
Simit mek. Olmadığı. İçin burası isim kök simit.
Bir yiyecek adı iken simitçi o yiyeceği satan yer. Yani burası. Yapım eki benim kökün üzerine yapım. Eki alırsa oluşan bu yeni. Kelimeye ben gövde diyorum. Bitkiye bakalım. Bitmek bu biçmek arkadaşlar. Yerden çıkması. Demek. Oluşması demek. Bitmek olduğu için burası fiil.
Kök bitmek.
Üzerine gi yapım ekini almış bitki olmuş, yerden çıkan yeşilliğin adıdır.
Yani anlam değiştiği için burası yapım eki oldu.
Kökün üzerine yapım eki. Alınca oluşan. Yeni yapıya ben gövde diyorum.
Kökün üzerine gelen küçük yapılardır.
Ekler diyince ikiye ayırıyoruz.
Çekim ekleri ve yapım ekleri ikiye ayrıldığını bilelim.
Çekim ekleri konusunu bir sonraki videoda bulabilirsiniz.
Arkadaşlar bu videoda yapım eklerini anlatacağız.
Yapım eki de geldiği kökün. Anlamını veya. Türünü değiştiren ekler midir?
Şöyle bir inceleyelim istiyorum.
Kalemlik.
Şimdi bir önceki videodan hatırlayalım.
Kelimenin önce kökünü bulacağım.
Kalem kökünü. Bulduktan sonra. Kalem kökünün türünü bulmam gerekiyor.
Kalem mek. Olmadığı için, anlamsız olduğu. İçin isim kökü dür.
Ardından bu kökün üzerine gelen küçük yapıları biz ne diyor muyuz?
Yukarda da söyledik.
Ek diyoruz.
Ekleri ikiye ayırdık.
Çekim eki ve yapım eki yapım eki neydi?
Geldiği kökün. Anlamını. Veya türünü değiştiren ülkelerdir.
Yapmam gereken şey şu kökün. Anlamını. Düşüneceğim.
Yapım eki geldikten. Sonraki anlamı. Düşüneceğim.
Yapım eki geldiği kökün. Anlamını. Değiştirmiş olmalı.
Kalem nedir?
Yazı yazmaya yarayan araçtır. Kalem lik nedir arkadaşlar?
O kalemi koyduğum yerdir.
Anlam değiştirdiği için bu yapım eki olur.
Şöyle düşünün.
Şu kalem benim kökün, bu benim kökün 52 ekini. Alıyor ve oluşan. Kelime şöyle kalemi koyduğum. Yer anlamına. Geliyor.
Bu gelen kelimenin kelimeye gelen ek anlam değiştirdiği içinde ne oluyor?
Kalemlik anlam değiştirdiği için yapım eki olur.
Yapım eklerini bu şekilde ayırt edebiliriz. Bunun sıralaması çok önemli arkadaşlar. Kelimeye gelen ekinin yapım eki. Olduğunu. Anlayabilmemiz için ilk yapmamız gereken şey kelimenin kökünü bulmak.
Kökün türünü bulmak. Kökün anlamını. Düşünmek. Ek geldikten sonraki anlamı düşünmek. Anlam değiştiriyor ise yapım eki. Olduğu kanısına varmak ve daha. Sonra yapım ekinin türlerini bulmak.
Hemen türlerine geçelim. Geldiği kökün anlamını veya. Türünü değiştiren ekler yapım ikidir.
Bu yapım ekleri. Dörde. Ayrılır, ismi alır.
Tekrar isim yapan yapım eki fiili alıp ismi alıp fiil yapanla yapım eki fiili alıp isim. Yapan yapım. Eki.
Fiil alıp tekrardan fiil yapan yapım eki dir.
Hemen şu yapım. Eklerini biraz daha. İnceleyelim istiyorum ben şimdi arkadaşlar.
Saç kelimesini düşünelim.
Saç nedir?
Şöyle kafamızda olan küçük kıllar dır.
Saç sız ekini alınca n'oldu?
Kafada saç. Yok. Bakın kafadaki. Şu küçük. Kıllar da saç diyordum.
Sız yapım ekini aldı ve kafada saç yok yani saç olmayan anlamına geldi.
Şimdi saçlı bir kafayı alıp saçsız yaptığı için anlam değişti. Anlam değiştirdiği için. Bunu. Yapım eki yaptı.
Şöyle bir kitap diyelim.
Kelimenin kökü.
Hemen şöyle de bir kitap oluşturalım. Kitap ne yaptım?
Cı yapım ekini getirdim.
Oluşan yeni kelime. Hem ne oldu?
Kitap şu. Oldu, o da. Şöyle.
Bir adet. Dükkan var ve bu dükkan. Kitapçı. Dükkanı.
Yani kitap satan yer anlamına geldi.
O zaman. Benim kitap kelime cı yapım ekini. Alınca kitap satan yer anlamına geldiği. İçin. Bakın anlamı nasıl değiştirdi.
O zaman bu yapım. Eki. Oldu. Bu yapım evlerimizin dört tane olduğunu söyledik.
Arkadaşlar isimden isim yapan yapım eki, isimden fiil yapan yapım eki, fiilden isim yapan yapım eki, fiilden fiil yapan yapım eki, ilkini inceleyelim.
Isimden isim yapan yapım eki ne demekmiş?
Bu isimden isim yapan yapım eki bakalım.
İsim köklü bir kelimeyi alıyor. Anlam. Değiştirerek tekrar isim yapıyor. Bu ekin adı. İsimden. İsim yapan. Yapım eki oluyor. Şimdi arkadaşlar bu başlıklar. Bize çok ipucu veriyor. Başlıklarda yer alan. Şu ilk kelime türü kökün kelime türünü verecek. Bu başlıkta yazan. İkinci kelime türü yapım eki. Aldıktan sonraki. Yapım ekinden sonraki kelime türünü verecek.
Hemen inceleyelim.
Yazlık kelimesine bakalım.
Arkadaşlar kelimeyi incelerken çok dikkat etmenizi istiyorum. Sıralamaya çok iyi bakmanızı istiyorum. Yazlık kelimesinde ilk bulmam gereken şey kelimenin kökü yaz yaz.
Burada mevsim. Olan yaz olduğu. İçin isim kökü. Ardından gelen lık. Eki kelimenin. Anlamını. Değiştirmiş mi, değiştirmemiş mi buna bakıyorum.
Yaz mevsimde. Yazlık ise evde. Bakın. Mevsimi almış, ev yapmış. Anlam değiştirdiği için bu yapım eki olmuş.
Ardından yapım ekinden hangisine. Giriyor, buna bakmam gerekiyor.
Yazmak olmadı, yazlık mak olmadı, ismi. Almış, tekrar isim yapmış.
Yani isimden isim yapan yapım eki olmuş.
Hemen bir tane daha bakalım.
Kömür lük inceliyorum.
Kömürlük kelimesinde ilk bulmam gereken şey, kelimenin kökü kömür.
Kök türüne bakıyorum.
Kömür mek. Olur mu?
Olmaz isim kök kömür nedir?
Bir yakacak adıdır. Lük eki geldikten. Sonra anlam. Değişmiş mi?
Buna bakıyorum.
Kömür bir yakacak iken, kömürlük o yakacağı koyduğum yer.
Anlam değiştirdiği için yapım eki oldu.
Yapım eklerinden hangisi. Şimdi ona bakayım?
Kömür mek. Olmadı. Kömürlük mek de. Olmadı.
O zaman bu yapım. Eki ismi. Aldı. Tekrar isim yaptı.
Yani isimden isim yapan yapım eki oldu.
İkinci yapım iki türün isim fiil yapan yapım, iki isim.
Köklü bir kelimeyi fiil yapan yapım.
Ikidir ne olacak?
İlk kelime sürüm kökü veriyordu.
Kök isim olacak.
İkinci kelime türü de yapım ekinden. Sonrasını. Veriyordu ve bu yapım ekinin adı da isimden fiil yapan yapım eki oluyordu.
Inceleyelim, moral kelimesine bakalım, sula kelimesine. Bakalım. Ve kano kelimesine bakalım.
Şimdi ilk yaptığım şey kökü bulmak. Mor mor mak olmadığı. İçin isim kökü mor bir renktir.
Morarma varsa rengin değişmesidir.
Mor hale dönüşmesidir.
Anlam değiştirdi.
Anlam değiştirdiği için yapım eki yapım eklerinden hangisi bakalım. Mor mak olmadı ancak mor parmak oldu.
O zaman bu yapım. Eki ismi. Aldı. Fiil yaptı, isimden fiil yapan yapım eki oldu.
Sula kelimesine. Bakalım. İlk kök türünü buluyorum. Su sunmak olmadığı. İçin isim kök su bir içecek. Adı. İken. Sula. O suyu bir yere dökmek, bir çiçeğe, bir bitkiye dökmek.
Bakın içecek iken o içeceği alıp bir bitkiye. Dökmek anlamını. Verdi. Yani buradaki la anlam değiştirdi.
Anlam değiştirdiği. İçin yapım eki yapım eklerinden. Hangisi buna bakalım.
Sunmak olmuyor ancak sulamak oluyor. Olduğu için bu yapım eki ismi almış.
Fiil yapmış, isimden fiil yapan yapım eki olmuş.
Kana kan kelimesine bakıyorum. Konmak olmuyor. İsim kök. Buradaki kan vücudumdaki kırmızı sıvı.
Kana ise bu sıvının dışarı çıkması anlam. Değiştirdiği için yapım eki oldu. Yapım eklerinden hangisi buna bakayım?
Kan mak olmadı, kanama oldu.
O zaman bu. Da isimden fiil yapan yapım eki oldu.
Üçüncü yapım hekimin türü fiilden isim yapan yapım ikidir ne yapıyor?
Fiil köklü bir kelimeyi alıyor, isim yapıyor, ilk kelime türü kökün kelime türü, ikinci kelime türü, yapım eki geldikten sonraki kelime türü du bakalım.
Düşünce. Giyecek ve batı kelimelerini inceleyelim. Düşünce kelimesinin kökü arkadaşlar düşünmek ten gelir bakın düşünmek oldu. O zaman bu. Fiil kök düşünmek ne demek, kafa. Yormak demek. C eki geldikten. Sonra anlam. Değişmiş mü?
Bakıyorum.
Kafa yormak iken kafayı sorduktan sonra bulunan fikir anlamına gelmiş.
Yani anlam. Değişmiş.
Anlam değiştiği için yapım eki, yapım eklerinden. Hangisi?
Buna bakıyorum. Düşünmek oluyor.
Düşünce mek. Olmuyor.
O zaman. Bu yapım eki fiil. Aldı. İsim. Yaptı. Yani fiilden isim yapan yapım eki oldu.
Giyecek kelimesine bakıyorum.
Kökü giysi giymek olduğu için.
Fiil kök giymek nedir?
Kıyafetin üzere üzerinde geçirilmesidir.
Giyecek ise üzerinde geçirilen, giyilen giysinin adıdır. Anlam değişti. Anlam değiştiği için yapım eki oldu.
Giymek oluyor, giyecek mek. Olmuyor.
O zaman bu. Yapım eki fiil. Aldı. İsim yaptı.
Fiilden isim yapan yapım eki oldu.
Batı kelimesine. Bakıyorum.
Bat olmaktan gelir arkadaşlar.
Bu güneşin batması anlamındadır. Fiil kök ile eki geldikten sonra anlam değişmiş mi?
Bakıyorum. Batmak.
Güneşin batması iken batı güneşin battığı yön yani anlam değişti. Anlam değiştiği için yapım eki oldu. Yapım eklerinden hangisi batmak oldu?
Batırmak olmadı.
Olmadığı için. Fiil almış, isim yapmış, fiilden isim yapan, yapım eki olmuş.
Geldim fiilden fiil yapan yapım ekini.
Fiil köklü bir kelimeyi. Anlam. Değiştirerek tekrar fiil yapıyor.
İlki kök türünü veriyordu.
Ikincisi ise yapım eki. Aldıktan. Sonraki halini veriyordu.
Inceleyelim güldür. Boy yat. Kaçır şunları bi inceleyelim.
Güldür kelimesinin kökü gül gül mek olduğu için fiil kök oldu.
Gülmek, gülümsemek. İnsanın mutlu olduğunda yaptığı. Hareketin adı.
Güldürmek ise. Başkalarında. O hareketi. Yapmayı sağlamaktır.
Yani anlam. Değişti.
Anlam değiştiği için yapım eki oldu.
Yapım eklerinden hangisi?
Gülmek oluyor, güldürmek de oluyor. O zaman bu. Yapım eki fiil almış, tekrar fiil yapmış, fiilden fiil yapan yapım eki olmuş.
Boyut kelimesine. Bakalım.
Boya boyamak olduğu için.
Burası fiil. Kök. Boyamak, boya yardımıyla. Bir yeri renklendirmek. Anlamında kullanılmış.
Boyatmak ise başkasına o işi yaptırmak anlamında kullanılmış. Yani bir yeri boyamak iken sonra gelmiş başkasına boyatmak. O boyayı yaptırmak anlamını. Taşıdığı için. Burası. Yapım eki oldu.
Yani anlam değişti. Bakalım yapım eklerinden hangisi boyamak oldu?
Boyatmak yeni oldu. O zaman fiilden fiil yapan yapım eki oldu.
Kaçır kelimesine bakalım kaç. Mak olduğu. İçin burası fiil kök.
Kaçmak, hızlıca ileriye doğru gitmekten kaçırmak. Sahip olunan. Bir şeyin elden. Gitmesi anlamındadır.
Ve anlam. Değişti.
Anlam değiştiği için burası yapım eki. Yapım eklerinden hangisi kaçmak oldu?
Kaçırmak yeni oldu.
O zaman bu. Yapım ekip fiil. Aldı, tekrar. Fiil yaptı.
Yani fiilden fiil yapan yapım eki oldu. 1 adet uyarım var arkadaşlar. Kök üzerine yapım. Eki alınca oluşan bu yapıya. Gövde denir.
Yani benim kök tüm üzerine yapım eki. Alırsa. Oluşan kelimeye ben gövde diyorum. Bakalım. Simitçi ve bitki.
Inceleyelim.
Simitçi kelimesinin kökü simit.
Simit mek. Olmadığı. İçin burası isim kök simit.
Bir yiyecek adı iken simitçi o yiyeceği satan yer. Yani burası. Yapım eki benim kökün üzerine yapım. Eki alırsa oluşan bu yeni. Kelimeye ben gövde diyorum. Bitkiye bakalım. Bitmek bu biçmek arkadaşlar. Yerden çıkması. Demek. Oluşması demek. Bitmek olduğu için burası fiil.
Kök bitmek.
Üzerine gi yapım ekini almış bitki olmuş, yerden çıkan yeşilliğin adıdır.
Yani anlam değiştiği için burası yapım eki oldu.
Kökün üzerine yapım eki. Alınca oluşan. Yeni yapıya ben gövde diyorum.
