Sözlükte yapı konumuz da.
Fiilden isim, vi ise dilde fiil yapım evlerimizde devam edelim arkadaşlar.
Yine bu videomuzda da yapım eki ezberlemek yerine mantığını kavramaya çalışacağız.
Bakın.
Fiilden isim yani kök halindeyken ben master ekini getireceğim.
Anlamlı olacak.
Kelime kök halindeyken fiil olacak, anlamlı iken isme dönüşecek arkadaşlar.
Yani yapım ekinden sonra makber ekini getirdiğimde anlamsız olacak.
Şimdi sömürge kelimesine bakacak olursak bu kelimenin kökü arkadaşlar.
Sömürmek, sömürmek, fiil köktürk yakınmak, emek getirdim anlamlı oldu.
Sömürme kökten sömürge fiilden isim oldu çünkü sömürge mek dediğimde anlamsız oldu.
Ya da söylenti kelimesinin kökü söylemektir arkadaşlar söylemek fiil köktürk söylemekten söylenti, fiilden isim.
Bakın bunun kökünü ölmek diyemezsin.
Sen en küçük anlam parçasına ölçmek diyeceksin.
Ölçmek fiil köktürk ölçmek den ölçü fiilden isim yapıp eki arkadaşlar demek ki benim diye bir fiilden isim yapımı kim varmış?
G diye bir fiilden isim yapan ve kim varmış şu nt i ekini oluşan bir isimden fiil pardon fiilden isim yapan hekim varmış.
Şimdi basamak kelimesinin en küçük anlam parçası bakmaktır, basmaktan basamak.
Demek ki ahmak diye bir fiilden isim yapın ve kim var?
Hiç ezberlemeye gerek yok.
Bakın kısa kelimesi kızmak, fiil köktürk kırmaktan kısa yani azaltmak, küçültmek, kısaltmak anlamında kısmak dan kısa no olduğu fiilden isim yaptı.
Yani sözcüğün türünü de değiştirdi, yapısını zaten türemiş hale getirdi.
Fiilden isim oluyor, isim fiil oluyor.
Bakın yapışmak, fiil, kök tür yapı taşımaktan yapışkan fiilden isim yapın. Bakidir çünkü yapışkan dediğimde anlamsız oldu.
Doğmak, fiil kök tür doğmakta, doğum yeri, keki aşağı saki diyemem buna.
Yapım ikidir, doğmak anlamsız olduğu için fiilden isim oldu.
Kesmek, fiil köktürk kesmekten kesilmek anlamsız fiilden isim bak ummak, fiil köktürk uçmaktan umut, ök sürmek fiil.
Köktürk ök sürmekten öksürük.
Fiilden isim yapım eki bak uymak.
Fiil kök uymaktan uysal yani uyumlu anlamında fiilden isim oldu.
Seçmek Fiil kök seçmekten seçenek.
Fiilden isim bak, büyük umut, ilk un emek diye.
Demek ki beni fiilden isim yapmama kim varmış?
Hiç ezberlemeye gerek yok, isimler fiil yapım ekine geldiğimde ben kelime bin kökünü bulacağım, kelimenin köküne bakmak eki getirdiğimde anlamsız olacak.
Bakın bunun açılımı sarı artı ayırmaktan gelir.
Arkadaşlar sarı isim köktürk sarımsak anlamsız oldu şuradaki ıı düşer sarıdan sararma bu sefer ne oldu isimden fiil olmadığı di görülen geçmiş zaman eki yeşertmek bunun kökünü bil yeşil artı ermek der oluşur arkadaşlar.
Yeşil isim küçüktür buradaki sesler düşer ve yeşertmek olur.
Isimler fiil yapımı ki bakın bu da aynı şekilde kara isim köktürk buradaki a düşer karartmak isimden fiil yapım eki bakın göz isim köktürk göz mek olmuyor göz m gözden gözükmek bak sonra bakmak ekini getirdiğimde anlamlı oldu.
Isimden fiil bak az isim kök azmak anlamındaki az değil miktarı az küçük anlamındaki az isim.
Köktürk azdan azim saymak bakımlı oldu isimden fiil. Bunun kökü özdür isim kök yani en önde, en önemli baş seviye, önden önem, isimden isim yapım eki, önemden önemsemek, isimden fiil yapım eki oldu arkadaşlar.
Bakın bunun kökü incedir, isim kök inmek diyemezsin.
Kelimenin tamam arasında bir anlam ilişkisi yok, inceden inceltmek isimler fiil.
Bakın burada bir ünsüz yumuşaması vardır.
Bunun kökü çoktur çoktan çoğalmak isimden fiil dı di dördü görülen geçmiş zaman eki.
Buradaki kere de birinci çokluk şahıs eki.
Bak ay yıkmak.
Bunun kökü açtır arkadaşlar.
Kapıyı açmak olan aç değil kavramın aç olması.
Aç isim köktürk ağaçtan yıkmak ünsüz yumuşaması oldu isimden fiil yapım eki oldu.
Yaşamak kelimesinin kökü ise yaştır.
Gözümdeki yaş değil benim mesela yirmi yaşındayım derken insanı yaşından bahsediyorum.
Ya da herhangi bir varlığın yaştan yaşamak.
Yaş, isim, kök olduğuna göre yaşamak, isimler fiil.
Lafı Mekki oldu arkadaşlar bu kısma böyle bakıyoruz.
Soru kalıbı bize nasıl gelebilir?
Mesela aşağıdakilerden hangisinde farklı bir yapım eki vardır der.
Birden çok yapım ve kalmıştır der.
Ya da diğerlerinden daha fazla yapım eki almıştır der.
Sadece yapım ve kalmıştır, sadece çekimi kalmıştır.
Ya da aşağıdaki kelimelerden hangisi altı çizili kelimelerden, hangisi hem yapım hem çekim eki almıştır der arkadaşlar mesela örnek yapalım beraber.
Şimdi bakın bunun kökü koymaktır.
Ben buna ne dedim.
Kovmak fiil kök dedim.
Koymaktan kovalamak.
Fiilden fiil yapım eki dedim.
Kovalamak kovaladı, o kovaladı.
Burada ne var?
Görünen geçmiş zaman eki var arkadaşlar. Demek ki bu kelime hem yapım eki aldı hem çekim ek aldım.
Yazının derken bakın yazmak fiil kök tür yazmaktan, yazı fiilden isim yapımı ikidir.
Yazının derken arkadaşlar burada ne vardır, tamlayan eki vardır ya da diğer adıyla ilgi hali eki vardır.
Zararlılar derken ba kılı sarı isim Köktürk Sarı'dan sararma, isimden fiil yapım eki bak burada dı görülen geçmiş zaman eki.
Buradakiler da fiil olduğu için ne diyeceğim?
Şahıs eki diyeceğim ya da ki peki diyeceğim şey pardon kişi eki diyeceğim.
Yani buradakilerin çokluk eki diyemeyiz.
Bakın bunun kökü sınav haktır.
Sınav haktan, sınav fiilden isim yapım eki oldu.
Ya da bakın görmek fiil köktürk görmekten görülmek.
Fida film yapım 2'dir dı duyduğu dü görünen geçmiş zaman eki dir.
Arkadaşlar hangisinden farklı bir yapım eki derse mesela bu fiilden fiil, bu fiilden fiil sonra bir tanesine fiilden isim verirse onu işaret yiyeceksin ya da hangisi sadece yapım eki almıştır derse şöyle bir örnek işaret yiyeceksin ya da hangisi hem yapım hem çekim kalmıştır almıştır derse.
Mesela bu kelime hem yapımı hem çekim ek aldı.
Bu kelime hem yapım hem çekim eki aldı yine.
Keza bu kelime hem yapım hem çekimi kaldı.
Yani sorular karşına hep bu şekilde gelir arkadaşlar.
Dediğim gibi yapım eklerini ekine ve köküne ayırmayı iyi bilirsen bu konudan hiçbir şekilde soru kaçırması.
Fiilden isim, vi ise dilde fiil yapım evlerimizde devam edelim arkadaşlar.
Yine bu videomuzda da yapım eki ezberlemek yerine mantığını kavramaya çalışacağız.
Bakın.
Fiilden isim yani kök halindeyken ben master ekini getireceğim.
Anlamlı olacak.
Kelime kök halindeyken fiil olacak, anlamlı iken isme dönüşecek arkadaşlar.
Yani yapım ekinden sonra makber ekini getirdiğimde anlamsız olacak.
Şimdi sömürge kelimesine bakacak olursak bu kelimenin kökü arkadaşlar.
Sömürmek, sömürmek, fiil köktürk yakınmak, emek getirdim anlamlı oldu.
Sömürme kökten sömürge fiilden isim oldu çünkü sömürge mek dediğimde anlamsız oldu.
Ya da söylenti kelimesinin kökü söylemektir arkadaşlar söylemek fiil köktürk söylemekten söylenti, fiilden isim.
Bakın bunun kökünü ölmek diyemezsin.
Sen en küçük anlam parçasına ölçmek diyeceksin.
Ölçmek fiil köktürk ölçmek den ölçü fiilden isim yapıp eki arkadaşlar demek ki benim diye bir fiilden isim yapımı kim varmış?
G diye bir fiilden isim yapan ve kim varmış şu nt i ekini oluşan bir isimden fiil pardon fiilden isim yapan hekim varmış.
Şimdi basamak kelimesinin en küçük anlam parçası bakmaktır, basmaktan basamak.
Demek ki ahmak diye bir fiilden isim yapın ve kim var?
Hiç ezberlemeye gerek yok.
Bakın kısa kelimesi kızmak, fiil köktürk kırmaktan kısa yani azaltmak, küçültmek, kısaltmak anlamında kısmak dan kısa no olduğu fiilden isim yaptı.
Yani sözcüğün türünü de değiştirdi, yapısını zaten türemiş hale getirdi.
Fiilden isim oluyor, isim fiil oluyor.
Bakın yapışmak, fiil, kök tür yapı taşımaktan yapışkan fiilden isim yapın. Bakidir çünkü yapışkan dediğimde anlamsız oldu.
Doğmak, fiil kök tür doğmakta, doğum yeri, keki aşağı saki diyemem buna.
Yapım ikidir, doğmak anlamsız olduğu için fiilden isim oldu.
Kesmek, fiil köktürk kesmekten kesilmek anlamsız fiilden isim bak ummak, fiil köktürk uçmaktan umut, ök sürmek fiil.
Köktürk ök sürmekten öksürük.
Fiilden isim yapım eki bak uymak.
Fiil kök uymaktan uysal yani uyumlu anlamında fiilden isim oldu.
Seçmek Fiil kök seçmekten seçenek.
Fiilden isim bak, büyük umut, ilk un emek diye.
Demek ki beni fiilden isim yapmama kim varmış?
Hiç ezberlemeye gerek yok, isimler fiil yapım ekine geldiğimde ben kelime bin kökünü bulacağım, kelimenin köküne bakmak eki getirdiğimde anlamsız olacak.
Bakın bunun açılımı sarı artı ayırmaktan gelir.
Arkadaşlar sarı isim köktürk sarımsak anlamsız oldu şuradaki ıı düşer sarıdan sararma bu sefer ne oldu isimden fiil olmadığı di görülen geçmiş zaman eki yeşertmek bunun kökünü bil yeşil artı ermek der oluşur arkadaşlar.
Yeşil isim küçüktür buradaki sesler düşer ve yeşertmek olur.
Isimler fiil yapımı ki bakın bu da aynı şekilde kara isim köktürk buradaki a düşer karartmak isimden fiil yapım eki bakın göz isim köktürk göz mek olmuyor göz m gözden gözükmek bak sonra bakmak ekini getirdiğimde anlamlı oldu.
Isimden fiil bak az isim kök azmak anlamındaki az değil miktarı az küçük anlamındaki az isim.
Köktürk azdan azim saymak bakımlı oldu isimden fiil. Bunun kökü özdür isim kök yani en önde, en önemli baş seviye, önden önem, isimden isim yapım eki, önemden önemsemek, isimden fiil yapım eki oldu arkadaşlar.
Bakın bunun kökü incedir, isim kök inmek diyemezsin.
Kelimenin tamam arasında bir anlam ilişkisi yok, inceden inceltmek isimler fiil.
Bakın burada bir ünsüz yumuşaması vardır.
Bunun kökü çoktur çoktan çoğalmak isimden fiil dı di dördü görülen geçmiş zaman eki.
Buradaki kere de birinci çokluk şahıs eki.
Bak ay yıkmak.
Bunun kökü açtır arkadaşlar.
Kapıyı açmak olan aç değil kavramın aç olması.
Aç isim köktürk ağaçtan yıkmak ünsüz yumuşaması oldu isimden fiil yapım eki oldu.
Yaşamak kelimesinin kökü ise yaştır.
Gözümdeki yaş değil benim mesela yirmi yaşındayım derken insanı yaşından bahsediyorum.
Ya da herhangi bir varlığın yaştan yaşamak.
Yaş, isim, kök olduğuna göre yaşamak, isimler fiil.
Lafı Mekki oldu arkadaşlar bu kısma böyle bakıyoruz.
Soru kalıbı bize nasıl gelebilir?
Mesela aşağıdakilerden hangisinde farklı bir yapım eki vardır der.
Birden çok yapım ve kalmıştır der.
Ya da diğerlerinden daha fazla yapım eki almıştır der.
Sadece yapım ve kalmıştır, sadece çekimi kalmıştır.
Ya da aşağıdaki kelimelerden hangisi altı çizili kelimelerden, hangisi hem yapım hem çekim eki almıştır der arkadaşlar mesela örnek yapalım beraber.
Şimdi bakın bunun kökü koymaktır.
Ben buna ne dedim.
Kovmak fiil kök dedim.
Koymaktan kovalamak.
Fiilden fiil yapım eki dedim.
Kovalamak kovaladı, o kovaladı.
Burada ne var?
Görünen geçmiş zaman eki var arkadaşlar. Demek ki bu kelime hem yapım eki aldı hem çekim ek aldım.
Yazının derken bakın yazmak fiil kök tür yazmaktan, yazı fiilden isim yapımı ikidir.
Yazının derken arkadaşlar burada ne vardır, tamlayan eki vardır ya da diğer adıyla ilgi hali eki vardır.
Zararlılar derken ba kılı sarı isim Köktürk Sarı'dan sararma, isimden fiil yapım eki bak burada dı görülen geçmiş zaman eki.
Buradakiler da fiil olduğu için ne diyeceğim?
Şahıs eki diyeceğim ya da ki peki diyeceğim şey pardon kişi eki diyeceğim.
Yani buradakilerin çokluk eki diyemeyiz.
Bakın bunun kökü sınav haktır.
Sınav haktan, sınav fiilden isim yapım eki oldu.
Ya da bakın görmek fiil köktürk görmekten görülmek.
Fida film yapım 2'dir dı duyduğu dü görünen geçmiş zaman eki dir.
Arkadaşlar hangisinden farklı bir yapım eki derse mesela bu fiilden fiil, bu fiilden fiil sonra bir tanesine fiilden isim verirse onu işaret yiyeceksin ya da hangisi sadece yapım eki almıştır derse şöyle bir örnek işaret yiyeceksin ya da hangisi hem yapım hem çekim kalmıştır almıştır derse.
Mesela bu kelime hem yapımı hem çekim ek aldı.
Bu kelime hem yapım hem çekim eki aldı yine.
Keza bu kelime hem yapım hem çekimi kaldı.
Yani sorular karşına hep bu şekilde gelir arkadaşlar.
Dediğim gibi yapım eklerini ekine ve köküne ayırmayı iyi bilirsen bu konudan hiçbir şekilde soru kaçırması.
