Herkese Merhabalar.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal bilgiler dersi.
İkinci ünite konusu olan Göktürkler konusuna hoşgeldiniz.
Bugün sizlerle birlikte Orta Asya Türk devletlerinin önemlilerinden olan Göktürk devletini beraber işleyeceğiz.
Hemen başlayalım sevgili arkadaşlar, bu devletinin kurucusu Bumin Kağan Şandır devletin başkenti yine Asya Hun devletinde olduğu gibi Ötüken dir.
Bu devletle ilgili en önemli bilgimiz ikinci sırada yazmaktadır.
Tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlet Gök Türklerdir.
Bakın dikkat ederseniz isminin içerisinde Türk geçmektedir.
Yani tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletinin Göktürkler olduğunu biliyoruz.
Bumin Kağan ve kardeşi İstemi Yabgu, devleti doğu ve Batı olarak yönetti.
Biraz önce Asya Hun Devleti konusunda biz ne öğrendik?
Sizlerle beraber devletin ikili sistemle yönetildiğini görmüştük.
İşte Göktürkler de bu sistemi devam ettirmişlerdir.
Demek ki devlet doğu ve batı şeklinde yönetiliyorsa bu sisteme ikili sistem diyoruz.
En güçlü ve parlak dönemleri Göktürklerin Mukan Kağan döneminde yaşanmıştır.
Kendilerine ait otuz sekiz harften oluşan Göktürk alfabeleri, Göktürk alfabesini kullanan Göktürkler, Mukan Kağan'ın ölmesi sonucunda başlayan taht kavgaları sonucunda yıkılmış olandır.
Sevgili arkadaşlar, dikkat ederseniz Türklüğe Türk devletlerinin yıkılmasının en önemli sebebi taht kavgaları dır.
Çünkü Türk devletlerinde ne vardır?
Hanedan anlayışı vardır.
Yani kısaca biz buna ne diyoruz?
Saltanat durumu vardır.
Aynı aileden herkes tahta oturabilir, yönetici olabilir.
Bu durumda da ortaya ne çıkmıştır?
Taht kavgaları çıkmıştır.
İşte en güçlü hükümdar olan Mukan kanun ölmesi sonucunda beş yüz seksen iki yılında devlet ikiye ayrılmıştır.
630 yılına geldiğimizde Doğu Göktürk Devleti Çinliler tarafından yıkılmıştır.
Batı Göktürk Devleti de 630 tarihinde yine aynı tarihte Çin'e bağlanmıştır.
Arkadaşlar Ergenekon ve Bozkurt destanları Gök Türklere aittir.
Ergenekon destanı Türklerin bilinen en sık bilinen destanıdır. Bu destanda Türklerin Çin esaretine gitmektense dağların arasına saklanması ve yüzyıllar sonra o dağların içerisinden kalabalık toplum olarak çıkmasını anlatan bir destandır.
Gelelim ikinci Göktürk devletine.
Kut kurucusu Kutluk Kandır.
Kutluk Kağan diğer adıyla Arkadaşlar İlteriş Kağan olarak anılmaktadır.
İlteriş ise derleyen, toplayan anlamına gelmektedir.
Neden bu unvanı alıyor hatırlayacaksınız.
Birinci Göktürk Devleti dağıldıktan sonra Türkler devletsiz kalmışlardı.
İşte Kutluk Kağan, Türkleri bir araya getirip yeniden bir devlet kurduğu için Kutluk Kaan'a.
İlteriş Kağan derleyen, toplayan anlamına gelen bu unvan verilmiştir.
Devletin başkenti yine her zaman olduğu gibi neresidir?
Türklerde Ötüken dir.
Bu devletin en önemli hükümdarı bilge kadındır, sevgidir arkadaşlar.
Bilge Kağan devleti kardeşiyle beraber kiminle beraber?
Kül Tigin ile beraber yönetmiştir.
Ve aynı zamanda yardım aldıkları bir akıl hocaları vardır.
Vezir Tonyukuk aslında devleti üç kişi gibi yönetmiştir diyebiliriz.
Bakın.
Birlikten kuvvet doğar hesabı.
Bilge Kağan devleti kardeşi Kül Tigin ile yönetiyor.
Akıl hocaları ise Vezir Tonyukuk.
Bakın bu dönemin en önemli olayı.
Bu dönemde kendi adlarına üç tane yazılı taş dikiyorlar.
Kim onlar?
Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk üç tane yazılı taş dikiliyor.
Bu taşlara, bu yazılı taşlara.
Göktürk kitabeleri ya da Orhun Kitabeleri demek deyiz.
Sevgili arkadaşlar, bu kitabeler Türk tarihinin ilk yazılı eserleridir.
Çok önemli bir bilgidir.
Türk tarihinin ilk yazılı eseri dediğimiz zaman aklımıza İkinci Göktürk Devleti döneminde dikilen Göktürk Kitabeleri gelmeli.
Devlet Bilge Kağan'ın ölümünden sonra giderek zayıflamıştır.
Türk boyları olan, yine Türk boyu olan bakın dikkat edin.
Karluk, Bas ve Uygurların saldırıları sonucu yedi yüz kırk iki yılında İkinci Göktürk Devleti yıkılmıştır.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal bilgiler dersi.
İkinci ünite konusu olan Göktürkler konusuna hoşgeldiniz.
Bugün sizlerle birlikte Orta Asya Türk devletlerinin önemlilerinden olan Göktürk devletini beraber işleyeceğiz.
Hemen başlayalım sevgili arkadaşlar, bu devletinin kurucusu Bumin Kağan Şandır devletin başkenti yine Asya Hun devletinde olduğu gibi Ötüken dir.
Bu devletle ilgili en önemli bilgimiz ikinci sırada yazmaktadır.
Tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlet Gök Türklerdir.
Bakın dikkat ederseniz isminin içerisinde Türk geçmektedir.
Yani tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletinin Göktürkler olduğunu biliyoruz.
Bumin Kağan ve kardeşi İstemi Yabgu, devleti doğu ve Batı olarak yönetti.
Biraz önce Asya Hun Devleti konusunda biz ne öğrendik?
Sizlerle beraber devletin ikili sistemle yönetildiğini görmüştük.
İşte Göktürkler de bu sistemi devam ettirmişlerdir.
Demek ki devlet doğu ve batı şeklinde yönetiliyorsa bu sisteme ikili sistem diyoruz.
En güçlü ve parlak dönemleri Göktürklerin Mukan Kağan döneminde yaşanmıştır.
Kendilerine ait otuz sekiz harften oluşan Göktürk alfabeleri, Göktürk alfabesini kullanan Göktürkler, Mukan Kağan'ın ölmesi sonucunda başlayan taht kavgaları sonucunda yıkılmış olandır.
Sevgili arkadaşlar, dikkat ederseniz Türklüğe Türk devletlerinin yıkılmasının en önemli sebebi taht kavgaları dır.
Çünkü Türk devletlerinde ne vardır?
Hanedan anlayışı vardır.
Yani kısaca biz buna ne diyoruz?
Saltanat durumu vardır.
Aynı aileden herkes tahta oturabilir, yönetici olabilir.
Bu durumda da ortaya ne çıkmıştır?
Taht kavgaları çıkmıştır.
İşte en güçlü hükümdar olan Mukan kanun ölmesi sonucunda beş yüz seksen iki yılında devlet ikiye ayrılmıştır.
630 yılına geldiğimizde Doğu Göktürk Devleti Çinliler tarafından yıkılmıştır.
Batı Göktürk Devleti de 630 tarihinde yine aynı tarihte Çin'e bağlanmıştır.
Arkadaşlar Ergenekon ve Bozkurt destanları Gök Türklere aittir.
Ergenekon destanı Türklerin bilinen en sık bilinen destanıdır. Bu destanda Türklerin Çin esaretine gitmektense dağların arasına saklanması ve yüzyıllar sonra o dağların içerisinden kalabalık toplum olarak çıkmasını anlatan bir destandır.
Gelelim ikinci Göktürk devletine.
Kut kurucusu Kutluk Kandır.
Kutluk Kağan diğer adıyla Arkadaşlar İlteriş Kağan olarak anılmaktadır.
İlteriş ise derleyen, toplayan anlamına gelmektedir.
Neden bu unvanı alıyor hatırlayacaksınız.
Birinci Göktürk Devleti dağıldıktan sonra Türkler devletsiz kalmışlardı.
İşte Kutluk Kağan, Türkleri bir araya getirip yeniden bir devlet kurduğu için Kutluk Kaan'a.
İlteriş Kağan derleyen, toplayan anlamına gelen bu unvan verilmiştir.
Devletin başkenti yine her zaman olduğu gibi neresidir?
Türklerde Ötüken dir.
Bu devletin en önemli hükümdarı bilge kadındır, sevgidir arkadaşlar.
Bilge Kağan devleti kardeşiyle beraber kiminle beraber?
Kül Tigin ile beraber yönetmiştir.
Ve aynı zamanda yardım aldıkları bir akıl hocaları vardır.
Vezir Tonyukuk aslında devleti üç kişi gibi yönetmiştir diyebiliriz.
Bakın.
Birlikten kuvvet doğar hesabı.
Bilge Kağan devleti kardeşi Kül Tigin ile yönetiyor.
Akıl hocaları ise Vezir Tonyukuk.
Bakın bu dönemin en önemli olayı.
Bu dönemde kendi adlarına üç tane yazılı taş dikiyorlar.
Kim onlar?
Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk üç tane yazılı taş dikiliyor.
Bu taşlara, bu yazılı taşlara.
Göktürk kitabeleri ya da Orhun Kitabeleri demek deyiz.
Sevgili arkadaşlar, bu kitabeler Türk tarihinin ilk yazılı eserleridir.
Çok önemli bir bilgidir.
Türk tarihinin ilk yazılı eseri dediğimiz zaman aklımıza İkinci Göktürk Devleti döneminde dikilen Göktürk Kitabeleri gelmeli.
Devlet Bilge Kağan'ın ölümünden sonra giderek zayıflamıştır.
Türk boyları olan, yine Türk boyu olan bakın dikkat edin.
Karluk, Bas ve Uygurların saldırıları sonucu yedi yüz kırk iki yılında İkinci Göktürk Devleti yıkılmıştır.
