Herkese merhabalar.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal bilgiler dersi.
Üçüncü ünite paralel ve meridyen konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bugün bu video ile bu dersle beraber sizlerle beraber paralel ve meridyen kavramlarını ve dünyanın coğrafyasıyla alakalı önemli kavramları detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Vakit kaybetmeden hemen başlayalım.
Dünyanın herhangi bir yerini tarif ederken hangi kavramlardan yararlanıyoruz?
Ekvator, Paralel, Meridyen ve Grimm ic gibi kavramları bilmemiz gerekiyor.
Arkadaşlar evimizi bile tarif ederken ne yapıyoruz?
Önce mahalle, sonra cadde, sonra sokak, sonra apartman, adı numara gibi şeyler veriyoruz.
Dünyanın herhangi bir yerinin tarif ederken de bu kavramları bilip bunlara göre hareket etmemiz gerekiyor.
Şimdi gelelim bu kavramların en önemlilerinden olan Ekvator kavramına.
Nedir bu Ekvator?
Dünyayı kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayırdığını inanılan hayali çizgiye Ekvator denilir.
Bakın burada önemli kavramamız dünyayı kuzey ve güney olarak ortadan ikiye bölecek.
Ama bakın böyle bir çizgi dünya üzerinde yok.
Coğrafyacılar ve bilim insanları bunu böyle tasarlamıştır.
Hayali bir çizgidir.
Gerçekte böyle bir çizgi yoktur.
Hemen yan taraftaki dünya modelimiz den görelim.
Ekvator hangisi?
Bakın Ekvator çizgisi dünyayı ortadan ikiye bölen, kırmızı okla işaret dediğim kırmızıyla da gösterdiğim çizgiye biz Ekvator çizgisi diyoruz sevgili arkadaşlar.
İşte Ekvator burası.
Neydi dünyayı kuzey ve güney olarak bölüyor.
Doğu ekvatorun üst tarafına, yani kuzeyine Kuzey yarım küre diyoruz.
Güneyine Güney Yarım Küre diyoruz.
Şimdi gelelim Ekvator'un bazı özelliklerine.
Bunları bilmemiz gerekiyor.
Ekvator başlangıç paraleli olarak kabul edilmektedir.
Paralelleri birazdan öğreneceğiz ama bunu unutmayın.
Ekvator bizim başlangıç paraleli midir?
İlk paralel ekvator odur.
Her iki kutup noktasına da eşit mesafededir.
Bakın kutup noktalarını gösteriyorum.
Haritamız da baktığınızda kuzey kutup noktası en üst tarafta, en alt tarafta da Güney Kutup noktamız var.
İki tarafa da ekvatorun uzunluğu eşittir arkadaşlar. Bir yerin kuzey mi güney mi yarım kürede olduğunu anlamamıza ekvator sağlıyor.
Bakın ekvatorun üst tarafında bir yere bakıyorsanız, kuzey yarım kürede, ekvatorun alt tarafında bir yere bakıyorsanız orası güney yarım kürede demektir.
Şimdi hemen geçelim.
Bir diğer önemli kavram mız olan paralel kavramına.
Nedir bu paraleller?
Ekvator'a paralel olarak uzanan ve birer derecelik aralıklarla çizilen dairelere denir.
Bakın Ekvator'a paralel ve birer derece olacakmış.
Ekvatora paralel ne demek, ne demek, ne demek biliyor musunuz?
Bakın Ekvator burası hemen üstünde bu şekilde çizilecek.
Aşağıda da yine güney yarım kürede de bu şekilde çizilecek.
Ekvator'a paralel demek bu demek ve 1'er derecelik açılarla dikkat ederseniz birer birer büyümüş.
Şimdi paralellerin özelliklerine bakalım.
Harita üzerinde de zaten göstereceğim.
Dikkatli dinlediğiniz takdirde çok rahat bir şekilde anlayacaksınız.
Öncelikle ilk maddemiz başlangıç paraleli miz Ekvator dur ve Ekvator'un sayı değeri 0 derecedir.
Bakın Ekvator burasıydı.
Yani Ekvator umuzun sayı değeri kaçmış arkadaşlar.
Ekvator 0 derece imiş.
Şimdi ekvatorun kuzeyinde 90, güneyinde 90 olmak üzere dünyada kaç tane paralel varmış, 100 80 tane paralel varmış arkadaşlar.
Yani bakın buradan kuzey kutup noktasına kadar birer birer artıyor.
90 tane 90'ıncı s kuzey kutup noktası.
90 öncesi da güney kutup noktası.
Her tarafa bakın şöyle gösterelim birer birer artıyor.
Aşağı güney yarım küreye doğru da güney güney, kutup noktasına doğru da birer birer artıyor.
90 tane kuzeyde, 90 tane güneyde toplam 180 tane paraleli miz var.
Şimdi gelelim bir diğer kavrama.
Ardışık iki paralel arasında mesafe.
Her yerde yüz on bir kilometredir.
Bakın şurada bir örnek verelim.
Bakın sıfırı burayı gösterdim.
Şu da bir olsun bir kuzey paraleli, şu işte, şu ikisinin arasında şurada ne kadarlık mesafe varmış?
Yüz on bir kilometre. Bakın yüz on bir kilometre.
Birle iki arasında yüz on bir kilometre ya da güneye inelim.
Güneyde de aynı 89 ila 90 arasında paraleller arasında yüz on bir kilometre var.
Her yerde eşittir.
Bir diğer özelliğimiz Ekvator dan kutup noktalarına doğru birer birer büyür.
Bunu zaten biraz önce göstermiştim.
Ekvator dan başlayıp kuzey kutbuna doğru birer birer, Ekvator dan başlayıp güney kutbuna doğru birer birer büyüyor.
Bir diğer özellik Ekvator dan kutup noktalarına gidildikçe paralellerin çevre uzunlukları azalır.
Bakın bu nasıl bir şey?
Bunu elinizle bir futbol topu olduğunu ben jetin orta kısmı en geniştir.
Elinizi etrafında dolandırdığını da en geniş olacaktır.
Ama yukarı kısımlarına geldiğinizde ya da aşağı kısmına geldiğimizde daha dar olacaktır.
Buradan döndüğümüzde ya da buradan döndüğümüzde bir diğer özellik dereceleri de büyür dedik.
Biraz önce bunu da görmüştük.
Geçelim.
Bir diğer kavramamız olan meridyen kavramına.
Meridyen bir kutup noktasından başlayıp bakın buraya dikkat edelim.
Kutup noktasından başlayacak diğer kutup noktasında birleşen paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çemberleri denir.
Bakın burada paralelleri biraz önce yatay olduklarını, dünyaya bu şekilde dolaştıklarını görmüştük.
Ama bakın burada meridyen dediğimiz şey kutup noktalarından başlayıp diğer kutup noktasına kadar uzanıyor ve nedir böyle dik çizgiler midir?
Bakın dik çizgiler dir.
Bunu lütfen unutmayalım.
Biz buna ne diyor muyuz?
Meridyen diyoruz, hemen özelliklerine bakalım.
Başlangıç meridyeni miz burada da bir başlangıç meridyeni miz var.
İngiltere'nin Greenwich Rasathanesi'nden geçen meridyen olarak kabul edilir ve Grimm için Meridyen nin sayı değeri 0 derecedir.
Bakın Grimm Vic neresi şurası?
Arkadaşlar Grimm hiç burası.
İşte buradan başlayıp diğer kutup noktasına kadar uzanıyor.
Sonrasında biz buna ne dedik?
Bu meridyeni mizin sayı değeri 0 derecedir. Bunu lütfen unutmayalım.
Bir diğer özelliğimiz hemen geçelim veri diyenlerle alakalı.
Grimm için doğusunda, doğu kısmında yani sağ tarafında 180 batısında yani sol tarafında yüz 80 olmak üzere dünyada toplam 360 tane meridyen vardır.
Bakın 180 tane bu kısımla 180 tane.
Yine diğer kısımda da 180 tane olmak üzere dünyadan toplam 360 tane meridyen sayımız vardır.
Başlangıç meridyeni doğusuna yani sağ tarafına Doğu Yarımküre yani şu kısma arkadaşlar doğu yarım küre diyoruz.
Batısına Batı Yarım Küre diyoruz.
Yani bu kısma da Batı Yarım Küre diyoruz.
Başlangıç meridyeni den uzaklaştıkça meridyen dereceleri birer birer büyür.
Sevgili arkadaşlar.
Yani buradan, mesela başlangıç meridyeni bizden sağa doğru gittikçe meridyen lerimiz birer birer büyür.
Sola doğru gittikçe de birer birer büyür.
Sağ tarafımızda doğu yarım kürede 180, batı yarım kürede yüz 80 olmak üzere kaç tane vardı, 360 tane vardı.
Şimdi paraleller de olduğu gibi madenlerde kilometre hesabı yapılmaz.
Ne hesabı yapılır?
Zaman hesabı yapılır.
Hemen o özelliği bize de bakalım.
Ardışık iki tane meridyeni arasında zaman farkı 4 dakikadır.
Burada şöyle ele alalım.
Bakın aşağı kısımdaki boşlukta göstereceğim.
Diyelim ki burası bizim sıfır derece Grimm iç noktamız olsun.
Hemen sağ tarafında doğu yarım kürede bir derece neyimiz olsun.
Bir derece doğu meridyeni miz olsun.
Hemen bunun arası Kars'taki kaymış.
Bunun arası 4 dakika.
Arkadaşlar buradan zaman hesabı yapılabiliyor.
Diyelim ki sıfırla 10'uncu, sıfırla 10'uncu doğu meridyeni arasında on tane meridyen farkı olduğu için, her bir meridyen arası da 4 dakika olduğu için sıfırla onuncu meli değerimizin arası demek ki kaç dakika olacakmış?
On çarpı 40'tan 40 dakika, on çarpı 4'ten 40 dakikalık zaman farkı olacak.
Kunduz'un 6'ncı sınıf sosyal bilgiler dersi.
Üçüncü ünite paralel ve meridyen konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bugün bu video ile bu dersle beraber sizlerle beraber paralel ve meridyen kavramlarını ve dünyanın coğrafyasıyla alakalı önemli kavramları detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Vakit kaybetmeden hemen başlayalım.
Dünyanın herhangi bir yerini tarif ederken hangi kavramlardan yararlanıyoruz?
Ekvator, Paralel, Meridyen ve Grimm ic gibi kavramları bilmemiz gerekiyor.
Arkadaşlar evimizi bile tarif ederken ne yapıyoruz?
Önce mahalle, sonra cadde, sonra sokak, sonra apartman, adı numara gibi şeyler veriyoruz.
Dünyanın herhangi bir yerinin tarif ederken de bu kavramları bilip bunlara göre hareket etmemiz gerekiyor.
Şimdi gelelim bu kavramların en önemlilerinden olan Ekvator kavramına.
Nedir bu Ekvator?
Dünyayı kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayırdığını inanılan hayali çizgiye Ekvator denilir.
Bakın burada önemli kavramamız dünyayı kuzey ve güney olarak ortadan ikiye bölecek.
Ama bakın böyle bir çizgi dünya üzerinde yok.
Coğrafyacılar ve bilim insanları bunu böyle tasarlamıştır.
Hayali bir çizgidir.
Gerçekte böyle bir çizgi yoktur.
Hemen yan taraftaki dünya modelimiz den görelim.
Ekvator hangisi?
Bakın Ekvator çizgisi dünyayı ortadan ikiye bölen, kırmızı okla işaret dediğim kırmızıyla da gösterdiğim çizgiye biz Ekvator çizgisi diyoruz sevgili arkadaşlar.
İşte Ekvator burası.
Neydi dünyayı kuzey ve güney olarak bölüyor.
Doğu ekvatorun üst tarafına, yani kuzeyine Kuzey yarım küre diyoruz.
Güneyine Güney Yarım Küre diyoruz.
Şimdi gelelim Ekvator'un bazı özelliklerine.
Bunları bilmemiz gerekiyor.
Ekvator başlangıç paraleli olarak kabul edilmektedir.
Paralelleri birazdan öğreneceğiz ama bunu unutmayın.
Ekvator bizim başlangıç paraleli midir?
İlk paralel ekvator odur.
Her iki kutup noktasına da eşit mesafededir.
Bakın kutup noktalarını gösteriyorum.
Haritamız da baktığınızda kuzey kutup noktası en üst tarafta, en alt tarafta da Güney Kutup noktamız var.
İki tarafa da ekvatorun uzunluğu eşittir arkadaşlar. Bir yerin kuzey mi güney mi yarım kürede olduğunu anlamamıza ekvator sağlıyor.
Bakın ekvatorun üst tarafında bir yere bakıyorsanız, kuzey yarım kürede, ekvatorun alt tarafında bir yere bakıyorsanız orası güney yarım kürede demektir.
Şimdi hemen geçelim.
Bir diğer önemli kavram mız olan paralel kavramına.
Nedir bu paraleller?
Ekvator'a paralel olarak uzanan ve birer derecelik aralıklarla çizilen dairelere denir.
Bakın Ekvator'a paralel ve birer derece olacakmış.
Ekvatora paralel ne demek, ne demek, ne demek biliyor musunuz?
Bakın Ekvator burası hemen üstünde bu şekilde çizilecek.
Aşağıda da yine güney yarım kürede de bu şekilde çizilecek.
Ekvator'a paralel demek bu demek ve 1'er derecelik açılarla dikkat ederseniz birer birer büyümüş.
Şimdi paralellerin özelliklerine bakalım.
Harita üzerinde de zaten göstereceğim.
Dikkatli dinlediğiniz takdirde çok rahat bir şekilde anlayacaksınız.
Öncelikle ilk maddemiz başlangıç paraleli miz Ekvator dur ve Ekvator'un sayı değeri 0 derecedir.
Bakın Ekvator burasıydı.
Yani Ekvator umuzun sayı değeri kaçmış arkadaşlar.
Ekvator 0 derece imiş.
Şimdi ekvatorun kuzeyinde 90, güneyinde 90 olmak üzere dünyada kaç tane paralel varmış, 100 80 tane paralel varmış arkadaşlar.
Yani bakın buradan kuzey kutup noktasına kadar birer birer artıyor.
90 tane 90'ıncı s kuzey kutup noktası.
90 öncesi da güney kutup noktası.
Her tarafa bakın şöyle gösterelim birer birer artıyor.
Aşağı güney yarım küreye doğru da güney güney, kutup noktasına doğru da birer birer artıyor.
90 tane kuzeyde, 90 tane güneyde toplam 180 tane paraleli miz var.
Şimdi gelelim bir diğer kavrama.
Ardışık iki paralel arasında mesafe.
Her yerde yüz on bir kilometredir.
Bakın şurada bir örnek verelim.
Bakın sıfırı burayı gösterdim.
Şu da bir olsun bir kuzey paraleli, şu işte, şu ikisinin arasında şurada ne kadarlık mesafe varmış?
Yüz on bir kilometre. Bakın yüz on bir kilometre.
Birle iki arasında yüz on bir kilometre ya da güneye inelim.
Güneyde de aynı 89 ila 90 arasında paraleller arasında yüz on bir kilometre var.
Her yerde eşittir.
Bir diğer özelliğimiz Ekvator dan kutup noktalarına doğru birer birer büyür.
Bunu zaten biraz önce göstermiştim.
Ekvator dan başlayıp kuzey kutbuna doğru birer birer, Ekvator dan başlayıp güney kutbuna doğru birer birer büyüyor.
Bir diğer özellik Ekvator dan kutup noktalarına gidildikçe paralellerin çevre uzunlukları azalır.
Bakın bu nasıl bir şey?
Bunu elinizle bir futbol topu olduğunu ben jetin orta kısmı en geniştir.
Elinizi etrafında dolandırdığını da en geniş olacaktır.
Ama yukarı kısımlarına geldiğinizde ya da aşağı kısmına geldiğimizde daha dar olacaktır.
Buradan döndüğümüzde ya da buradan döndüğümüzde bir diğer özellik dereceleri de büyür dedik.
Biraz önce bunu da görmüştük.
Geçelim.
Bir diğer kavramamız olan meridyen kavramına.
Meridyen bir kutup noktasından başlayıp bakın buraya dikkat edelim.
Kutup noktasından başlayacak diğer kutup noktasında birleşen paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çemberleri denir.
Bakın burada paralelleri biraz önce yatay olduklarını, dünyaya bu şekilde dolaştıklarını görmüştük.
Ama bakın burada meridyen dediğimiz şey kutup noktalarından başlayıp diğer kutup noktasına kadar uzanıyor ve nedir böyle dik çizgiler midir?
Bakın dik çizgiler dir.
Bunu lütfen unutmayalım.
Biz buna ne diyor muyuz?
Meridyen diyoruz, hemen özelliklerine bakalım.
Başlangıç meridyeni miz burada da bir başlangıç meridyeni miz var.
İngiltere'nin Greenwich Rasathanesi'nden geçen meridyen olarak kabul edilir ve Grimm için Meridyen nin sayı değeri 0 derecedir.
Bakın Grimm Vic neresi şurası?
Arkadaşlar Grimm hiç burası.
İşte buradan başlayıp diğer kutup noktasına kadar uzanıyor.
Sonrasında biz buna ne dedik?
Bu meridyeni mizin sayı değeri 0 derecedir. Bunu lütfen unutmayalım.
Bir diğer özelliğimiz hemen geçelim veri diyenlerle alakalı.
Grimm için doğusunda, doğu kısmında yani sağ tarafında 180 batısında yani sol tarafında yüz 80 olmak üzere dünyada toplam 360 tane meridyen vardır.
Bakın 180 tane bu kısımla 180 tane.
Yine diğer kısımda da 180 tane olmak üzere dünyadan toplam 360 tane meridyen sayımız vardır.
Başlangıç meridyeni doğusuna yani sağ tarafına Doğu Yarımküre yani şu kısma arkadaşlar doğu yarım küre diyoruz.
Batısına Batı Yarım Küre diyoruz.
Yani bu kısma da Batı Yarım Küre diyoruz.
Başlangıç meridyeni den uzaklaştıkça meridyen dereceleri birer birer büyür.
Sevgili arkadaşlar.
Yani buradan, mesela başlangıç meridyeni bizden sağa doğru gittikçe meridyen lerimiz birer birer büyür.
Sola doğru gittikçe de birer birer büyür.
Sağ tarafımızda doğu yarım kürede 180, batı yarım kürede yüz 80 olmak üzere kaç tane vardı, 360 tane vardı.
Şimdi paraleller de olduğu gibi madenlerde kilometre hesabı yapılmaz.
Ne hesabı yapılır?
Zaman hesabı yapılır.
Hemen o özelliği bize de bakalım.
Ardışık iki tane meridyeni arasında zaman farkı 4 dakikadır.
Burada şöyle ele alalım.
Bakın aşağı kısımdaki boşlukta göstereceğim.
Diyelim ki burası bizim sıfır derece Grimm iç noktamız olsun.
Hemen sağ tarafında doğu yarım kürede bir derece neyimiz olsun.
Bir derece doğu meridyeni miz olsun.
Hemen bunun arası Kars'taki kaymış.
Bunun arası 4 dakika.
Arkadaşlar buradan zaman hesabı yapılabiliyor.
Diyelim ki sıfırla 10'uncu, sıfırla 10'uncu doğu meridyeni arasında on tane meridyen farkı olduğu için, her bir meridyen arası da 4 dakika olduğu için sıfırla onuncu meli değerimizin arası demek ki kaç dakika olacakmış?
On çarpı 40'tan 40 dakika, on çarpı 4'ten 40 dakikalık zaman farkı olacak.
